Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ένα δέντρο στην καρδιά της Καμπούλ

Γρά­φει η Κυρια­κή Α. Καμαρινού

Το μυθι­στό­ρη­μα του Αλε­ξά­ντρ Προ­χά­νοβ «Ένα δέντρο στην καρ­διά της Καμπούλ», απο­τε­λεί μια μαρ­τυ­ρία για την αφγα­νι­κή λαϊ­κή επα­νά­στα­ση του 1978. Οι Έλλη­νες ανα­γνώ­στες , τόσο όσοι θυμού­νται τους τόνους λάσπης που έρι­ξε η «δυτι­κή» προ­πα­γάν­δα για τη «Σοβιε­τι­κή εισβο­λή» τότε στο Αφγα­νι­στάν, όσο και οι νεό­τε­ροι, που ίσως δε γνω­ρί­ζουν πως το Αφγα­νι­στάν είχε λαϊ­κή εξου­σία, την οποία  η ΕΣΣΔ κλή­θη­κε να στη­ρί­ξει, έχουν να μάθουν πραγ­μα­τι­κά πολ­λά. Και μάλι­στα από πρώ­το χέρι, αφού ο συγ­γρα­φέ­ας του υπήρ­ξε αυτό­πτης μάρ­τυ­ρας των κυριό­τε­ρων πολε­μι­κών γεγο­νό­των και ανα­με­τρή­σε­ων με τα αντε­πα­να­στα­τι­κά τμή­μα­τα των Αφγα­νών, τα οποία στή­ρι­ζε και καθο­δη­γού­σε από τότε ακό­μη το ΝΑΤΟ και οι ιμπε­ρια­λι­στές. Εκεί­νη την επο­χή, στα τέλη της δεκα­ε­τί­ας του ΄80 και τις αρχές της επό­με­νης, εκκο­λά­φτη­καν με τις ευλο­γί­ες τους οι στρα­τιές των Τζι­χα­ντι­στών, των Ταλι­μπάν κτλ.

Ο Προ­χά­νοφ έκα­νε κοι­νω­νι­κό ρεπορ­τάζ για λογα­ρια­σμό της φιλο­λο­γι­κής εφη­με­ρί­δας «Λιτε­ρα­τούρ­να­για Γκα­ζέ­τα» στα περισ­σό­τε­ρα μέρη της Γης, όπου τα απε­λευ­θε­ρω­τι­κά κινή­μα­τα δέχο­νταν επι­θέ­σεις μέσα από αντε­πα­να­στα­τι­κές διερ­γα­σί­ες, όπως στην Αγκό­λα, στη Ναμί­μπια, τη Μοζαμ­βί­κη, τη Νιγη­ρία κ.α, αλλά και στα σύνο­ρα της ΕΣΣΔ με την Ιαπω­νία και την Κίνα. Τα βιώ­μα­τά του μετου­σιώ­νο­νταν σε αφη­γη­μα­τι­κά άρθρα τα οποία στη συνέ­χεια , μέσα από το συγ­γρα­φι­κό του ταλέ­ντο και τον πλού­σιο συγ­γρα­φι­κό του οίστρο, έφτα­ναν στους σοβιε­τι­κούς πολί­τες με τη μορ­φή ιστο­ρι­κών μυθιστορημάτων.

Ένα τέτοιο βρα­βευ­μέ­νο μυθι­στό­ρη­μα είναι και το «Ένα δέντρο στην καρ­διά της Καμπούλ». Δεί­χνει να στη­ρί­ζε­ται σε αυτο­βιο­γρα­φι­κά στοι­χεία, για­τί ο κεντρι­κός του ήρω­ας είναι ο δημο­σιο­γρά­φος αντα­πο­κρι­τής Βόλ­κοβ. Παρα­κο­λου­θεί από κοντά τη δύσκο­λη πορεία της παρά­δο­σης ενός στό­λου τρα­κτέρ που έστελ­νε ο σοβιε­τι­κός λαός στους Αφγα­νούς συντρό­φους αγρό­τες , ως έμπρα­κτη στά­ση αλλη­λεγ­γύ­ης. Το μεγά­λο στοί­χη­μα για την εδραί­ω­ση της λαϊ­κής εξου­σί­ας στο Αφγα­νι­στάν ήταν η ανα­πτυ­ξια­κή της — ειδι­κά στον αγρο­τι­κό τομέα- προ­σπά­θεια να στα­θε­ρο­ποι­η­θούν οι βασι­κοί παρα­γω­γι­κοί δεί­κτες της οικονομίας.

Από τις 390 σελί­δες του βιβλί­ου, με μια γλα­φυ­ρή περι­γρα­φή περ­νούν από μπρο­στά μας εικό­νες μιας ακό­μη άγνω­στης πλευ­ράς της αμέ­ρι­στης βοή­θειας και αλλη­λεγ­γύ­ης, που εκφρά­στη­κε μέσα από την τεχνο­λο­γι­κή υπο­στή­ρι­ξη και την εθε­λο­ντι­κής προ­σφο­ρά δεκά­δων χιλιά­δων σοβιε­τι­κών επι­στη­μό­νων και εργα­τών, κυρί­ως νέων, μελών της Κομσομόλ.

Ο τίτλος του βιβλί­ου για το “δέντρο” στην καρ­διά της πρω­τεύ­ου­σας του Αφγα­νι­στάν ανα­φέ­ρε­ται στις ειρη­νι­κές στιγ­μές της ζωής της πόλης. Στη σκιά του, κάτω από τις φυλ­λω­σιές ενός τερά­στιου πλά­τα­νου,  μπο­ρού­σε να πιει κανείς αμέ­ρι­μνος μια μυρω­δά­τη παρα­δο­σια­κή κού­πα με τσάι. Όμως αυτή η ηρε­μία δια­σα­λεύ­ε­ται , από την από­πει­ρα πρα­ξι­κο­πή­μα­τος κατά της κυβέρ­νη­σης του κομ­μου­νι­στή ηγέ­τη Μπα­μπράκ Καρ­μάλ. Οι εξε­λί­ξεις μετά την παρου­σία των ΗΠΑ/ΝΑΤΟ , αλλά και τη λάθρα πρό­σφα­τη «απο­χώ­ρη­σή»  τους από τη χώρα έδει­ξαν πως για τον πολύ­πα­θο αφγα­νι­κό λαό ίσως ποτέ πια να μην ξαναϋ­πάρ­ξουν ήρε­μες στιγ­μές, όπως αυτές στα ριζά του γερο πλάτανου!

Η αντε­πα­να­στα­τι­κή ένο­πλη εξέ­γερ­ση, που καθο­δη­γή­θη­κε από Αμε­ρι­κα­νι­κά κέντρα τα οποία εξό­πλι­σαν τάγ­μα­τα ισλα­μι­στών μέσω του Πακι­στάν , οι  αμυ­ντι­κές ενα­έ­ριες επι­χει­ρή­σεις στα βου­νά για την απο­τρο­πή της προ­μή­θειας οπλι­σμού στους συμ­μο­ρί­τες  κ. α, απο­τε­λούν το  φόντο της δρά­σης των βασι­κών ηρώ­ων του έργου, όταν ακό­μη και η πρω­τεύ­ου­σα με τους γύρω δρό­μους της μετα­τρά­πη­καν  για λίγες ημέ­ρες σε πεδία μαχών και πυρ­πο­λή­σε­ων. Οι ανα­γνώ­στες ταξι­δεύ­ουν μαζί με τον κεντρι­κό ήρωα στις πόλεις Τζα­λα­μα­μπάντ, Καντα­χάρ, Χεράτ κ.α, μαθαί­νουν για τους αρχαιο­λο­γι­κούς θησαυ­ρούς και τους γαλά­ζιους μινα­ρέ­δες της Γκαζ­νί, της Μπα­μιάν κτλ.

Παράλ­λη­λα με τις πολε­μι­κές εξε­λί­ξεις ο συγ­γρα­φέ­ας δε διστά­ζει να απο­κα­λύ­ψει και τον βαθύ­τε­ρο συναι­σθη­μα­τι­κό κόσμο του ήρωά του, αφή­νο­ντας τον ανα­γνώ­στη να ζήσει για λίγο από κοντά την καθη­με­ρι­νό­τη­τα της σοβιε­τι­κής οικο­γέ­νειας της τελευ­ταί­ας δεκα­ε­τί­ας της σοβιε­τι­κής επο­χής . Να ιδεί ακό­μη και μέσα από τα προ­σω­πι­κά στιγ­μιό­τυ­πα και τις  συναι­σθη­μα­τι­κές δια­κυ­μάν­σεις του ήρωα (όπως στην περί­πτω­ση του δια­ζυ­γί­ου του με την Άνια και τον έρω­τά του για τη νεα­ρή μετα­φρά­στρια Μαρί­να), πλευ­ρές ενός κόσμου που είχε λύσει όλα του τα ζωτι­κά προ­βλή­μα­τα, ευη­με­ρού­σε και ταυ­τό­χρο­να έδει­χνε αδι­καιο­λό­γη­τη ανο­χή στο ύπου­λα στο­χευ­μέ­νο πλα­γιο­κό­πη­μα που γινό­ταν στα σοσια­λι­στι­κά ιδα­νι­κά. Οι ρίζες του έφτα­ναν βαθιά πίσω στο χρό­νο, πατού­σαν στα μικρο­α­στι­κά κατά­λοι­πα των ανθρώ­πων που υπη­ρε­τού­σαν κατά τ΄άλλα με αυτα­πάρ­νη­ση τη σοβιε­τι­κή εξου­σία, αλλά τελι­κά δεν κατά­φε­ραν να την υπε­ρα­σπι­στούν μέχρι τέλους.

Το βιβλίο απο­τε­λεί επα­νέκ­δο­ση της Σύγ­χρο­νης Επο­χής , από το 1982 , με και­νούρ­για μετα­φρα­στι­κή ματιά και επι­μέ­λεια , που έγι­νε από την υπογράφουσα.

Οι εκδόσεις της «Σύγχρονης Εποχής» όπλα στην καθημερινή επαναστατική δράση (VIDEO — ΦΩΤΟ)

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο