Άλφρεντ Χίτσκοκ: Σαράντα χρόνια χωρίς τον μετρ της αγωνίας

Πέρα­σαν κιό­λας 40 χρό­νια από το θάνα­το του Άλφρεντ Χίτσκοκ. Ήταν 29 Απρι­λί­ου του 1980, στο Λος Άντζε­λες. Όμως παρα­μέ­νει ακό­μη “ζωντα­νός” και πρω­το­πό­ρος στοι­χειώ­νο­ντάς μας, με τις τρο­μα­κτι­κές και αγω­νιώ­δεις ται­νί­ες του και συνε­χί­ζο­ντας να απο­τε­λεί σημείο ανα­φο­ράς για τον παγκό­σμιο κινη­μα­το­γρά­φο, με το συνο­λι­κό του έργο και βεβαί­ως με τις ιδιο­φυ­είς σκη­νο­θε­σί­ες του, τις ανε­πα­νά­λη­πτες σεκάνς, τα μονα­δι­κά πλά­να του, αλλά και τις εμμο­νές του.

Οι ξανθές πρωταγωνίστριες και η ηδονοβλεψία

Όπως οι περισ­σό­τε­ροι μεγά­λοι κινη­μα­το­γρα­φι­στές ‑ειδι­κά της επο­χής του- είχε και ο Χίτσκοκ εμμο­νές, σε υπερ­βο­λι­κό βαθ­μό- πολ­λοί μιλά­νε και για ψυχα­να­γκα­σμό, ακό­μη και για συμπλεγ­μα­τι­κή συμπε­ρι­φο­ρά. Εμμο­νές που έβγαι­ναν σχε­δόν πάντα στις ται­νί­ες του. Οι περί­φη­μες ξαν­θιές πρω­τα­γω­νί­στριές του, κυρί­ες που ήταν έτοι­μες να πέσουν πολύ… χαμη­λά, αλλά και να «μοιά­ζουν με άσπι­λο χιό­νι επι­τρέ­πο­ντας να φανούν καλύ­τε­ρα τα αιμα­το­βαμ­μέ­να χνά­ρια του δολο­φό­νου» ή η τυραν­νι­κή ματιά του πάνω στις γυναί­κες και στον έρω­τα, ήταν κάτι παρα­πά­νω από εμμο­νή. Ακό­μη, είχε κόλ­λη­μα με την ηδο­νο­βλε­ψία. Όπως είχε πει στην περί­φη­μη συνο­μι­λία του με τον Τρι­φό, «είμα­στε όλοι ηδο­νο­βλε­ψί­ες», κάτι στο οποίο στή­ρι­ξε τη σχέ­ση του με το κοι­νό και βεβαί­ως πέρα­σε και στις ται­νί­ες του. Κορυ­φαίο παρά­δειγ­μα ο αρι­στουρ­γη­μα­τι­κός “Σιω­πη­λός Μάρ­τυς”, με τον Τζέιμς Στιού­αρτ, έναν φωτο­γρά­φο καθη­λω­μέ­νο στο σπί­τι από ένα ατύ­χη­μα, να παρα­τη­ρεί τους γεί­το­νες και να ανα­κα­λύ­πτει συμ­πτω­μα­τι­κά ένα φόνο και να βάζει τη σύντρο­φό του, την απα­στρά­πτου­σα Γκρέις Κέλι, στο ίδιο “τρι­πά­κι”. Εμμο­νές είχε και με την ψυχα­νά­λυ­ση ‑το “Vertigo”, κατά πολ­λούς η καλύ­τε­ρη ται­νία όλων των επο­χών, είναι το χαρα­κτη­ρι­στι­κό­τε­ρο δείγ­μα- με τους σεξουα­λι­κούς συμ­βο­λι­σμούς και άλλα ροζ υπο­νο­ού­με­να, αλλά και με τα όνει­ρα. Ίσως αυτός ήταν και ο βασι­κός λόγος που θαύ­μα­ζε τον Λουίς Μπου­νιου­έλ. Και φυσι­κά ο φόβος του για τους αστυνομικούς.

Πέντε χρονών στο κρατητήριο

Όμως, όλα ξεκι­νούν από την παι­δι­κή ηλι­κία. Ο Χίτσκοκ, γεν­νή­θη­κε στις 13 Αυγού­στου του 1899 στο Ιστ Εντ του Λον­δί­νου. Ήταν ένα μονα­χι­κό αγό­ρι, πήγε σε ένα αυστη­ρό ιησουι­τι­κό σχο­λείο, εκεί διδά­χτη­κε τον αυτο­έ­λεγ­χο και την απο­στρο­φή για το ανθρώ­πι­νο σώμα, ενώ σε ηλι­κία πέντε ετών, ο πατέ­ρας του τον έστει­λε στο αστυ­νο­μι­κό τμή­μα της γει­το­νιάς με ένα σημεί­ω­μα, το οποίο το διά­βα­σε ο αστυ­νο­μι­κός και τον έβα­λε στο κρα­τη­τή­ριο για πέντε λεπτά, χωρίς να ξέρει τον λόγο ο μικρός Άλφρεντ. Ο αστυ­νο­μι­κός του είπε ότι αυτό παθαί­νουν τα παι­διά που κάνουν κάτι κακό. Αυτό το περι­στα­τι­κό θα τον σημα­δέ­ψει, περισ­σό­τε­ρο από πολ­λά άλλα, όπως οι πολ­λές φορές προ­βλη­μα­τι­κές σχέ­σεις του με τις γυναί­κες. Παντρεύ­τη­κε σε νεα­ρή ηλι­κία την Άλμα Ρεβίλ, μία σενα­ριο­γρά­φο και μοντέρ, που υπήρ­ξε βοη­θός του για όλη του τη ζωή, αλλά μάλ­λον όχι και ερω­τι­κή σύντρο­φος. Οι φήμες θέλουν να έχει μία και μονα­δι­κή ερω­τι­κή επα­φή μαζί της, απο­κτώ­ντας και τη μονα­χο­κό­ρη του.

Σεξιστής;

Ο Χίτσκοκ ήταν φανε­ρό ότι ήταν ένας κατα­πιε­σμέ­νος άνθρω­πος που απε­λευ­θε­ρω­νό­ταν μέσα από τις ται­νί­ες του, ξόρ­κι­ζε τους φόβους του και κάλυ­πτε την ερω­τι­κή του επι­θυ­μία μέσα από τις πρω­τα­γω­νί­στριές του, μερι­κές απ’ τις οποί­ες είχαν άσχη­μες εμπει­ρί­ες από τη συνερ­γα­σία μαζί του, με χαρα­κτη­ρι­στι­κή περί­πτω­ση αυτή της Τίπι Χέντρεν. Σίγου­ρα, στις μέρες μας, ο Χίτσκοκ θα είχε χαρα­κτη­ρι­στεί σεξι­στής, ρατσι­στής και άλλα πολ­λά, αλλά αυτό ίσως είναι και μια ιδιο­τρο­πία του χρό­νου και της ιστορίας.…

Αριστουργήματα χωρίς Όσκαρ

Πέρα όμως απ’ όλα αυτά, που στιγ­μά­τι­σαν το χαρα­κτή­ρα και το έργο του, υπάρ­χουν και οι ται­νί­ες του. Και μπο­ρεί κάποιες φορές να έχουν υπε­ρε­κτι­μη­θεί ορι­σμέ­να φιλμ, όπως το “Στη Σκιά των Τεσ­σά­ρων Γιγά­ντων” ή το “Ο Άγνω­στος του Εξπρές”, αλλά είναι βέβαιο ότι μας έχει χαρί­σει μια σει­ρά από εκπλη­κτι­κές δημιουρ­γί­ες και σεκάνς ή πλά­να που πήγαν το σινε­μά σε μια ανώ­τε­ρη διά­στα­ση. Εκτός από το “Vertigo” (Τζέιμς Στιού­αρτ, Κιμ Νόβακ), θα μπο­ρού­σαν να χαρα­κτη­ρι­στούν αρι­στουρ­γή­μα­τα και οι ται­νί­ες του “Ρεβέ­κα” (Λόρενς Ολι­βιέ, Τζό­αν Φοντέιν), “Υπό­θε­ση Νοτό­ριους” (Κάρι Γκραντ, Ίνγκριντ Μπέρ­γκ­μαν- πιο ερω­τι­κή από ποτέ), “Σιω­πη­λός Μάρ­τυς” (Στιού­αρτ, Γκρέις Κέλι), “Το Χέρι που Σκο­τώ­νει” (Τζό­ζεφ Κότεν, Τερέ­ζα Ράιτ), “Τα 39 Σκα­λο­πά­τια” (Ρόμπερτ Ντό­νατ, Μάντλεν Κάρολ) και άλλες πολ­λές. Εννο­εί­ται ότι δεν ξεχά­σα­με το “Ψυχώ” (Άντο­νι Πέρ­κινς, Τζά­νετ Λι, Βέρα Μάιλς) ίσως την τρο­μα­κτι­κό­τε­ρη ται­νία όλων των επο­χών, που δια­θέ­τει και τη σκη­νή του φόνου στο ντουζ, ένα κινη­μα­το­γρα­φι­κό επί­τευγ­μα, αλλά και ένα φινά­λε που κόβει την ανάσα.

Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ, δεν ήταν ένας εύκο­λος άνθρω­πος. Είχε πολύ κακή άπο­ψη για τους ηθο­ποιούς, τους οποί­ους ‑εκτός εξαι­ρέ­σε­ων (Τζέιμς Στιού­αρτ, Ίνγκριτ Μπέρ­γκ­μαν, Τζό­ζεφ Κότεν, Γκρέις Κέλι, Χέν­ρι Φόντα)- τους χαρα­κτή­ρι­ζε ηλί­θιους, ήταν δύσκο­λος στη συνερ­γα­σία, δικτά­το­ρας του πλα­τό, αλλά ένας από τους 10–20 σημα­ντι­κό­τε­ρους σκη­νο­θέ­τες όλων των επο­χών, έχο­ντας το… προ­νό­μιο να είναι απ’ τους λιγο­στούς κορυ­φαί­ους του σινε­μά που δεν πήραν ποτέ ένα Όσκαρ Σκηνοθεσίας.

Πηγή: ΑΠΕ