Έχου­με ήδη ασχο­λη­θεί –πάνω από μία φορά με την ιστο­ρι­κή ανα­δρο­μή του πολε­ο­δο­μι­κού σχε­δια­σμού, την εξέ­λι­ξη και ταξι­κή συγκρό­τη­ση της ευρύ­τε­ρης περιο­χής της Αθή­νας, όπως επί­σης νε το πρό­σφα­το (ψηφί­στη­κε χτες Ν|Σ για τον εκσυγ­χρο­νι­σμό της πολε­ο­δο­μι­κής και χωρο­τα­ξι­κής νομο­θε­σί­ας)

Στο σημε­ρι­νό «επει­σό­διο» ‑ανά­με­σα στ’ άλλα που τρέ­χουν θα δού­με και μια σχε­τι­κά άγνω­στη πλευ­ρά που εκφρά­ζε­ται από το Λαϊ­κό τρα­γού­δι ‑το Ρεμπέ­τι­κο βασι­κά, από τα πρώ­τα τα λεγό­με­να ‑σε στυλ «απο­λο­γη­τι­κό», «χασι­κλί­δι­κα» μέχρι το γνή­σιο πολι­τι­κό-προ­λε­τα­­ρια­κό, που εκφρά­ζει ακρι­βώς την κοι­νω­νι­κή αγα­νά­κτη­ση των λαϊ­κών στρω­μάτων Εργα­τιάς και Προσφυγιάς.

Όταν καπνί­ζει ο λου­λάς — 1946    Από­στο­λος Νικο­λα­ΐ­δης 🔘 Κου­βέ­ντα με το Χάρο (Το Χάρο τον αντά­μω­σαν) — 1936  Σπύ­ρος Ζαγο­ραί­ος 🔘  Τα κεριά τα σπαρ­μα­τσέ­τα — Ρόζα Εσκε­νά­ζη 🔘  Η δρο­σού­λα — 1946 Νίκος Παπα­δά­τος 🔘 Έντε λα μαγκέ­τε Bοτα­νίκ  Σπύ­ρος Ζαγο­ραί­ος 🔘  Της μαστού­ρας ο σκο­πός (Όταν συμ­βεί στα πέριξ) Από­στο­λος Νικο­λα­ΐ­δης 🔘  Χτες το βρά­δυ στον τεκέ μας Από­στο­λος Νικο­λα­ΐ­δης 🔘  Πού πας Μεμέ­τη μου — Σπύ­ρος Ζαγο­ραί­ος 🔘  Κάν΄ τονε Σταύ­ρο, κάν΄ τονε — 1935  — Νίκος Παπα­δά­τος 🔘 Τη ζού­λα μου ανα­κά­λυ­ψαν — Από­στο­λος Νικο­λα­ΐ­δης 🔘  Η λιτα­νεία του μάγκα  Νίκος Παπα­δά­τος 🔘  Βάλ­τε μου δυο καν­να­βου­ριές ‑Από­στο­λος Νικο­λα­ΐ­δης 🔘  Από κάτω απ΄ το ραδί­κι ‑Μιχά­λης Δασκα­λά­κης 🔘 Σαν πεθά­νω στο καρά­βι (Της κανα­βου­ριάς τα φύλ­λα) — Νίκος Παπα­δά­τος 🔘  Μάγκας βγή­κε για σερ­γιά­νι — 1946 ‑Από­στο­λος Νικο­λα­ΐ­δης 🔘  Σαν πεθά­νω — Κώστας Ρου­κου­νας 🔘  Ο πόνος του πρε­ζά­κια —  Από­στο­λος Νικο­λα­ΐ­δης 🔘  Ο Μάρ­κος υπουρ­γός (Όσοι γινούν πρω­θυ­πουρ­γοί) – 1936,   Νίκος Παπα­δά­τος 🔘 Για το γινά­τι σου μωρή – 1934, Από­στο­λος Νικο­λα­ΐ­δης 🔘 Ζού­λα σε μία βάρ­κα μπή­κα (Ζεμπε­κά­νο σπα­νιό­λο ) – 1933,  Νίκος Παπα­δά­τος 🔘  Τα κεριά τα σπαρ­μα­τσέ­τα, Δημή­τρης Ευστα­θί­ου 🔘 Και οι γκό­με­νες φορέ­σα­νε τρα­γιά­σκες, Σπύ­ρος Ζαγοραίος

(εισα­γω­γι­κά)
Καθο­ρι­στι­κοί για την Αθή­να, αλλά και για την οικο­νο­μία και κοι­νω­νία της επο­χής, του μεσο­πο­λέ­μου ήταν οι νόμοι που άνοι­ξαν το δρό­μο στην έντο­νη εμπο­ρευ­μα­το­ποί­η­ση της κατοι­κί­ας: ο νόμος περί ορι­ζοντίου ιδιο­κτη­σί­ας, ο νέος ΓΟΚ (Γενι­κός Οικο­δο­μι­κός Κανονι­σμός) και το Διά­ταγ­μα περί Υψών, και τα τρία Νομο­θε­τή­μα­τα από το 1929 ως το 1930.
Πρέ­πει να σημειω­θεί με έμφα­ση ότι οι νόμοι αυτοί ψηφί­στη­καν με το αιτιο­λο­γι­κό της παρο­χής στέ­γης στους πρό­σφυ­γες και τους εσω­τε­ρι­κούς μετα­νά­στες, αυτό όμως ήταν απο­λύ­τως ψευ­δές:
Χτί­στη­καν 625 πο­λυκατοικίες, όλες στις «κα­λές» περιο­χές των Αθη­νών (Κέντρο, Κολω­νά­κι, Πατη­σίων) από εφο­πλι­στές, μεγα­λε­μπό­ρους και άλλους επι­χει­ρη­μα­τί­ες, με δική τους χρη­μα­το­δό­τη­ση (χωρίς ή σε ελά­χι­στες περι­πτώ­σεις με αντι­πα­ρο­χή) και τα διαμερί­σματα ήταν της τάξης των 200–400 ακό­μη και 600 μ²

Κατοχή, Αντίσταση, Εμφύλιος

Η Κατο­χή βρή­κε μια Αθή­να με ακό­μη εντο­νό­τε­ρη την ταξι­κή της δομή και περισ­σό­τε­ρο πολιτικοποιημένη.
Οι πρό­σφυ­γες, βενι­ζε­λι­κοί στο Μεσο­πό­λε­μο, είχαν περά­σει μαζι­κά στο Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα έπει­τα από την άγρια αστι­κή πολι­τική του Βενι­ζέ­λου (Ιδιώ­νυ­μο, Νόμος περί Τύπου, επιδρο­μές και κατα­σχέ­σεις του Ριζο­σπά­στη, συλ­λή­ψεις, εξο­ρί­ες κά.).
Ήδη η εργα­τι­κή τάξη μετρού­σε νεκρούς από επι­θέ­σεις της χωροφυ­λακής στις δια­δη­λώ­σεις. Έτσι οι συνοι­κι­σμοί, στην πλειο­νό­τη­τά τους πάντο­τε παρά­γκες, ήταν πλέ­ον «κομ­μουνιστικές φωληές», και φυσι­κά, μετά απ’ την Αντί­σταση στη βασι­λο­με­τα­ξι­κή δικτα­το­ρία, πέρα­σαν στην ΕΑΜι­κή Αντί­στα­ση. Μάχες και συγκρού­σεις με γερμανι­κά τάγ­μα­τα και γερ­μα­νο­τσο­λιά­δες ήταν καθη­με­ρι­νό φαι­νόμενο, όπως και οι εκατόμ­βες της Και­σα­ρια­νής, της Κοκ­κι­νιάς κα, και φυσι­κά κάθε συνοι­κι­σμός είχε την ηρω­ι­κή του δρά­ση: Και­σα­ρια­νή, Κοκ­κι­νιά, Χαρο­κό­που, Καλ­λι­θέα, Δρα­πε­τσώ­να, όλοι…
Η δρά­ση συνε­χί­στη­κε και στον Εμφύ­λιο, με τις κυριό­τε­ρες φυλα­κές να είναι σε επα­φή με προ­σφυ­γι­κούς συνοι­κι­σμούς: φυλα­κές Αβέ­ρωφ-Πολύ­γω­νο, φυλα­κές Καλ­λι­θέ­ας (Σκο­πευ­τη­ρί­ου)- Καλλιθέα/Τζιτζιφιές κλπ., φυλα­κές Βούρλων-Δραπετσώνα…

Η ταξική δομή της Αθήνας

Στην Κατο­χή, την Αντί­στα­ση και τον Εμφύ­λιο, δεν είναι πια μόνο απλή ταξι­κή δομή, όπως από τον 19° αιώ­να έως και στο Μεσο­πό­λε­μο, αλλά και χάρ­της μαχών και επιχειρήσεων.
Ειδι­κό­τε­ρα στη μετεμ­φυ­λια­κή περί­ο­δο οι περιο­χές αυτές υπήρ­ξαν πεδία κατα­στο­λής αλλά και αντί­στα­σης, με δολο­φο­νί­ες αγω­νι­στών, συλ­λή­ψεις, φυλα­κί­σεις και εκτελέσεις.

Πρέ­πει ακό­μη να σημειω­θεί η άνθι­ση και του Λαϊ­κού Πολι­τι­σμού ακρι­βώς σε αυτές τις περιο­χές, Πολι­τι­σμού που εκφρά­ζε­ται στο Λαϊ­κό τρα­γού­δι, το Ρεμπέ­τι­κο: μπο­ρεί ένα μέρος του ν’ αφο­ρά τη χρή­ση του χασίς ‑και αυτό «απολογη­τικά»- αλλά το σύνο­λό του είναι πολι­τι­κό και προ­λε­τα­ρια­κό, εκφρά­ζει ακρι­βώς την κοι­νω­νι­κή αγα­νά­χτη­ση των λαϊ­κών στρω­μάτων Εργα­τιάς και Προ­σφυγιάς.

Ακό­μη και η κατη­γορία που του προ­σά­πτε­ται, της «εξύ­μνη­σης του περι­θω­ρί­ου», ουσια­στι­κά είναι κραυ­γή πόνου, παρα­πό­νου αλλά και αγα­νά­χτη­σης: περι­θώ­ριο είναι «…αυτοί που δεν ήταν τέτοιοι αλλά που έγι­ναν έτσι από τη φτώ­χεια και την ανά­γκη»
(ΣΣ |> Παρα­τή­ρη­ση για το “περι­θώ­ριο” στη Βυζα­ντι­νή Κων­στα­ντι­νού­πο­λη του Γρη­γο­ρί­ου Νύσ­σης, ανα­φο­ρά του Andre Guillou, «Ο Βυζα­ντι­νός Πολι­τι­σμός», Αθή­να 1996 –εξα­ντλη­μέ­νο).
Έτσι οι περιο­χές της άνθι­σης του Ρεμπέ­τι­κου ουσια­στι­κά ταυ­τί­ζο­νται με με τις εργα­τι­κές προ­σφυ­γι­κές περιο­χές Κοκ­κι­νιά, Άσπρα Χώμα­τα, Δρα­πε­τσώ­να, Τζι­τζι­φιές, Ν.Φάληρο, Αμφιά­λη… ΣΣ |> Δεί­τε περισ­σό­τε­ρα στον ιστό­το­πο «Ρεμπέ­τι­κο Φόρουμ» | τμή­μα «Ρεμπέ­τι­κα — Λαϊ­κά τρα­γού­δια για τον Πόλε­μο, την Κατο­χή, την Αντί­στα­ση, τον Εμφύ­λιο» το άρθρο του Σάκη Παπί­στα, όπου κατα­γρά­φει πάνω από 150 τρα­γού­δια της Κατο­χής και του Εμφύλιου.
Ακό­μη: το κλα­σι­κό βιβλίο του Η.Πετρόπουλου Ρεμπέ­τι­κο τρα­γού­δι [Κέδρος ISBN: 9789600400519 — 1/1/1979 –εξα­ντλη­μέ­νο], το βιβλίο του Σταύ­ρου Κου­ρού­ση «Από τον ταμπου­ρά στο μπου­ζού­κι, Η ιστο­ρία και η εξέ­λι­ξη του μπου­ζου­κιού και οι πρώ­τες του ηχο­γρα­φή­σεις 1926–1932, Αθή­να 2013, τα δύο βιβλία του Κώστα Βλη­σί­δη, «Όψεις του Ρεμπέ­τι­κου» ISBN13 <|9789608219281|>, Αθή­να 2004 και «Σπά­νια Κεί­με­να για το Ρεμπέ­τι­κο» ISBN13 <|9786185118402|>, Αθή­να 2006 κλπ.

Περί­ο­δος της δεκα­ε­τί­ας του ’60: έντε­χνη κατα­στο­λή και προσπά­θειες ενσωμάτωσης

Η Πρώ­τη φάση: Με την “ομα­λο­ποί­η­ση” της κατάστα­σης (τελευ­ταία εκτέ­λε­ση ήταν εκεί­νη του Πλου­μπί­δη το 1954), το αστι­κό καθε­στώς επι­δό­θη­κε σε έντε­χνη ενσω­μά­τω­ση των λαϊ­κών στρω­μά­των στο Σύστη­μα, ακο­λου­θώ­ντας τις επι­τα­γές της Παγκό­σμιας Τρά­πε­ζας μέσω της γνω­στής «Έκθε­σης Βαρ­βα­ρέ­σου» (1952).
Η Έκθε­ση επέ­βα­λε στην Ελλά­δα τη μη παρα­γω­γι­κή οικο­νο­μία, δηλα­δή στρο­φή σε ναυ­τι­λία, εμπό­ριο και κατοι­κία, και το αστι­κό κρά­τος υπέ­θαλ­ψε την έντο­νη παρα­γω­γή κατοι­κί­ας, στα μεν μεσαία μικρο­α­στι­κά στρώ­μα­τα την πολυ­κα­τοι­κία της αντι­πα­ρο­χής, επαυ­ξά­νο­ντας τους συντε­λε­στές εκμε­τάλλευσης του 1930 και μετα­τρέ­πο­ντας την Αθή­να σε μάζα μπε­τόν και ασφάλ­του με πολυ­κα­τοι­κί­ες χωρίς ηλια­σμό, αερι­σμό και θέα, τα δε λαϊ­κά στρώ­μα­τα τα οδή­γησε έντε­χνα στο δρό­μο των αυθαι­ρέ­των, όπου καταπα­τητές ή και εν μέρει ιδιοκτή­τες γεωρ­γι­κής γης και βο­σκοτόπων (συνή­θως κοινοτι­κών ή δημο­σί­ων…) πουλού­σαν οικό­πε­δα των 60- 100μ² σε όλο το Δυτι­κό Λεκα­νο­πέ­διο (να πάλι ο δια­χωρισμός Ανα­το­λι­κού από Δυτι­κό Λεκα­νο­πέ­διο!), στα οποία έχτι­ζαν οι εσω­τε­ρι­κοί μετα­νά­στες, από την ερημω­μένη απ’ τον Εμφύ­λιο ύπαι­θρο, αυθαί­ρε­τα οική­μα­τα με την “κάλυ­ψη” των εργολά­βων, μαντρα­δό­ρων, χωροφυ­λάκων, βου­λευ­τών κ.ά. παρα­γό­ντων (πρώ­τη φάση ενσωμάτωσης).
Η Έκθε­ση Βαρ­βα­ρέ­σου (της Παγκό­σμιας Τρά­πε­ζας στην ουσία) ήταν η απά­ντη­ση του καθε­στώτος στις θέσεις του ΚΚΕ, που είχαν εκφρα­στεί ήδη από το 1945 μέσω της ομά­δας ΕΠ-ΑΝ (Επι­στή­μη-Ανα­συ­γκρό­τη­ση) και του βιβλί­ου του Δημ. Μπά­τση «Η βαρειά βιο­μη­χα­νία στην Ελλά­δα» (ISBN13 <|9789600419375|> ΚΕΔΡΟΣ–2004, σελί­δες 582 — Πρό­λο­γος Νίκος Κιτσίκης)
Στην Έκθε­ση είχαν αντι­δρά­σει και “κεντρώ­οι” επιστήμο­νες, κυρί­ως ΕΑΜο­γε­νείς (Κού­λης, Ζίγδης, Καλ­λι­τσου­νά­κης, Αγγε­λό­που­λος κά.)

Σε μια επό­με­νη φάση, όλοι οι “αυθαί­ρε­τοι οικι­στές” πίε­ζαν να εντα­χθούν στο Σχέ­διο, προ­φα­νώς αποτασσό­μενοι στα αστι­κά κόμ­μα­τα, μια και η πορεία τους από δω και πέρα δεν ταί­ρια­ζε με ανα­τα­ρα­χές. Η τελευ­ταία ανα­λα­μπή ήταν ο εκλο­γι­κός θρί­αμ­βος της ΕΔΑ το Μάη του 1958, που με το 25% των ψήφων έγι­νε Αξιω­μα­τι­κή Αντιπολίτευση.
Το γεγο­νός θορύ­βη­σε το Σύστη­μα — στη «Σύσκε­ψη των 10», το καλο­καίρι του 1958 στο σπί­τι του τότε πρω­θυ­πουρ­γού Κ.Κα­ραμανλή στην Κηφι­σιά, απο­φα­σί­στη­κε εντο­νό­τε­ρος αντι­κομ­μου­νι­στι­κός αγώ­νας, τόσο πολι­τι­κός και καταστο­λής, όσο και ιδε­ο­λο­γι­κός, που τελι­κά οδή­γη­σε στις «εκλο­γές της Βίας και Νοθεί­ας» του 1961 και στη συνέ­χεια μέσα από μια ολό­κλη­ρη δια­δι­κα­σία στην απρι­λια­νή χού­ντα του 1967.

Στους “10” περιλαμβάνο­νταν ο συνταγ­μα­τάρ­χης Γεώρ­γιος Παπα­δό­που­λος, ο εκδό­της του Ελεύ­θε­ρου Κόσμου Σάβ­βας Κων­στα­ντό­που­λος, ο καθη­γη­τής του Πολυ­τε­χνεί­ου Άγγε­λος Προ­κοπίου (ο οποί­ος ανέ­λα­βε και την ηγε­σία του “ιδεολο­γικού αγώ­να”), ο Θεοφύλα­κτος Παπα­κων­στα­ντί­νου κά., και de jure υπη­ρε­σια­κοί παρά­γο­ντες, επι­κε­φα­λής του Στρα­τού, της Χωροφυ­λακής και της Αστυ­νο­μί­ας, της ΚΥΠ κλπ

Η Δεύ­τε­ρη φάση της ενσω­μά­τω­σης έγι­νε βίαια επά­νω στους προ­σφυ­γι­κούς συνοικισμούς.
Με πρό­σχη­μα την (προ­φα­νώς ανα­γκαία και επι­βαλ­λό­με­νη) αποκα­τάστασή τους (έμε­ναν ακό­μη σε παρά­γκες 40 χρό­νια από το 1922…), διέ­λυ­σαν τους προ­σφυ­γι­κούς συνοι­κι­σμούς, σκορ­πί­ζο­ντας τους κατοί­κους τους στα τέσ­σε­ρα σημεία του ορί­ζο­ντα, δίνο­ντάς τους σκόρ­πια οικό­πε­δα ή διαμερίσματα.
Ήταν μια πολύ καλά μελε­τη­μέ­νη επι­χείρηση, στην οποία αρχι­κά δεν αντέ­δρα­σαν οι πρόσφυ­γες παρά μόνο στο τέλος σχε­δόν, στη διά­λυ­ση της Δρα­πε­τσώ­νας, όπου έγι­νε η γνω­στή «Μάχη της Παράγκας».
Για όλα τα παρα­πά­νω, βλ. λεπτο­μέ­ρειες στο βιβλίο του Π.Πετρίδη «Εξου­σία και Παρα­ε­ξου­σία στην Ελλά­δα — Αθή­να 2000 και στο άρθρο του Ι.Στεφανίδη «Η δημο­κρα­τία δυσχε­ρής, ο αντι­κομ­μου­νι­στι­κός αγών…», Μνή­μων, τ. 29/2008 σελ. 199–240, και Γ.Σαρηγιάννης Η «Άνοι­ξη του ’60, η αρχι­τε­κτο­νι­κή στην Ελλά­δα και η ιδε­ο­λο­γία της», του ίδιου «Η αρι­στε­ρή Ιδε­ο­λο­γία …Μέρος 2^ο και συμπλή­ρω­μα στο “μέρος 3ο”, και τα τρία άρθρα στο www.GreekArchitects.gr
Οι Δρα­πε­τσω­νί­τες ζητού­σαν νέα σπί­τια αλλά στην ίδια θέση με τους ίδιους γει­τό­νους κ.λπ., ώστε να δια­φυ­λα­χτεί η κοι­νω­νι­κή συνο­χή τους. Επε­νέ­βη στρα­τός και 2.000 χωρο­φύ­λα­κες χωρίς απο­τέ­λε­σμα, 3–4 παρά­γκες κατε­δα­φί­στη­καν, αλλά ξανα­χτί­στη­καν από τους κατοί­κους την επο­μέ­νη. Όμως η κήρυ­ξη της δικτατο­ρίας στις 21 Απρι­λί­ου έβα­λε τέλος στην Αντί­στα­ση αυτή.

Ο Βασί­λης Λιό­γκα­ρης πε­ριγράφει τη διά­λυ­ση του συνοι­κι­σμού Χαρο­κό­που (Σύγ­χρο­νη Επο­χή — 1998 σελί­δες: 283,  ISBN: 9789602247587) εκεί­νη την επο­χή, τονί­ζο­ντας αρχι­κά την έντο­νη αρι­στε­ρή- κομ­μου­νι­στι­κή κοι­νω­νι­κή συ­νοχή του, τη δρά­ση του ως προ­πύρ­γιο της Αντί­στα­σης και το πώς απο­συ­ντέ­θη­κε και δια­λύ­θη­κε ο κοι­νω­νι­κός και πολι­τι­κός αυτός πυρήνας.

Η Τρί­τη φάση ήταν και η πολι­τι­κά εξυ­πνό­τε­ρη και πιο μακρο­πρό­θε­σμη και πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε σε δύο τομείς.
Ο πρώ­τος, όπου οι κάτοι­κοι, αφού εντά­χθη­κε η παρά­γκα τους στο σχέ­διο, συνε­ται­ρί­στη­καν μετα­ξύ τους και με τον τοπι­κό εργο­λά­βο και μέσω της αντι­παροχής έγι­ναν “εισο­δη­μα­τί­ες” 1–3 δια­με­ρι­σμά­των, άρα και λήπτες υπε­ρα­ξί­ας από τους ενοι­κια­στές τους.
Ο δεύ­τε­ρος, όπου το εργατι­κό προ­λε­τα­ριά­το του ’50, κυρί­ως οικο­δό­μοι στην πολυ­κα­τοι­κιο­ποί­η­ση της Αθή­νας, άρχι­σε ν’ απα­σχο­λεί οικο­δό­μους όχι ως «κομπα­νία» με ισό­τι­μα μέλη και με ισχυ­ρή προ­λε­τα­ρια­κή συνεί­δηση, όπως στο ’50, όπου οι οικο­δό­μοι ήταν η αιχ­μή του δόρα­τος της εργα­τι­κής τάξης, αλλά ως εργά­τες του (συγ­χω­ρια­νούς του, μετανά­στες εσω­τε­ρι­κούς και εξω­τερικούς κ.λπ.). Έτσι έγι­νε απο­δέ­κτης υπε­ρα­ξί­ας και φυσι­κά μετα­τρά­πη­κε σε μικροαστό.
Βλ |> Γ.Σαρηγιάννης, «Η αιχ­μή του δόρα­τος του ελλη­νι­κού προ­λε­τα­ριά­του»: Παλ­μός των Οικο­δό­μων, τ. 123, Μάϊ­ος- Ιού­νιος 2004 και του ίδιου, «Η μικρο­α­στι­κή πόλη», Διά­πλους, τ.26, Ιού­νιος-Ιού­λιος 2008. Τυπι­κό παρά­δειγμα το Περι­στέ­ρι, που από προ­πύρ­γιο της ΕΔΑ το 1950, πέρα­σε στη σοσιαλ­δη­μο­κρα­τία του ΠΑΣΟΚ στη Μετα­πο­λί­τευ­ση και τελι­κά στη δεξιά Νέα Δημο­κρατία, (βλ και Γ.Σαρηγιάννης, «Η ταξι­κή δομή του Πει­ραιά») και αυτό είναι βέβαια πιο μακρο­χρό­νιο αλλά και πιο βαθύ­τε­ρο απο­τέλεσμα ενσω­μά­τω­σης… Άλλες περιο­χές έφτα­σαν μόνο ως τη σοσιαλδημοκρα­τία, και άλλες ‑με πολύ κόπο!- έπει­τα από πολύχρο­νες διερ­γα­σί­ες επέ­στρε­ψαν στο ΚΚΕ.

Τραγουδοποιοί που εξύμνησαν τον αγώνα του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ

Δημή­τρης Γκό­γκος ή Μπα­για­ντέ­ρας, Μαρί­νος Γαβρι­ήλ ή Μαρι­νά­κης, Μανώ­λης Χιώ­της, Μιχά­λης Γεν­νί­τσα­ρης, Σωτη­ρία Μπέλ­λου ‑περί­ο­δο του ΔΣΕ με δημιουρ­γούς που συμπα­ρα­στά­θη­καν στη δρά­ση του, όπως ο στι­χουρ­γός Κώστας Βίρ­βος, ο συν­θέ­της Θόδω­ρος Δερβενιώτης.
Επη­ρε­ά­στη­καν και έγρα­ψαν τρα­γού­δια περισ­σό­τε­ρο από άλλους οι Από­στο­λος Καλ­δά­ρας, Βασί­λης Τσι­τσά­νης, ο Ορφέ­ας Κρε­ού­ζης, ένας όχι πολύ γνω­στός δημιουρ­γός που τότε εξο­ρί­στη­κε σε Ικα­ρία — Μακρόνησο.
Το ΚΚΕ, δεν άφη­σε κανέ­να κοι­νω­νι­κό φαι­νό­με­νο που να μην το ανα­δεί­ξει, κανέ­να φαι­νό­με­νο της ζωής των ανθρώ­πων του μόχθου, άντλη­σε πηγές από τη ζωή της εργα­τι­κής τάξης, του λαού.
Η αλλα­γή στο περιε­χό­με­νο των ρεμπέ­τι­κων γίνε­ται με την εισβο­λή των Ιτα­λών και τη γερ­μα­νι­κή κατο­χή, όπου η εργα­τι­κή — λαϊ­κή πάλη παίρ­νει πρω­τό­γνω­ρες ηρω­ι­κές δια­στά­σεις με καθο­δη­γη­τή το ΚΚΕ.
Ετσι πολ­λοί δημιουρ­γοί του ρεμπέ­τι­κου ζυμώ­νουν, κυρί­ως συναι­σθη­μα­τι­κά, τους δικούς τους κώδι­κες, για την τιμιό­τη­τα, την μπέ­σα, την αλλη­λεγ­γύη, ακό­μη και τη συλ­λο­γι­κό­τη­τα στην κομπα­νία όταν παί­ζουν τα τρα­γού­δια τους, με το δίκιο του λαού και τον ηρω­ι­σμό του».

Την περί­ο­δο της πάλης του ΔΣΕ, ανέ­δει­ξαν τις φυλα­κί­σεις, τις εξο­ρί­ες, τις εκτε­λέ­σεις, με έναν δικό τους τρό­πο, εκφρά­ζο­ντας την αντί­θε­σή τους. Αυτό συνε­χί­ζε­ται και μετά την ήττα, αφού το αστι­κό κρά­τος συνε­χί­ζει το τσά­κι­σμα του λαϊ­κού κινή­μα­τος και του ΚΚΕ, όχι μόνο έχο­ντας το ΚΚΕ στην παρα­νο­μία, αλλά έχο­ντας γεμά­τα τα ξερο­νή­σια με εξό­ρι­στους, τις φυλα­κές με φυλα­κι­σμέ­νους, ενώ μέχρι το 1955 τα στρα­το­δι­κεία κατα­δι­κά­ζουν κομ­μου­νι­στές σε θάνα­το και γίνο­νται εκτελέσεις».

Δεί­τε και Ρεμπέ­τι­κο μερι­κών… αιώ­νων «Από το Βυζά­ντιο στο Μάρ­κο Βαμ­βα­κά­ρη — Η προϊ­στο­ρία του λαϊ­κού ρεμπέ­τι­κου τρα­γου­διού», το βιβλίο του Νέαρ­χου Γεωρ­γιά­δη (έφυ­γε πρό­ω­ρα το 2013) που κυκλο­φο­ρεί από τη “Σύγ­χρο­νη Εποχή”

Αντί για “επί­λο­γο”: Η Αθή­να της Μεταπολίτευσης

Στη διάρ­κεια της Δικτατο­ρίας, η πολι­τι­κή που είχε ασκη­θεί στην δεκα­ε­τία του ’60 συνέ­χι­σε ν’ ασκεί­ται ‑θα μπο­ρού­σα­με να παραφρά­ζαμε τον Κλα­ού­ζε­βιτς που έλε­γε ότι «ο πόλε­μος είναι η συνέ­χι­ση της πολι­τι­κής με άλλα μέσα» λέγο­ντας ότι η αστι­κή δικτα­το­ρία είναι η συνέ­χι­ση της αστι­κής πολι­τικής με άλλα μέσα- και φυσι­κά και η λεγά­με­νη “Μετα­πο­λί­τευ­ση” συνέ­χι­σε την ίδια πολιτική.
Κατευθύν­σεις όπως της λεγά­με­νης “απο­βιομηχάνισης”, της “από­συρ­σης γεωρ­γι­κών προϊ­όντων”, της κατα­στροφής ελαιώ­νων και αμπε­λώ­νων, παρα­γωγής γάλα­κτος κά. με επι­ταγές της Ευρω­παϊ­κής Ένω­σης μέσω των γνω­στών “ποσο­στώ­σε­ων” και άλλων πρα­χτι­κών, δεν είναι παρά οι εξε­λί­ξεις που επέρ­χο­νται από τη γιγά­ντω­ση των μονο­πω­λια­κών ομί­λων στο πλαί­σιο της συγκέ­ντρω­σης και συγκε­ντρο­ποί­η­σης του Κεφαλαίου.

Στον τομέα της Πολε­ο­δο­μί­ας και ειδι­κό­τε­ρα της Αθή­νας είναι σαφής μια τέτοια συγκε­ντρο­ποί­η­ση που εκφρά­ζε­ται σε μια σει­ρά νόμων που ευνο­ούν το πολύ μεγά­λο Κεφά­λαιο. Παρόμοι­ες προ­σπά­θειες είχαν γίνει και επί δικτα­το­ρί­ας, με τους νόμους «περί ενερ­γού πολε­οδομίας» και «περί ρυθμι­στικών Σχε­δί­ων», αλλά δεν τελε­σφό­ρη­σαν επει­δή η “Αγο­ρά” δεν ήταν ακό­μη έτοιμη.

Τώρα όμως οι εξελί­ξεις είναι ταχύ­τα­τες, ιδί­ως με το πρό­σχη­μα της “Κρί­σης”: οι Νόμοι περί Αιγια­λού, περί Δασών, για τις φαστ-τρακ δια­δι­κα­σί­ες, με το πέρα­σμα της Κρα­τι­κής Περι­ουσίας στους ιδιώ­τες κά..

Τα εκπο­νη­θέ­ντα Ρυθ­μι­στι­κά Σχέ­δια για την Αθή­να, του 2011 του Σου­φλιά αλλά και τα μετα­γε­νέ­στε­ρα, δίνουν τερά­στιες εκτά­σεις και μάλι­στα μέσα σε δάση ή σε παρα­λί­ες για την εγκατά­σταση αστι­κών λει­τουρ­γιών: βιο­μη­χα­νιών, γρα­φεί­ων επι­χειρήσεων, τρα­πε­ζών κά. (Γ.Σαρηγιάννης, “Βαρ­βα­ρέ­σος, Σπρά­ος, Τρόι­κα: επεμ­βά­σεις ΠΤ και ΔΝΤ στην ελλη­νι­κή οικο­νο­μία — οι πολε­ο­δο­μι­κές επι­πτώ­σεις τους”, Συνέ­δριο ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ «Μητρο­πο­λι­τι­κή περιο­χή Αττι­κής: όψεις της Κρί­σης στην πόλη …», Αθή­να 20–22 Οκτω­βρί­ου 2017 — ανηρ­τη­μέ­νο στην ιστο­σε­λί­δα του ΣΑΔΑΣ).

Έτσι, δύο είναι οι βασι­κοί άξο­νες της πολι­τι­κής (και όχι μόνο στην Πολε­ο­δο­μία): πέρα­σμα όλων των δραστη­ριοτήτων στο Ιδιω­τι­κό Κε­φάλαιο και παράλ­λη­λα εισ­βολή του πολύ μεγά­λου Κεφα­λαί­ου, πολυ­ε­θνι­κού πλέ­ον, στην ελλη­νι­κή οικο­νο­μία και πολε­ο­δο­μία. Το παρά­δειγ­μα του πρώ­ην αερο­δρο­μί­ου του Ελλη­νι­κού είναι αυτή τη στιγ­μή η αιχ­μή του δόρα­τος, ενώ η ληστρι­κή αρπα­γή του χρυ­σού στη Χαλ­κι­δι­κή η πρώ­τη πραγμα­τοποίηση αυτών των κατα­­στά­σε­ων- και έπο­νται (τέχουν ήδη) οι ΑΟΖ στο Αιγαίο και τη Μεσό­γειο και άλλα πολλά…

Παράλ­λη­λα, (και για τους “μεσαί­ους”!) θα μπο­ρού­σα­με να ανα­φέ­ρου­με τις δεκά­δες άθλιες δια­τά­ξεις αύξη­σης του Συντε­λε­στή Εκμετάλλευ­σης, επά­νω σε έναν πανά­θλιο «Νέο Οικο­δο­μι­κό Κανο­νισμό», που θυμί­ζουν κατα­στάσεις του ’50 όπου η “Οικο­δο­μή” ήταν με την εντο­λή της Παγκό­σμιας Τράπε­ζας το χαϊ­δε­μέ­νο παι­δί της ελλη­νι­κής οικονομίας.

Τι είδους “Αθήνα” θα έχουμε τις επόμενες δεκαετίες, αν δεν υπάρξει έντονη λαϊκή αντίδραση; Είναι μάλλον ζοφερή η εικόνα.