Ανακοίνωση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ για το θάνατο του Κώστα Καζάκου

Με βαθιά θλί­ψη και συγκί­νη­ση απο­χαι­ρε­τού­με έναν από τους μεγά­λους του θεά­τρου, τον αγα­πη­μέ­νο, τον πολύ­τι­μο σύντρο­φό μας στα μικρά και τα μεγά­λα, στα εύκο­λα και τα δύσκο­λα, στις χαρές και τις πίκρες της ζωής και του αγώ­να, Κώστα Καζάκο.

Ο Κώστας Καζά­κος δεν ήταν μόνο προι­κι­σμέ­νος ηθο­ποιός, σκη­νο­θέ­της και μετα­φρα­στής θεα­τρι­κών έργων. Ήταν μια γεν­ναιό­ψυ­χη προ­σω­πι­κό­τη­τα, με διεισ­δυ­τι­κό στο­χα­σμό και βαθιά συνεί­δη­ση της κοι­νω­νι­κής απο­στο­λής της τέχνης να εξαν­θρω­πί­ζει τον άνθρω­πο. Όσα σπου­δαία κατά­φε­ρε στον χώρο της τέχνης δεν τα όφει­λε απλά στα δώρα που του χάρι­σε η φύση, την κρα­ταιά φωνή, την αγέ­ρω­χη αρρε­νω­πή μορ­φή, το επι­βλη­τι­κό παρά­στη­μα, αλλά κυρί­ως στις ψυχι­κές και πνευ­μα­τι­κές αρε­τές, που σμι­λεύ­τη­καν κι ωρί­μα­σαν κοπια­στι­κά και με θυσί­ες από τα νεα­νι­κά του χρό­νια στο καμί­νι της βιο­πά­λης και μέσα από το πάθος του για τη μόρ­φω­ση και την πνευ­μα­τι­κή καλλιέργεια.

Η αγω­νι­στι­κή κλη­ρο­νο­μιά του πατέ­ρα του και τα προ­σω­πι­κά του βιώ­μα­τα τον τοπο­θέ­τη­σαν από νωρίς στην πλευ­ρά των αδι­κη­μέ­νων, στην πλευ­ρά εκεί­νου «του τμή­μα­τος του λαού που κου­βα­λά­ει το μεγα­λύ­τε­ρο κοι­νω­νι­κό βάρος», όπως έλε­γε ο ίδιος ανα­φε­ρό­με­νος στην εργα­τι­κή τάξη και τον ρόλο της στην υπό­θε­ση της κοι­νω­νι­κής απελευθέρωσης.

Η επι­λο­γή του θεα­τρι­κού δρό­μου ήταν συνει­δη­τή, δεμέ­νη άρρη­κτα με την πορεία της ταξι­κής και ιδε­ο­λο­γι­κής του συνει­δη­το­ποί­η­σης. Από την πρώ­τη του θεα­τρι­κή εμφά­νι­ση μετά την απο­φοί­τη­σή του από τη δρα­μα­τι­κή σχο­λή του Θεά­τρου Τέχνης του Κάρο­λου Κουν, στο έργο του Μπέρ­τολτ Μπρεχτ «Ο κύκλος με την κιμω­λία», αλλά και σε όλη τη δια­δρο­μή του στο θεα­τρι­κό σανί­δι και τον κινη­μα­το­γρά­φο, ο Κώστας Καζά­κος διέ­νυ­σε μια εμβλη­μα­τι­κή πορεία, με πρω­τα­γω­νι­στι­κούς ρόλους σε έργα σπου­δαί­ων συγ­γρα­φέ­ων, κατορ­θώ­νο­ντας να «δαμά­σει» με καθα­ρό και γι’ αυτό ουσια­στι­κά λαϊ­κό τρό­πο, θεα­τρι­κά κεί­με­να ‑κλασ­σι­κής και σύγ­χρο­νης δρα­μα­τουρ­γί­ας- που απευ­θύ­νο­νται στα πιο μύχια συναι­σθή­μα­τα και στις πιο υψη­λές σκέ­ψεις της ανθρω­πό­τη­τας. Ως θια­σάρ­χης και σκη­νο­θέ­της επέ­λε­γε προ­σε­κτι­κά τα έργα που ανέ­βα­ζε, με κρι­τή­ριο να είναι κοι­νω­νι­κά και ιστο­ρι­κά χρή­σι­μα, όπως η παρά­στα­ση – σύμ­βο­λο του αντι­δι­κτα­το­ρι­κού αγώ­να «Το μεγά­λο μας τσίρκο».

Το 2023 θα συμπλή­ρω­νε 70 χρό­νια προ­σφο­ράς στο θέα­τρο. Ακα­τά­βλη­τος μέχρι το τέλος υπη­ρέ­τη­σε τη δρα­μα­τι­κή τέχνη με πίστη και πάθος θεμε­λιω­μέ­να στη βαθιά εκτί­μη­ση για τη δύνα­μή της, στην άπο­ψή του ότι το θέα­τρο «παρέ­χει παι­δεία και είναι η πιο λαϊ­κή, επί­και­ρη, άμε­σα κατα­νοη­τή και ζωντα­νή τέχνη», στην πεποί­θη­σή του ότι «το θέα­τρο σίγου­ρα δεν μπο­ρεί να αλλά­ξει τον κόσμο, μπο­ρεί όμως να αλλά­ζει τους ανθρώ­πους» όπως έλεγε.

Πιστός στον δημιουρ­γι­κό και δια­παι­δα­γω­γη­τι­κό ρόλο της προ­ο­δευ­τι­κής τέχνης και έχο­ντας εμπι­στο­σύ­νη στις αστεί­ρευ­τες δυνα­τό­τη­τες του εργα­ζό­με­νου λαού, ο Κώστας Καζά­κος αφιέ­ρω­σε όλη του τη ζωή, τη σκέ­ψη, το συναί­σθη­μα και το ταλέ­ντο του στο να μας βοη­θή­σει «να συνει­δη­το­ποι­ή­σου­με τη δύνα­μή μας, να ανε­βά­σου­με το ηθι­κό μας και απο­φα­σι­στι­κά να απο­κε­φα­λί­σου­με το ανθρω­πό­μορ­φο τέρας που μας κατα­στρέ­φει τη ζωή».

Αισθά­νο­νταν πάντα την τέχνη ως αγώ­να για ανά­τα­ση, πρό­ο­δο, εξέ­λι­ξη που δεν στα­μα­τά­ει ποτέ και θεω­ρού­σε σύμ­φυ­τη με τον καλ­λι­τέ­χνη την αγω­νι­στι­κή στά­ση ζωής, την οποία ο ίδιος ακο­λού­θη­σε στα­θε­ρά και ατα­λά­ντευ­τα μέχρι το τέλος. Αντα­πο­κρι­νό­με­νος στην ιστο­ρι­κή ανα­γκαιό­τη­τα της επο­χής μας, ο Κώστας Καζά­κος συστρα­τεύ­θη­κε επί δεκα­ε­τί­ες, στην πρώ­τη γραμ­μή, με το ΚΚΕ, ακό­μα και από τη θέση του βου­λευ­τή του, πάντα παρών σε όλους τους αγώ­νες του εργα­τι­κού-ταξι­κού και του αντι­ϊ­μπε­ρια­λι­στι­κού κινήματος.

Η πολι­τι­κή δρά­ση του ήταν μια αρμο­νι­κή συνύ­παρ­ξη της ζωής και της καλ­λι­τε­χνι­κής πρά­ξης. Η ιδε­ο­λο­γία του καθό­ρι­ζε τη ζωή του και αυτό έβγαι­νε αβί­α­στα και στη δου­λειά του. Δεν μπο­ρού­με να δια­κρί­νου­με στον Κώστα Καζά­κο την πολι­τι­κή δρά­ση από την καλ­λι­τε­χνι­κή του δρα­στη­ριό­τη­τα. Πρώ­τα από όλα με το έργο του υπη­ρέ­τη­σε τα προ­ω­θη­μέ­να κοι­νω­νι­κά ιδα­νι­κά του και την τάξη — φορέα τους κι έπει­τα, με την ενερ­γή παρου­σία του σε όλες τις μεγά­λες πολι­τι­κές μάχες, επι­βε­βαί­ω­σε όσα με το έργο του εννοούσε.

Ο σύντρο­φος Κώστας θα μεί­νει στις καρ­διές μας, θα μεί­νει στις καρ­διές όλου του κόσμου του λαϊ­κού, αυτού του «εχθρού λαού», που τόσο αγα­πού­σε και τόσο του έμοια­ζε με την απλό­τη­τα, τη ζεστα­σιά και τη λαϊ­κό­τη­τα της μεγά­λης του ψυχής. Δεν θα ξεχα­στεί, για­τί ήταν ένας γεμά­τος πάθος και δύνα­μη πρω­τα­γω­νι­στής, όχι απλά στη σκη­νή, στα πλα­τό, στις εξέ­δρες των δια­δη­λώ­σε­ων, αλλά τελι­κά στην Ιστο­ρία. «Λαχτά­ρη­σε μια χώρα» όπου ο λαός θα πάψει «να περι­μέ­νει μάταια τον και­ρό». Και αν οι λίγοι αυτό δεν του το συγ­χω­ρούν, είναι μια επι­βε­βαί­ω­ση ότι έκα­νε το καθή­κον του σαν καλ­λι­τέ­χνης και σαν άνθρω­πος, είναι μια επι­βρά­βευ­ση της ζωής του. Οι μέρες που ο λαός «θα αρνιέ­ται πια να βλέ­πει τον δρό­μο του κλει­στό», οι μέρες που λαχτά­ρη­σε, αργά ή γρή­γο­ρα, θα ‘ρθουν. Θα φρο­ντί­σουν γι’ αυτό όλοι εκεί­νοι που συνε­χί­ζουν τη ζωή του, παλεύ­ο­ντας για έναν ανώ­τε­ρο πολι­τι­σμό σε μια ανώ­τε­ρη κοι­νω­νι­κή οργάνωση.

Εκφρά­ζου­με τα βαθιά μας συλ­λυ­πη­τή­ρια στην αγα­πη­μέ­νη του σύντρο­φο Τζέ­νη, τα παι­διά, τα εγγό­νια του και όλους τους δικούς του.

Αθή­να 13/9/2022

Αλή­θειες και ψέμα­τα για το λιμό στην Ουκρα­νία, Νίκος Μόττας