ΑΝΔΡΕΑ ΖΑΡΜΠΑΛΑ «ΡΑΒΔΟΜΑΝΤΗΣ» (Ποιήματα)

Γρά­φει η Μαρ­γα­ρί­τα Φρο­νι­μά­δη-Ματά­τση* //

Η πλέ­ον πρό­σφα­τη ποι­η­τι­κή συλ­λο­γή του φίλου  ποι­η­τή Ανδρέα Ζαρ­μπα­λά από τους Αγ .Σαρά­ντα κυκλο­φό­ρη­σε το έτος 2009 από τις εκδό­σεις «ΑΡΓΥΡΩ» με τον χαρα­κτη­ρι­στι­κό τίτλο «Ραβδο­μά­ντης». Στις 139 σελί­δες του βιβλί­ου,  περι­κλεί­ο­νται με τρυ­φε­ρό­τη­τα 59 από τα πιο όψι­μα ποι­ή­μα­τά του, το ένα καλύ­τε­ρο από το άλλο,  χωρι­σμέ­να σε τρεις ενότητες.

Η πρώ­τη που είναι και η μεγα­λύ­τε­ρη, απο­τε­λεί τον καμ­βά όπου υφαί­νε­ται από τον ποι­η­τή ο πονε­μέ­νος, «σαρα­ντά­χρο­νος κάμπος» της βίαι­ης απο­κο­πής από τον ομφά­λιο λώρο της πατρί­δας. Δια­κρί­νε­ται σε  εννέα μικρό­τε­ρα τμή­μα­τα, τριών έως και οχτώ ποι­η­μά­των, δια­χω­ρι­ζό­με­να ευρη­μα­τι­κά το ένα από το άλλο, με την παρά­θε­ση οκτώ τρα­γου­διών που παρα­πέ­μπουν σαφέ­στα­τα στο δημο­τι­κό τρα­γού­δι και τα παρα­δο­σια­κά ακού­σμα­τα. Από το ποί­η­μα «Μικρή, ξενι­τε­μέ­νη μου» του πρώ­του τμή­μα­τος, της ενό­τη­τας «εγκλω­βι­σμέ­νοι» προ­κύ­πτει και ο τίτλος όλης της συλ­λο­γής: «Μικρή και τρο­μαγ­μέ­νη μου πατρίδα,/ μια μέρα βγή­κες ως την Κακα­βιά, να ιδείς τι γίνεται/ και σ’ άρπα­ξε η Ελλάδα./ Τώρα σας ψάχνω και τις δυο σαν πεισματάρης/ ραβδομάντης,/μα δεν σας βρί­σκω που­θε­νά.» Πρό­κει­ται στην κυριο­λε­ξία για την όμο­ρη αλλά απρό­σι­τη γενέ­τει­ρα του ποι­η­τή που προ­σο­μοιώ­νε­ται στην έμπνευ­σή του με φλέ­βα χρυ­σού, με θησαυ­ρό απα­ρά­μιλ­λης αξί­ας που μια ζωή επί­μο­να ο ίδιος ανα­ζη­τεί ως πεί­σμων ραβδο­μά­ντης. Προ­χω­ρώ­ντας στην ανά­γνω­ση των ποι­η­μά­των μας περι­λού­ει  ο καυ­τός ήλιος μιας ολό­θερ­μης κατά­θε­σης ψυχής. Βιώ­μα­τα, συναι­σθή­μα­τα, γνώ­ση και όρα­μα σ’ ένα καζά­νι δημιουρ­γι­κής από­δο­σης, σ’ έναν αχταρ­μά λογο­τε­χνι­κού οίστρου, όπου με λόγια λιτά και απέ­ριτ­τα, καθα­ρά και ξάστε­ρα ο ποι­η­τής μας εμπι­στεύ­ε­ται μύχιους προ­βλη­μα­τι­σμούς, προ­βάλ­λει άπει­ρα ερω­τη­μα­τι­κά, απο­μυ­θο­ποιεί και απο­κα­θη­λώ­νει σαθρά ονεί­ρα­τα, εύρω­στους θρύ­λους, αστα­θείς εικα­σί­ες, λαθε­μέ­νους χει­ρι­σμούς: «Δεν ξέρω πώς/αν ήταν νύχτα σκοτεινή/αν ήταν ύφαλος/μα ήταν τόσο ξαφνικό/τόσο βαρύ το πρώ­το του ναυάγιο!/.….…/Πώς να κρα­τή­σεις με τα χέρια ένα καράβι;/……/Mε τον και­ρό ναυά­γη­σαν δυο-δυο­/και πέντε-πέντε τα πλεούμενα./Πάνε οι σκού­νες και τα στο­λι­σμέ­να καράβια,/με τα κατάρ­τια, τα πανιά και τις σει­ρή­νες τους. /Γέμισε ο πυθ­μέ­νας της ψυχής μου/σαπιοκάραβα.»

Διά­χυ­τη στην πορεία προ­σέγ­γι­σής του η πίκρα της ξενι­τειάς, το σαρά­κι του «εγκλω­βι­σμού», η οικου­με­νι­κό­τη­τα των ανθρώ­πι­νων αξιών, ο καη­μός της μονα­ξιάς, ο πόνος της απώ­λειας αγα­πη­μέ­νων προ­σώ­πων, η σοφία της ωρι­μό­τη­τας, το δάκρυ της εκτό­νω­σης και της λύτρω­σης αλλά και η αισιο­δο­ξία για το μέλ­λον: «Τα δέντρα λυγού­νε, λυγού­νε, να περά­σου­νε τ’ άλο­γα, /οι πέτρες μεριά­ζουν, να μην σκο­ντά­ψου­νε τ’ άλο­γα, /οι χαρά­δρες πλα­ταί­νουν, να χιμή­ξου­νε τ’ άλογα,/.…../Κι ο Μικρό­κο­σμος ιδρώ­νει, ιδρώνει./ Όπου να’ ναι τον προ­φταί­νουν τα άλογα.»

Μετά τους «εγκλω­βι­σμέ­νους» ακο­λου­θεί η «ανε­μό­σκα­λα» του τρα­γου­διού που παίρ­νει κι ανε­βά­ζει ψηλά στη Επι­κή μνή­μη και την Ιστο­ρία, τη λεβε­ντιά, το ήθος την αυτα­πάρ­νη­ση και την Τόλ­μη ενός αντι­στα­σια­κού Ήρωα του «σαρα­ντά­χρο­νου κάμπου», του Λευ­τέ­ρη Τάλιου, που πολύ καλά, παρά τα άγου­ρα (31) του χρό­νια, ήξε­ρε «πού κοι­τά­ζει»: «Πού σε βγά­ζει ένας αγώνας;/Τι είναι πίσω από το αίμα;/ Μήπως πάλι εκεί στο τέρμα/ Και­ρο­φυ­λα­κτεί χειμώνας;»

Ο επί­λο­γος περι­λαμ­βά­νει ένα μόνο ποί­η­μα: τη «Σωτη­ρία». Το ποί­η­μα αυτό συνταυ­τί­ζε­ται, θα έλε­γα, με την κάθαρ­ση και το λυτρω­τι­κό επι­στέ­γα­σμα της χρό­νιας νοσταλ­γί­ας του «μειο­νο­τι­κού» ποι­η­τή Α.Ζ. με το «νόστι­μον ήμαρ» του απε­γκλω­βι­σμού και του περά­σμα­τος στην αντί­πε­ρα απα­γο­ρευ­μέ­νη ζώνη της μικρής, της κωφής, της  «πικρής και παρά­ξε­νης πατρί­δας» του, της Ελλάδας.

αρχ/των-ποι­ή­τρια, αντι­πρό­ε­δρος της Εται­ρί­ας Ελλή­νων Λογοτεχνών