Αναμνήσεις, νοσταλγίες και γνώση μέσα από το θαυμάσιο και ενδιαφέρον βιβλίο: Το οδοιπορικό ενός κωμωδού

Παρου­σιά­ζει ο Θανά­σης Ν. Καρα­γιάν­νης* //

Ανα­μνή­σεις, νοσταλ­γί­ες και γνώ­ση μέσα από το θαυ­μά­σιο και ενδια­φέ­ρον βιβλίο:

Το οδοι­πο­ρι­κό ενός κωμωδού

50 χρό­νια στο σανίδι

Μανώ­λης Δεστούνης

Εκδό­σεις Εντύ­ποις, Αθή­να 2016, σ. 460

Είναι άδι­κο, ανε­πί­τρε­πτο, αντι­δε­ο­ντο­λο­γι­κό και αντι­κοι­νω­νι­κό το φαι­νό­με­νο να εκδί­δο­νται αξιό­λο­γα βιβλία και να μην κυκλο­φο­ρούν –για διά­φο­ρους λόγους και αιτί­ες– ευρέ­ως στα βιβλιο­πω­λεία όλης της χώρας, στις προ­θή­κες τους, αλλά και σε σχο­λι­κές ή δημό­σιες ή δημο­τι­κές βιβλιο­θή­κες, με απο­τέ­λε­σμα να στε­ρού­νται χιλιά­δες ανα­γνώ­στες την ευχά­ρι­στη συντρο­φιά τους. Ένα από τα βιβλία αυτά είναι και τού­το, το οποίο απο­φά­σι­σα να παρου­σιά­σω, με σκο­πό να γνω­ρί­σουν καλύ­τε­ρα οι φιλα­να­γνώ­στες και οι θεα­τρό­φι­λοι, κυρί­ως, έναν αγα­πη­μέ­νο τους ηθο­ποιό – του ελλη­νι­κού κινη­μα­το­γρά­φου και του θεά­τρου, τον κ. Μανώ­λη Δεστούνη.

Στο παρόν βιβλίο, αυτο­βιο­γρα­φι­κό, ανα­λαμ­βά­νει ο ίδιος ο δημο­φι­λής εξαι­ρε­τι­κός ηθο­ποιός να μας ξενα­γή­σει στα 50 χρό­νια της ζωής του και της λαμπρής καλ­λι­τε­χνι­κής πορεί­ας του στην οθό­νη και στο σανί­δι. Ο λόγος του απλός, λαϊ­κός, καθη­με­ρι­νός, λες και αφη­γεί­ται στους δικούς και φίλους του, τη ζωή και την καλ­λι­τε­χνι­κή του πορεία, βρι­σκό­με­νος στο σπί­τι, στο καφε­νείο, σε κάποιο δημό­σιο χώρο, που λες και μαζεύ­τη­καν όλοι να πιουν έναν καφέ ή ένα κρα­σί και παράλ­λη­λα να τον ακού­σουν να τους μιλά μ’ εκεί­νη τη χαρα­κτη­ρι­στι­κή χροιά της φωνής του, το μει­λί­χιο ύφος του, τον προ­ση­νή λόγο του, την αστρα­φτε­ρή ματιά του.

Η οδοι­πο­ρι­κή ματιά του κ. Μαν. Δεστού­νη είναι μεθο­δι­κή, ελκυ­στι­κή, ανα­λυ­τι­κή, κρι­τι­κή –κατά σημεία -, διεισ­δυ­τι­κή και άκρως επι­κρι­τι­κή, ενί­ο­τε, στα θεα­τρι­κά και κοι­νω­νι­κο-πολι­τι­κά δρώ­με­να κάθε επο­χής που ανα­φέ­ρε­ται. Αφη­γεί­ται σε πρώ­το πρό­σω­πο μ’ έναν γνή­σιο, αυθε­ντι­κό και λαγα­ρό λόγο, στον οποίο δε διστά­ζει να μιλή­σει για πρό­σω­πα και πράγ­μα­τα, για ευχά­ρι­στες αλλά και για δυσά­ρε­στες κατα­στά­σεις, με γλώσ­σα (αρκε­τές φορές) «που κόκ­κα­λα τσα­κί­ζει», με αργκό εκφρά­σεις κάποιες άλλες φορές, χωρίς ανα­στο­λές και υπο­κρι­σία! Η ευγέ­νεια του χαρα­κτή­ρα του είναι εμφα­νής μέσα στα κεί­με­νά του. Επί­σης, είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κή η ανοι­χτό­καρ­δη έκφρα­ση της ευγνω­μο­σύ­νης του σε πολ­λούς συνα­δέλ­φους του και το φανέ­ρω­μα του πλού­σιου συναι­σθη­μα­τι­κού του κόσμου. Σαφέ­στα­τα απο­δει­κνύ­ε­ται από τα γρα­φό­με­νά του και η ξεκά­θα­ρη αρι­στε­ρή ιδε­ο­λο­γία του (κομ­μου­νι­στι­κή), που δεν την κρύ­βει, άλλω­στε. Ούτε βέβαια κρύ­βει την αγά­πη του στον Ολυ­μπια­κό, όντας «γαύ­ρος» ο ίδιος.

Πρέ­πει εδώ ν’ ανα­φέ­ρου­με ότι το βιβλίο του απαρ­τί­ζε­ται από 80 ολι­γο­σέ­λι­δα αφη­γή­μα­τα, τα οποία ο συγ­γρα­φέ­ας παρα­θέ­τει κατά χρο­νο­λο­γι­κή σει­ρά τέλε­σης των γεγο­νό­των, αρχής γενο­μέ­νης από τη γέν­νη­σή του (για τη μάνα του, τον πατέ­ρα και τ’ αδέρ­φια του, τα δύσκο­λα χρό­νια της Κατο­χής, της μετα­πο­λε­μι­κής περιό­δου και του Εμφύ­λιου, τις επαγ­γελ­μα­τι­κές δρα­στη­ριό­τη­τες των γονιών του, τις περι­πέ­τειές τους κ.ο.κ.). Το οδοι­πο­ρι­κό της ζωής του και οι ανα­μνή­σεις των βιω­μά­των του θα συνε­χι­στούν, αφη­γού­με­νος με ρεα­λι­στι­κό τρό­πο και άκρως συναρ­πα­στι­κά όλη τη ζωή του, μέχρι το 2014 (οπό­τε παρα­δί­νει στον εκδό­τη το πόνη­μά του), τις ευχά­ρι­στες και δυσά­ρε­στες στιγ­μές, τα απρό­ο­πτα και τις περι­πέ­τειες, με χιού­μορ, με μια γλυ­κό­πι­κρη γεύ­ση στο λόγο, με πλού­σια συναι­σθή­μα­τα και χαραγ­μέ­νες βαθιά μέσα του πάμπολ­λες εντυ­πώ­σεις και αναμνήσεις.

Μεγά­λο μέρος των αφη­γή­σε­ών του, ασφα­λώς, αφιε­ρώ­νει στις θεα­τρι­κές σπου­δές και στην πορεία του στον κινη­μα­το­γρά­φο και στο θέα­τρο, ανα­φέ­ρο­ντας εκα­το­ντά­δες ονό­μα­τα, θεά­τρων, ηθο­ποιών, σκη­νο­θε­τών και άλλων συντε­λε­στών, με αγά­πη και νοσταλ­γι­κό τόνο. Προ­σπα­θεί να μην ξεχά­σει κανέ­ναν ή καμία από τους συνα­δέλ­φους και συνερ­γά­τες του, για τους οποί­ους έχει πάντο­τε ένα καλό λόγο να πει. Ανα­μνή­σεις και κατα­γρα­φές, που όλους μας συγκι­νούν, μας μορ­φώ­νουν, αλλά πλου­τί­ζουν συγ­χρό­νως και την Ιστο­ρία του Θεά­τρου. Ένα πολύ­τι­μο υλι­κό για ερευ­νη­τές και μελε­τη­τές του είδους, αλλά και για φοι­τη­τές των Τμη­μά­των Θεα­τρι­κών Σπου­δών των Πανε­πι­στη­μί­ων μας, των Σχο­λών Κινη­μα­το­γρά­φου και των Δρα­μα­τι­κών Σχολών.

Γενι­κό­τε­ρα, θα έλε­γα ότι ο καλός ηθο­ποιός και δη ο θεα­τράν­θρω­πος είναι συγ­χρό­νως ένας σημα­ντι­κός κοι­νω­νι­κός και πολι­τι­στι­κός παρά­γο­ντας, χρή­σι­μος στο κοι­νω­νι­κό γίγνε­σθαι, ένα ζήτη­μα το οποίο πρέ­πει να μελε­τη­θεί δεό­ντως, ώστε η Εκπαί­δευ­ση όλων των βαθ­μί­δων θα πρέ­πει συντο­νι­σμέ­να και προ­γραμ­μα­τι­σμέ­να ν’ αξιο­ποι­ή­σει κάπο­τε δεό­ντως τους καλ­λι­τέ­χνες στα εκπαι­δευ­τι­κά ιδρύ­μα­τα, από το νηπια­γω­γείο μέχρι το λύκειο. Ο ηθο­ποιός (και ο κάθε καλός καλ­λι­τέ­χνης), καθώς είναι και εκπέ­μπει φως, είναι συγ­χρό­νως παι­δα­γω­γός, φιλό­σο­φος, κοι­νω­νιο­λό­γος, γνώ­στης της τέχνης και της αισθη­τι­κής, ένα «πολυ­ερ­γα­λείο» για μόρ­φω­ση της νέας γενιάς. Είναι ο πολύ­πει­ρος άνθρω­πος, ο οποί­ος με γνώ­ση και εμπει­ρία, «διδά­σκει» από σκη­νής, αλλά και στην ίδια του ζωή, στην καθη­με­ρι­νό­τη­τά του, όπου βρε­θεί και όπου σταθεί.

Άξιος «δάσκα­λος» είναι –και μπο­ρεί να παί­ξει πλα­τύ­τε­ρα κοι­νω­νι­κούς ρόλους, με σκη­νο­θέ­τες το Υπουρ­γείο παι­δεί­ας και πολι­τι­σμού ή και άλλους φορείς– και ο κ. Μανώ­λης Δεστού­νης, ο οποί­ος ακό­μη και με το συγκε­κρι­μέ­νο βιβλίο του μας μαθαί­νει τόσα πολ­λά και χρή­σι­μα και αλί­μο­νο αν δεν το έγρα­φε και δεν το εξέ­δι­δε. Όλ’ αυτά θα χανό­ντου­σαν, πέφτο­ντας μοι­ραία μέσα στη χοά­νη της ιστο­ρι­κής λήθης.

Την έκδο­ση κοσμούν 130 περί­που φωτο­γρα­φί­ες, οι περισ­σό­τε­ρες συγκε­ντρω­μέ­νες σε λεύ­κω­μα στο τέλος του βιβλί­ου. Φωτο­γρα­φί­ες από τη ζωή του και τις δρα­στη­ριό­τη­τές του στον κινη­μα­το­γρά­φο (και ται­νί­ες μικρού μήκους) και στο θέα­τρο (πρό­ζα, επι­θε­ώ­ρη­ση και μιού­ζι­καλ), αφί­σες από θεα­τρι­κές παρα­στά­σεις, της οικο­γέ­νειάς του κ.ά.

«Μάθη­μα της ζωής και της τέχνης» θα ονό­μα­ζα αυτό το βιβλίο και προ­τεί­νω να μη χάσει κανέ­νας την από­λαυ­ση της μελέ­της του. Είναι μια συμπυ­κνω­μέ­νη ιστο­ρία ενός πρω­τα­γω­νι­στή του θεά­τρου και της ζωής μισού αιώ­να γνώ­σε­ων, εμπει­ριών και δημιουρ­γη­μέ­νης, συσ­σω­ρευ­μέ­νης  σοφί­ας. Ευκαι­ρία ν’ αδρά­ξει ο ανα­γνώ­στης την ευκαι­ρία και ν’ ανα­ζη­τή­σει στα βιβλιο­πω­λεία «Το οδοι­πο­ρι­κό ενός κωμω­δού» του κ. Μανώ­λη Δεστού­νη και δε θα μετα­νιώ­σει. Αντι­θέ­τως, θα το χαρεί και θα το απολαύσει!

Θα κλεί­σω τη σύντο­μη αυτή παρου­σί­α­ση μ’ ένα από­σπα­σμα από τον «Πρό­λο­γο» του βιβλί­ου, της για­τρού, λογο­τέ­χνι­δας και δρα­μα­τουρ­γού κ. Τού­λας Μπούτου:

«[…] Ο τίτλος του βιβλί­ου πολύ επι­τυ­χη­μέ­νος, αφού ένα μακρύ “οδοι­πο­ρι­κό”, μια αδιά­κο­πη περι­διά­βα­ση από χώρο σε χώρο, από θέα­τρο σε θέα­τρο, από πόλη σε πόλη, αλλά και ακό­μη μακρύ­τε­ρα σε άλλες χώρες, υπήρ­ξε ο χώρος που ακο­λού­θη­σε. Για να τρυ­γή­σει την ουσία της ζωής τόσο πλα­τιά, τόσο πολύ­τρο­πα, κι επει­σο­δια­κά πολ­λές φορές. Για να ικα­νο­ποι­ή­σει τη δίψα και τον έρω­τα για τη θεα­τρι­κή του δικαί­ω­ση. Τις ανη­συ­χί­ες για μια ξεχω­ρι­στή ζωή. Είναι ένα βιβλίο που συνε­παίρ­νει τον ανα­γνώ­στη από τις πρώ­τες σελί­δες του με ειλι­κρί­νεια, την απλό­τη­τα της γρα­φής, που φτά­νει σε κάποια σημεία της αφή­γη­σης ν’ αγγί­ζει τον άκρα­το ρεα­λι­σμό. […]»

Συγ­χα­ρη­τή­ρια αξί­ζουν και στις εκδό­σεις ΕΝΤΥΠΟΙΣ γι’ αυτό το όμορ­φο και απέ­ριτ­το εκδο­τι­κό αποτέλεσμα!

*Θανά­σης Ν. Καραγιάννης
http://thkaragia.wix.com/main