Ανδρέα Ονουφρίου «Η μάντρα»

Γρά­φει η Μαρ­γα­ρί­τα Φρο­νι­μά­δη — Ματά­τση* //

Σε συνε­δρί­α­ση του Δ.Σ. της Ετ.Ε.Λ με θέμα την απο­νο­μή του Βρα­βεί­ου «ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΓΕΡΗΣ» 2014,  απο­φα­σί­στη­κε  ομό­φω­να να απο­νε­μη­θεί τού­το για πρώ­τη φορά, φέτος,  σε  Κύπριο πεζο­γρά­φο, τον αξιό­λο­γο συγ­γρα­φέα  Ανδρέα Ονου­φρί­ου που είναι μέλος της ΕΕΛ από το έτος 1976.

Ο Ανδρέ­ας Ονου­φρί­ου τιμή­θη­κε από την ΕΕΛ για το έργο του  «Η ΜΑΝΤΡΑ», ένα σπου­δαίο κοι­νω­νι­κο-πολι­τι­κό μυθι­στό­ρη­μα  που γρά­φτη­κε αρχι­κά το 1968 στην Αμμό­χω­στο, αλλά χάθη­κε μέσα στη λαί­λα­πα της επι­δρο­μής του Αττί­λα το 1974 μαζί με άλλα κεί­με­να του συγ­γρα­φέα. Το 2006 άρχι­σε να «δευ­τε­ρο­γρά­φε­ται» από τον ίδιο, βασι­σμέ­νο στην  αμυ­δρή ανά­μνη­ση του πρω­το­λεί­ου του  και  κυκλο­φό­ρη­σε στη Λευ­κω­σία από τις εκδό­σεις «ΠΑΡΓΑ», το 2012.

Πρό­κει­ται για ένα ιστο­ρι­κό μυθι­στό­ρη­μα βασι­σμέ­νο σε πραγ­μα­τι­κά γεγο­νό­τα της επο­χής της νεό­τη­τας του συγ­γρα­φέα, όπως ο ίδιος προ­λο­γί­ζει, «με τους ορα­μα­τι­σμούς και τις ιδέ­ες που ανα­ζη­τού­σαν το ιδα­νι­κό και το αλη­θι­νό», συμπλη­ρω­μέ­νο   και εμπλου­τι­σμέ­νο με τη σκλη­ρή εμπει­ρία  της διχο­τό­μη­σης του νησιού, της επι­βο­λής της γραμ­μής του Αττί­λα και της προ­σφυ­γιάς. Κεντρι­κός ήρω­ας του έργου ο παπα-Λαμπρια­νός, ένας προ­ο­δευ­τι­κός, ορα­μα­τι­στής ιερέ­ας που ανα­λαμ­βά­νει να ποι­μά­νει μία «μάντρα» (ενο­ρία) δια­λυ­μέ­νη και σπα­ρασ­σό­με­νη από άγριους λύκους, όχι εκεί­νους τους γνω­στούς Τούρ­κους «γκρί­ζους» Λύκους, αλλά τους ντό­πιους που λυμαί­νο­νταν με την ίδια και μεγα­λύ­τε­ρη όρε­ξη τον τόπο  και που, μετά τη διχο­τό­μη­ση βρή­καν κι άλλη εύκο­λη λεία να κατα­σπα­ρά­ξουν, τους Ελλη­νο­κύ­πριους πρό­σφυ­γες, τους κυνη­γη­μέ­νους από τις εστί­ες και τα πατρο­γο­νι­κά της κατε­χό­με­νης, Κυπρια­κής γης. Με τους «λύκους» αυτούς έρχε­ται σε σύγκρου­ση ο παπα-Λαμπρια­νός προ­κει­μέ­νου να σώσει από το άδι­κο δυστυ­χι­σμέ­νους συναν­θρώ­πους του και βρί­σκε­ται ο ίδιος μπλεγ­μέ­νος στα δίχτυα μιας καλο­στη­μέ­νης πλε­κτά­νης. Ίντρι­γκες, συνο­μω­σί­ες και τρι­κλο­πο­διές ανα­τρέ­πο­νται τελι­κά, όταν την υπό­θε­ση παίρ­νει στα χέρια του το ίδιο το κοπά­δι , το εκλε­κτό ποί­μνιο του παπα-Λαμπριανού.

Με ύφος απλό και λιτό ο συγ­γρα­φέ­ας, λόγο καθά­ριο και λαγα­ρό και δομή καλο­στη­μέ­νη και στι­βα­ρή, ξετυ­λί­γει το κου­βά­ρι του μύθου του με τρό­πο που συγκι­νεί, τέρ­πει και προ­κα­λεί σε αφά­ντα­στο βαθ­μό το ενδια­φέ­ρον του ανα­γνώ­στη σε σημείο που να το ρου­φά­ει απνευ­στί και παρα­χρή­μα. Οι 236 σελί­δες του βιβλί­ου δια­τρέ­χο­νται με ταχύ­τη­τα και χωρίς ανάσα.

Το μυθι­στό­ρη­μα αυτό ο συγ­γρα­φέ­ας το αφιε­ρώ­νει της Ντί­νας, της αγα­πη­μέ­νης του συζύ­γου, το γένος Ψαρ­ρού, Κοριν­θια­κής κατα­γω­γής, που στέ­κει δίπλα του βρά­χος ακλό­νη­τος και που πάντα, μέχρι σήμε­ρα,  τον έχει στη­ρί­ξει,  απο­τε­λε­σμα­τι­κά,  στις επι­λο­γές και τις απο­φά­σεις του.

Το Σωσί­βιο «το σώμα της Αγάπης»

Από τις εκδό­σεις «ΤΑΜΑΣΟΣ»  της Κύπρου  κυκλο­φό­ρη­σε και ένα δεύ­τε­ρο βιβλίο του Ανδρέα Ονου­φρί­ου που φέρει τον τίτλο : το Σωσί­βιο «το Σώμα της Αγά­πης» και που πρό­σφα­τα, με αφορ­μή τη βρά­βευ­σή του από την ΕΕΛ, βρέ­θη­κε στα χέρια μας. Πρό­κει­ται για ένα ακό­μα μυθι­στό­ρη­μα κοι­νω­νι­κού χαρα­κτή­ρα που ευαι­σθη­το­ποιεί τον ανα­γνώ­στη σε ζητή­μα­τα σχέ­σε­ων, ταξι­κών και πνευ­μα­τι­κών δια­φο­ρών, ήθους, περι­θω­ρια­κών επι­λο­γών και ισό­τι­μης μετα­χεί­ρι­σης και απο­δο­χής ατό­μων με ειδι­κές ανά­γκες που δεν θα μπο­ρού­σε και δεν θα έπρε­πε να περά­σει απαρατήρητο.

Στις 336 ευα­νά­γνω­στες και καλο­γραμ­μέ­νες σελί­δες του βιβλί­ου  ξετυ­λί­γε­ται κινη­μα­το­γρα­φι­κά το παράλ­λη­λο δρά­μα δυο οικο­γε­νειών που ενώ η ζωή τις οδη­γεί στη συνερ­γα­σία και την Αλλη­λεγ­γύη, η δια­φο­ρε­τι­κή ιδε­ο­λο­γία και η ταξι­κή δια­φο­ρά τους φέρ­νουν σε σύγκρου­ση μετω­πι­κή έως την τελι­κή επι­κρά­τη­ση του ορθού και του δίκαιου. Είναι τόσο καλο­γραμ­μέ­νο το μυθι­στό­ρη­μα, παρου­σιά­ζουν τέτοιο ενδια­φέ­ρον οι χαρα­κτή­ρες του, οι ήρω­ές του, η πλο­κή του που κυριο­λε­κτι­κά συναρ­πά­ζει τον αναγνώστη.

Από την αρχή έως το τέλος δια­τη­ρεί­ται αμεί­ω­τη η προ­σο­χή του, ώσπου η απροσ­δό­κη­τη τρο­πή των γεγο­νό­των τον απο­ζη­μιώ­νει με μια «κάθαρ­ση» ευπρόσ­δε­κτη κι καλοδεχούμενη.

Της Ντί­νας αφιε­ρω­μέ­νο και αυτό , της συζύ­γου του, αλλά και του Άντρου και της Αμα­λί­ας που υπήρ­ξαν και υπάρ­χουν ως τα  σωσί­βια του συγ­γρα­φέα για­τί είναι αυτοί που, επί­σης, τον στη­ρί­ζουν στη ζωή και στις επι­λο­γές του.

* Η Μαρ­γα­ρί­τα Φρο­νι­μά­δη – Ματά­τση είναι αντι­πρό­ε­δρος της Εται­ρί­ας Ελλή­νων Λογοτεχνών