Ένα ερωτηματικό στα διεθνή στατιστικά στοιχεία για τον Covid-19

Τα επί­ση­μα στοι­χεία θανά­των λόγω Covid-19 πιθα­νό­τα­τα υπο­ε­κτι­μούν τον πραγ­μα­τι­κό αριθ­μό των θυμά­των της παν­δη­μί­ας, όπως επι­ση­μαί­νει το τελευ­ταίο τεύ­χος του περιο­δι­κού «Εκό­νο­μιστ», επει­δή συνή­θως περι­λαμ­βά­νουν μόνο όσους πέθα­ναν από τη νόσο σε νοσο­κο­μείο, αλλά όχι όσους πέθα­ναν από την ίδια νόσο εκτός νοσο­κο­μεί­ου, συνή­θως χωρίς να έχουν κάνει καν τεστ προη­γου­μέ­νως. Συχνά η πραγ­μα­τι­κή αιτία ενός εξω­νο­σο­κο­μεια­κού θανά­του, αν δηλα­δή πρό­κει­ται για περι­στα­τι­κό Covid-19, παίρ­νει αρκε­τό χρό­νο μέχρι να προσ­διο­ρι­σθεί από τις αρμό­διες υπη­ρε­σί­ες, με απο­τέ­λε­σμα να προ­κα­λεί­ται μια μικρή ή μεγά­λη χρο­νι­κή υστέ­ρη­ση στα στα­τι­στι­κά δεδομένα.

Είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κή η περί­πτω­ση της Κίνας, η οποία ανα­θε­ώ­ρη­σε ξαφ­νι­κά χθες κατά 50% τους θανά­τους από Covid-19 στη Γου­χάν, στο επί­κε­ντρο της παν­δη­μί­ας, από 2.579 σε 3.869, προ­σθέ­το­ντας άλλα 1.290 θύμα­τα. Ο νέος κατά πολύ αυξη­μέ­νος απο­λο­γι­σμός περι­λαμ­βά­νει, σύμ­φω­να με τις κινε­ζι­κές αρχές, ασθε­νείς που δεν είχαν εισα­χθεί σε νοσο­κο­μεία αλλά πέθα­ναν σπί­τι τους, περι­στα­τι­κά που δεν είχαν κατα­γρα­φεί, λάθη κ.α.

Ένας τρό­πος να εκτι­μή­σει κανείς καλύ­τε­ρα τον αριθ­μό των νεκρών, σύμ­φω­να με το βρε­τα­νι­κό περιο­δι­κό, είναι να λάβει υπό­ψη του την «υπερ­βάλ­λου­σα θνη­σι­μό­τη­τα», δηλα­δή την από­κλι­ση ανά­με­σα στο συνο­λι­κό αριθ­μό των ανθρώ­πων που πέθα­ναν από οποια­δή­πο­τε αιτία σε μια περί­ο­δο σε μια χώρα, σε σχέ­ση με τον ιστο­ρι­κό μέσο όρο θανά­των για την ίδια χώρα και την ίδια περί­ο­δο στο παρελ­θόν. Όμως τέτοια στα­τι­στι­κά αργούν να παρου­σια­σθούν, με την χρο­νι­κή υστέ­ρη­ση να ξεπερ­νά ακό­μη και το ένα έτος σε μερι­κές χώρες.

Μερι­κές εθνι­κές στα­τι­στι­κές υπη­ρε­σί­ες πάντως ήδη έδω­σαν στη δημο­σιό­τη­τα στοι­χεία ολι­κής θνη­σι­μό­τη­τας έως το τέλος Μαρ­τί­ου φέτος. Στην Ιτα­λία και στην Ολλαν­δία εμφα­νί­ζε­ται μια αύξη­ση θανά­των υπερ­δι­πλά­σια σε σχέ­ση με τους ενδο­νο­σο­κο­μεια­κούς θανά­τους που κατα­γρά­φουν τα επί­ση­μα στοι­χεία για θανά­τους Covid-19 την ίδια περίοδο.

Αυτό σημαί­νει ότι π.χ. στην Ιτα­λία, όπου οι κατα­γε­γραμ­μέ­νοι θάνα­τοι από τη νόσο έχουν ξεπε­ρά­σει τους 22.700, ο πραγ­μα­τι­κός αριθ­μός ίσως είναι του­λά­χι­στον διπλά­σιος. Ο δήμαρ­χος του Μπέρ­γκα­μο, της πιο «χτυ­πη­μέ­νης» περιο­χής από τον κορο­νο­ϊό, έχει ήδη πει ότι τα επί­ση­μα στοι­χεία είναι απλώς «η κορυ­φή του παγό­βου­νου, καθώς πάρα πολ­λά θύμα­τα δεν περι­λαμ­βά­νο­νται στις επί­ση­μες ανα­φο­ρές, επει­δή πεθαί­νουν στο σπί­τι τους».

120% περισσότερα θύματα στην Ιταλία;

Στην Ιτα­λία ο επί­ση­μος αριθ­μός νεκρών Covid-19 περι­λαμ­βά­νει μόνο όσους είχαν προη­γου­μέ­νως δια­γνω­σθεί θετι­κοί για κορο­νο­ϊό. Σύμ­φω­να με υπο­λο­γι­σμούς του Economist, η σύγκρι­ση των επί­ση­μων αυτών στοι­χεί­ων για το Μπέρ­γκα­μο έως το τέλος Μαρ­τί­ου (περί­που 4.000 νεκροί) με τα στοι­χεία θνη­σι­μό­τη­τας της στα­τι­στι­κής υπη­ρε­σί­ας της χώρας για την ίδια περί­ο­δο στο Μπέρ­γκα­μο (του­λά­χι­στον 9.000 περισ­σό­τε­ροι θάνα­τοι σε σχέ­ση με το παρελ­θόν), κατα­λή­γει σε μια εκτί­μη­ση ότι ο πραγ­μα­τι­κός αριθ­μός θανά­των από τη νόσο είναι περί­που 120% μεγαλύτερος.

Ο αντί­στοι­χος υπο­λο­γι­σμός για την Ισπα­νία, η οποία επι­σή­μως έχει ξεπε­ρά­σει τους 20.000 νεκρούς, κατα­λή­γει στην εκτί­μη­ση ότι ο πραγ­μα­τι­κός αριθ­μός των θυμά­των είναι περί­που 60% μεγα­λύ­τε­ρος, δηλα­δή η υπο­ε­κτί­μη­ση είναι μικρό­τε­ρη (η μισή) σε σχέ­ση με την Ιτα­λία. Έως τις 31 Μαρ­τί­ου τα θύμα­τα ήσαν περί­που 8.000 στη χώρα, ενώ οι θάνα­τοι από οποιασ­δή­πο­τε αιτία ήσαν 13.000 περισ­σό­τε­ροι από ό,τι στο παρελθόν.

Περί­που ανά­λο­γη (60%) εκτι­μά­ται ότι είναι η υπο­ε­κτί­μη­ση στη Γαλ­λία, όπου στις 3 Απρι­λί­ου τα επί­ση­μα θύμα­τα από Covid-19 ήσαν περί­που 5.000 (σήμε­ρα πια είναι σχε­δόν 18.700), ενώ την ίδια ημε­ρο­μη­νία στις αρχές Απρι­λί­ου οι «παρα­πα­νί­σιοι» θάνα­τοι από κάθε αιτία ήσαν σχε­δόν 8.000 περισ­σό­τε­ροι σε σχέ­ση με το προη­γού­με­νο διάστημα.

Στην Ολλαν­δία η υπο­ε­κτί­μη­ση των θανά­των Covid-19 μπο­ρεί να είναι ακό­μη μεγα­λύ­τε­ρη και από την Ιτα­λία, φθά­νο­ντας το 140%, καθώς στις 5 Απρι­λί­ου οι επί­ση­μοι θάνα­τοι από τη νόσο ήσαν περί­που 1.700 (σήμε­ρα αγγί­ζουν τις 3.500), ενώ οι υπερ­βάλ­λο­ντες θάνα­τοι από οποια­δή­πο­τε αιτία ήσαν 4.000.

Στην Αγγλία μέχρι και 3 Απρι­λί­ου είχαν πεθά­νει σχε­δόν 6.000 άνθρω­ποι από Covid-19 σύμ­φω­να με τη στα­τι­στι­κή υπη­ρε­σία, ενώ το υπουρ­γείο Υγεί­ας της χώρας είχε κατα­γρά­ψει αριθ­μό κατά 15% μικρό­τε­ρο το ίδιο διά­στη­μα. Σε Ουα­λία και Σκω­τία, ο αριθ­μός των νεκρών που είχαν κατα­γρά­ψει τα νοσο­κο­μεία το ίδιο διά­στη­μα, ήταν κατά 52% μικρό­τε­ρος από τον αριθ­μό των νεκρών που κατέ­γρα­ψε η στα­τι­στι­κή υπηρεσία.

Όμως ένα κρί­σι­μο ερώ­τη­μα είναι κατά πόσο όλοι οι πρό­σφα­τοι υπερ­βάλ­λο­ντες σε σχέ­ση με το παρελ­θόν θάνα­τοι πρέ­πει να απο­δο­θούν όντως στην Covid-19. Είναι πιθα­νό ότι ένα όχι αμε­λη­τέο μέρος από τους θανά­τους αυτούς ήσαν άλλης αιτιο­λο­γί­ας (δια­φο­ρε­τι­κής από τον κορο­νο­ϊό) και συνέ­βη­σαν επει­δή τα νοσο­κο­μεία είχαν κατα­κλυ­στεί πρό­σκαι­ρα από την παν­δη­μία, συνε­πώς δεν ήταν δυνα­τό οι ασθε­νείς να έχουν την ανα­γκαία θερα­πεία και έτσι πέθαναν.