Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Αναφορά στη ζωγράφο Ιφιγένεια Λαγάνα

 Γρά­φει ο Κώστας Ευαγ­γε­λά­τος //

Η Ιφι­γέ­νεια Λαγά­να γεν­νή­θη­κε στο Μεσο­λόγ­γι το 1915 και απε­βί­ω­σε το 2004 στην Αθή­να. Σπού­δα­σε στην ΑΣΚΤ (1931–1937), με δασκά­λους τον Ουμ­βέρ­το Αργυ­ρό στη ζωγρα­φι­κή και τον Γιάν­νη Κεφαλ­λη­νό στη χαρα­κτι­κή). Συμ­φοι­τη­τές της στη Σχο­λή  Καλών Τεχνών οι διά­ση­μοι φίλοι Γιάν­νης Μόρα­λης, Χρή­στος Καπρά­λος και Νίκος Νικο­λά­ου. Με τον Νίκο Νικο­λά­ου η Ιφι­γέ­νεια παντρεύ­τη­κε μόλις απο­φοί­τη­σαν, αλλά η συμ­βί­ω­ση τους δια­κό­πη­κε επει­σο­δια­κά σε σύντο­μο διάστημα.

ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΛΑΓΑΝΑ, Η ΜΗΤΕΡΑ, ΟΞΥΓΡΑΦΙΑ

Αρχι­κά η Ιφι­γέ­νεια Λαγά­να ασχο­λή­θη­κε κυρί­ως με την υδα­το­γρα­φία. Η θεμα­τι­κή  της περι­λάμ­βα­νε τοπία, σκη­νές της καθη­με­ρι­νής ζωής με πρό­σω­πα και ζώα καθώς  και νεκρές φύσεις. Υφο­λο­γι­κά στη νεό­τη­τα της προ­σέγ­γι­σε επι­δέ­ξια τον υπαι­θρι­στι­κό ιμπρε­σιο­νι­σμό με “αέρι­νες ακουα­ρέλ­λες” που προ­ξέ­νη­σαν έντο­νο θαυ­μα­σμό  στους συνα­δέλ­φους της.

Μετά τη θερα­πεία της πολύ­χρο­νης ψυχι­κής νόσου που την ταλά­νι­σε καθο­ρι­στι­κά και κύρια από τις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του 1980 το ύφος της εξε­λί­χθη­κε σε εξπρε­σιο­νι­στι­κό ιδί­ω­μα. Ζωγρα­φί­ζει με πάθος και αφο­σί­ω­ση πολύ­πλο­κες συν­θέ­σεις μεγά­λων δια­στά­σε­ων, με τέμπε­ρες, λάδια σε καμ­βά καθώς και άλλα υλι­κά, με χαρα­κτη­ρι­στι­κά ψυχο­γρα­φι­κά χρώματα.

Η ζωγρά­φος ανέ­πτυ­ξε σημα­ντι­κή εκθε­σια­κή δρά­ση. Συμ­με­τεί­χε σε δεκα­τρείς Πανελ­λή­νιες εκθέ­σεις (1938–1987). Πραγ­μα­το­ποί­η­σε ατο­μι­κές εκθέ­σεις στην Αθή­να, Γκα­λε­ρί Ζυγός 1960, 61, 62, 63, Αίθου­σα Τέχνης Αθη­νών “Χίλτον“1965, στο Πνευ­μα­τι­κό Κέντρο του Δήμου Αθη­ναί­ων 1976, στη Γκα­λε­ρί-Πνευ­μα­τι­κό Κέντρο  ΩΡΑ, 1981 (τότε πρω­το­εί­δα έργα της), στη Γκα­λε­ρί dada 1989, 91, 92. Επί­σης είχε εκθέ­σει ατο­μι­κά στη Γκα­λε­ρί “Ροτό­ντα”, θεσ­σα­λο­νί­κη 1975, 77, στη  Γκα­λε­ρί “Κ. Σταυ­ρα­κά­κη”, Κρή­τη 1977, 78,  και συμ­με­τεί­χε σε πολ­λές διε­θνείς ομα­δι­κές εκθέ­σεις στην Ελλά­δα και το εξω­τε­ρι­κό με την “Διε­θνή Ομο­σπον­δία” των γυναι­κών καλ­λι­τε­χνών, όπου έλα­βε και διε­θνείς διακρίσεις.

ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΛΑΓΑΝΑ, Ο ΛΑΓΟΣ, ΟΞΥΓΡΑΦΙΑ

ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΛΑΓΑΝΑ‑Ο ΣΕΜΠΡΟΣ ΣΤΗ ΣΠΑΣΜΕΝΗ ΚΑΡΕΚΛΑ, ΓΚΟΥΑΣ 1987

Η κ.Αφροδίτη Ντί­νια από το Μεσο­λόγ­γι μου έγρα­ψε σε σχε­τι­κή επι­στο­λή της για την ζωγρά­φο Ιφι­γέ­νεια Λαγά­να: “Την Ιφι­γέ­νεια τη γνώ­ρι­σα το 1959 όταν αρρα­βω­νιά­στη­κα τον πρώ­το της εξά­δελ­φο.(…) Την θυμά­μαι με μια μεγά­λη ψάθα στο κεφά­λι να ζωγρα­φί­ζει σε μέρη που την ενέ­πνε­αν. Πολ­λές φορές πηγαί­να­με μαζί και τη θαύ­μα­ζα την ώρα που ζωγρά­φι­ζε εκ του φυσι­κού. Ζωγρά­φι­ζε τοπία, τα παι­διά του επι­στά­τη που έμε­ναν στο κτή­μα μας. Γύρω της υπήρ­χαν ζωά­κια, όπως κατσί­κες, κου­νέ­λια, κότες, σκυ­λά­κια! Η μητέ­ρα της όμως, χήρα για­τρού από το Μεσο­λόγ­γι, ήταν γυναί­κα με έντο­νη προ­σω­πι­κό­τη­τα, αυταρ­χι­κή και  επε­νέ­βαι­νε ακό­μη και στην τέχνη της Ιφι­γέ­νειας. Κάποια φορά που βρι­σκό­μουν στο σπί­τι τους στην Αθή­να ξεφυλ­λί­ζο­ντας το άλμπουμ με τις φωτο­γρα­φί­ες μου έδει­ξε η Ιφι­γέ­νεια κάποιο κύριο και μου είπε: τον βλέ­πεις αυτόν είναι ένας γνω­στός μου! Όμως αυτός ήταν ο πρώ­ην άνδρας της ο γνω­στός ζωγρά­φος Νίκος Νικο­λά­ου, όπως μου εξή­γη­σε η αδελ­φή της Ισμή­νη. Η Ισμή­νη έπαι­ξε μεγά­λο ρόλο στη βελ­τί­ω­ση της ψυχι­κής υγεί­ας της Ιφι­γέ­νειας. Ήταν για­τρός μικρο­βιο­λό­γος, βοη­θός του διά­ση­μου Φλέ­μινγκ στην Αγγλία και μετά διευ­θύ­ντρια του Μικρο­βιο­λο­γι­κού στο Νοσο­κο­μείο «Ευαγ­γε­λι­σμός» στην Αθή­να. Φρό­ντι­σε μέσα από την ιδιό­τη­τα της να βρει τους ειδι­κούς, που  συμπα­ρα­στά­θη­καν στην αρρώ­στια της αδελ­φής της, μέχρι που βρέ­θη­κε και το κατάλ­λη­λο φάρ­μα­κο για την περί­πτω­ση της και είχε τα καλύ­τε­ρα δυνα­τά αποτελέσματα”.
Η προ­σω­πι­κή μου γνω­ρι­μία και συνερ­γα­σία μαζί της άρχι­σε το 1987 στην Αθή­να. Είχα ήδη επι­στρέ­ψει από εικα­στι­κές και θεω­ρη­τι­κές σπου­δές στο Μαν­χά­ταν και είχα ανα­λά­βει την καλ­λι­τε­χνι­κή διεύ­θυν­ση της γκα­λε­ρί DADA. Διορ­γά­νω­σα και επι­με­λή­θη­κα ενθου­σια­σμέ­νος τρεις ατο­μι­κές της εκθέ­σεις, τις οποί­ες επι­σκέ­φθη­καν και τις τρεις φορές ο Μόρα­λης και ο Καπρά­λος, με τους οποί­ους ως πρώ­ην σύζυ­γος του Ν.Νικολάου είχε συν­δέ­σει τη νιό­τη της και την άδο­ξη πορεία της, από μεγά­λο ταλέ­ντο σε οικό­τρο­φο κλι­νι­κής. Μου προ­ξέ­νη­σε ιδιαί­τε­ρη ικα­νο­ποί­η­ση όταν τότε αγό­ρα­σε έργο της ο καθη­γη­τής της ΑΣΚΤ Γιώρ­γος Μαυ­ροί­δης, πλέ­κο­ντας της το εγκώμιο.

ΙΦ. ΛΑΓΑΝΑ, ΑΚΟΥΑΡΕΛΛΑ, 1937,25Χ34, Α ΟΨΗ

Με προ­σκα­λού­σε συχνά στο σπί­τι-ατε­λιέ της και μου δώρι­σε με ευγέ­νεια έργα της. Δεν απά­ντη­σε όμως ποτέ στις πολ­λές ερω­τή­σεις μου σχε­τι­κά με τα δύσκο­λα χρό­νια που είχε περά­σει στην απο­μό­νω­ση, για­τί η περί­ο­δος από το τέλος των σπου­δών της, μέχρι τον γάμο της και την μετέ­πει­τα πολύ­χρο­νη νοση­λεία της σε ψυχια­τρι­κή κλι­νι­κή ήταν κάτι στο οποίο δεν της άρε­σε να αναφέρεται…

Η ζωή και η εικα­στι­κή της δρά­ση ξεκι­νού­σε και πάλι με επι­τυ­χία στη δεκα­ε­τία του 1980 αν και παρό­λη την εμφα­νή της αξία το  “κύκλω­μα” δεν την προ­ώ­θη­σε τη δεδο­μέ­νη επο­χή στη θέση που της άξιζε.

ΙΦ.ΛΑΓΑΝΑ, ΑΚΟΥΑΡΕΛΛΑ, 25Χ34, Β ΟΨΗ

Κορυ­φαί­ες προ­σω­πι­κό­τη­τες έχουν γρά­ψει επαι­νε­τι­κά για τα έργα της και ιδιαί­τε­ρα για τις υδα­το­γρα­φί­ες της. Ανά­με­σα τους ο Γιάν­νης Τσα­ρού­χης, ο Μαρί­νος Καλ­λι­γάς, η Μαρία Κοτζα­μά­νη, ο Χρύ­σαν­θος Χρή­στου, ο Μανώ­λης Χατζη­δά­κης, ο Γιώρ­γος Μανου­σά­κης, ο Γιώρ­γος Φωκάς, ο Στέ­λιος Λυδά­κης κ.α.

ΙΦΙΝΕΝΕΙΑ ΛΑΓΑΝΑ, ΑΚΡΟΑΤΗΡΙΟ, ΛΑΔΙ ΣΕ ΚΑΜΒΑ, 1992

Η Ελέ­νη Βακα­λό ανέ­φε­ρε μετα­ξύ άλλων σε κρι­τι­κή της : “Στις υδα­το­γρα­φί­ες της Λαγά­να βλέ­πο­με να συλ­λαμ­βά­νε­ται η στιγ­μή όχι μόνον σαν εντύ­πω­σις (χρώ­μα, φως), όχι μόνον σαν πλα­στι­κό γεγο­νός (αρχι­τε­κτο­νι­κή, σύν­θε­σις), μα με το βαθύ τρε­μού­λια­σμα ενός μυστι­κού και σκο­τει­νού παλ­μού ζωής που κρύ­βε­ται μέσα της. Η μορ­φή, η απο­τύ­πω­ση, βγαί­νει άνε­τα σαν την ανα­πνοή , γιαυ­τό και η φυσι­κή έκφρα­ση της Λαγά­να είναι η ακουαρέλλα.”

ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΛΑΓΑΝΑ, ΤΟ ΑΣΥΛΟ, ΑΚΟΥΑΡΕΛΑ ΣΕ ΧΑΡΤΙ

Έργα της ανή­κουν σε πολ­λές δημό­σιες και ιδιω­τι­κές συλ­λο­γές. Ευτύ­χη­μα ότι κάποια εκτί­θε­νται μόνι­μα στην Πινα­κο­θή­κη του Δήμου Αθηναίων.

ΚΩΣΤΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ, ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ ΛΑΓΑΝΑ, DADA ART GALLERY 1989

Το 2016 διορ­γά­νω­σα έκθε­ση  με έργα ενδει­κτι­κά του ταλέ­ντου της, σχέ­δια, ακουα­ρέλ­λες και λάδια, καθώς και δύο μικρά χαρα­κτι­κά της, ίσως τα μόνα σωζό­με­να, στη Σύγ­χρο­νη Πινα­κο­θή­κη Villa Ροδό­πη στο Αργοστόλι.

( Από τη σει­ρά κει­μέ­νων με τίτλο: “Εις Μνή­μην, Με τη χαρά της συνεργασίας”)

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο