Ένας οργισμένος Γκοντάρ, μας προσφέρει το καυστικό δραματικό ντοκιμαντέρ “Το Βιβλίο της Εικόνας” και κερδίζει κατά κράτος όχι μόνο τις εντυπώσεις αλλά και την καρδιά μας, από τις συνολικά εννέα ταινίες που κάνουν απόψε πρεμιέρα, ενώ αξίζει και το βλέμμα μας η παλαιστινιακή ταινία “200 Μέτρα”.
Το Βιβλίο της Εικόνας
Το Βιβλίο της Εικόνας (Le Livre d’image). Δραματικό ντοκιμαντέρ, γαλλικής και ελβετικής παραγωγής του 2018, σε σκηνοθεσία Ζαν-Λικ Γκοντάρ.
Ποιος να το περίμενε ότι το 2021, μία από τις σημαντικότερες ταινίες της χρονιάς θα ήταν αυτή του “τρομερού παιδιού της Νουβέλ Βαγκ”, 60 χρόνια μετά από το θρυλικό “ Με Κομμένη την Ανάσα”; Βεβαίως, δεν είναι μακριά, πριν ένα μήνα, που είχαμε ακόμη μία σπουδαία ταινία ενός άλλου 90άρη, του Κλιντ Ίστγουντ, αλλά αυτή είναι και η λυπηρή διαπίστωση για τον σημερινό κινηματογράφο. Μια διαπίστωση για το σινεμά που κραυγάζει ο Γκοντάρ, σε αυτό το φιλμ που βρίθει πειραματισμών, αλλά και με την ορμή που τον διακατέχει παρά τα 90 χρόνια του, επιστρέφει για μια ακόμη φορά «στο ψέμα του σινεμά για να μιλήσει για την αλήθεια της ζωής».
Ένα φιλοσοφικό και πολιτικό μανιφέστο, με το οποίο εξαπολύει ένα δριμύ κατηγορώ στον δυτικό πολιτισμό και την παρακμή του, αλλά και για τα εγκλήματά του στις χώρες της Ανατολής. Ένα φιλμ που τιμήθηκε με τον “Ειδικό Χρυσό Φοίνικα”, τον μοναδικό μέχρι τώρα στην ιστορία, του φεστιβάλ των Καννών.
Ο Γκοντάρ, πετάει στο καλάθι των αχρήστων κάθε συμβατικό τρόπο αφήγησης, κάθε τι που θα απάλυνε το αφοριστικό του βλέμμα, θα καλόπιανε τον θεατή. Κάθεται μπροστά στη μονταζιέρα και με έναν φρενήρη ρυθμό παραθέτει αποσπάσματα από ταινίες, ντοκιμαντέρ, δελτία ειδήσεων, εικόνες του παρελθόντος και του παρόντος, επεμβαίνοντας με κάθε τρόπο, με διπλοτυπίες και ηχητικά παιχνίδια, παραδίδοντας το αφοριστικό του και συνάμα ανεκτίμητο μανιφέστο του, που πολλές φορές θα συγκινήσει και ακόμη περισσότερες θα προβληματίσει για τις ευθύνες όλων μας απέναντι στην ιστορία και θα αδειάσει δικαιολογίες του τύπου, “εγώ δεν ήξερα, άλλοι αποφάσισαν”, “εγώ τότε διάβαζα”, “μας είπαν ψέματα”…
Ο Γκοντάρ ουσιαστικά κάνει ένα κινηματογραφικό κολάζ από σεκάνς έως και πλάνα του δευτερολέπτου από δελτία ειδήσεων, φωτογραφίες, ντοκιμαντέρ αλλά και ταινίες, από Μιζογκούτσι, Όλντριτς και Σπίλμπεργκ, μέχρι Κοκτό, Φελίνι και Παζολίνι, δουλειές σκηνοθετών που αγάπησε, αλλά και που επηρέασαν τον ίδιο και συναδέλφους του, πιθανώς και μειοψηφίες που αντιστέκονται, ίσως και την πραγματικότητα. Άλλωστε, για αυτή την πραγματικότητα μιλάει ο Γκοντάρ, φωτίζοντας τις σύγχρονες κτηνωδίες του “πολιτισμένου” κόσμου και ανοίγοντας τουλάχιστον τη δικιά του καρδιά σε αυτά που λένε οι αραβικές χώρες, αλλά σχεδόν κανείς δεν ακούει ‑δεν θέλει να ακούσει. Ακόμη και φτάνοντας στην υπερβολή, ξεκόβοντας κάθε σχέση με την πολιτική ορθότητα, με το γνωστό προβοκατόρικο ύφος του, υπερασπιζόμενος τη βία, αναδεικνύοντας ότι αυτή πηγάζει πολύ μακριά από τις αραβικές χώρες, που το μόνο που θέλουν είναι να ζήσουν μακριά από τον δηλητηριώδη τρόπο της Δύσης.
Όμως, ο Γκοντάρ κάνει και την αυτοκριτική του, καθώς το σινεμά, ακόμη και αυτό της αμφισβήτησης, που έμεινε ανυπότακτο, απέτυχε να παρέμβει ακόμη και στα μελανότερα γεγονότα της ιστορίας. Όπως, βεβαίως, και τα δημοσιεύματα, τα τηλεοπτικά ρεπορτάζ που πέρα από τον ανθρώπινο πόνο ποτέ δεν μπήκαν στην αιτία όλων αυτών. Κάποτε ήταν το Βιετνάμ, για χρόνια η Παλαιστίνη, σήμερα η Συρία. Η Μέση Ανατολή θα βρίσκεται πάντα στο έλεος της αδηφάγου κερδοσκοπίας για το πετρέλαιο. Τα γεωπολιτικά και οικονομικά παιχνίδια υποτάσσουν λαούς, συνειδήσεις και πολύ πιο εύκολα αυτή την περιβόητη “ κοινή γνώμη”.
Ο Γκοντάρ, ακριβώς 50 χρόνια (το φιλμ είναι του ’18) από τον Μάη του ‘68, όταν ο ίδιος μαζί με άλλους συναδέλφους του διέκοπταν το Φεστιβάλ των Καννών σε εκείνη την ιστορική συνέλευση στο παλέ, αποπειράται και πάλι, για… τελευταία φορά, να αφυπνίσει: Οι αγριότητες δεν σταμάτησαν ποτέ, η βαρβαρότητα του καπιταλισμού, του ιμπεριαλισμού αλλάζει μόνο κοστούμια και προσωπεία, η επανάσταση θέλει θυσίες, όπως και ο κινηματογράφος, αν θέλει να παραμείνει ζωντανός και όχι ένα ριμέικ απατηλών ψευδαισθήσεων.
200 Μέτρα
200 Μέτρα (200 Meters). Δραματική περιπέτεια, παλαιστινιακής (ιταλικής, ιορδανικής, σουηδικής) παραγωγής του 2020, σε σκηνοθεσία Αμίν Ναϊφέ, με τους Αλί Σουλιμάν, Άννα Ουντερμπέργκ, Μοτάζ Μαλές κ.ά.
Ο πρωτοεμφανιζόμενος, τουλάχιστον στην Ελλάδα, αλλά σίγουρα ακόμη νέος στο κουρμπέτι της κινηματογραφίας, ο Παλαιστίνιος Αμίν Ναϊφέ αν και είχε μία ιδιαιτέρως καλή αρχική ιδέα, για την ταινία του, φαίνεται ότι εμφανώς δεν έχει ακόμη την εμπειρία να ολοκληρώσει το θέμα του, μένοντας στα μισά από δυνάμεις, αλλά όχι και από συναισθήματα, για την ανθρώπινη τραγωδία που συνεχίζεται στα κατεχόμενα της Δυτικής Όχθης.
Μία ανθρωπιστική τραγωδία που παίρνει διαστάσεις παραλογισμού, εξαιτίας της ύπαρξης του ισραηλινού τείχους και των αυστηρών και αυθαίρετων ελέγχων μετακίνησης, που, για λίγα μέτρα, χωρίζουν οικογένειες, αλλά και δημιουργούν ασφυξία και κλίμα γκετοποίησης σε χιλιάδες Παλαιστίνιους. Μία απ’ αυτές τις οικογένειες είναι και του Μουσταφά, που βλέπει το σπίτι τής γυναίκας του και τα παιδιά του από το απέναντι κτίριο, το δικό του σπίτι στο οποίο παραμένει λόγω της οικονομικής δυσπραγίας, και όταν μαθαίνει ότι ο γιος του είχε ένα ατύχημα θα αναγκαστεί να κάνει 200 χιλιόμετρα με παράνομους διακινητές, αντί 200 μέτρα, για να σταθεί δίπλα στο τραυματισμένο παιδί του.
Ο Ναϊφέ, βάζοντάς μας στην ιστορία του, θα αναδείξει αυτόν τον παραλογισμό, τη βία, τη διαδικασία γκετοποίησης των Παλαιστινίων, που τους αφαιρεί κάθε ελπίδα για μία έστω ανεκτή συνύπαρξη, εστιάζει στην περιφρόνηση για κάθε στοιχειώδες ανθρώπινο δικαίωμα και υπενθυμίζει την αδιαφορία τής διεθνούς κοινότητας.
Τα προβλήματα για την ταινία του Ναϊφέ ξεκινούν όταν το στόρι μπαίνει στο χώρο της περιπέτειας, της περιπλάνησης του ήρωα σε ένα βανάκι διακινητών, που αντί μίας Οδύσσειας έχουμε μία φλύαρη οδική περιπλάνηση. Υπάρχει, όμως και το φινάλε και η ανθρώπινη ματιά τού σκηνοθέτη που κερδίζει και πάλι το ενδιαφέρον και την καρδιά μας. Και σε αυτό συμβάλει και η νατουραλιστική ερμηνεία του πρωταγωνιστή Αλί Σουλιμάν.
Άλλωστε, είναι φανερό ότι η ταινία δεν έγινε για να μας κόψει την ανάσα από την αγωνία ή να καταναλώσουμε χαρτομάντηλα, αλλά για να μας ξυπνήσει από το λήθαργο θυμίζοντας ότι δίπλα μας βρίσκεται η βαρβαρότητα και η ανάγκη ενός λαού να διεκδικήσει το αυτονόητο, τον ζωτικό χώρο, να μπορεί ένας πατέρας να αγκαλιάσει όποτε θέλει το παιδί του ή τη γυναίκα του.
ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ… Το ισραηλινό τείχος της Δυτικής Όχθης έχει χωρίσει τον Μουσταφά από την οικογένειά του. Όταν μαθαίνει ότι ο γιος του έχει υποστεί ατύχημα, ο Μουσταφά σπεύδει να βρεθεί στο πλευρό του, όμως, στο σημείο ελέγχου, μια γραφειοκρατική λεπτομέρεια του στερεί το δικαίωμα εισόδου. Σε έναν κόσμο βάρβαρου παραλογισμού, διακόσια μόλις μέτρα μετατρέπονται σε μια αγωνιώδη οδύσσεια διακοσίων χιλιομέτρων.
Ερμιτάζ: Η Δύναμη της Τέχνης
Ερμιτάζ: Η Δύναμη της Τέχνης (Hermitage: The Power of Art). Ντοκιμαντέρ, ιταλικής παραγωγής του 2019, σε σκηνοθεσία Μικέλε Μάλι.
Ενδιαφέρον, αν μη τι άλλο, ντοκιμαντέρ για το περίφημο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης, το οποίο συμπληρώνει 168 χρόνια λειτουργίας, με τρία εκατομμύρια έργα τέχνης τα οποία φιλοξενούνται σε 66.000 τετραγωνικά μέτρα και τα οποία βλέπουν πάνω από τέσσερα εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο. Η κάμερα του Μικέλε Μάλι εισχωρεί στο εξωπραγματικό συγκρότημα κτιρίων του Ερμιτάζ, φέρνοντας κοντά την τέχνη και την ιστορία.
Το ενδιαφέρον όμως μεγαλώνει όταν το ντοκιμαντέρ ξεφεύγει από τα έργα τέχνης υπενθυμίζοντας τις μεγάλες μορφές καλλιτεχνών που φιλοξενήθηκαν στις αίθουσες του Ερμιτάζ, αλλά και στην ξενάγηση μιας συναρπαστικής πόλης, η οποία από μόνη της αποτελεί ένα αρχιτεκτονικό κόσμημα, αλλά και μια πόλη που γράφτηκε μέρος της παγκόσμιας ιστορίας.
Επίσης, ξεχωριστός είναι και ο ξεναγός μας, ο αγαπητός Τόνι Σερβίλο, ο οποίος απαγγέλει ποιήματα, ακούει μουσική, αφηγούμενος την ιστορία του μουσείου ‑από την ίδρυσή του από τον Πέτρο τον Α’ ως τα μεγαλεία του επί εποχής της Μεγάλης Αικατερίνης, από τη νίκη του Αλεξάνδρου του Α’ ενάντια στο Ναπολέοντα ως την Οκτωβριανή Επανάσταση και στο σήμερα- σε έναν φόρο τιμής για ένα μνημείο γέφυρα ανάμεσα στους πολιτισμούς, ένα αποκούμπι αθάνατης ομορφιάς.
Προβάλλονται ακόμη οι ταινίες:
Eternals. Περιπέτεια φαντασίας, αμερικάνικης παραγωγής του 2021, σε σκηνοθεσία Κλόε Ζάο, με τους Σάλμα Χάγιεκ, Αντζελίνα Τζολί, Κιτ Χάρινγκτον, Μπάρι Κίγκαν, Ρίτσαρντ Μάντεν, Τζέμα Τσαν, Λόρεν Ρίντλοφ κ.ά. Άριστο κινηματογραφικό συντακτικό, καλλιγραφία, τεχνικές και εφέ στον ύψιστο βαθμό, αλλά τελικώς αυτό που μένει είναι το περιτύλιγμα. Το περιεχόμενο μπορεί να μην είναι κενό, αλλά σίγουρα ρηχό. Διασκεδαστικό σε μεγάλο βαθμό, με οικολογικές αναφορές και άλλα υποθέματα, που μοιάζουν ακραία σε μία μάζωξη στελεχών πολυεθνικών ή πετρελαιοπαραγωγών.
Last Night in Soho. Ψυχολογικό θρίλερ, βρετανικής και αμερικανικηής παραγωγής του 2020, σε σκηνοθεσία Έντγκαρ Ράιτ, με τους Τομασίν ΜακΚένζι, Άνια Τέιλορ-Τζόι, Ματ Σμιθ, Νταϊάνα Ριγκ, Τέρενς Σταμπ κ.ά. Άνισο ψυχολογικό θρίλερ που παίζει με τον τρόμο, από έναν σκηνοθέτη που έχει την ικανότητα να κάνει δικό του σινεμά τις κινηματογραφικές, μουσικές και εικαστικές επιρροές που έχει (κατά κύριο λόγο σε ευχάριστες κομεντί), αλλά εδώ, πέρα από τη δυνατή εισαγωγή του και την ικανοποιητική πορεία του φιλμ μέχρι τα μισά, δείχνει να χάνει τον προσανατολισμό του, προσπαθώντας να μπει στον ψυχισμό της ηρωίδας του. Το θέμα αφορά μια νεαρή επαρχιώτισσα που πάει στο Λονδίνο για να γίνει μια σπουδαία σχεδιάστρια μόδας και το όνειρό της, να ζήσει στην εποχή του ‘60, μετατρέπεται σε εφιάλτη.
Τσαρλατάνος (Charlatan). Δραματική ταινία, τσέχικης παραγωγής του 2020, σε σκηνοθεσία Ανιέσκα Χόλαντ, με τους Ίβαν Τρόγιαν, Ντανιέλα Βοράτσκοβα, Γιουράζ Λοζ, Γιόζεφ Τρόγιαν κ.ά. H ιστορία ενός Τσέχου ανορθόδοξου βοτανολόγου θεραπευτή, του Γιαν Μικόλασεκ, που πιστεύοντας ότι είχε το θεϊκό χάρισμα να θεραπεύει τους ανθρώπους, έζησε για τρεις δεκαετίες ‘30-‘50 την αποδοχή, καθώς για πολλούς ήταν θαυματοποιός και για κάποιους άλλους “ τσαρλατάνος”. Θα επιβιώσει ακόμη και από τους Ναζί, αλλά θα γνωρίσει την πτώση, κατά την περίοδο του σοσιαλιστικού καθεστώτος,
Red Notice. Περιπέτεια, αμερικανικής παραγωγής, του 2021, σε σκηνοθεσία Ρόσον Μάρσαλ Θέρμπερ, με τους Ντουέιν Τζόνσον, Γκαλ Γκαντότ, Ράιαν Ρέινολντς, Μελίσα Κένεμορ κ.ά. Χορταστική κωμική περιπέτεια, χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις, αλλά που προσφέρει έντιμα ένα ευχάριστο διωράκι σε παρέες που θέλουν απλώς να ξεδώσουν, να ξεφύγουν λίγο απ’ την καθημερινότητα. Αλλά λίγο, άλλωστε μετά το ποπκόρν εντός της αιθούσης πρώτα θα φύγει από τη σκέψη η ταινία και μετά η αλμύρα από το στόμα.
Το Ταξίδι (Charter). Αγωνιώδες οικογενειακό δράμα, της Αμάντα Κέρνελ (“ Καταγωγή των Σάμι”), που αποτελεί και επίσημη πρόταση της Σουηδίας για τα φετινά βραβεία Όσκαρ. Μια μάνα που έχει να δει μήνες τα δυο παιδιά της κι ενώ βρίσκεται στην τελική δικαστική απόφαση για την κηδεμονία τους, θα αποφασίσει να βρεθεί και πάλι δίπλα τους, παίρνοντάς τα κρυφά και βρίσκοντας καταφύγιο στις Κανάριες Νήσους, κόντρα στη λογική και στη νομιμότητα, ακολουθώντας το μητρικό ένστικτο. Με την Άνε Νταλ Τορπ, στον πρωταγωνιστικό ρόλο.
Πίτερ Ράμπιτ: Ο λαγός το ΄σκασε (Peter Rabbit 2: The Runaway). Ο πιο χαριτωμένα άτακτος λαγός της λογοτεχνίας επιστρέφει στη μεγάλη οθόνη ορεξάτος για νέες περιπέτειες, σε ένα συνδυασμό ψηφιακού animation με ηθοποιούς και ζωντανή δράση, αποκλειστικά για το παιδικό κοινό. Η σκηνοθεσία είναι του Γουίλ Γκλακ, ενώ τη φωνή τους έχουν δανείσει οι Μάργκο Ρόμπι, Ρόουζ Μπερν, Ελίαζαμπεθ Ντεμπίνκι κ.ά.