Το φωτογραφικό αρχείο του κινηματογραφικού συνεργείου του ΔΣΕ παρουσιάστηκε στην εκδήλωση της ΚΕ του ΚΚΕ που πραγματοποιήθηκε στο Επιμορφωτικό Κέντρο «Χαρίλαος Φλωράκης».
Ψηφιοποιήθηκε από πρωτότυπα κινηματογραφικά καρέ των 35 χιλιοστών και φωτογραφικά φιλμ μεσαίου και μεγάλου φορμάτ και εντάχθηκε στις συλλογές του ΕΚΧΦ ώστε να είναι πλήρως προσβάσιμο στους μελετητές, στους ιστορικούς και στον καθένα που ενδιαφέρεται.
Το αρχείο έχει τη δική του συμβολή στην ιστορική γνώση για τον τιτάνιο αυτό αγώνα στον οποίο πήραν μέρος χιλιάδες λαού. Μέρος αυτού του αρχείου έχει δημοσιευτεί στην έκδοση-λεύκωμα της «Σύγχρονης Εποχής», «Απόστολος Μουσούρης — Φωτογραφίζοντας τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας».
Το φωτογραφικό υλικό προέρχεται από δωρεές των οικογενειών των μαχητών του ΔΣΕ και μελών του κινηματογραφικού συνεργείου, Απόστολου Μουσούρη και Φώτη Ματσάκα.
Η συλλογή αυτή περιέχει έναν προς έναν χιλιάδες μαχητές και μαχήτριες, εμφανίζει τον τρόπο που έζησαν και πολέμησαν, τον χώρο που κινήθηκαν, τον τόπο που λευτέρωσαν. Για πολλούς μπορεί να μη γνωρίζουμε το όνομά τους, χάρη στο υλικό αυτό όμως έχουμε αποτυπωμένη ανεξίτηλα τη μορφή και το έργο τους.
Το 1948 ιδρύθηκε το φωτογραφικό – κινηματογραφικό συνεργείο, που υπαγόταν στο Τμήμα Διαφώτισης του Αρχηγείου του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Στη φροντίδα του ήταν η καταγραφή της δρώσας Ιστορίας, η αποτύπωση – φωτογραφική και κινηματογραφική – των δραστηριοτήτων του, πρακτική την οποία είχαν ακολουθήσει και το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ την περίοδο της Αντίστασης.
Το συνεργείο συγκροτήθηκε από τους Γιώργο Σεβαστίκογλου, Μάνο Ζαχαρία και Απόστολο Μουσούρη. Μετέπειτα έρχονται στο κινηματογραφικό συνεργείο οι Φώτης Ματσάκας, Βλαδίμηρος Παλαιστής, Φαέθων και Γιάννης. Η ομάδα αυτή είχε χρεωθεί την κινηματογράφηση επίκαιρων και φωτογραφιών από τη ζωή και τη δράση του ΔΣΕ, τα οποία μεταφέρονταν στο εξωτερικό για τεχνική επεξεργασία με σκοπό τη διανομή τους.
Το κινηματογραφικό συνεργείο του ΔΣΕ δημιούργησε έργο μοναδικό, καθώς αποτύπωσε σημαντικά γεγονότα και στοιχεία από την εξέλιξη της ένοπλης ταξικής σύγκρουσης σε Γράμμο και Βίτσι, τη ζωή του ΔΣΕ, την οργάνωση της κοινωνικής ζωής σε αυτές τις περιοχές, καθώς και το πέρασμα των μαχητών και μαχητριών στην πολιτική προσφυγιά.
Στο πλούσιο αυτό αρχείο περιλαμβάνονται φωτογραφίες που απεικονίζουν την καθημερινότητα ενός λαϊκού στρατού που ξέρει να χτίζει τη νέα ζωή με το όπλο στο χέρι. Τα φωτογραφικά στιγμιότυπα δεν ωραιοποιούν, δεν κρύβουν τις συνθήκες, δεν κρύβουν τον θάνατο. Ένα προς ένα τα πρόσωπα των μαχητών και μαχητριών
Πρόκειται για πολύτιμο υλικό καθώς μας επιτρέπει να έχουμε μπροστά μας ένα προς ένα τα πρόσωπα απλών μαχητών και μαχητριών.
Παράλληλα, στο αρχείο περιλαμβάνονται και μια σειρά φωτογραφίες στελεχών του ΚΚΕ που βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή, με ορισμένες από αυτές να είναι μοναδικές.
Ο Νίκος Ζαχαριάδης, ο Πέτρος Κόκκαλης, ο Λεωνίδας Στρίγκος, ο Μιλτιάδης Πορφυρογένης, ο Παναγιώτης Μαυρομάτης…
Ορισμένες φωτογραφίες είναι μοναδικές. Όπως αυτή του Νίκου Μπελογιάννη που τον έχουμε συνδέσει με την Πελοπόννησο (στη φωτό κάτω στον Γράμμο).
Ο Κώστας Καραγιώργης, διευθυντής του «Ριζοσπάστη» και διοικητής του Κλιμακίου του Γενικού Αρχηγείου στη Νότια Ελλάδα (ΚΓΑΝΕ) (στη φωτό κάτω την περίοδο που πλέον έχει αποσπαστεί στον Γράμμο).
Ο Γιώτης (Χαρίλαος Φλωράκης), διοικητής της 1ης Μεραρχίας του ΔΣΕ στη Θεσσαλία (στη φωτό κάτω σε μια ανάπαυλα στον Γράμμο, όπου έφτασε αρχές Ιούνη του 1949 μετά τον ελιγμό στην Ανατολική Θεσσαλία στη διάρκεια της επιχείρησης «Πύραυλος» του αστικού στρατού και λίγο πριν γυρίσει με τον Μπελογιάννη στη Θεσσαλία).
Στη μάχη και στην ανάπαυλα και κατασκευή των οχυρωματικών, όπου καταγράφονται καρέ καρέ όλες οι εργασίες, από το κόψιμο των ξύλων, το σκάψιμο της πέτρας, την κατασκευή της μπούκας του πολυβολείου, το στρώσιμο των κορμών έως την τελική μορφή των οχυρών-κάστρων. Στο ένα χέρι το όπλο και στο άλλο τα εργαλεία
Οι μαχητές έσκαβαν τις αποθήκες ή τους χώρους των νοσοκομείων… έγραφαν στη γραφομηχανή… μορφώνονταν… μόρφωναν με τον τηλεβόα τους φαντάρους απέναντι… έπαιζαν θέατρο… κρατούσαν τα τηλεφωνεία και τα συνεργεία τους… και βεβαίως πάντα χορεύουνε… και πολεμάνε. Γυναίκα και νεολαία στην πρώτη γραμμή
Σ’ αυτόν τον πόλεμο η γυναίκα είχε ξέχωρο ρόλο ως μαχήτρια με τ’ όπλο στον ώμο.
Στην πρώτη γραμμή και τα πολιτικά στελέχη
Στο βουνό, στον Πυξό, έγινε η Συνδιάσκεψη της Πανελλήνιας Δημοκρατικής Ένωσης Γυναικών (ΠΔΕΓ) στο ενδιάμεσο μαχών.
Σ’ αυτόν τον πόλεμο οι νεολαίοι ήταν στην πρώτη γραμμή (μία από τις εκατοντάδες φωτογραφίες με πρόσωπα νεολαίων μαχητών.
Οι φωτογραφίες του κινηματογραφικού συνεργείου πιστοποιούν ότι ο ΔΣΕ ήταν ένας οργανωμένος λαϊκός στρατός. Οι μαχητές του ΔΣΕ εκπαιδεύονταν από το ντουφέκι ως το οπλοπολυβόλο, τα μεγάλα κανόνια, τα αντιαεροπορικά, τα ορειβατικά κανόνια, ενώ ο ΔΣΕ είχε δική του Σχολή Πυροβολικού. Μια μεγάλη ενότητα των φωτογραφικών ντοκουμέντων είναι εκείνες που αφορούν το Υγειονομικό του ΔΣΕ. Φωτογραφίες από νοσοκομεία, από το εσωτερικό χειρουργείου στο βουνό, από νοσοκόμες, από μεταφορά τραυματία… Η ύπαρξη του ΔΣΕ ήταν άμεσα συνυφασμένη με τη ζωή των κατοίκων στις ελεύθερες περιοχές, έτσι υπάρχουν φωτογραφίες που απεικονίζουν εργασίες στα χωριά που γίνονταν από τους μαχητές και τους κατοίκους, λαϊκές συνελεύσεις κ.ά. Μοναδική ιστορική αξία
Ένα ιδιαίτερο πακέτο φωτογραφιών προσφέρει πολύτιμη βοήθεια σε όσους θέλουν να προσδιορίσουν με ακρίβεια τον χώρο όπου συνέβησαν όλα αυτά, δηλαδή φωτογραφίες στις οποίες εμφανίζεται ευρύτερα το τοπίο και μας επιτρέπει να τοποθετήσουμε ακριβώς στον χώρο την κάθε δράση. Μοναδική αξία έχουν ορισμένες φωτογραφίες που αποτυπώνουν χωριά που σήμερα δεν υπάρχουν πια.
Ένα ακόμα γεγονός που καλύπτεται από το συνεργείο είναι η διάσωση των παιδιών στις περιοχές που βομβάρδιζε ο αστικός στρατός. Γι’ αυτήν την ιστορία, μάλιστα, δημιουργήθηκε και ξεχωριστό φιλμ, «Η αλήθεια για τα παιδιά της Ελλάδας». Η πολιτική προσφυγιά
