Απίστευτο: Η πρώτη καταγεγραμμένη απεργία της ιστορίας 1155 χρόνια προ Χριστού!

Επι­μέ­λεια Πάνος Αλε­πλιώ­της //

Αρχεία της απερ­γί­ας στην Αίγυ­πτο την επο­χή του Φαραώ Ραμ­σής ΙΙΙ, 1155 Προ Χριστού!

Ένας πάπυ­ρος που ανα­κα­λύ­φθη­κε στις αρχές του προη­γού­με­νου αιώ­να και φυλά­γε­ται στο μου­σείο του Τορί­νο ανα­πα­ρι­στά την πρώ­τη κατα­γε­γραμ­μέ­νη απερ­γία, η οποία ξέσπα­σε στο Deir el Medina της αρχαί­ας Αιγύ­πτου κατά τη διάρ­κεια της βασι­λεί­ας του Ραμ­σής ΙΙΙ, όταν οι εργά­τες δεν έλα­βαν τις μερί­δες τρο­φής που ταυ­τό­χρο­να ήταν και ο μισθός τους(σιτηρέσιο).

Η συνο­λι­κή ποσό­τη­τα των σιτη­ρών ήταν 7,5 σακιά για τον αρχιερ­γά­τη, 5,5 για τον τεχνί­τη και περί­που 4 για τον γρα­φέα της ομά­δας. Ανα­φέ­ρε­ται σαν σιτη­ρέ­σιο χωρίς να προσ­διο­ρί­ζει αν είναι ετή­σιο, μηνιαίο ή ημε­ρή­σιο ή με ποιόν άλλο τρό­πο προσδιοριζόταν.

Η απερ­γία χρο­νο­λο­γεί­ται τον 12ο αιώ­να π. Χ., την 21η ημέ­ρα του δεύ­τε­ρου μήνα του 29ου έτους της βασι­λεί­ας του Φαραώ Ραμ­σή ΙΙΙ, ο οποί­ος ασχο­λού­νταν με ατέ­λειω­τους πολέ­μους και με κατα­σκευή μνημείων.

Οι απερ­γοί ήταν λιθο­ξό­οι, χτί­στες πέτρας, ξυλουρ­γοί και άλλες ειδι­κό­τη­τες και ανή­καν στο στρώμα(τάξη) των τεχνι­τών, κλη­ρο­νο­μι­κά από τους πατε­ρά­δες τους. Δού­λευαν στους τάφους των Φαραώ, τα τερά­στια αυτά οικο­δο­μή­μα­τα που μέχρι και σήμε­ρα προ­σελ­κύ­ουν επι­σκέ­πτες από όλο τον κόσμο στην Κοι­λά­δα των Βασιλέων.

Αυτός ο πάπυ­ρος γρά­φτη­κε από τον γραμ­μα­τέα Amennakhte στο Deir el Medina. Περι­γρά­φει τον αγώ­να των εργα­τών και τη δια­φθο­ρά που είχε εξα­πλω­θεί σε όλη τη διοίκηση.

Η ιστο­ρία και η περι­γρα­φή του γεγο­νό­τος έχει ανα­φερ­θεί και σε άλλες αναρ­τή­σεις και άρθρα. Η δια­φο­ρά εδώ είναι πως θα απο­δώ­σου­με όσο μπο­ρού­με και δια­λό­γους σε λεπτο­μέ­ρεια, σαν ελά­χι­στη τιμή για τους αγώ­νες που έδω­σαν οι εργα­ζό­με­νοι περί­που 3200 χρό­νια πριν.

Η απερ­γία κρά­τη­σε τρεις μέρες και οι τεχνί­τες πήραν το σιτη­ρέ­σιό τους μέσα από δια­λό­γους, δια­μαρ­τυ­ρί­ες και καταγ­γε­λί­ες για διαφθορά.

Τρία γεγο­νό­τα προ­βάλ­λουν από τις περι­γρα­φές: Η δια­φθο­ρά, η σύλη­ση και κλο­πή από αντι­κεί­με­να στους τάφους και η αγω­νι­στι­κό­τη­τα που επέ­δει­ξαν οι τεχνί­τες για να δικαιωθούν.

Η περι­γρα­φή του πάπυρου

Έτος 29, δεύ­τε­ρος μήνας του χει­μώ­να, ημέ­ρα 10, (μία από τις μηνιαί­ες ημέ­ρες ανάπαυσης).

Την ημέ­ρα αυτή, το προ­σω­πι­κό πέρα­σε το πρωί τις πέντε φρου­ρές-θέσεις του τάφου λέγο­ντας: “Είμα­στε πει­να­σμέ­νοι, έχουν ήδη περά­σει 18 μέρες χωρίς να μας δοθεί κάτι” και κάθι­σαν στο πίσω μέρος του ναού της θεάς Menkheperre. Έφτα­σαν σχε­δόν μέσα στο εσω­τε­ρι­κό μέρος του ναού του Φαραώ Ραμ­σής ΙΙ εκεί που ήταν οι απο­θή­κες των σιτη­ρών, αντί να πάνε στο χώρο εργα­σί­ας. Ο γρα­φέ­ας του κλει­στού τάφου, οι δύο επι­στά­τες, οι δύο ανα­πλη­ρω­τές και οι δύο επι­τη­ρη­τές τους φώνα­ζαν να πάνε στις δου­λειές τους. Ο επι­τη­ρη­τής Reshpetref πήγε να τους μιλή­σει και επέ­στρε­ψε λέγο­ντας: Δύο από αυτούς μου είπαν «Εμείς δεν θα επι­στρέ­ψου­με στην δου­λειά, μπο­ρεί­τε να πεί­τε τους ανω­τέ­ρους σας ότι..»- στά­θη­καν μπρο­στά από τους συντρό­φους τους -”..δεν είναι μόνο λόγω της πεί­νας που περ­νά­με (δηλα­δή είμα­στε σε απερ­γία), αλλά έχου­με μια σοβα­ρή κατη­γο­ρία να κάνου­με, σίγου­ρα κάτι κακό έχει γίνει σε αυτό το μέρος του Φαραώ».

Εκκλη­σια­στι­κοί ναοί στους οποί­ους οι εργα­ζό­με­νοι έκα­ναν τις καθι­στι­κές απερ­γί­ες υπο­γραμ­μί­ζο­νται με μπλε χρώ­μα. Η πόλη του Deir el-Medina, όπου ζού­σαν και οι οικο­γέ­νειές τους, υπο­γραμ­μί­ζε­ται επί­σης με μπλε χρώμα.

Οι υπό­λοι­ποι επι­στά­τες ορκί­στη­καν μεγά­λους όρκους στους απερ­γούς για να επι­στρέ­ψουν: “Επι­στρέψ­τε, έχου­με δώρα-πράγ­μα­τα του Φαραώ για σας!”

Ο ένας αρχη­γός της αστυ­νο­μί­ας Mentmose ήρθε να τους ακούσει.

Οι απερ­γοί δήλω­σαν στον αρχη­γό της Αστυ­νο­μί­ας: “Η προ­ο­πτι­κή της πεί­νας και της δίψας μας έχει οδη­γή­σει σ ‘αυτό, δεν υπάρ­χουν ρού­χα, δεν υπάρ­χει λάδι να αλει­φτού­με (δεν έχει ασή­μα­ντη σημα­σία σε ένα κλί­μα υψη­λής θερ­μο­κρα­σί­ας), δεν υπάρ­χει ψάρι(η κύρια πηγή πρω­τεϊ­νών), δεν υπάρ­χουν λαχα­νι­κά. Ειδο­ποιεί­στε τον Φαραώ, τον καλό μας κύριο, και ειδο­ποιεί­στε και τον προϊ­στά­με­νο, τον ανώ­τε­ρό μας, ότι πρέ­πει να μας δοθούν οι προμήθειες».

Ο Mentmose δήλω­σε ότι θα πάει στη Θήβα, λέγο­ντας: “Θα πάω στον δήμαρ­χο της Θήβας», που ήταν και υπεύ­θυ­νος για τις απο­θή­κες και την φορο­λο­γία. «Θα σας πω τη γνώ­μη μου: Σηκω­θεί­τε επά­νω, να μην είστε εδώ στην είσο­δο του ναού του Ραμ­σής, συλ­λέξ­τε τα σύνερ­γα σας, πηγαί­νε­τε στις συζύ­γους σας και τα παι­διά σας, στα σπί­τια σας, και εγώ θα σας οδη­γή­σω αύριο, στο ναό του Menmaatre και θα σας αφή­σω να εγκα­τα­στα­θεί­τε εκεί αμέσως».

Αυτοί δεν κου­νή­θη­καν και πέρα­σαν τη νύχτα στον τάφο. Είχαν μαζί τους 55 μικρά κέικ για να φάνε την νύχτα.

Έτος 29, δεύ­τε­ρος μήνας του χει­μώ­να, ημέ­ρα 11.

Ο πρώ­τος αρχη­γός της αστυ­νο­μί­ας γύρι­σε από την Θήβα αφού είδε τον δήμαρ­χο, χωρίς αποτέλεσμα.

Ο δεύ­τε­ρος αρχη­γός της αστυ­νο­μί­ας, ο Nebsemen, πήγε και συνά­ντη­σε τους τρεις αρχιερ­γά­τες και το προ­σω­πι­κό καθώς στέ­κο­νταν στην πύλη του τάφου. Ακο­λου­θεί η εξής στιχομυθία:

Οι απερ­γοί δηλώ­νουν πως ο Βισέ­ρης- διοι­κη­τι­κός υπάλ­λη­λος του Φαραώ σε υψη­λή θέση, υπεύ­θυ­νος για τα σιτη­ρά- είχε έρθει να πάρει τις προ­μή­θειές τους από τις απο­θή­κες και να τις μετα­φέ­ρει αλλού.

“Έτσι λένε για τον Βισέ­ρη”, απο­κρί­θη­κε ο Αρχη­γός. “Εγώ δεν ήρθα να σας δω χθες επει­δή δεν είχα κάτι να σας φέρω. Όσο για το ρητό σας: “Μην πάρε­τε τα σιτη­ρέ­σιά μας!” δεν είμαι εγώ ο Βισέ­ρης, στην περί­πτω­ση που αυτός παίρ­νει τα μερί­διά σας.  Δεν μπο­ρώ να σας δώσω αυτό- που όποιος και να ήταν στην θέση μου δεν θα μπο­ρού­σε να κατα­φέ­ρει ‑δεν υπάρ­χει τίπο­τα στις απο­θή­κες αλλά εγώ θα σας δώσω αυτά που έχω βρει”. “Δώστε σε κάθε άνθρω­πο μισό σάκο” είπε ο διοι­κη­τής της Αστυ­νο­μί­ας (περί­που 80 λίτρα κρι­θα­ριού για την παρα­σκευή μπύ­ρας). Είχε μαζί του και ένα βαρέ­λι μπύ­ρας και 50 σάκους κρι­θά­ρι για να τους δελε­ά­σει, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.

Και ο εργά­της Mose δήλω­σε: «Αν φύγω από εδώ σήμε­ρα, θα πάω να κοι­μη­θώ σπί­τι μου, μόνο αφού προ­ε­τοι­μα­στώ για να κλέ­ψω έναν τάφο» και κατήγ­γει­λε άλλους που λεη­λα­τούν τάφους χωρίς να τιμωρηθούν.

Δεν δέχτη­καν την προ­σφο­ρά οι τεχνίτες.

Πέρα­σαν ξανά τα φυλά­κια, πήγαν σπί­τι τους και το βρά­δυ γύρι­σαν και έφε­ραν και φανούς για το σκοτάδι.

Έτος 29, δεύ­τε­ρος μήνας του χει­μώ­να, ημέ­ρα 12

Ο δήμαρ­χος της Θήβας τους έστει­λε τον επι­βλέ­πο­ντα των βοοει­δών Meniufer για να τους πει: “Βλέ­πε­τε, θα δώσω αυτά τα 50 σακιά από σιτά­ρι μέχρι ο Φαραώ να σας δώσει το κανο­νι­κό σιτη­ρέ­σιο”. Τους έδω­σαν από δύο σακιά προ­κα­τα­βο­λή στον καθέ­να. Ο επι­στά­της Khonsu είπε στο προ­σω­πι­κό: “Κοι­τάξ­τε, σας λέω εγώ προ­σω­πι­κά, δέχε­στε τώρα το σιτη­ρέ­σιο και στη συνέ­χεια κατε­βεί­τε στην αγο­ρά στην πόλη και ζητή­στε από τα παι­διά του Βισέ­ρη το υπό­λοι­πο». Όταν ο γραμ­μα­τέ­ας Amennakhte τους μοί­ρα­σε τα σακιά ξεκί­νη­σαν για την αγο­ρά σύμ­φω­να με αυτό που είχε πει ο Khonsu. Αλλά όταν πέρα­σαν την πρώ­τη φρου­ρά, ο γραμ­μα­τέ­ας βγή­κε έξω και τους είπε: “Μην πάτε στην αγο­ρά! Σας έδω­σα δύο σάκους σιτά­ρι. Αν φύγε­τε, δεν θα βρεί­τε δίκιο σε όποιο δικα­στή­ριο και να πάτε». «Και τους ξανα­έ­φε­ρα πίσω», γρά­φει ο γραφέας.

Τελι­κά, λίγο αργό­τε­ρα, πήραν οι απερ­γοί το σύνο­λο που τους χρω­στού­σαν δηλα­δή 4 σακιά σιτά­ρι και 1,5 κριθάρι.

Η όλη αφή­γη­ση πιστο­ποιεί περί­τρα­να την ορθό­τη­τα της θεω­ρί­ας του Μαρξ για τον μοχλό της εξέ­λι­ξης της κοι­νω­νί­ας που δεν είναι άλλος από την πάλη των τάξε­ων ακό­μη και στην μακρι­νή επο­χή που περι­γρά­φει. Πιστο­ποιεί ακό­μη πως τίπο­τα δεν χαρί­ζε­ται. Όλα κατα­κτού­νται με αγώνες.

Translated by Paul J. Frandsen in Editing Reality: The Turin Strike Papyrus, Sarah Israelit-Groll, Studies in Egyptology, Vol.1, Jerusalem 1990, Magnes Press, Hebrew University

________________________________________________________________________________________________

Πάνος Αλεπλιώτης Δημοτικός σύμβουλος Πυλαίας Θεσσαλονίκης 87/90 και 99/2002. Αντιδήμαρχος Πυλαίας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000. Εργάστηκε σαν γεωλόγος, περιβαλλοντολόγος και χωροτάκτης στην Ελλάδα και στην Σουηδία