Έφυγε από τη ζωή μία σπουδαία ηθοποιός, η Ασπασία Παπαθανασίου

Πέθα­νε τη Δευ­τέ­ρα, σε ηλι­κία 102 ετών, η σπου­δαία ηθο­ποιός και συγ­γρα­φέ­ας Ασπα­σία Παπα­θα­να­σί­ου, η “ζωντα­νή ιστο­ρία” του σύγ­χρο­νου ελλη­νι­κού θεά­τρου. Πολυ­βρα­βευ­μέ­νη, υπήρ­ξε ιδρυ­τι­κό μέλος πολ­λών θιά­σων και πρω­τα­γω­νί­στρια σε σπου­δαί­ες παρα­στά­σεις αρχαί­ου δρά­μα­τος. Δημιουρ­γι­κή και ακού­ρα­στη μέχρι το τέλος, αφού στα 101 χρό­νια της έγρα­ψε το βιβλίο της “Αρχαί­ες τρα­γω­δί­ες, Αισχύ­λος, Σοφο­κλής, Ευριπίδης”

Γεν­νή­θη­κε το 1918 στην Αμφισ­σα και απο­φοί­τη­σε από τη Δρα­μα­τι­κή Σχο­λή του Εθνι­κού Θεά­τρου το 1940 με «άρι­στα», έχο­ντας ως δασκά­λους τον Δημή­τρη Ροντή­ρη και τον Αιμί­λιο Βεά­κη. Πρω­το­εμ­φα­νί­στη­κε στο θέα­τρο με τον θία­σο της Μαρί­κας Κοτο­πού­λη και στη συνέ­χεια μ’ αυτόν της Κατε­ρί­νας Ανδρεάδη.

Την περί­ο­δο της Κατο­χής μετέ­χει ενερ­γά στην Αντί­στα­ση και γίνε­ται ταγ­μα­τάρ­χης του ΕΛΑΣ Αθή­νας. Για τη δρά­ση της φυλα­κί­στη­κε δύο φορές. Με την απε­λευ­θέ­ρω­ση συμ­με­τέ­χει, μαζί με άλλους ΕΑΜί­τες ηθο­ποι­oύς, στην ίδρυ­ση του «Λαϊ­κού Θεά­τρου». Μέλη του θιά­σου ήταν ακό­μα οι Αλέ­κα Παΐ­ζη, Αλέ­ξης Δαμια­νός, Μάνος Ζαχα­ρί­ας κ.ά. Το πρώ­το και τελευ­ταίο έργο ήταν το «1941 — 1944» του Λυδά­κη, εμπνευ­σμέ­νο επί­σης από τα γεγο­νό­τα της Εθνι­κής Αντί­στα­σης. Το θέα­τρο κλεί­νει βίαια και ο θία­σος δια­λύ­ε­ται με την έναρ­ξη του Δεκέμ­βρη του ’44. Τη μετα­πο­λε­μι­κή πορεία του «Λαϊ­κού Θεά­τρου» συνε­χί­ζει ο θία­σος των «Ενω­μέ­νων Καλ­λι­τε­χνών» (1945 — 1946), με δύο κλι­μά­κια. Η Ασπα­σία Παπα­θα­να­σί­ου συμ­με­τέ­χει στο κλι­μά­κιο με τους Αλέ­κα Παΐ­ζη, Αλέ­ξη Δαμια­νό, Τίτο Βαν­δή, Λυκούρ­γο Καλ­λέρ­γη κ.ά., με σκη­νο­θέ­τη τον Γιώρ­γο Σεβα­στί­κο­γλου. Θα περιο­δεύ­σουν σε διά­φο­ρες περιο­χές της Ελλά­δας, αντι­με­τω­πί­ζο­ντας πολ­λές φορές επι­θέ­σεις από παρα­κρα­τι­κές οργανώσεις.

Ακο­λού­θη­σαν συνερ­γα­σί­ες με τους θιά­σους των Τζα­βα­λά Καρού­σου (με τον οποίο ίδρυ­σαν και την Εται­ρεία Ελλη­νι­κού Θεά­τρου), Μάνου Κατρά­κη, Σπύ­ρου Μου­σού­ρη και Κρι­νιώς Παπά. Ο πρώ­τος όμως μεγά­λος σταθ­μός στην καλ­λι­τε­χνι­κή της δημιουρ­γία ήταν η έντα­ξή της το 1957, ως ιδρυ­τι­κού μέλους, στο «Πει­ραϊ­κό Θέα­τρο» του Δημή­τρη Ροντή­ρη. Στο Δημο­τι­κό Πει­ραιώς, μετα­ξύ άλλων θα παί­ξει την Ατόσ­σα στους «Πέρ­σες» του Αισχύ­λου και την Λουί­ζα Μίλερ στο έργο του Σίλερ. Στα χρό­νια 1959 — 1967, ακο­λού­θη­σε το «Πει­ραϊ­κό» στις περιο­δεί­ες του σε όλο τον κόσμο. Συνο­λι­κά παί­ζει σε 35 χώρες και δέχε­ται εγκω­μια­στι­κές κρι­τι­κές για τις ερμη­νεί­ες της.
Από τις πρώ­τες ηθο­ποιούς που συνερ­γά­στη­καν με ξένο θία­σο, ερμή­νευ­σε στην ελλη­νι­κή γλώσ­σα την «Μήδεια» του Ευρι­πί­δη σε ρωσι­κή παρά­στα­ση στη Μόσχα. Με τη μορ­φή της δίγλωσ­σης παρά­στα­σης έπαι­ξε στη συνέ­χεια την «Αντι­γό­νη» του Σοφο­κλή στο Κίε­βο. Ανά­με­σα στα ξένα θέα­τρα με τα οποία συνερ­γά­στη­κε ήταν το «Θέα­τρο Μαγια­κόφ­σκι» της Μόσχας, ο θία­σος «Μαρ­τα­νι­βί­λι» της Τιφλί­δας και το «Ακα­δη­μαϊ­κό Ουκρα­νι­κό Θέα­τρο» του Κιέ­βου. Το διά­στη­μα αυτό τής απο­νέ­μο­νται βρα­βεία, όπως το πρώ­το διε­θνές βρα­βείο ηθο­ποι­ί­ας στο Φεστι­βάλ των Εθνών στο Παρί­σι, το Χρυ­σό Μετάλ­λιο Τιμής της Αθή­νας, ενώ η Επι­τρο­πή Θεα­τρι­κών Βρα­βεί­ων του Παλέρ­μο την ανα­κη­ρύσ­σει ομό­φω­να καλύ­τε­ρη ηθο­ποιό του 1963.

Η απρι­λια­νή δικτα­το­ρία βρί­σκει την Α. Παπα­θα­να­σί­ου σε περιο­δεία στην ΕΣΣΔ. Σε ένδει­ξη δια­μαρ­τυ­ρί­ας, αυτο­ε­ξο­ρί­ζε­ται και απο­φα­σί­ζει να μεί­νει στο Λον­δί­νο. Ολα τα χρό­νια της χού­ντας παίρ­νει ενερ­γό μέρος στις αντι­δι­κτα­το­ρι­κές δρα­στη­ριό­τη­τες. Το Σεπτέμ­βρη του 1969 δίνει μια σει­ρά παρα­στά­σε­ων για τα 100 χρό­νια από το θάνα­το του Μπερ­λιόζ, με τους «Τρώ­ες». Μετά από πρό­σκλη­ση της Οπε­ρας του Κόβεν Γκάρ­ντεν, θα ερμη­νεύ­σει το ρόλο της Ανδρομάχης.

Στην Ελλά­δα γύρι­σε το 1975. Μαζί με τον σύζυ­γό της, Κώστα Μαυ­ρο­μά­τη, ίδρυ­σε έναν μη κερ­δο­σκο­πι­κό φορέα με την επω­νυ­μία «Πνευ­μα­τι­κή και καλ­λι­τε­χνι­κή εται­ρεία “Δεσμοί”», δίνο­ντας παρα­στά­σεις στην Αθή­να και στην επαρ­χία. Η ίδια αφιέ­ρω­σε μεγά­λο κομ­μά­τι της ζωής της στην προ­α­γω­γή της θεω­ρη­τι­κής μελέ­της και της έρευ­νας γύρω από το αρχαίο δρά­μα, καθώς και στην ανά­δει­ξη της κλη­ρο­νο­μιάς του, και το 1991 ίδρυ­σε το «Κέντρο Αρχαί­ου Δρά­μα­τος». Ολη αυτήν την περί­ο­δο συνέ­χι­σε τις συνερ­γα­σί­ες της με θιά­σους, ερμη­νεύ­ο­ντας σπου­δαί­ους ρόλους.

Η γαλ­λι­κή κυβέρ­νη­ση το 1991 της απέ­νει­με μεγά­λη τιμη­τι­κή διά­κρι­ση, ανα­κη­ρύσ­σο­ντάς την «Officier» της τάξε­ως των Τεχνών και των Γραμ­μά­των, την ίδια χρο­νιά έλα­βε το βρα­βείο της Ακα­δη­μί­ας Αθη­νών και το 1995 τον τίτλο του Ταξιάρ­χη του Τάγ­μα­τος του Φοίνικος.

Η κηδεία της θα πραγ­μα­το­ποι­η­θεί σε στε­νό οικο­γε­νεια­κό κύκλο.