Αντρέι Ταρκόφσκι, ένας από σημαντικότερους σύγχρονους σκηνοθέτες

Ο Σοβιε­τι­κός σκη­νο­θέ­της Αντρέι Ταρ­κόφ­σκι γεν­νή­θη­κε στις 4 Απρι­λί­ου 1932 και θεω­ρεί­ται ως ένας από τους κορυ­φαί­ους σύγ­χρο­νους κινη­μα­το­γρα­φι­στές. Ηταν γιος του ποι­η­τή Αρσέ­νι Ταρ­κόφ­σκι και έτσι ανα­τρά­φη­κε από παι­δά­κι μέσα σε καλ­λι­τε­χνι­κό περι­βάλ­λον. Σπού­δα­σε στο Πανε­νω­σια­κό Κρα­τι­κό Ινστι­τού­το της Μόσχας. Γύρι­σε την πρώ­τη του ται­νία μικρού μήκους στα 1956 και αμέ­σως έδει­ξε τις μεγά­λες δυνα­τό­τη­τές του. Ο λυρι­σμός και η ποί­η­ση που έχει μέσα στο έργο του φανε­ρώ­νο­νται στη διπλω­μα­τι­κή του εργα­σία “Ο οδο­στρω­τή­ρας και το βιο­λί” — 1961. Θέμα της της ται­νί­ας μια φιλία. Ενα τρυ­φε­ρό και ευαί­σθη­το παι­δί που παί­ζει βιο­λί θα ανα­κα­λύ­ψει όλη την ομορ­φιά και το λυρι­σμό του κόσμου χάρη σε μια φαι­νο­με­νι­κά αταί­ρια­στη σχέ­ση, σε μια σχέ­ση φιλι­κή που ανα­πτύσ­σε­ται ανά­με­σα σ’ εκεί­νο και στο ρωμα­λέο οδη­γό ενός οδο­στρω­τή­ρα. Ο ήλιος και το νερό, τα όνει­ρα και οι φαντα­σιώ­σεις του μικρού βιο­λι­στή θα πάρουν ποιο­τι­κές αποχρώσεις.

Η ται­νία πρέ­πει να είναι για το δημιουρ­γό πρά­ξη εξα­γνι­στι­κή», υπο­στή­ρι­ζε ο Ταρ­κόφ­σκι και όλα του τα έργα το επι­βε­βαιώ­νουν. Αυστη­ρός και ασυμ­βί­βα­στος στις αρχές του κατόρ­θω­σε από ται­νία σε ται­νία να επι­βάλ­λει ένα σύμπαν, έναν ολό­κλη­ρο κόσμο. Οι επτά μεγά­λου μήκους ται­νί­ες που γύρι­σε («Τα παι­δι­κά χρό­νια του Ιβάν», «Αντρέι Ρου­μπλιόφ», «Σολά­ρις», «Καθρέ­φτης», «Στάλ­κερ», «Νοσταλ­γία», «Θυσία») είναι ψυχι­κές αυτο­βιο­γρα­φί­ες, βήμα­τα μιας οδυ­νη­ρής πορεί­ας δια­λό­γου με τον κόσμο. Δε λεί­πει η μετα­φυ­σι­κή από τα έργα του Ταρ­κόφ­σκι , στα τελευ­ταία μάλι­στα ίσως να είναι αυτή που σφρα­γί­ζει τη σκέ­ψη του. Ωστό­σο, ο μεγά­λος Σοβιε­τι­κός κινη­μα­το­γρα­φι­στής έμει­νε στα­θε­ρός στην υπε­ρά­σπι­ση των μεγά­λων ανθρώ­πι­νων αξιών, κατορ­θώ­νο­ντας να μεταγ­γί­σει την ποί­η­ση στον κινη­μα­το­γρά­φο. Βρα­βεύ­τη­κε με το «Χρυ­σό Λιο­ντά­ρι» στο Φεστι­βάλ της Βενε­τί­ας για την ται­νία του «Σολά­ρις».

Ο Ταρ­κόφ­σκι θα γίνει γνω­στός έξω από τη χώρα του με την ται­νία “Τα παι­δι­κά χρό­νια του Ιβάν”,που γύρι­σε στα 1962. Η ται­νία απο­σπά τις καλύ­τε­ρες κρι­τι­κές και κερ­δί­ζει το “Χρυ­σό Λιο­ντά­ρι” στο Φεστι­βάλ Βενε­τί­ας. Αργό­τε­ρα, ο Ταρ­κόφ­σκι θα γυρί­σει την τερά­στια επι­κή τοι­χο­γρα­φία και με θαυ­μα­στό τρό­πο θα ανα­πλά­σει το ρωσι­κό Μεσαί­ω­να. Ο Ρου­μπλιώφ, δια­τρέ­χει έναν κόσμο φρι­κτής βίας και κατα­στρο­φής, ώσπου χάνει το κου­ρά­γιο του και εγκα­τα­λεί­πει τη ζωγρα­φι­κή. Θα αλλά­ξει γνώ­μη μόνον όταν συνα­ντή­σει ένα νέο που παλεύ­ει να χύσει μια καμπά­να αλλά δεν ξέρει τον τρό­πο. Μόνο του όπλο είναι το πάθος. Ενα πάθος που συγκι­νεί τον Ρου­μπλιώφ και τον επα­να­φέ­ρει στον κόσμο της τέχνης.

Ο Αντρέι Ταρ­κόφ­σκι θα συνε­χί­σει με το “Σολά­ρις” τη ρώσι­κη απά­ντη­ση στο “2001” του Κιού­μπρικ, και, το 1975 θα γυρί­σει τον “Καθρέφτη”,που είναι η πιο αυτο­βιο­γρα­φι­κή ται­νία του. Ο σκη­νο­θέ­της είναι πια στη μέση ηλι­κία, και πριν συνε­χί­σει τη σύντο­μη πορεία του βάζει έναν καθρέ­φτη μπρο­στά του. Βλέ­πει τον εαυ­τό του, τους άλλους, το παρελ­θόν του, το μέλ­λον, το παρόν, τη μοί­ρα του. Στα 1982, ο Ταρ­κόφ­σκι φεύ­γει για την Ιτα­λία. Εκεί γυρί­ζει, τι άλλο; — τη “Νοσταλ­γία” που ήδη είχε αρχί­σει να φωλιά­ζει μέσα του. Στα 1984 γυρί­ζει στη Σου­η­δία τη “Θυσία”.Η “Θυσία”, που είναι και η τελευ­ταία του ται­νία, είναι ίσως η θυσία του καλ­λι­τέ­χνη που έχει πια αντι­κρί­σει το θάνα­το και παρα­τη­ρεί χωρίς να δει­λιά­σει, το τέλος να πλη­σιά­ζει. Ο σκη­νο­θέ­της είναι βαριά άρρω­στος και κάνει μια θυσία, γυρί­ζει την πλά­τη στο θάνα­το και γυρί­ζει τη Θυσία.

Ο Αντρέι Ταρ­κόφ­σκι πέθα­νε στις 28 Δεκεμ­βρί­ου 1986

Πηγή: Ριζο­σπά­στης