Αλ. Κάστρο — Γιώργος Φαρσακίδης. Μία φωτογραφία που έφερε μια ιδιαίτερη συνάντηση

Γρά­φει ο Ηρα­κλής Κακα­βά­νης //

Ο Αλε­χά­ντρο Κάστρο Εσπίν, γιος του προ­έ­δρου της Κού­βας Ραούλ Κάστρο και της ηρω­ί­δας της επα­νά­στα­σης Βίλ­μα Εσπίν, βρέ­θη­κε στην Ελλά­δα (8 — 14 Ιανουα­ρί­ου 2015) για να παρευ­ρε­θεί στο Φεστι­βάλ Κου­βα­νι­κού Κινη­μα­το­γρά­φου, που διορ­γά­νω­σε η NEW STAR σε συνερ­γα­σία με την Πρε­σβεία της Δημο­κρα­τί­ας της Κού­βας στην Ελλά­δα με αφορ­μή τα 56 χρό­νια της Κου­βα­νι­κής Επανάστασης.

Στις 12 Γενά­ρη 2015 ο Αλ. Κάστρο παρου­σί­α­σε το βιβλίο του «Το τίμη­μα της ισχύ­ος — Η αυτο­κρα­το­ρία του τρό­μου», που κυκλο­φό­ρη­σε στα ελλη­νι­κά από τις εκδό­σεις «New Star editions», στον κεντρι­κό κινη­μα­το­γρά­φο «Αλκυο­νίς — Νew Star Art cinema». Ο Αλ. Κάστρο είναι μηχα­νι­κός και ερευ­νη­τής θεμά­των που άπτο­νται της Εθνι­κής Ασφά­λειας και Αμυ­νας, με Master στις Διε­θνείς Σχέ­σεις. Υπήρ­ξε διε­θνι­στής μαχη­τής στην Αγκό­λα, όπου έχα­σε το ένα μάτι του. Κι ήταν συγκλο­νι­στι­κή η στιγ­μή στη διάρ­κεια της παρου­σί­α­σης του βιβλί­ου του πήρε το λόγο ένας Αγκο­λέ­ζος, που ζεί στην Αθή­να, για να εκφρά­σει, όπως είπε την ευγνω­μο­σύ­νη του, στο λαό της Κού­βας για ότι πρό­σφε­ρε στη χώρα του.

Πριν την παρου­σί­α­ση του βιβλί­ου, και σε «βάρος» του προ­γράμ­μα­τος, ο Αλ. Κάστρο είχε ‑με δική του πρω­το­βου­λία- μια 45λεπτη συνά­ντη­ση με τον εικα­στι­κό Γιώρ­γο Φαρ.σακίδη, 91 χρο­νών σήμε­ρα. Ο Γ. Φαρ­σα­κί­δης ήταν ένας απ’ τους δυο 18χρονους μαχη­τές του ΕΛΑΣ, που στις 2.9.1944 έστη­σαν ενέ­δρα στους Γερ­μα­νούς στο Χορ­τιά­τη. Ακο­λού­θη­σε το ολο­καύ­τω­μα του Χορ­τιά­τη με 145 θύματα.

Στις 11.9.1944 ο Γ. Φαρ­σα­κί­δης πήρε μέρος στη μάχη της Κρή­νης, όπου τα Γερ­μα­νι­κά αυτό­μα­τα του διέ­λυ­σαν το αρι­στε­ρό χέρι και φύτε­ψαν τρείς σφαί­ρες στο δεξί χέρι του. Κι όμως με αυτά τα σακα­τε­μέ­να χέρια ο Γ. Φαρ­σα­κί­δης με τα έργα του κατάγ­γει­λε τη φρί­κη στα κάτερ­γα των στρα­το­πέ­δων, όπως τα έζη­σε ο Γ. Φαρ­σα­κί­δη στα 16 χρό­νια εξο­ριών. Το έργο του «Μακρό­νη­σος» είναι η φρι­κτή απο­τύ­πω­ση των χτυ­πη­μέ­νων, των νεκρών και των τρε­λών. Σ’ ένα ταξί­δι του στην Κού­βα για το φεστι­βάλ της νεο­λαί­ας ο Γ. Φαρ­σα­κί­δης χάρι­σε αυτό το βιβλίο στο Ραούλ Κάστρο. Καθώς το ξεφύ­λι­σε το μάτι του Ρ. Κάστρο έπε­σε στο σκί­τσο με τον βασα­νι­στή στην εξο­ρία ‑και μετέ­πει­τα δικτά­το­ρα — Δημή­τρη Ιωαν­νί­δη. «Ο δικός τους Μπα­τί­στα» μετά­φρα­σαν στο Ρ. Κάστρο.

-Παρ­τι­ζά­νο κομπα­νιέ­ρο, που είσαι, τι θέλεις; ρώτη­σε ο Ρ. Κάστρο αγκα­λιά­ζο­ντας το Γ. Φαρ­σα­κί­δη, ο οποί­ος του ζήτη­σε μια συνά­ντη­ση με τους ζωγρά­φους της πόλης. Ο Γ. Φαρ­σα­κί­δης απο­θα­νά­τι­σε μια σκη­νή κεφιού με το Ραούλ Κάστρο, πάνω σ’ ένα σοβιε­τι­κό πλοίο. Αυτή τη φωτο­γρα­φία, μαζί με τους δια­λό­γους με το Ρ. Κάστρο, ο Γ. Φαρ­σα­κί­δης τα περιέ­λα­βε στα βιβλία του «Σα βγεις στον πηγαι­μό για την Ιθά­κη» και «Ανα­ζη­τώ­ντας την Ιθάκη».

Στο κέντρο ο Ραούλ Κάστρο, σε σοβιε­τι­κό κρουα­ζιε­ρό­πλοιο. Γρά­φει ο Γιώρ­γος Φαρ­σα­κί­δης στο βιβλίο του «Σα βγεις στον πηγαι­μό για την Ιθά­κη»: «Τις μέρες του φεστι­βάλ, σε τού­το εδώ το μου­ρά­γιο, ένα ολό­φω­το μεγά­λο κρουα­ζιε­ρό­πλοιο… στην πίστα του σαλο­νιού, τρα­γού­δι, χορός, νεα­νι­κά χαρού­με­να πρό­σω­πα. Χέρι χέρι ανταλ­λάσ­σου­με διευ­θύν­σεις, σήμα­τα, δωρά­κια, δώρα, αφί­σες και ο Ραούλ Κάστρο να γελά­ει, να ξεφα­ντώ­νει μαζί μας. Του πρό­σφε­ρα τη ‘’Μακρό­νη­σο’’. ‘’Είναι από τα ελά­χι­στα τεύ­χη’’ του λέω ‘’που περιέ­σω­σα’’. Το ξεφυλ­λί­ζει με προ­σο­χή. Οι χτυ­πη­μέ­νοι, οι τρε­λοί, οι νεκροί… Στά­θη­κε στο σκί­τσο του Ιωαν­νί­δη… ‘’Ο δικός τους Μπα­τί­στα’’ του μετα­φρά­ζουν
-Παρ­τι­ζά­νο κομπα­νιέ­ρο, πού είσαι, τι θέλεις;
- Μια συνά­ντη­ση με τους ζωγρά­φους της πόλης.
- Νο πρό­μπλεμ. Καπι­τάν, φωνά­ζει έναν πανύ­ψη­λο λοχα­γό…
Και το άλλο πρωί, ακρι­βώς στις οκτώ, ο καπι­τάν μ’ ένα τζι­πά­κι μας περιμένει…»

Στις 9 Γενά­ρη 2015 ο Αλ. Κάστρο επι­σκέ­φτη­κε τη Νέα Ιωνία. Η επί­σκε­ψή του ξεκί­νη­σε απ’ το Μνη­μείο του Μπλό­κου της Καλο­γρέ­ζας, όπου ενη­με­ρώ­θη­κε για το ιστο­ρι­κό της θυσί­ας 21 Ελλή­νων και ενός Ιτα­λού αντι­φα­σί­στα στα χρό­νια της Κατο­χής. Πριν κατα­θέ­σει τα λου­λού­δια ο Αλ. Κάστρο έδω­σε «παράγ­γελ­μα» για την τήρη­ση ενός λεπτού σιγή στη μνή­μη των εκτελεσμένων.

Μετά το πέρας της σεμνής τελε­τής ο δημο­σιο­γρά­φος του «Ριζο­σπά­στη» Γιώρ­γος Μου­σγάς ‑αφού είχε συνεν­νοη­θεί με το Γ. Φαρ­σα­κί­δη- πρό­σφε­ρε στο Ρ. Κάστρο τα βιβλία του: «Ανα­ζη­τώ­ντας την Ιθά­κη», «Μακρό­νη­σος» και το «Ημε­ρο­λό­γιο του βουνού».

Ξεφυλ­λί­ζο­νας την Ιθά­κη και φτά­νο­ντας στη σελί­δα με τη φωτο­γρα­φία του πατέ­ρα του ο Αλ. Κάστρο, αναφώνησε:

-Α, εδώ είμαι εγώ! δεί­χνο­ντας έναν πιτσι­ρι­κά δίπλα στο Ρ. Κάστρο.

Και σύγκαι­ρα από δίπλα η γυναί­κα του Αλ. Κάστρο πρόσθεσε:

-Να και η μάνα μας! δεί­χνο­ντας τη Βίλ­μα Εσπίν.

Και οι δυό τους άρχι­σαν να μιλούν με πολύ σεβα­σμό για τη ηρω­ί­δα της επα­νά­στα­σης Βίλ­μα Εσπίν (Ένα εξαι­ρε­τι­κό αφιέ­ρω­μα στη μεγά­λη επα­να­στά­τρια έκα­νε, τις μέρες της επί­σκε­ψης του Αλ. Κάστρο, ο Αρτέ­μης Ψαρο­μη­λί­γκος στον «Ημε­ρο­δρό­μο»).

Η Βίλ­μα Εσπίν, με τον Ραούλ Κάστρο και τον Τσε

Έτσι κλεί­στη­κε το ραντε­βού του Γ. Φαρ­σα­κί­δη με το Αλ. Κάστρο. Όταν στις 12.1.2015 συνα­ντή­θη­καν στην «Αλκυο­νί­δα», ο Αλ. Κάστρο, ήταν ήδη ενή­με­ρος για τον αγώ­να των ελλή­νων κομ­μου­νι­στών ενά­ντια στο φασι­σμό και τις διώ­ξεις που υπέ­στη­σαν μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση. Είχε επι­σκε­φτεί στη Λαμία τον ανδριά­ντα του Αρη Βελου­χιώ­τη στην πλα­τεία Λαού, τη Γέφυ­ρα του Γορ­γο­πό­τα­μου και το Μου­σείο Εθνι­κής Αντί­στα­σης όπως και το Μου­σείο της Πανελ­λή­νιας Ενω­σης Αγω­νι­στών Μακρο­νή­σου. Από­τι­σε φόρο τιμής σε όσους έπε­σαν μαχό­με­νοι. Ακό­μα ο Αλ. Κάστρο παραυ­ρέ­θη­κε στην εκδή­λω­ση του ΚΚΕ για τα 96 χρό­νια στο Στά­διο Ειρή­νης και Φιλίας.

Στη Νέα Ιωνία είπε χαρα­κτη­ρι­στι­κά: «Οσοι έφυ­γαν στον αγώ­να, είτε στην Ελλά­δα, είτε στην Κού­βα, είτε αλλού, τους έχου­με πάντα στην καρ­διά μας». 

Οι Κου­βα­νοί άλλω­στε έχουν ιδί­αι­τε­ρη σχέ­ση με την ιστο­ρία. «Οπως λέει ο από­στο­λος της Επα­νά­στα­σης και της λογο­τε­χνί­ας μας Χοσέ Μαρ­τί, μόνο μαθαί­νο­ντας τη δόξα του παρελ­θό­ντος μπο­ρού­με να πετύ­χου­με και­νού­ριες δόξες και πραγ­μα­τι­κά ο ελλη­νι­κός λαός το απο­δει­κνύ­ει αυτό, για­τί πόσα κατορ­θώ­μα­τα δεν έχει στο διά­βα της ιστο­ρί­ας του; Ετσι και ο κου­βα­νι­κός λαός έχει διδα­χτεί από την ιστο­ρία, όχι μόνο τη δική σας αλλά και την παγκό­σμια ιστο­ρία, ιδιαί­τε­ρα από την αμε­ρι­κά­νι­κη ιστο­ρία, και κατά­φε­ρε μια σει­ρά πράγ­μα­τα αυτά τα 60 χρόνια».

Ξεφυλ­λί­ζο­ντας τα βιβλία του Γ. Φαρ­σα­κί­δη, και μιλώ­ντας για τη ζωή και το έργο του Ελλη­να δημιουρ­γού, οι ερω­τή­σεις δια­δε­χό­ταν η μία την άλλη. Και κάποια στιγ­μή πηγαία και αυθόρ­μη­τα ο Αλ. Κάστρο πρό­τει­νε στον παλαί­μα­χο αγω­νι­στή να μετα­φρα­στεί η «Μακρό­νη­σός» του στα Ισπα­νι­κά για να γνω­ρί­σουν οι Κου­βα­νοί, οι νέοι μέσα από το έργο του τη νεό­τε­ρη ιστο­ρία της Ελλά­δας. Οπως είπε, όλα αυτά πρέ­πει να τα γνω­ρί­σουν όχι μόνο οι Κου­βα­νοί αλλά όλος ο κόσμος, ό,τι περιέ­χε­ται σε αυτό το βιβλίο είναι πολύ σημα­ντι­κό. Η τιμή και η αξία του δεν έχει χρό­νο και τόπο.

***

Πρίν τη βιβλιο­πα­ρου­σί­α­ση τρα­γού­δη­σε ο Νίκος Λώλης, με πρώ­το το «Μια φωτο­γρα­φία» για τον Τσέ Γκεβάρα.

Και στο τέλος της εκδή­λω­σης ο Γ. Φαρ­σα­κί­δης συγκι­νη­μέ­νος, έλε­γε ότι το τρα­γού­δι αυτό τον έφερ­νε δεκα­ε­τί­ες πίσω σε εκδή­λω­ση στη Σάντα Κλά­ρα της Κού­βας, αφιε­ρω­μέ­νης στον Τσέ Γκεβάρα.