Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Από τους άστεγους της Νέας Υόρκης του Μπρεχτ, στο κλεινόν άστυ

Αν περ­πα­τή­σεις στους δρό­μους της Αθή­νας, εκεί που πραγ­μα­τι­κά μαθαί­νει κανείς τι σημαί­νει η λέξη άνθρω­πος, η φτώ­χεια, η ανέ­χεια, η συνε­χής πάλη για επι­βί­ω­ση, εκεί που η ελπί­δα και το όνει­ρο για μια ζωή με αξιο­πρέ­πεια φαντά­ζει όνει­ρο απα­τη­λό, εκεί που οι περισ­σό­τε­ροι βλέ­πουν γύρω τους μόνο σκο­τά­δι και όχι φως, θα δεις κατά­μα­τα την κοι­νω­νία που ζεις και αλλη­λε­πι­δράς, θα βγεις για μια στιγ­μή από το μικρό­κο­σμό σου και θα κατα­λά­βεις τι σημαί­νει να είναι κάποιος τόσο «ευά­λω­τος» ώστε το χέρι που του απλώ­νεις για βοή­θεια να φαντά­ζει πελώ­ριο. Σωκρά­τους, Βάθης, Σατω­βριάν­δου, Αχαρ­νών, Καπο­δι­στρί­ου, Ζήνω­νος και Σουρ­μερ­λή. Άνθρω­ποι ζωντα­νοί-νεκροί με συν­νο­ση­ρό­τη­τα ψυχι­κών και σωµα­τι­κών δια­τα­ρα­χών που, αντι­με­τω­πί­ζο­ντας τη συν­θή­κη της αστε­γί­ας, της χρό­νιας ουσιο­ε­ξάρ­τη­σης, της εξα­θλί­ω­σης και της κοι­νω­νι­κής από­συρ­σης, ανα­ζη­τούν το δικό τους «κατα­φύ­γιο για τη νύχτα»…

Υπάρ­χει;! Θα με ρωτή­σει εύλο­γα κάποιος. Υπάρ­χει, θα σου απα­ντού­σα. Το ζήτη­μα όμως είναι να εστιά­σει κάποιος στη μικρή εικό­να, να κάνει ένα επό­με­νο βήμα και να δει αν τελι­κά είναι ασφα­λές, αν πλη­ρού­νται οι προ­ϋ­πο­θέ­σεις, και αν τελι­κά επαρ­κεί για την κάλυ­ψη όλων των ανα­γκών-αιτη­μά­των που κατα­γρά­φο­νται δια­χρο­νι­κά. Μέσα στο δια­δί­κτυο, μπο­ρεί να δει κανείς διθυ­ραμ­βι­κά σχό­λια για το δια­μά­ντι της Αθή­νας όπως το απο­κα­λού­σαν από την αρχή της λει­τουρ­γί­ας του, το Πολυ­δύ­να­μο Κέντρο Αστέ­γων του Δήμου Αθη­ναί­ων. Ψάχνο­ντας, θα μάθει κανείς και για το μονα­δι­κό Ξενώ­να Μετα­βα­τι­κής Φιλο­ξε­νί­ας στην Αθή­να με τη σύμπρα­ξη ΟΚΑΝΑ-ΚΕΘΕΑ-ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ, ο οποί­ος υπο­δέ­χε­ται άστε­γους χρή­στες ψυχο­δρα­στι­κών ουσιών.

Ναι, καλά δια­βά­ζεις. Ένας και μονα­δι­κός Ξενώ­νας για άστε­γους χρή­στες ψυχο­δρα­στι­κών ουσιών που καλεί­ται να καλύ­ψει βασι­κές ανά­γκες των ληπτών υπη­ρε­σιών υγεί­ας όπως ιατρο­φαρ­μα­κευ­τι­κή περί­θαλ­ψη, κοι­νω­νι­κο­προ­νοια­κά ζητή­μα­τα, εργα­σια­κή συμ­βου­λευ­τι­κή και προ­ε­τοι­μα­σία για εύρε­ση στα­θε­ρής στέ­γης και κοι­νω­νι­κής επα­νέ­ντα­ξης καθώς ο Ξενώ­νας αφο­ρά σε βρα­χεία δια­μο­νή. Τις ίδιες ανά­γκες βέβαια καλού­νται να καλύ­ψουν τόσο το Πολυ­δύ­να­μο Κέντρο Αστέ­γων του Δήμου Αθη­ναί­ων όσο και Υπνω­τή­ρια που υπά­γο­νται σε αυτόν. Ποια είναι όμως η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα;! Συμ­βαί­νει αυτό στη πράξη;!

Η πιο πρό­σφα­τη έρευ­να για συγκε­κρι­μέ­νους δήμους-μετα­ξύ αυτών και της Αθή­νας διε­ξή­χθη τον Μάιο του 2018 από το υπουρ­γείο Εργα­σί­ας σύμ­φω­να με την οποία είχαν κατα­γρα­φεί 793 άστε­γοι εντός των ορί­ων του Δήμου Αθη­ναί­ων, 380 στο Δήμο Θεσ­σα­λο­νί­κης και 265 στον Δήμο Πει­ραιά. Εντυ­πω­σια­κό (δεν) είναι πως ενώ η αστε­γία απο­τε­λεί τερά­στιο πρό­βλη­μα για όλη την Ευρώ­πη με περισ­σό­τε­ρα από 700.000 άτο­μα να αντι­με­τω­πί­ζουν την έλλει­ψη στέ­γης, πρό­σφα­τη Πανελ­λα­δι­κή κατα­γρα­φή για τον αριθ­μό των αστέ­γων που βρί­σκο­νται στους ελλη­νι­κούς δρό­μους δεν υπάρ­χει. Το μόνο που θα βρει κάποιος είναι μια μελέ­τη από το όχι και τόσο μακρι­νό 2015 από το Ινστι­τού­το Εργα­σί­ας της ΓΣΕΕ που μόνο στην Αττι­κή κατα­γρά­φο­νταν 17.720 άστε­γοι στον δρό­μο αλλά και άτο­μα στε­ρού­με­να κατοι­κί­ας, τα οποία διέ­με­ναν σε κατα­λύ­μα­τα για άστεγους.

Αντι­λαμ­βά­νε­ται κανείς, ότι αν υπήρ­χε πιο πρό­σφα­τη έρευ­να, ο αριθ­μός των αστέ­γων θα ήταν δρα­μα­τι­κά αυξη­τι­κά προς τα πάνω. Επί­σης, αντι­λαμ­βά­νε­ται κανείς, ότι δεν μπο­ρού­με να θεω­ρού­με καθε­στώς στέ­γα­σης τη βρα­χεία φιλο­ξε­νία σ’ έναν ξενώ­να που λει­τουρ­γεί ως κοι­νω­φε­λές πρό­γραμ­μα της ΔΥΠΑ και στη­ρί­ζε­ται στη λογι­κή του κόστους-οφέ­λους και στη λογι­κή «Φύγε εσύ-Έλα εσύ» με σκο­πό την ανα­κύ­κλω­ση και τη συντή­ρη­ση μιας κατά­στα­σης ή σε ένα υπνω­τή­ριο που πρα­κτι­κά δεν παρέ­χει σε κάποιον λήπτη υπη­ρε­σιών, δικό του προ­σω­πι­κό χώρο αλλά μονά­χα παρα­μο­νή σε κοι­νό­χρη­στους χώρους με ετε­ρό­κλη­τες πλη­θυ­σμια­κές ομά­δες και πρό­σβα­ση μόνο κατά την διάρ­κεια της νύχτας ώστε να μπο­ρέ­σει να περά­σει εκεί το βρά­δυ και να έχει ένα κρε­βά­τι πρα­κτι­κά για να κοιμηθεί.

Αν μιλή­σει κανείς με εργα­ζό­με­νους του Πολυ­δύ­να­μου Κέντρου Αστέ­γων του Δήμου Αθη­ναί­ων θα δια­πι­στώ­σει ότι δεν είναι τελι­κά και τόσο ωραίο κόσμη­μα μέσα στο κέντρο της Αθή­νας όπως αυτό προ­βάλ­λε­ται από όλα τα μέσα: Πολ­λα­πλές ταχύ­τη­τες εργα­ζο­μέ­νων με συμ­βά­σεις μίσθω­σης έργου, COVID και ΕΣΠΑ (ορι­σμέ­νου χρό­νου) καθώς και εργο­λα­βι­κοί εργα­ζό­με­νοι για τη φύλα­ξη. Εργα­ζό­με­νοι δηλα­δή με ημε­ρο­μη­νία λήξης σε μια συν­θή­κη διαρ­κούς επι­σφά­λειας και ανα­σφά­λειας και σε μια συν­θή­κη επι­βλα­βή για την υγεία τόσο των ίδιων των εργα­ζο­μέ­νων όσο και των ατό­μων που δια­βιούν εκεί, καθώς στον 21ο αιώ­να ένα κτί­ριο επτά ορό­φων είναι γεμά­το κοριούς χωρίς να προ­τεί­νε­ται ρεα­λι­στι­κή και ουσια­στι­κή λύση από την πλευ­ρά της Διοί­κη­σης. Πώς μπο­ρεί στ’ αλή­θεια οποιοσ­δή­πο­τε εργα­ζό­με­νος να προ­α­σπι­στεί τα ανθρώ­πι­να δικαιώ­μα­τα όταν την ίδια στιγ­μή δεν έχει ο ίδιος κανέ­να δικαίωμα;!

Παράλ­λη­λα, πρέ­πει να ανα­ρω­τη­θού­με αν θέλου­με να μιλά­με για «κοι­νω­νι­κή ενσω­μά­τω­ση» και «επα­νέ­ντα­ξη», για­τί όλοι οι Ξενώ­νες, τα υπνω­τή­ρια και οι λοι­πές δομές που εξυ­πη­ρε­τούν «ευά­λω­τες» πλη­θυ­σμια­κές ομά­δες έχουν εγκα­τα­στα­θεί στις υπο­βαθ­μι­σμέ­νες περιο­χές του κέντρου με απόρ­ροια να έχουν δημιουρ­γή­σει περιο­χές γκέ­το και «γκε­το­ποι­η­μέ­νους πλη­θυ­σμούς». Μια βόλ­τα έξω από το Χώρο Επο­πτευό­με­νης Χρή­σης του ΟΚΑΝΑ και το Ανοι­χτό Κέντρο Ημέ­ρας Αστέ­γων- Υπνω­τή­ριο επί­σης του ΟΚΑΝΑ μπο­ρεί να πεί­σει και τον πιο …δύσπι­στο για αυτό που συμβαίνει.

Άλλο ένα μεγά­λο ζήτη­μα, είναι η υπο­στε­λέ­χω­ση των δομών φιλο­ξε­νί­ας. Χαρα­κτη­ρι­στι­κό είναι ότι ενώ σε πολ­λές από αυτές δεν υπάρ­χει Ψυχί­α­τρος ή επαρ­κές νοση­λευ­τι­κό προ­σω­πι­κό, δια­βιούν ωστό­σο άτο­μα με κάποια ψυχι­κή νόσο. Αυτό συμ­βαί­νει, καθώς προ­κει­μέ­νου να «εξα­φα­νί­σου­με» την συν­θή­κη της αστε­γί­ας, τι κάνου­με στη πρά­ξη;! Κρύ­βου­με και τσου­βα­λιά­ζου­με όλον αυτόν τον ετε­ρό­κλη­το πλη­θυ­σμό μέσα σε Υπνω­τή­ρια και Ξενώ­νες που δεν έχουν τις σωστές προ­ϋ­πο­θέ­σεις και προ­δια­γρα­φές. Δηλα­δή, ένας άστε­γος με διπλή διά­γνω­ση χρή­ζει της ίδιας φρο­ντί­δας με έναν άνθρω­πο που δεν αντι­με­τω­πί­ζει κάποιο σύνο­δο πρό­βλη­μα υγεί­ας και ταυ­τό­χρο­να και οι δυο μπο­ρούν να δια­βιούν στην ίδια δομή ανε­ξαρ­τή­τως αν ο ένας επι­βάλ­λε­ται να παρα­πεμ­φθεί σε αντί­στοι­χη δομή πλή­ρως στελεχωμένη(το οποίο στην πρά­ξη δεν συμ­βαί­νει). Αυτό βέβαια γίνε­ται καθώς και εδώ, δυστυ­χώς παρα­τη­ρεί­ται η κυρί­αρ­χη αντί­λη­ψη του «το μη χεί­ρον βέλ­τι­στων», και του «ανά­με­σα στους τυφλούς επι­κρα­τεί ο μονόφθαλμος».

Στο δια ταύ­τα, και στο τι πρέ­πει να γίνει;! Απο­κλει­στι­κά κρα­τι­κό και δωρε­άν, σύγ­χρο­νο και καθο­λι­κό σύστη­μα Υγεί­ας, Πρό­νοιας και Κοι­νω­νι­κής Πολι­τι­κής, έγκαι­ρη παρέμ­βα­ση εστια­σμέ­νη στις πραγ­μα­τι­κές αιτί­ες που «γεν­νούν» ανθρώ­πους στον δρό­μο και πρό­λη­ψη της συν­θή­κης της αστε­γί­ας καθώς η βαθιά οικο­νο­μι­κή κρί­ση, η ανερ­γία, οι πλει­στη­ρια­σμοί, η συν­θή­κη του COVID-19 οδή­γη­σαν δια­χρο­νι­κά ανθρώ­πους στο δρό­μο, χωρίς εισό­δη­μα, χωρίς δικαιώ­μα­τα και χωρίς ιατρο­φαρ­μα­κευ­τι­κή περί­θαλ­ψη, ενί­σχυ­ση της Πρω­το­βάθ­μιας Φρο­ντί­δας Υγεί­ας, με Κέντρα Υγεί­ας επαρ­κώς εξο­πλι­σμέ­να και στε­λε­χω­μέ­να, με μαζι­κές προ­σλή­ψεις προ­σω­πι­κού όλων των ειδι­κο­τή­των, μόνι­μης, πλή­ρους και απο­κλει­στι­κής απα­σχό­λη­σης, με πλή­ρη εργα­σια­κά, ασφα­λι­στι­κά και κοι­νω­νι­κά δικαιώματα.

Είναι σημα­ντι­κό άλλω­στε να αντι­λη­φθεί κανείς ότι μέσα από ένα τέτοιο σύστη­μα θα μπο­ρούν να παρέ­χο­νται σε όλους ανε­ξαι­ρέ­τως, χωρίς όρους και προ­ϋ­πο­θέ­σεις, είτε ασφα­λι­σμέ­νους είτε ανα­σφά­λι­στους πολί­τες πλή­ρεις, ποιο­τι­κές και απο­λύ­τως δωρε­άν υπη­ρε­σί­ες Υγεί­ας, στε­λέ­χω­ση των κοι­νω­νι­κών (και όχι) μόνο υπη­ρε­σιών, αξιο­πρε­πείς και ασφα­λείς εργα­σια­κές συν­θή­κες και ασφα­λείς συν­θή­κες δια­βί­ω­σης για τα άτο­μα που δια­βιούν σε αυτές τις δομές, μονι­μο­ποί­η­ση όλων των συμ­βα­σιού­χων, μαζι­κές προ­σλή­ψεις με πλή­ρη εργα­σια­κά δικαιώ­μα­τα, χορή­γη­ση επι­δό­μα­τος επι­κίν­δυ­νης και ανθυ­γιει­νής εργα­σί­ας, πρό­βλε­ψη για εξα­το­μι­κευ­μέ­νη κάλυ­ψη όλων των ανα­γκών και κατη­γο­ριών των ετε­ρό­κλη­των πλη­θυ­σμια­κών ομά­δων, παρο­χή μέσων προ­στα­σί­ας και λήψη ουσια­στι­κών μέτρων για την πρό­λη­ψη του φαι­νο­μέ­νου της αστε­γί­ας και όχι ανα­κύ­κλω­ση της υπάρ­χου­σας συν­θή­κης που θέλει τον άνθρω­πο αόρατο.

Διεκ­δι­κού­με μαζί με τους ανθρώ­πους αυτής της πόλης, για τους ανθρώ­πους αυτής της πόλης και ίσως έτσι αρχί­σου­με να τους αφου­γκρα­ζό­μα­στε και να κατα­λά­βου­με λίγο καλύ­τε­ρα και εκεί­να τα «Κατα­φύ­για για τη νύχτα» του Μπέρ­τολτ Μπρεχτ:

«Ακούω πως στη Νέα Υόρκη

Στη γωνιά της 26ης Οδού και του Μπρόντγουαίη

Στέ­κει ένας άντρας κάθε βρά­δυ τους μήνες του χειμώνα

Και στους άστε­γους που μαζεύ­ο­νται βρί­σκει ένα κατα­φύ­γιο για τη νύχτα

Κάνο­ντας εκκλή­σεις στους διαβάτες.

Ο κόσμος έτσι δε θ’αλλάξει.

Δε θα καλυ­τε­ρέ­ψου­νε ανά­με­σα στους ανθρώ­πους οι σχέσεις

Δε συντο­μεύ­ει έτσι η επο­χή της εκμετάλλευσης

Μα ωστό­σο λίγοι άνθρω­ποι βρί­σκου­νε κατα­φύ­γιο για τη νύχτα

Για μια νύχτα τους φυλά­γεις απ’ τον άνεμο

Το χιό­νι που προ­ο­ρί­ζο­νταν γι’αυτούς πέφτει στο δρόμο.

Σαν δια­βά­σεις τού­το ‘δω, μην κλεί­σεις το βιβλίο, άνθρωπε.

Λίγοι άνθρω­ποι βρί­σκου­νε κατα­φύ­γιο για τη νύχτα

Για μια νύχτα τους φυλά­γεις απ’ τον άνεμο

Το χιό­νι που προ­ο­ρί­ζο­νταν γι αυτούς πέφτει στο δρόμο

Μα ο κόσμος έτσι δε θ’ αλλάξει

Δε θα καλυ­τε­ρέ­ψου­νε ανά­με­σα στους ανθρώ­πους οι σχέσεις

Δε συντο­μεύ­ει έτσι η επο­χή της εκμετάλλευσης». 

Εφη Θάνου,

Κοι­νω­νι­κή Λει­τουρ­γός, μέλος του ΔΣ του Συν­δέ­σμου Κοι­νω­νι­κών Λει­τουρ­γών Ελλάδας

902.gr

«Ναι, αλλά ο Στά­λιν…», του Νίκου Μόττα

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο