Ένας ορφανός μιγάς φτάνει στα αστέρια

Γρά­φει ο  Αλέ­ξιος Ν. Κοτανίδης //

Το από­γευ­μα της 18^ης Σεπ-1980 στις 19:11 UTC, ο πανύ­ψη­λος πύραυ­λος Soyuz 38 εκτο­ξεύ­τη­κε στο διά­στη­μα από το κοσμο­δρό­μιο του Baikonur, επαν­δρω­μέ­νο με δύο κοσμο­ναύ­τες^*. Το δια­στη­μό­πλοιο μπή­κε σε τρο­χιά γύρο από τη Γη μέσα σε λίγα λεπτά και το πλή­ρω­μα ταξί­δευε δύο μέρες προς τον μικρό δια­στη­μι­κό σταθ­μό Salyut‑6, όπου έμει­ναν για σχε­δόν μια εβδο­μά­δα πριν επι­στρέ­ψουν πάλι στην Γη.

Το πλή­ρω­μα απο­τε­λού­νταν από τον ταξί­αρ­χο Arnaldo Tamayo Mendez, έναν Κου­βα­νό με αφρι­κά­νι­κη κατα­γω­γή, ο οποί­ος έκα­νε την ιστο­ρι­κή πτή­ση με αρχη­γό τον Σοβιε­τι­κό κοσμο­ναύ­τη Γιού­ρι Ρομα­νέν­κο. Η απο­στο­λή έμει­νε στην ιστο­ρία ως η πρώ­τη απο­στο­λή ενός μιγά ή Λατι­νο­α­με­ρι­κα­νού στο διά­στη­μα. Όμως, οι ΗΠΑ δεν είχαν καμία σχέ­ση με αυτό το επί­τευγ­μα. Η Αμε­ρι­κή έως τότε είχε κατα­φέ­ρει να προ­σγειώ­σει 12 άτο­μα στο φεγγάρι.
Η NASA, δεν θα εκτο­ξεύ­σει, μέχρι και πριν το 1983 κανέ­ναν μαύ­ρο αστρο­ναύ­τη παρά μόνο λευ­κούς. Η Αμε­ρι­κά­νι­κη δια­στη­μι­κή υπη­ρε­σία είχε την ευκαι­ρία να καταρ­γή­σει το εμφα­νές φυλε­τι­κό εμπό­διο στο διά­στη­μα, εν μέσω του αμε­ρι­κά­νι­κου κινή­μα­τος πολι­τι­κών δικαιω­μά­των, αλλά δεν ήταν πρό­θυ­μη να αλλά­ξει το ρου της ιστορίας.

Αρι­στε­ρά: ο Tamayo με τον Ρομα­νέν­κο πριν την εκτό­ξευ­ση — Δεξιά, η δια­στη­μι­κή στο­λή του Tamayo στο Μου­σείο της Επα­νά­στα­σης, Αβά­να, Κού­βα, 2002.

Ο Tamayo Mendez, ήταν 38 χρο­νών κατά την εκτό­ξευ­ση, γεν­νή­θη­κε στο Guantanamo της Κού­βας, στις 29 Ιανουα­ρί­ου του 1942. Η ανα­τρο­φή του δεν ήταν καθό­λου εύκο­λη. Γεν­νη­μέ­νος σε μια φτω­χή οικο­γέ­νεια, οι γονείς του πέθα­ναν από σοβα­ρή ασθέ­νεια όταν ήταν μόλις μερι­κών μηνών.
«Γεν­νή­θη­κα σε μια οικο­γέ­νεια νέγρων και παρό­λο που ονει­ρευό­μουν να πετά­ξω από την παι­δι­κή μου ηλι­κία, αυτό ήταν εντε­λώς αδια­νό­η­το. Έπρε­πε να αρχί­σω να δου­λεύω από νεα­ρή ηλι­κία, είτε γυα­λί­ζο­ντας παπού­τσια στο δρό­μο- επάγ­γελ­μα ενός πολύ φτω­χού- είτε που­λώ­ντας λαχα­νι­κά». Έγι­νε μαθη­τευό­με­νος ξυλουρ­γός σε ηλι­κία 13 ετών. Ο Tamayo εντά­χθη­κε στην Κου­βα­νι­κή Επα­νά­στα­ση την δεκα­ε­τία του 1950, και  αργό­τε­ρα παρα­κο­λού­θη­σε την Ένω­ση Νέων Επα­να­στα­τών γύρω στο 1960.
Αυτό τον οδή­γη­σε να σπου­δά­σει τεχνι­κός αερο­σκα­φών στην Κού­βα και έγι­νε πιλό­τος όταν μετα­κό­μι­σε στην Σοβιε­τι­κή Ένω­ση για να συνε­χί­σει τις σπου­δές του. Μετα­ξύ Απρι­λί­ου 1961 και Μαΐ­ου 1962, ο Tamayo ολο­κλή­ρω­σε τα μαθή­μα­τα για να πιλο­τά­ρει μαχη­τι­κό αερο­σκά­φος Mig–15s και πιστο­ποι­ή­θη­κε ως πιλό­τος μάχης σε ηλι­κία 19 ετών.

Αργό­τε­ρα, πέτα­ξε σε είκο­σι απο­στο­λές ανα­γνώ­ρι­σης στο πλαί­σιο της ταξιαρ­χί­ας Playa Giron της Κου­βα­νι­κής Επα­να­στα­τι­κής Φρου­ράς κατά την Κρί­ση των Πυραύλων.
Το 1967, εντά­χθη­κε στο Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα της Κού­βας και πέρα­σε τα επό­με­να δύο χρό­νια υπη­ρε­τώ­ντας με τις Κου­βα­νι­κές δυνά­μεις στον πόλε­μο του Βιετ­νάμ, επι­στρέ­φο­ντας το 1969 για σπου­δές στο Maximo Gomez Basic College των Επα­να­στα­τι­κών Ένο­πλων Δυνά­με­ων μέχρι το 1971. Συνέ­χι­σε να ανε­βαί­νει με τα χρό­νια στην ιεραρ­χία του στρα­τού και αυτό τον όρι­σε ως υπο­ψή­φιο κοσμο­ναύ­τη όταν η Σοβιε­τι­κή Ένω­ση ξεκί­νη­σε το πρό­γραμ­μα Intercosmos για να βοη­θή­σει τους συμ­μά­χους της να φτά­σουν στο διάστημα.
Ο Tamayo επι­λέ­χθη­κε για το πρό­γραμ­μα το 1978 και πέρα­σε περί­που 1500 ώρες εκπαί­δευ­σης για περισ­σό­τε­ρα από 2 χρό­νια με τον Γιού­ρι Ρομα­νέν­κο. Στο διά­στη­μα ο Tamayo βοή­θη­σε στην εκτέ­λε­ση πειραμάτων.

• Για τέσ­σε­ρις ώρες κάθε μέρα στο Salyut‑6, φορού­σε ειδι­κά παπού­τσια που είχαν σχε­δια­στεί για να ασκούν πίε­ση στην καμά­ρα του πέλ­μα­τος με την ελπί­δα να μειώ­σουν τις συνέ­πειες του συν­δρό­μου προ­σαρ­μο­γής του δια­στή­μα­τος ή ¨ασθέ­νεια του δια­στή­μα­τος (space sickness)¨. Η ασθέ­νεια επη­ρε­ά­ζει περί­που τους μισούς ανθρώ­πους που πετούν στο διά­στη­μα (οι αστρο­ναύ­τες σήμε­ρα χρη­σι­μο­ποιούν φάρ­μα­κα για την θερα­πεία της ασθένειας).
• Φορού­σε ένα κρά­νος που διέ­γει­ρε τον εγκέ­φα­λο και είχε σχε­δια­στεί για την μέτρη­ση των επι­πέ­δων στρες, της κυκλο­φο­ρί­ας του αίμα­τος, της υγεί­ας των κυτ­τά­ρων του ανο­σο­ποι­η­τι­κού συστήματος.

Μετά από 124 τρο­χιές γύρο από τη Γη (διάρ­κειας 7ημερών, 20 ωρών και 43 λεπτών), οι Tamayo και Ρομα­νέν­κο προ­σγειώ­θη­καν κανονικά.
Ο Tamayo βρα­βεύ­τη­κε με τα μετάλ­λια του ήρωα της Κού­βας και της Σοβιε­τι­κής Ένω­σης. Ο Φιντέλ έδω­σε μια ομι­λία τον Οκτώ­βριο του 1980 όπου υπο­γράμ­μι­σε: «Ο Tamayo είναι ένα σύμ­βο­λο, ότι ένας άνθρω­πος με τόσο ταπει­νή κατα­γω­γή έχει επι­τύ­χει κάτι τόσο εξαι­ρε­τι­κά σημα­ντι­κό. Η Επα­νά­στα­ση κατέ­στη­σε δυνα­τό για τους νέους όπως ο Tamayo να έχει αυτή την ευκαιρία».

ℹ️  Η NASA μετά την ίδρυ­ση της το 1958, έστει­λε στο διά­στη­μα στις 30 Αυγού­στου του 1983 τον συνταγ­μα­τάρ­χη της πολε­μι­κής αερο­πο­ρί­ας των ΗΠΑ, τον Guion S. Bluford Jr που έγι­νε ο πρώ­τος Αφρο­α­με­ρι­κα­νός και ο δεύ­τε­ρος αφρι­κα­νι­κής κατα­γω­γής που πήγε στο διάστημα.

Ο Tamayo είναι παντρε­μέ­νος και έχει δύο κόρες και έναν γιο.
Η δια­στη­μι­κή στο­λή του σώζε­ται στο Μου­σείο της Επα­νά­στα­σης στην Αβάνα.

(*)
Η λέξη ¨αστρο­ναύ­της¨ είναι μία σύν­θε­τη λέξη και απο­τε­λεί­ται από το «άστρον» και «ναύ­της, επο­μέ­νως, αστρο­ναύ­της είναι ο ειδι­κά εκπαι­δευ­μέ­νος άνθρω­πος ο οποί­ος εξε­ρευ­νά­ει τα άστρα. Αντι­θέ­τως, η λέξη «κοσμο­ναύ­της» προ­έρ­χε­ται από τις λέξεις «κόσμος» + «ναύ­της» (κόσμος, στην αρχαία ελλη­νι­κή σημαί­νει στο­λί­δι, στη νέα κατέ­λη­ξε να σημαί­νει το σύμπαν).
Στις ΗΠΑ και σε όσες χώρες χρη­σι­μο­ποιούν τους δια­στη­μι­κούς σταθ­μούς και τα δια­στη­μό­πλοια των Αμε­ρι­κα­νών απο­δί­δε­ται ο όρος «αστρο­ναύ­της»  αντι­θέ­τως στην πρώ­ην Σοβιε­τι­κή Ένω­ση και στην σημε­ρι­νή Ρωσία όποιος πραγ­μα­το­ποιεί ταξί­δι στο Διά­στη­μα από δια­στη­μι­κό σταθ­μό της ρωσι­κής επι­κρά­τειας και το ολο­κλη­ρώ­νει απο­κα­λεί­ται «κοσμο­ναύ­της».

Πηγή

1. Arnaldo Tamayo Méndez -ecured.cu
2. “Arnaldo Tamayo Mendez — Cuban pilot and cosmonaut”. Encyclopedia Britannica. Encyclopædia Britannica, Inc. Retrieved 4 August2017.
3. “Pilots and aviators of the Cuban Aviation”. Aviación Cubana. Retrieved 2007-11-23.
4. https://issuu.com/alfonso766/docs/1–4