Αθηνά Χατζηεσμέρ ετών 17

Γρά­φει ο Βασί­λης Κρί­τσας //

Τι μπο­ρεί να σκέ­φτε­ται ένα 17χρονο κορί­τσι στις τελευ­ταί­ες του στιγ­μές στο κελί, λίγο πριν εκτε­λε­στεί; Πώς κατα­λα­βαί­νει τον κόσμο και τον αγώ­να για λευ­τε­ριά, εθνι­κή και κοι­νω­νι­κή (κι ας τη θεω­ρού­σαν Τουρ­κά­λα κάποιοι συμ­μα­θη­τές της); Τι έχει προ­λά­βει να βιώ­σει και ποιες παρα­στά­σεις κου­βα­λά­ει; Πόσες φορές και σε ποιους χρειά­στη­κε να απα­ντή­σει στα ίδια ανα­κρι­τι­κά ερω­τή­μα­τα: «ποια είσαι; Πώς σε λένε; Ποιοι είναι οι συνερ­γά­τες σου;» Και πώς ενώ­νει μέσα της τον παρα­τα­τι­κό όσων έζη­σε και το μέλ­λο­ντα αυτών που δε θα προ­λά­βει να κάνει, ενώ ακού­ει το αίμα και τη ζωή του να κυλά­ει στις φλέ­βες της για στερ­νή φορά;

Παι­δί προ­σφύ­γων από την Ιωνία, η Αθη­νά Χατζηε­σμέρ ή Εσμε­ρί­δου γεν­νή­θη­κε το 1927 και έζη­σε στον Ταύ­ρο. Έφη­βη ακό­μα, οργα­νώ­θη­κε στην ΕΠΟΝ και αγω­νί­στη­κε μαζί με χιλιά­δες νέους για μια ελεύ­θε­ρη από τους φασί­στες κατα­κτη­τές Ελλά­δα και μια πιο δίκαιη κοι­νω­νία. Στις 2 Οκτω­βρί­ου 1944, στα 17 της χρό­νια, και, αφού βασα­νί­στη­κε για να κατα­δώ­σει τους συνα­γω­νι­στές της, εκτε­λέ­στη­κε από τους Γερ­μα­νούς στο σκο­πευ­τή­ριο της Και­σα­ρια­νής, λίγες μέρες πριν την απο­χώ­ρη­ση των κατο­χι­κών στρα­τευ­μά­των  από την Αθή­να.

Το κεί­με­νο του έργου είναι μυθο­πλα­σία που βασί­ζε­ται στην πραγ­μα­τι­κή ζωή και της δρά­σης της Αθη­νάς, με στοι­χεία που προ­έ­κυ­ψαν από την έρευ­να των συντε­λε­στών της παράστασης.
Η Αθη­νά Χατζηε­σμέρ είναι ένα προ­σφυ­γό­που­λο, που διη­γεί­ται τα προ­σω­πι­κά του βιώ­μα­τα, τα βάσα­να της οικο­γέ­νειάς του, τα πρώ­τα σκιρ­τή­μα­τα και τη σύντο­μη δια­δρο­μή του στην ΕΠΟΝ και το αντι­στα­σια­κό κίνη­μα. Ο μικρός χώρος της παρά­στα­σης φέρ­νει τους ακρο­α­τές πιο κοντά στην ηρω­ί­δα, για να μετρή­σουν μαζί της τις αυξο­μειώ­σεις ενός τοί­χου δωμα­τί­ου, που μεγα­λώ­νει όταν πεθαί­νει κάποιο μέλος της οικο­γέ­νειας, αλλά αδυ­να­τεί να χωρέ­σει τον καη­μό των υπό­λοι­πων, που ασφυ­κτιούν. Η Ηλιά­να Μαυ­ρο­μά­τη πρω­τα­γω­νι­στεί και δίνει με τη δυνα­τή ερμη­νεία της σάρ­κα και οστά στον παλ­μό και τις αγω­νί­ες μιας έφη­βης εκεί­νης της επο­χής. Το κεί­με­νο της Θαλασ­σιάς Αντω­νο­πού­λου απο­τυ­πώ­νει εξαι­ρε­τι­κά την αντί­φα­ση μιας νεα­νι­κής ζωής που χάνε­ται μεν πρό­ω­ρα αλλά εξυ­ψώ­νε­ται με το θάνα­τό της για ένα ανώ­τε­ρο ιδα­νι­κό. Κι η μου­σι­κή του Ισί­δω­ρου Πάτε­ρου ντύ­νει με υπο­βλη­τι­κή ατμό­σφαι­ρα την πλο­κή και δεν αφή­νει το θεα­τή να κου­ρα­στεί από το μονόλογο.

Το έργο διαρ­κεί περί­που μια ώρα και κάτι, κι ανε­βαί­νει για λίγες ακό­μα παρα­στά­σεις στη σκη­νή BlackBox στο θέα­τρο επί Κολω­νώ, στην οδό Ναυ­πλί­ου 12. Οι πιο πολ­λοί ανα­γνώ­στες υπο­θέ­τω πως δεν περί­με­ναν να μάθουν από αυτό το κεί­με­νο για την παρά­στα­ση και να την παρα­κο­λου­θή­σουν. Όσο για τους υπό­λοι­πους, ας σπεύ­σουν να κλεί­σουν εισι­τή­ρια μία από τις επό­με­νες ημέ­ρες, για τις λιγο­στές παρα­στά­σεις που απο­μέ­νουν, κι ας μην εφη­συ­χά­σουν αν μάθουν πως δίνε­ται μικρή παρά­τα­ση, ακρι­βώς λόγω της επι­τυ­χί­ας του έργου.

«Αθη­νά Χατζηε­σμέρ, ετών 17» στο θέα­τρο Επί Κολωνώ.
Με την Ηλιά­να Μαυ­ρο­μά­τη και τον μου­σι­κό Ισί­δω­ρο Πάτε­ρο μαζί της επί σκη­νής. Κεί­με­νο: Θαλασ­σιά Αντω­νο­πού­λου. Σκηνοθεσία/Σύλληψη: όλη η ομά­δα των συντε­λε­στών. Κινη­σιο­λο­γία: Φαί­δρα Σού­του. Σκη­νι­κή εγκατάσταση/Κοστούμια: Ηλί­ας Παπα­νι­κο­λά­ου. Μου­σι­κή: Ισί­δω­ρος Πάτε­ρος. Φωτο­γρα­φί­ες: Μυρ­τώ Κουτούλια.
Τελευ­ταία παρά­στα­ση: Κυρια­κή 17 Ιανουα­ρί­ου 2016