Ο Χρήστος Δημούλας, μίλησε με τον Παναγιώτη Μηλιώτη, έναν εργαζόμενο με παρουσία στο χώρο της ποίησης. Στη νέα στήλη του Ατέχνως για νέους δημιουργούς, «Άδολες συνεντεύξεις σε δόλιους καιρούς».
Ο Παναγιώτης Μηλιώτης, γεννήθηκε το 1983 στην Αθήνα. Σπούδασε Ηλεκτρονικός κι εργάζεται στο κλάδο των τηλεπικοινωνιών. Έχει εκδώσει δύο ποιητικές συλλογές. Η πρώτη το 2013 από τις εκδόσεις Ars Nοcturna με τίτλο: “Mιά ανάσα δρόμος’’ η οποία βραβεύτηκε με το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου ποιητή “ Γιάννης Βαρβέρης’’. Επίσης “Το Σκίτσο στην ντουλάπα’’ το 2017 στις εκδόσεις ΘΡΑΚΑ.
***
Από στίχους σου όπως αυτόν: ’’Να ξέρεις μιά τέχνη και να σφουγγαρίζουν τα ίχνη σου’ ‘ή από τίτλους όπως:’’ Για τους κατατρεγμένους’’, γεννιούνται πολλές ερωτήσεις. Από τους Κατατρεγμένους η πρώτη ερώτηση. Ποια είναι αυτά που ”παφλάζουν οδυρμούς” στις μέρες μας Παναγιώτη;
Έτσι όπως τοποθέτησες δίπλα-δίπλα και τους δύο στίχους παρατηρώ ότι δημιουργείται ένα αμφίδρομο δίπολο αιτίου-αποτελέσματος. Εξ αφορμής λοιπόν ετούτου του συνειρμού ν’ αποκαλύψω το εξής: Το τρίτο μου ποιητικό βιβλίο θα τιτλοφορείται ως «η τέχνη να σφουγγαρίζουν τα ίχνη σου». Πιστεύω ότι ως ένα βαθμό θα ξεσκεπάζεται η πολύμορφη τέχνη του συστήματος να σφουγγαρίζει τα ίχνη του παραγωγού απ’ το ίδιο του το προϊόν με αποτέλεσμα την παραγωγή ορμητικών οδυρμών. Μπορώ ν’ απαριθμήσω ως «σφουγγαρίστρες» την εκμετάλλευση, την ανεργία, τη μετανάστευση και την αποξένωση.
Ο κόσμος της δουλειάς με αυτόν της λογοτεχνίας που διαφοροποιείται και που ενώνεται;
Θα ’λεγα ότι ταυτόχρονα οι δυο κόσμοι ενώνονται και διαφοροποιούνται. Κυριολεκτικά είμαι με το ένα πόδι στον ένα και με το άλλο στον άλλο κόσμο. Πιστεύω ότι ο αναγνώστης το καταλαβαίνει πρωτίστως από τις λέξεις αλλά κι από τους ήχους των λέξεων. Υπάρχουν λέξεις πιο ποιητικές κι άλλες που είναι πιο αντι-ποιητικές. Θα προσέξει ότι χρησιμοποιώ δύο γλωσσικούς τρόπους. Ο πρώτος είναι πιο οραματικός κι ο δεύτερος πιο καθημερινός. Παρουσιάζω καθημερινές σκηνές και μέσω των οραματικών εικόνων φωτίζω τις καθημερινές σκηνές.
Συμβάσεις εργασίας-λάστιχο, η απεργία κρίνεται και δια νόμου παράνομη… Πόσο η ποίηση συμπαρίσταται σε όσους-ες βιώνουνε σήμερα τέτοιες καταστάσεις όπως κι εσύ άλλωστε στο κλάδο εργασίας σου;
Υπάρχουν ποιητές που συμπαρίσταται και μάλιστα διαβάζοντας τα ποιήματα τους μένω ικανοποιημένος με το αισθητικό τους κατόρθωμα, Δεν είναι κι εύκολο να αισθητικοποιείς τέτοιες καταστάσεις άλλα δεν είναι κι ακατόρθωτο. Είναι συνδυασμός πολλών παραγόντων. Η πείρα έχει δείξει ότι είναι λίγοι οι ποιητές που παίρνουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο τέτοια απόφαση. Ποιητές όπως ο Γιώργος Γωνιανάκης, η Ράνια Καραχάλιου, ο Νικόλας Κουτσοδόντης, ο Γιάννης Στίγκας έχουν καταφέρει να αισθητικοποιήσουν τέτοιες καταστάσεις. Υπάρχουν κι άλλοι αλλά αναφέρω όσους έχω διαβάσει σε μεγαλό βαθμό το έργο τους.
Όταν γράφεις ποιήματα για την Ηλέκτρα Αποστόλου,τον Νίκο Πλουμπίδη,τον Νίκο Ζαχαριάδη,τι προσδοκείς απ’ όσους-ες τα διαβάσουν;
Το κύριο που προσδοκώ είναι ν’ ακούω ότι είναι καλογραμμένα. Και, ναι, πιστεύω ότι είναι. Έτσι μου λένε και οι αναγνώστες. Όταν τα έγραφα είχα προβληματιστεί αρκετά, αναμετρήθηκα και με τις εκφραστικές αλλά και με τις θεματικές δυσκολίες. Είναι ποιήματα ιστορικά και δραματικά, συνδέουν το παρελθόν με το παρόν. Και τα τέσσερα ποιήματα είναι μια συνδετική συμπύκνωση ιστορικών γεγονότων και συμπερασμάτων πάνω σε τούτα τα γεγονότα. Και οι τέσσερις ήταν μέλη του ΚΚΕ. Δεν είναι μονάχα ποιήματα φόρου τιμής. Είναι ποιήματα υπεράσπισης της επαναστατικής στάσης σε μια αντεπαναστατική εποχή. Γράφτηκαν και για το λόγο ότι το ΚΚΕ μελετά τις επαναστατικές πράξεις των τεσσάρων αλύγιστων μελών του, κι όχι μόνο, κι αποχτά χρήσιμα και τολμηρά συμπεράσματα για να αφυπνίζεται η ταξική, επαναστατική συνείδηση μέσω της καθημερινής ιδεολογικο-πολιτικής παρέμβασης στην εργατική τάξη και στα μικρομεσαία στρώματα. Διαβάζοντας τα τέσσερα ποιήματα ελπίζω να καταλαβαίνουν πως ακόμη και τώρα που οι γύρες φαίνονται ίδιες και στατικές, δεν είναι.
Λαμβάνεις συχνά μέρος σε λογοτεχνικές θεματικές συζητήσεις,όπως τον Οκτώβριο σε μιά για τον Μαγιακόφσκι.Τι αποκομίζεις ως συμπέρασμα απ’την ως τώρα παρουσία σου σε αυτές;
Από την τελευταία συζήτηση για το Μαγιακόφσκι αποκόμισα ικανοποίηση. Διάβασα ποιήματα του, μίλησα γι’ αυτόν, ήταν ευκαιρία να ξεδιπλώσω κάποια συμπεράσματα για ετούτον τον μεγάλο επαναστάτη ποιητή. Οι φίλοι μείναν εξίσου ικανοποιημένοι.
Κατά την γνώμη σου τι λείπει ως κυρίαρχο στοιχείο στην σημερινή λογοτεχνία;
Πιστεύω ότι οι καιροί που διανύουμε είναι δύσκολοι για τη σημερινή καλή λογοτεχνία και ακόμα δυσκολότερα για την ποίηση. Το ίδιο το μέσο έχει απαξιωθεί ολοκληρωτικά από τον καπιταλισμό και οι άνθρωποι έχουν απομακρυνθεί αρκετά χιλιόμετρα από το ίδιο το μέσο. Σε μικρότερη ηλικία άκουγα ότι μια λέξη χίλιες εικόνες, τώρα σου λένε μια εικόνα χίλιες λέξεις. Η ανάγνωση ενός καλού λογοτεχνικού βιβλίου έχει αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από την πιο εύπεπτη παρακολούθηση εμπορικών σειρών και ταινιών. Πιστεύω όμως ότι η παραπάνω απαξίωση έχει και τη θετική της πλευρά. Ένα πρωτότυπο, ποιητικό έργο δεν μπορεί να υποκύψει εύκολα στην αγορά. Δεν αναπαράγεται σε πολλά αντίτυπα άρα το μέγεθος της αξίας του είναι ελάχιστο. Ότι δεν έχει αξία αποτελεί αντίφαση με την εμπορευματική παραγωγή. Υπό αυτή την έννοια ο ποιητής απολαμβάνει την ανεξαρτησία του. Αλλά για την ώρα ως εκεί. Υπάρχουν ποιητές που εκμεταλλεύονται ετούτη την απόκρημνη ανεξαρτησία με σκοπό να μας εκπλήσσουν και να μας αναστατώνουν. Ίσως αυτό είναι και το κυρίαρχο στοιχείο που λείπει σήμερα. Ποιητές σαν το Ρεμπώ, το Βάρναλη, το Μπρεχτ, το Ρίτσο, τον Καρούζο, το Σαχτούρη και τον Ελύτη έχουν ως σκοπό να αναμορφώσουν τη σχέση μας με τον κόσμο. Μέσω της γραφής τους καταστρέφουν τη συνήθεια.
Το υψηλό οικονομικό κόστος στον χώρο των εκδόσεων είναι ένα απ’ τα θέματα για τα οποία είναι γνωστή η εναντίωσή και η ευαισθησία σου. Ποιο είναι το κλίμα στις συζητήσεις που κάνεις γι’ αυτό το ζήτημα με τους ομότεχνούς σου;
Συμφωνούν με το ότι οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι ζητάνε αρκετά από τους ομότεχνους. Έχει αναπτυχθεί μία αγορά, όχι μικρή θα έλεγα.
Την κατάσταση της ελληνικής εργατικής τάξης με ποιο ποίημα δικό σου ή αλλουνού θα την εξέφραζες;
Με τούτο το ολιγόστιχο ποίημα πιστεύω ότι εκφράζεται η συνείδηση της ελληνικής εργατικής τάξης και ίσως όχι μόνο της ελληνικής. Τιτλοφορείται ως «Ίσως ήταν λίγοι» Μόλις η κυβέρνηση ανακοίνωσε/ ότι θα περικόψει τους μισθούς και τις συντάξεις/είδα την αγανάκτηση να συρρέει έξω απ’ τη βουλή,/ολόκληρη σ’ ένα κάτοπτρο είχε μεταμορφωθεί/ κι ίσως ήταν λίγοι, όλοι αυτοί, που καταλάβαιναν/ της μούντζας την κατάληξη και της βλαστήμιας.
Ερώτημα μέσα πάλι από ποίημα σου, τον ”Ήχο του χρήματος”. Τελικά, πόσο ηχηρός είναι σήμερα στην εποχή των μνημονίων που θα μείνουν πολύ ακόμα, ο απόηχος της άρνησης του Νικηταρά στη χρηματική προσφορά-υποδούλωση των ”μεγάλων” δυνάμεων;
Ελπίζω αρκετά ηχηρός. Ο δικός μου Νικηταράς αρνιέται και σαρκάζει ηχηρά, όχι μόνο την προσφορά του πρεσβευτή των μεγάλων δυνάμεων αλλά και το χρήμα εν γένει ως ιστορικά ξεπερασμένο μέσο ανταλλαγής των προϊόντων.
Αφού μέσω των ποιητικών συλλογών σου, μας είπες πώς η ζωή μοιάζει αφενός σαν μια ανάσα δρόμος, αφετέρου σαν πολλά σκίτσα κρυμμένα σε ντουλάπα, τι άλλο έχεις να εκδώσεις και να μας προτείνεις σε μια νέα λογοτεχνική σου δουλειά;
Το τρίτο μου βιβλίο θα ’ναι μια συνέχεια των δύο προηγούμενων βιβλίων. Όμως θα ’ναι και το βιβλίο με τη μεγαλύτερη διακοπτόμενη συνέχεια αλλά και με τη μεγαλύτερη ποικιλία σε μορφές. Ο ίδιος ο αγώνας για το μετασχηματισμό της πραγματικότητας με οδήγησε να ανακαλύψω κι άλλους εκφραστικούς τρόπους, ώστε να επιτρέπεται στον αναγνώστη, όταν διαβάζει ταυτόχρονα να αισθάνεται και να σκέφτεται με σκοπό την κριτική και τη δράση κόντρα στην τέχνη του να σφουγγαρίζουν τα ίχνη του.
_______________________________________________________________________________
Χρήστος Δημούλας: Εργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες κι Ιστορία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο καθώς και Δημοσιογραφία στο Επαγγελματικό Εργαστήρι Δημοσιογραφίας. Συνδημιουργός του Φωτογραφικού Εργαστηρίου ”Φώτο-Προλετάριοι”. Έχει εκδώσει 3 ποιητικές συλλογές.”Με λάδι του παρόντος ανάβουν του μέλλοντος καντήλια”(2013),”Ο ι λαϊκατζήδες”(2014) και”Γιώργος Φαρσακίδης,ο ζωγράφος του Λαού”(2015).