Η ομιλία-παρέμβαση της Άννεκε Ιωαννάτου* στην παρουσίαση του βιβλίου του Νίκου Μόττα «Ναι, αλλά ο Στάλιν» στην Αθήνα.
«Ενα ψέμα έχει προλάβει να γυρίσει το μισό πλανήτη, προτού η αλήθεια προλάβει να βάλει το παντελόνι της». Μ’ αυτά τα λόγια του Ουίνστον Τσόρτσιλ ο Νίκος Μόττας ξεκινάει το κεφάλαιο για τη σφαγή του Κατίν, την εκτέλεση το 1940 χιλιάδων Πολωνών αξιωματούχων την οποία η αστική ιστοριογραφία χρέωσε στους Σοβιετικούς. Το ιδιο έκανε αργότερα και η ρωσική ηγεσία μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης. Πρόκειται για μια πραγματικά δαιδαλώδη πορεία ενός ψέμματος που στο βιβλίο διαβάζεται σαν θρίλερ. Και τα άλλα κεφάλαια, όμως, ενδέχεται να διαβαστούν με κρατημένη την ανάσα από τον αδαή αναγνώστη, ενώ ο αναγνώστης ο οποίος ήδη γνωρίζει στον ένα ή στον άλλο βαθμό το θέμα, βρίσκει στο βιβλίο έναν εξαιρετικά καλά τεκμηριωμένο οδηγό για να οχυρωθεί η επιχειρηματολογία του για μια θεμελιωμένη αντίκρουση του βουνού από ψέματα και ιστορικές παραχαράξεις που σερβίρεται σχεδόν καθημερινά στον καταναλωτή των μαζικών μέσων παραπληροφόρησης προς φθορά της συνείδησής του.
Η σφαγή του Κατίν είναι το τέταρτο κεφάλαιο από τα συνολικά δεκατέσσερα, στα οποία ο συγγραφέας καταπιάνεται σε χρονολογική σειρά με τα πιο προκλητικά παραδείγματα ιστορικής παραχάραξης ξεκινώντας με τις διαβόητες δίκες της Μόσχας της δεκαετίας του 30 και τις λεγόμενες εκκαθαρίσεις. Ακολουθεί το Σύμφωνο Μη –επίθεσης των Μολότοφ-Ρίμπεντροπ του 1939 με το μεγάλο ψέμα, όπως χαρακτηρίζεται ήδη στον τίτλο, της συνεργασίας Χίτλερ-Στάλιν, το οποίο θρέφει μέχρι τις μέρες μας την εξίσωση του κομμουνισμού με το φασισμό στο όνομα της καταδίκης του κάθε ολοκληρωτισμού (ο κόκκινος και ο μαύρος φασισμός, ακούγεται τακτικά στα κανάλια από το στόμα κέντρο- και ακροδεξιών, συνήθως με στόχο το κομμουνιστικό κόμμα). Το λεγόμενο «μοίρασμα του κόσμου» σε σφαίρες επιρροής ανάμεσα στο Στάλιν και τον Τσόρτσιλ στη Διάσκεψη της Γιάλτας το 1945, με ένα «χαρτάκι» με τα ποσοστά της μοιρασιάς των χωρών, στερείται κάθε σοβαρότητας, όπως αποδείχνει ο συγγραφέας εστιάζοντας στην έλλειψη επίσημων πρακτικών.
Αλεξάντρ Σολζενίτσιν
Παρεμβάλλεται ένα κεφάλαιο για τον Ρώσο συγγραφέα Αλεξάντρ Σολζενίτσιν και τον άθλιο ρόλο του στο πλευρό των πιο αντιδραστικών δυνάμεων του εσωτερικού και του εξωτερικού, ο οποίος ήλπιζε στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο να επικρατήσουν οι ναζιστικές δυνάμεις επί του Κόκκινου Στρατού. Δεν είναι τυχαίο ότι ήταν το πιο προβεβλημμένο πρόσωπο στις καπιταλιστικές χώρες. Το πασίγνωστο μυθιστόρημά του Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ ο Νίκος Μόττας το χαρακτηρίζει απάτη με πειστικά αποδεικτικά στοιχεία. Το πραγματικό πρόσωπο του Σολζενίτσιν με όλη τη φασιστική βλοσυρότητά του, κοιτάει τον αναγνώστη από τις σελίδες του βιβλίου, ξεγυμνωμένο από την προπαγάνδα και το φωτοστέφανο της «Δύσης».
Και Τζορτζ Οργουελ
Ενα άλλο παράδειγμα του φαύλου ρόλου ενός ανθρώπου γραμμάτων είναι ο Αγγλος Τζωρτζ ‘Οργουελ, ευρύτατα γνωστού για τα αντι-ολοκληρωτικά, αλλά στην ουσία αντι-κομμουνιστικά βιβλία του 1984 και Η Φάρμα των Ζώων. Αφιερώνονται λίγες σελίδες στον ταλαντούχο αυτό συγγραφέα, στις οποίες δεν αποδομείται το ταλέντο του, αλλά η δόλια χρήση αυτού του ταλέντου στην υπηρεσία των πιο αντιδραστικών αντιλήψεων. Οπως και στο παράδειγμα του Σολζενίτσιν, αναδείχνεται η μεγάλη ευθύνη των ανθρώπων των γραμμάτων, λόγω της εμβέλειας των ιδεών τους μέσα από τα έργα τους.
Η σειρά των γεγονότων στα επόμενα κεφάλαια με τα ψέματα, τις παραχαράξεις και την καλά τεκμηριωμένη αντίκρουσή τους, αποκαλύπτει μια μεθοδικότητα στη συνεργασία ντόπιων αντικομμουνιστικών δυνάμεων και ξένων μυστικών υπηρεσιών με τη διείσδυση ξένου κεφαλαίου για την ανατροπή του σοσιαλιστικού στρατοπέδου σε μια πορεία δεκαετιών. Κοιτάζοντας προς τα πίσω και βλέποντας την κατάσταση που δημιουργήθηκε στις χώρες αυτές σήμερα, ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να βλέπει καθαρά το σχέδιο που έπαιρνε μπρος κυρίως μετά το 20ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ του Φλεβάρη του 1956 με τον Γκορμπατσόφ να βάλει το 1991 την ταφόπλακα στην πρώτη αυτή απόπειρα δημιουργίας μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας.
1953, 1956, 1961, 1968, 1979, 1980
Παίρνοντας τα πράγματα με τη χρονολογική σειρά, έχουμε λοιπόν τον Ιούνη του 1953 στην Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας την απόπειρα αντεπανάστασης η οποία αντιμετωπίστηκε αποτελεσματικά από τις τότε αρχές της χώρας. Ωστόσο, οι δυτικές μηχανορραφίες οδήγησαν στην ανάγκη της ανέγερσης του Τείχους του Βερολίνου το 1961, το λεγόμενο Τείχος του Αίσχους. Από ποιά πλευρά του Τείχους, όμως, ήταν το αίσχος; Να μια ερώτηση που δεν τίθεται εύκολα, μια που ο κόσμος στις καπιταλιστικές χώρες έμαθε αυτόματα να εκλάβει το αίσχος ως «ανατολικό» και όχι «δυτικό». Επιστημονικά «χωρίς φόβο και παθος» ο Νίκος Μόττας διαλύει τεκμηριωμένα τους ατεκμηρίωτους ισχυρισμούς με τους οποίους μεγάλωσε στις καπιταλιστικές χώρες μια ολόκληρη μεταπολεμική γενιά. Το 1956 ήρθε η σειρά της Ουγγαρίας. Εδώ η τότε ηγεσία κάλεσε τη Σοβιετική Ενωση να παρέμβει. Το 1968 έγινε το ίδιο με την αποκαλούμενη «Ανοιξη της Πράγας». Η Σοβιετική Ενωση, οι δυνάμεις του Συμφώνου της Βαρσοβίας ήταν καλεσμένες για να παρέμβουν. Και το 1979, μακριά από την Ευρώπη, στο Αφγανιστάν, κλήθηκαν πάλι οι Σοβιετικοί να παρέμβουν για να στηρίξουν την προοδευτική κυβέρνηση η οποία είχε κάνει μεγάλα βήματα για να σπάσει τις αλυσσίδες αυτού του εξαιρετικά καταπιεσμένου λαού και δη των γυναικών. Επειτα η «πεφωτισμένη Δύση» που τόσο στενοχωριέται για τη δημοκρατία και για την κατάσταση των γυναικών, οργάνωσε τους Μουτζαχεντίν και Ταλιμπάν. Τη συνέχεια την ξέρουμε με τους υπεύθυνους στη Δύση να οδύρονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Αφγανιστάν. «Εισβολή» λοιπόν στην Ουγγαρία, «εισβολή» στη Τσεχοσλοβακία, «εισβολή» στο Αφγανιστάν. Και το 2022… η ακάλεστη, αλλά όχι αναίτια εισβολή, χωρίς εισαγωγικά, στην Ουκρανία. Είδες, σου λέει η αστική προπαγάνδα ταυτίζοντας τη Σοβιετική Ενωση με τη Ρωσία, πόσο επιθετικοί ηταν πάντα οι Ρώσοι, ενώ η «Δύση», η αθώα περιστερά, όλο να αμύνεται. Η ιστορική αυτή λαθροχειρία δημιουργεί μπέρδεμα στο μυαλό του απλού πολίτη, που συχνά ταυτίζει τη Σοβιετική Ενωση με τη σημερινή Ρωσία. Η ανιστόρητη αυτή ταύτιση βοηθάει σήμερα στη μονόπλευρη παραπληροφόρηση σχετικά με την Ουκρανία. Πάλι οι «κομμουνιστές» επιτίθενται.
Η Πολωνία
Η περίπτωση της αντεπανάστασης στην Πολωνία παίζεται τη δεκαετία του 80. Ηδη οι συνθήκες στην ίδια τη Σοβιετική Ενωση είχαν αλλάξει, επιταχυνόμενα με την άνοδο στην εξουσία του Γκορμπατσόφ το 1985. Προχωρούσε το έργο της διάλυσης που είχε ξεκινήσει δεκαετίες πριν. Στην Πολωνία, η μόνη καθολική χώρα στην παρέα των σλαβικών χωρών, και ο αδύνατος κρίκος του σοσιαλιστικού στρατοπέδου στην Ανατολική Ευρώπη, ανέλαβε ενεργό ρόλο διάλυσης του σοσιαλισμού ο Πολωνός Πάππας. Ο πρώτος σύμβουλος επί θεμάτων ασφαλείας του Αμερικανού προέδρου Ρόναλτ Ρήγκαν, ο Ρίτσαρτ Αλλεν, διαβάζουμε στο βιβλίο, είχε χαρακτηρίσει τη συνεργασία των ΗΠΑ με τον Πάππα «μία από τις μεγαλύτερες μυστικές συμμαχίες όλων των εποχών». Και ο πρωτεργάτης της διάλυσης του σοσιαλισμού στην Πολωνία, ο Λεχ Βαλέσα, δηλώνει το 2018, 28 χρόνια μετά την αντεπανάσταση, πικραμένος με τον τρόπο που η δεξιά κυβέρνηση διαχειρίζεται τα πράγματα, ότι «στην Πολωνία υπάρχει φασισμός»…
Κάθε άλλο παρά κατάρρευση των σοσιαλιστικών χωρών λοιπον, αλλά μια δεκαετίες προετοιμασμένη δουλειά των αντιδραστικών δυνάμεων από μέσα και από έξω. Οποιος διαβάσει το βιβλίο του Νίκου Μόττα, θα το καταλάβει καλά αυτό.
Κομμουνισμός, μια δαιμονισμένη λέξη
Φυσικά η «δικτατορία της κομμουνιστικής Κούβας», «το τυραννικό καθεστώς του Κάστρο» δεν μπορούσε να λείψει από τα θέματα του βιβλίου. Η καπιταλιστική προπαγάνδα χρησιμοποιεί τη λέξη «κομμουνισμός» αντί για «σοσιαλισμός», παρ’ όλο που μέχρι τώρα δεν υπήρξε χώρα, η οποία έχει αποκαλέσει τον εαυτό της κομμουνιστική, ούτε εκεί που κομμουνιστικά κόμματα είναι και ήταν στην εξουσία, αλλά πάντα μιλούσαν για σοσιαλισμό σαν πρώτο στάδιο της κοινωνικής αλλαγής προς τον κομμουνισμό.
Δαιμονοποιώντας τη λέξη «κομμουνισμός» διαγράφουν προκαταβολικά από το μυαλό και την ψυχή των ανθρώπων την κάθε δυνατότητα κοινωνικής εξέλιξης πέρα από τον καπιταλισμό παρουσιάζοντας την ιστορία ως μια τυχαία διαδοχή πολιτευμάτων που αποφασίζεται από ηγέτες-δαίμονες ή από ηγέτες-αγίους. Το τι ρόλο παίζει το παιχνίδι αυτό των όρων το αναδεικνύει γλαφυρά ο συγγραφέας στο κεφάλαιο «Ευρωπαϊκή Ενωση και αντικομμουνισμός», όπου δείχνεται όλη η πορεία της αντικομμουνιστικής εκστρατείας εκφρασμένη σε ψηφίσματα, διακηρύξεις, μνημόνια και φιέστες ενάντια σε κάθε ολοκληρωτισμό, το φασιστικό και τον κομμουνιστικό. Το Δεκέμβρη του 1991 πανηγυρίστηκε η επίσημη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης από τις αστικές δυνάμεις των κρατών-μελών και τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς οι Υπουργοί Εξωτερικών τους σε μια κοινή δήλωση, τάχθηκαν υπέρ των αντεπαναστατικών δυνάμεων υπό τον Γιέλτσιν. Αυτή τη Ρωσία την ήθελαν και το ποιόν των δημοκρατικών τους αντιλήψεων φαίνεται ξεκάθαρα από το γεγονός ότι προσπέρασαν την ετυμηγορία των λαών των Σοβιετικών Δημοκρατιών που το Μάρτη του 1991 είχαν ψηφίσει με τεράστια πλειοψηφία υπέρ της διατήρησης της Σοβιετικής Ενωσης. Φωνή λαού που την πέταξαν στο καλάθι αχρήστων.
Το τελευταίο κεφάλαιο περιλαμβάνει λίγες σελίδες σχετικά με το Ιδρυμα για τα 100 εκατομμύρια θύματα, παρακαλώ, του κομμουνισμού. Πρόκειται για ένα τέρας από ψέματα, όπως τεκμηριώνει πειστικά ο συγγραφέας. Το προκλητικό είναι ότι οι χώρες που τα τελευταία 500 χρόνια έχουν σφάξει ολόκληρους λαούς, τολμούν και μιλούν. Το Ιδρυμα αυτό που θέλει να ενημερώσει τους Αμερικανούς για την ιδεολογία, την ιστορία και την κληρονομιά του κομμουνισμού, όπως λέει, στήνεται σε μια χώρα που ξεκίνησε με τη σχεδόν ολοκληρωτική σφαγή του ιθαγενικού πληθυσμού, τη μεγαλύτερη γενοκτονία μάλλον της ιστορίας, ενώ οι άλλες δυτικές χώρες έχτισαν το οικονομικό τους σύστημα στο αίμα των αποικιοκρατούμενων, αλλά και των δικών τους λαών.
Από τα θέματα του βιβλίου που παρουσιάζουμε σήμερα, μπορεί να καταλάβει κανείς ότι δεν πραγματεύεται ο συγγραφέας το πρόσωπο του Στάλιν, αλλά τη δοκιμασμένη μέθοδο των ιστορικά γερασμένων δυνάμεων του καπιταλισμού να σταματήσουν κάθε ιστορική πρόοδο. Ιδιαίτερα από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, όταν μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο άρχισαν να προελαύνουν παγκοσμίως οι προοδευτικές, αντιιμπεριαλιστικές δυνάμεις με, συχνά, σοσιαλιστικές/κομμουνιστικές ιδέες και η ανθρωπότητα είχε πάρει φόρα στη σωστή ιστορική κατεύθυνση μετά τη μεγάλη αντιφασιστική νίκη, μια φόρα που έπρεπε να ανακοπεί, γιατί θα σήμαινε το τέλος των παλαιών καπιταλιστών εξουσιαστών του κόσμου.
* Η Άννεκε Ιωαννάτου είναι φιλόλογος, κριτικός βιβλίου, μεταφράστρια.
Κινηματογράφος «STUDIO», Αθήνα 27.01.2023.
«Ναι, αλλά ο Στάλιν…»: Παρουσιάστηκε στην Αθήνα το βιβλίο του Νίκου Μόττα