Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Αποσπάσματα από τα ερτζιανά του Μάνου

64683_137649119721103_1183334904_n

Τα σχόλια του Τρίτου

Σαν άρχι­σα τα «Σχό­λια» στο Τρί­το το ’78, δεν είχα απο­σα­φη­νί­σει μέσα μου ούτε το ύφος της γρα­φής τους, ούτε καλά-καλά τους στό­χους μου. Γνώ­ρι­ζα βέβαια πως θάπρε­πε να ξεκι­νή­σω απ’ την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα του τόπου μας, αλλά όχι με τον τρό­πο της «βρα­δυ­νής» και «μεσημ­βρι­νής» παρα­δη­μο­σιο­γρα­φί­ας – τρό­πος και είδος γρα­φής πού απε­χθά­νο­μαι από νέος και περιφρονώ.
Σχό­λιο με σχό­λιο λοι­πόν σχη­μά­τι­ζα τον τρό­πο, τη γρα­φή και το επί­πε­δο μέσα απ’ το όποιο έβλε­πα τον νεο­ελ­λα­δι­κό κόσμο μας και επι­κοι­νω­νού­σα ολο­έ­να με ένα πλα­τύ­τε­ρο κοι­νό ή καλ­λί­τε­ρα με ένα μεγα­λύ­τε­ρο κοι­νό, για­τί ποτέ είναι αλή­θεια δεν υπήρ­ξα κατάλ­λη­λος για το πλα­τύ κοι­νό. Φυσι­κά επι­κοι­νω­νού­σα με όλους, εκτός από τους παρα­δη­μο­σιο­γρά­φους και τον αρμό­διο υφυ­πουρ­γό – ανί­κα­νους, για μια οποια­δή­πο­τε επι­κοι­νω­νία. Αυτοί όμως ενο­χλή­θη­καν πολύ σαν συνει­δη­το­ποί­η­σαν το γεγο­νός ότι επι­τυγ­χά­νε­το επι­κοι­νω­νία χωρίς τη συμ­με­το­χή τους, χωρίς τα δημο­σιο­γρα­φι­κά ή τα πολι­τι­κά οφέ­λη, έτσι κι η αντί­δρα­ση τους ήταν άμε­ση – ενορ­χη­στρω­μέ­νη λασπο­λο­γία, «αγα­να­κτι­σμέ­νοι ακρο­α­τές», μηνύ­σεις και ένας υφυ­πουρ­γός πιε­ζό­με­νος από την Κοι­νή, κοι­νό­τα­τη Γνώ­μη. Το Τρί­το στα­μά­τη­σε τη λει­τουρ­γία του, στα­μά­τη­σαν και τα «Σχό­λια». Για μιαν ακό­μη φορά η ποι­η­τι­κή συνεί­δη­ση και η έκφρα­ση της κατα­διώ­χθη­κε και εξα­να­γκά­στη­κε στη σιω­πή. Η έκδο­ση λοι­πόν αυτών των «Σχο­λί­ων» ήταν επι­βε­βλη­μέ­νη για να μην ξεχνά­με την αθλιό­τη­τα και τις οδυ­νη­ρές αλή­θειες του και­ρού μας και του τόπου μας.

Μάνος Χατζι­δά­κις, Αθή­να, 27 Νοεμ­βρί­ου 1980

Η και­νούρ­για μορ­φή ενός προ­γράμ­μα­τος και οι ελέφαντες

Το πρό­σω­πο του τέρατος

Όποιος δεν φοβά­ται το πρό­σω­πο του τέρα­τος, πάει να πει ότι του μοιά­ζει. Και ή πιθα­νή προ­έ­κτα­ση του αξιώ­μα­τος είναι, να συνη­θί­σου­με τη φρί­κη, να μας τρο­μά­ζει ή ομορφιά.

 

Οι νεο­λαί­οι του σήμε­ρα και το αυγό

 

To ορνι­θο­κο­μείο

Πρά­ξεις πολί­του και αντι­δρά­σεις κωνώπων 

 

Οι ανθυ­γιει­νές επι­πτώ­σεις της κλα­σι­κής μου­σι­κής ‑σπου­δή σ’ ένα ανα­γεν­νη­σια­κό λάθος

Η δημο­γε­ρο­ντία του μέλλοντος

 

Όταν ελευ­θε­ρω­θού­με από τη δυνα­στεία των τεχνών και από τη δυστυ­χία των καλλιτεχνών

 

Ο Γιώργος Ζαμπέτας στο Τρίτο Πρόγραμμα

1012204_579274035429100_1352129241_n

 

Ο Χατζιδάκις διαλέγει τραγούδια στον 902

Επίλογος

Για το τραγούδι
Το τρα­γού­δι δεν είναι σύν­θη­μα ή πρά­ξη εκτο­νώ­σε­ως. Ούτε μαστί­χα για το στό­μα αθλη­τι­κών εφή­βων ή συντρο­φιά νυχτε­ρι­νή για οδη­γούς ταξί και φορ­τη­γών. Είναι μια σχέ­ση υπεύ­θυ­νη, μια πρά­ξη ερω­τι­κή ανά­με­σά μας που μας απο­κα­λύ­πτει. Τελε­τουρ­γία που απαι­τεί, τόσο από σας όσο και από μένα, μια προ­ε­τοι­μα­σία θρη­σκευ­τι­κή, επί­μο­νη άσκη­ση γνώ­σης και αθω­ό­τη­τας, απο­κα­λύ­ψε­ως και ανι­χνεύ­σε­ως, μνή­μης και προφητείας.
Το τρα­γού­δι είναι μια μαγι­κή στιγ­μή κι εγώ ένας πανη­γυ­ριώ­της μάγος εκπρό­σω­πός σας, που θα φωτί­σω τις κρυ­φές και αθέ­α­τες γωνιές σας, θα σας εκπλή­ξω, θα σας γεμί­σω ερω­τή­μα­τα και μελω­δί­ες που ίσως γεν­νούν δικές σας και θα μετα­φερ­θούν στο σπί­τι σας, έτσι που να κοπεί ο ύπνος σας και να χαθεί για πάντα –αν είναι δυνα­τόν– ο εφη­συ­χα­σμός σας. Κι ας μην μπο­ρεί­τε να με τρα­γου­δή­σε­τε. Μήπως τάχα μπο­ρεί­τε να εξα­φα­νί­σε­τε ένα που­λί ή να το φανε­ρώ­σε­τε μέσ’ απ’ το φόρε­μα ή από το μαντή­λι σας; Κι όμως δεν το ξεχά­σα­τε κι ούτε θα το ξεχά­σε­τε σ’ όλη σας τη ζωή. Και θα το λέτε στα παι­διά σας έτσι όπως το πρω­το­εί­δα­τε κάποια φορά από έναν μάγο σ’ ένα πανη­γύ­ρι – καθώς και το τρα­γού­δι μου.
Θα το θυμά­σθε και θα το ’χετε εντός σας, χωρίς την δυνα­τό­τη­τα να το γλε­ντή­στε με αυτά­ρε­σκη και δυνα­τή φωνή. Μόνο να το ψελ­λί­ζε­τε θα είναι δυνα­τόν, σαν προσευχή…
Δεν είναι το τρα­γού­δι μου απλοϊ­κό κι ευχά­ρι­στο σαν το τενε­κε­δέ­νιο σήμα μιας πολι­τι­κής παρά­τα­ξης ή ενός αθλη­τι­κού συλ­λό­γου. Δεν κολα­κεύ­ει τις συνή­θειές σας ούτε και δια­σκε­δά­ζει την αμη­χα­νία σας, την οικο­γε­νεια­κή σας πλή­ξη ή την ερω­τι­κή σας ανεπάρκεια.
Δεν είναι το τρα­γού­δι μου μια μονό­φω­νη αρτη­ρία, ούτε μια πολυ­φω­νι­κή και λαϊ­κή υστε­ρία. Είναι μια μυστι­κή πηγή, μια στά­ση πρέ­που­σα και ηθι­κή απέ­να­ντι στα ψεύ­δη του και­ρού μας, ένα παι­χνί­δι ευφά­ντα­στο μ’ απρό­βλε­πτους κανό­νες, μια μελω­δία απρό­σμε­νη που γίνε­ται δική σας, δεμέ­νη αδιά­σπα­στα με άφθαρ­τες λέξεις ποι­η­τι­κές και ξαναγεννημένες.
Και μην ξεχά­σε­τε. Σαν φύγε­τε από ΄δω, δεν σας ανή­κει παρά μονά­χα το αίσθη­μα, η σκέ­ψη και τα ερω­τή­μα­τα, που ολό­κλη­ρο το βρά­δυ σας μετέ­δω­σα μέσ’ απ’ τη μου­σι­κή μου. Σ’ εμέ­να απο­μέ­νει το τρα­γού­δι, η μαγι­κή στιγ­μή μου, που είναι μια εξαί­σια απά­ντη­ση αρκεί να με ρωτή­στε. Ρωτή­στε με λοι­πόν. Κι ύστε­ρα σας παρα­κα­λώ σωπά­στε! Για­τί θα τραγουδήσω!
Πιστεύω πως η τέχνη του τρα­γου­διού απο­τε­λεί κοι­νω­νι­κό λει­τούρ­γη­μα, για­τί το τρα­γού­δι μας ενώ­νει μέσα σ’ ένα μύθο κοι­νό. Κι όπως στον χορό ενώ­νου­με τα χέρια μετα­ξύ μας για ν’ ακο­λου­θή­σου­με ίδιες ρυθ­μι­κές κινή­σεις, έτσι και στο τρα­γού­δι ενώ­νου­με τις ψυχές μας για ν’ ακο­λου­θή­σου­με μαζί, τις ίδιες εσω­τε­ρι­κές δονή­σεις. Κι όσο για τον κοι­νό μύθο που δεν υπάρ­χει στις μέρες μας, τον σχη­μα­τί­ζου­με και­νού­ριο κι απ’ την αρχή κάθε φορά. Κάθε φορά που νιώ­θου­με βαθιά την ανά­γκη να τραγουδήσουμε.

Από το βιβλίο του Μάνου Χατζι­δά­κι: Ο ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΑΧΑΙΡΙ

10450448_762931513727508_2894752556847718086_n

ΥΓ. Ένα μεγά­λο ευχα­ρι­στώ στον Πέτρο Παρά­σχη για τις υπέ­ρο­χες φωτογραφίες .

 

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο