Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Άκου εκεί… «αναπαυτήρια εργατών»!

Χώρος εστίασης εντός του εργαστασίου κλωστοϋφαντουργίας “D.Blagoev”, στη Λ.Δ. Βουλγαρίας Πηγή φωτογραφίας: http://socbg.com/

Χώρος εστί­α­σης των εργα­ζο­μέ­νων, εντός του εργο­στα­σί­ου κλω­στο­ϋ­φα­ντουρ­γί­ας “D.Blagoev”, στη Λ.Δ. Βουλ­γα­ρί­ας
Πηγή φωτο­γρα­φί­ας: http://socbg.com/

Γρά­φει ο Οικο­δό­μος //

Στο σοσια­λι­στι­κό σύστη­μα τα κοι­νω­νι­κο­οι­κο­νο­μι­κά δικαιώ­μα­τα των πολι­τών απο­τε­λούν πρώ­τη προ­τε­ραιό­τη­τα. Το συνταγ­μα­τι­κά κατο­χυ­ρω­μέ­νο δικαί­ω­μα στην εργα­σία, δεν μένει στα χαρ­τιά και τις δια­κη­ρύ­ξεις, αλλά γίνε­ται κατά­χτη­ση του ανθρώ­που. Λέξεις όπως «επί­δο­μα ανερ­γί­ας» στην ΕΣΣΔ ήταν άγνω­στες, μιας και η ανερ­γία εξα­λεί­φτη­κε από μια κεντρι­κά σχε­δια­σμέ­νη ανά­πτυ­ξη της οικο­νο­μί­ας προς όφε­λος της εργα­τι­κής τάξης και των λαϊ­κών στρω­μά­των. Στην ΕΣΣΔ και σε άλλες σοσια­λι­στι­κές χώρες το δικαί­ω­μα στην εργα­σία δεν εξα­ντλού­ταν στην από­χτη­ση εργα­σί­ας γενι­κά· αξιο­ποιού­ταν το επί­πε­δο μόρ­φω­σης, η κλί­ση και οι δυνα­τό­τη­τες, και τα ενδια­φέ­ρο­ντα του κάθε ανθρώ­που ξεχωριστά.

Εκτός από το δικαί­ω­μα στη δου­λειά, στο σοσια­λι­σμό, ήταν κατο­χυ­ρω­μέ­νο και το δικαί­ω­μα στην ανά­παυ­ση. Οι εργα­ζό­με­νοι εξα­σφά­λι­ζαν άδειες, με πλή­ρεις απο­δο­χές, σε ετή­σια βάση τις οποί­ες μπο­ρού­σαν να αξιο­ποι­ή­σουν είτε στο σπί­τι τους είτε σε ένα οργα­νω­μέ­νο δίκτυο που απο­τε­λού­νταν από σπί­τια ανά­παυ­σης, λέσχες, μέγα­ρα πολι­τι­σμού, αθλη­τι­κές εγκα­τα­στά­σεις, βιβλιο­θή­κες κλπ.

Στα τέλη της δεκα­ε­τί­ας του ΄70 στην ΕΣΣΔ η πλειο­ψη­φία των εργα­τών και υπαλ­λή­λων εργά­ζο­νταν 41 ώρες τη βδο­μά­δα (με δυο αργί­ες), ενώ άλλες κατη­γο­ρί­ες εργα­ζο­μέ­νων που εντάσ­σο­νταν στην κατη­γο­ρία που στην Ελλά­δα ονο­μά­ζου­με «βαρέα και ανθυ­γιει­νά», καθώς και οι δάσκα­λοι, εργα­ζό­με­νοι στα νοσο­κο­μεία κ.ά. είχαν ακό­μα μικρό­τε­ρη βδο­μά­δα εργα­σί­ας. Αξί­ζει να σημειω­θεί ότι όσοι συν­δύ­α­ζαν την εργα­σία με τη μόρ­φω­ση είχαν ακό­μα πιο προ­νο­μια­κή μεταχείριση.

Στο σοσια­λι­σμό η εργα­σία και η ανά­παυ­ση ήταν οι δυο όψεις του ίδιου «νομί­σμα­τος». Με την αύξη­ση του ελεύ­θε­ρου χρό­νου αυξα­νό­ταν και η ανά­γκη οργα­νω­μέ­νης ανά­παυ­σης. Το 1975 στην ΕΣΣΔ, στα παρα­θε­ρι­στι­κά θερα­πευ­τή­ρια (σανα­τό­ρια), στα σπί­τια ανά­παυ­σης, στις παν­σιόν και στα του­ρι­στι­κά συγκρο­τή­μα­τα ξεκου­ρά­στη­καν 40 εκα­τομ­μύ­ρια εργα­ζό­με­νοι και μέλη των οικο­γε­νειών τους, αξιο­ποιώ­ντας εισι­τή­ρια που τους παρέ­χο­νταν από το κρά­τος δωρε­άν ή με πλη­ρω­μή (που εξαρ­τιό­ταν από το βαθ­μό ανά­γκης και το ύψος της αμοι­βής εργα­σί­ας τους) του 30% της τιμής τους, ενώ για το υπό­λοι­πο επι­βα­ρύ­νο­νταν τα συνδικάτα.*

Στο κοι­νω­νι­κό σύστη­μα που έχει στο επί­κε­ντρο τον άνθρω­πο και όχι το κέρ­δος, τα παρα­πά­νω έχουν σκο­πό να συμ­βάλ­λουν στην ανά­πτυ­ξη των πνευ­μα­τι­κών και φυσι­κών ικα­νο­τή­των του ανθρώ­που και στην ικα­νο­ποί­η­ση των αισθη­τι­κών ανα­γκών του και είναι προ­σι­τά σε όλους. Ανά­λο­γη κατά­στα­ση ίσχυε και σε άλλες σοσια­λι­στι­κές χώρες. Χαρα­κτη­ρι­στι­κό είναι το παρά­δειγ­μα της Βουλ­γα­ρί­ας που με εύγλωτ­το τρό­πο παρου­σιά­ζε­ται στο ένθε­το κείμενο.

Χώρος αναψυχής στη Λ.Δ. Βουλγαρίας Πηγή φωτογραφίας: http://piximus.net/

Χώρος ανα­ψυ­χής στη Λ.Δ. Βουλ­γα­ρί­ας
Πηγή φωτο­γρα­φί­ας: http://piximus.net/

ΕΝΑ ΑΝΑΠΑΥΤΗΡΙΟ ΕΡΓΑΤΩΝ ΣΤΗ ΛΑЇΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ
«Τρια­ντά­φυλ­λα»

Στο πανέ­μορ­φο βου­νό, τη Βίτο­σα, λίγο παρα­έ­ξω απ’ τη Σόφια, βρί­σκε­ται το ανα­παυ­τή­ριο «Τρια­ντά­φυλ­λα».

Είναι ένα φιλό­ξε­νο σπί­τι χαράς και γαλή­νης, από τις χιλιά­δες που έχτι­σε το λαϊ­κο­δη­μο­κρα­τι­κό καθε­στώς για να ξεκου­ρά­ζο­νται οι εργα­ζό­με­νοι. Αυτοί, που με τη δου­λειά τους ανέ­βα­σαν την πατρί­δα, από καθυ­στε­ρη­μέ­νη αγρο­τι­κή χώρα, σε ζηλευ­τή βιο­μη­χα­νι­κή δύναμη.

Ήταν ένα ευχά­ρι­στο ξάφ­νια­σμα για μας, σαν αντι­κρί­σα­με το υπερ­σύγ­χρο­νο τριώ­ρο­φο ανα­παυ­τή­ριο μέσα στην καρ­διά του ελατοδάσους.

Ο υπεύ­θυ­νος, Στυ­λιάν Γκρα­χόφ­σκι, ολο­πρό­θυ­μος μας υπο­δέ­χτη­κε στην είσο­δο. «Θα μεί­νε­τε κοντά μας όσο θέλε­τε» μας είπε, «για να γνω­ρί­σε­τε τη ζωή μας και το ανα­παυ­τή­ριό μας», συμπλή­ρω­σε καθώς μας περ­νού­σε στο σαλό­νι. Εδώ, ένα πλή­θος αδειού­χων ανα­παύ­ο­νταν. Ευθύς ήρθαν κοντά μας και μας κύκλω­σαν, μας έσφι­ξαν το χέρι και μας καλω­σό­ρι­σαν εγκάρ­δια. Ήταν ένας κόσμος της δου­λειάς, χαμο­γε­λα­στός, απλός, με τη λάμ­ψη της ικα­νο­ποί­η­σης και της ξεγνοια­σιάς. Μας κοι­τού­σαν κατά­μα­τα και παρα­βγαί­να­νε στο ποιος να μας πρωτοπεριποιηθεί.

Αμέ­σως ανα­πτύ­χθη­κε ανά­με­σά μας μια φιλία, μια οικειό­τη­τα, Μια ατμό­σφαι­ρα γλυ­κιά, όλο αδερ­φι­κή αγά­πη, που ζεσταί­νει την ψυχή και γκρε­μί­ζει μίση και εχθρό­τη­τες, που τόσο συστη­μα­τι­κά καλ­λιερ­γού­σαν οι λαο­μί­ση­τοι βασι­λιά­δες και οι φιλο­φα­σι­στι­κές και δικτα­το­ρι­κές κυβερ­νή­σεις. Και μεί­να­με έτσι αδερ­φω­μέ­νοι ώρες πολλές!

Παρα­τη­ρώ το μεγά­λο σαλό­νι και δεν το χορ­ταί­νω. Με παχιά βυσ­σι­νιά χαλιά στρω­μέ­νο, με βελού­δι­νες κουρ­τί­νες και με δερ­μά­τι­νες πολυ­θρό­νες και κανα­πέ­δες. Τηλε­ό­ρα­ση, ραδιό­φω­να, κρυ­στάλ­λι­νοι πολυ­έ­λαιοι, πίνα­κες ζωγρα­φι­κής. Προ­βάλ­λουν και οι προ­το­μές του Μεγά­λου Λένιν και του αγα­πη­μέ­νου γιου της Βουλ­γα­ρί­ας, του γίγα­ντα Δημη­τρόφ. Παντού ανθο­δο­χεία και βάζα, με χιλιά­δες τριαντάφυλλα.

Το μεση­μέ­ρι κάτσα­με σε κοι­νό γεύ­μα. Το εστια­τό­ριο με λευ­κά τρα­πε­ζο­μά­ντη­λα και πετσέ­τες σε σχή­μα χωνί. Ορί­στε το μενού: κρε­α­τό­σου­πα, ομε­λέ­τα με λου­κά­νι­κα, σαλά­τες και μπρι­ζό­λες με γαρνιτούρα.

Ο καθέ­νας ζητού­σε ό,τι φαγη­τό ήθε­λε και όσο ήθε­λε. Η μπύ­ρα έχει καθιε­ρω­θεί πια για τον Βούλ­γα­ρο εργά­τη, καθώς και στο τέλος του φαγη­τού η πάστα.

Μετά μας πέρα­σαν να γνω­ρί­σου­με τους άλλους χώρους. Θ’ ανε­βού­με μαρ­μά­ρι­νες σκά­λες με κόκ­κι­να χαλιά και θα δια­σχί­σου­με δια­δρό­μους δια­κο­σμη­μέ­νους θαυ­μά­σια. Θα στα­θού­με στα δωμά­τια που μένουν οι αδειού­χοι και θα επι­σκε­φτού­με όποιο εμείς θελή­σου­με. Τα υπνο­δω­μά­τια έχουν δυο κρε­βά­τια με καμη­λό κου­βέρ­τες και που­που­λέ­νια μαξι­λά­ρια. Χαλιά στο πάτω­μα και στους τοί­χους. Γρα­φείο και μικρή βιβλιο­θή­κη. Ετα­ζέ­ρες με μπι­μπε­λό, καλο­ρι­φέρ και θέα στο δάσος.

Δεν μπο­ρείς να μη χαρείς το σοσια­λι­στι­κό σύστη­μα, που έβγα­λε απ’ την ταπεί­νω­ση και τη φτώ­χια το βουλ­γά­ρι­κο λαό και τον τοπο­θέ­τη­σε δίπλα στον Ευρω­παίο με το προηγ­μέ­νο επίπεδο!

Θα επι­σκε­φτού­με δυο ακό­μη σαλό­νια της ψυχα­γω­γί­ας. Το ένα γι’ αυτούς που μένουν και το άλλο για τους διερ­χό­με­νους του­ρί­στες. Και τα δυο παλά­τια του ονείρου.

Χώρος αναψυχής στη Λ.Δ. Βουλγαρίας Πηγή φωτογραφίας: http://piximus.net/

Τους χώρους ανα­ψυ­χής στη Λ.Δ. Βουλ­γα­ρί­ας απο­λάμ­βα­ναν οι εργά­τες και όλος ο λαός
Πηγή φωτο­γρα­φί­ας: http://piximus.net/

Θα γνω­ρί­σου­με ακό­μα το μικρό φαρ­μα­κείο, το γυμνα­στή­ριο, την αίθου­σα πιγκ πογκ – σκά­κι και την απο­θή­κη με τα σκι και τις στο­λές χιο­νο­δρό­μων. Έξω απ’ το ανα­παυ­τή­ριο υπάρ­χει γήπε­δο μπά­σκετ, τέν­νις, καθώς και πέντε ειδι­κές πίστες για χιονοδρομίες.

Το ανα­παυ­τή­ριο αυτό είναι από τα πιο μικρά: δια­θέ­τει 100 κρε­βά­τια κι έχει προ­σω­πι­κό 20 άτο­μα. Εδώ στη Βίτο­σα υπάρ­χουν κι άλλα 24 ανα­παυ­τή­ρια για τους εργά­τες. Το πιο μεγά­λο και σύγ­χρο­νο είναι για τους αερο­πό­ρους κι έχει 600 κρεβάτια.

Εδώ στα «Τρια­ντά­φυλ­λα» οι εργά­τες που παρα­θε­ρί­ζουν πλη­ρώ­νουν κιό­λας. Για τις δέκα μέρες παρα­μο­νή, φαγη­τό και ύπνο, το συνο­λι­κό ποσό είναι 165 δραχ­μές. «ΣΧΟΛΙΟΝ ΟΥΔΕΝ».

Είναι χαρά για τους δου­λευ­τά­ρη­δες το ότι απο­λαμ­βά­νουν τ’ αγα­θά της σοσια­λι­στι­κής κοινωνίας.

Όμως αξί­ζει έπαι­νος και τιμή μεγά­λη, σ’ εκεί­νους που έδω­σαν στο βουλ­γά­ρι­κο λαό αυτά που του άξι­ζαν, που του έπρε­παν, που είχε δικαί­ω­μα να τα χαί­ρε­ται, να τα ζει…

Φ. Γελα­δό­που­λος

[Ριζο­σπά­στης, 15 Γενά­ρη 1976, σελ. 4]

Αυτοί που προ­βάλ­λουν τη βαρ­βα­ρό­τη­τα του καπι­τα­λι­σμού ως «κανο­νι­κό­τη­τα» και «ρεα­λι­σμό», λένε στον εργά­τη ότι δεν πρέ­πει να διεκ­δι­κεί τα δικαιώ­μα­τά του και ότι, όσο και να παλεύ­ει, σοσια­λι­σμό δεν θα δει ούτε στη «δευ­τέ­ρα παρου­σία», είναι οι ίδιοι που υπό­σχο­νται ότι έρχε­ται η ανά­πτυ­ξη, ότι η Ευρω­παϊ­κή Ένω­ση μπο­ρεί να γίνει φιλο­λαϊ­κή και ότι είναι ζήτη­μα χρό­νου ο καπι­τα­λι­σμός να δεί­ξει το «ανθρώ­πι­νο» πρό­σω­πό του. Ο καπι­τα­λι­σμός είναι που δεν πρό­κει­ται να γίνει ανθρώ­πι­νος ούτε στη «δευ­τέ­ρα παρουσία».

Σήμε­ρα που είναι ξεκά­θα­ρο, περισ­σό­τε­ρο από ποτέ, ότι ο καπι­τα­λι­σμός αυτός είναι και δεν αλλά­ζει (προς το καλύ­τε­ρο), είναι και πιο ανα­γκαίο ν’ ανα­τρα­πεί. Τα επι­τεύγ­μα­τα του σοσια­λι­σμού που γνώ­ρι­σε η ανθρω­πό­τη­τα τον 20ο αιώ­να, στην ΕΣΣΔ και στα άλλα σοσια­λι­στι­κά κρά­τη, οι ζωντα­νές κατα­χτή­σεις της Κου­βα­νι­κής Επα­νά­στα­σης, η βαθιά μελέ­τη της επι­στη­μο­νι­κής θεω­ρί­ας του Μαρ­ξι­σμού-Λενι­νι­σμού και της Ιστο­ρί­ας, η βαριά πεί­ρα που από­χτη­σε το κομ­μου­νι­στι­κό κίνη­μα από τις νίκες και τα πισω­γυ­ρί­σμα­τα και η αδή­ρι­τη ανά­γκη πλα­τιών μαζών εργα­ζο­μέ­νων σε όλα τα μήκη και πλά­τη του πλα­νή­τη, κρα­τά­νε ζωντα­νή την ελπί­δα ότι αυτός ο κόσμος μπο­ρεί ν’ αλλά­ξει και θα τον αλλά­ξουν όσοι υπο­φέ­ρουν τα πάν­δει­να από την εκμετάλλευση.

* Στοι­χεία από τη σει­ρά βιβλί­ων «Γνω­ρι­μία με την ΕΣΣΔ», Σύγ­χρο­νη Επο­χή, Αθή­να 1981

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο