Ας μιλήσουμε για το άσυλο

Του Φρα­γκί­σκου Α. Κου­τε­λιέ­ρη (Πηγή: 902) //
Καθη­γη­τή στο Πανε­πι­στή­μιο Πατρών

Σύμ­φω­να με τις ανα­κοι­νώ­σεις που έχουν γίνει από τον Πρω­θυ­πουρ­γό και την Υπουρ­γό Παι­δεί­ας, το πρώ­το νομο­σχέ­διο της κυβέρ­νη­σης Μητσο­τά­κη, που θα κατα­τε­θεί στις 23 Ιου­λί­ου, θα αφο­ρά στην κατάρ­γη­ση του Πανε­πι­στη­μια­κού Ασύ­λου. Ο συμ­βο­λι­σμός είναι προ­φα­νής: η κυβερ­νη­ση της ΝΔ θέλει να οδη­γή­σει τη χώρα στην κανο­νι­κό­τη­τα, έτσι όπως την αντι­λαμ­βά­νε­ται η ίδια και το επι­χει­ρη­μα­τι­κό περι­βάλ­λον που υπη­ρε­τεί, και ξεκι­νά από την εμβλη­μα­τι­κή εξαί­ρε­ση αυτής της κανονικότητας.

Σε νομι­κό επί­πε­δο, το πανε­πι­στη­μια­κό είναι το μόνο θεσμο­θε­τη­μέ­νο άσυ­λο στην Ελλά­δα, πλην όμως η νομι­κή αυτή κάλυ­ψη έλκει την κατα­γω­γή της από ένα εδραιω­μέ­νο από πολύ παλιά εθι­μι­κό δίκαιο, όπου πάντο­τε υπήρ­χαν χώροι πλή­ρους ασυ­λί­ας, δηλ. νησί­δες ασφα­λεί­ας όπου κανέ­να χέρι του νόμου δεν μπο­ρεί να επέμ­βει ανε­ξάρ­τη­τα από το είδος και το μέγε­θος του εγκλή­μα­τος αυτού που κατέ­φευ­γε εκεί. Έτσι, σε θεω­ρη­τι­κό επί­πε­δο, η κατάρ­γη­ση του πανε­πι­στη­μια­κού ασύ­λου ισο­δυ­να­μεί με ρήγ­μα στην από αιώ­νες εδραιω­μέ­νη αντί­λη­ψη σχε­τι­κά με τις εξαι­ρέ­σεις της κανο­νι­κό­τη­τας, η προ­στα­σία των οποί­ων απο­τε­λεί μέρος του πυρή­να και της σύγ­χρο­νης δημοκρατίας.

Σχε­τι­κά με το άσυ­λο στα πανε­πι­στή­μια, το αφή­γη­μα που έχει στη­θεί από χρό­νια είναι χον­δρι­κά ως εξής: οι πανε­πι­στη­μια­κοί χώροι απο­τε­λούν άβα­το για την αστυ­νο­μία, οπό­τε δεν μπο­ρεί να επεμ­βεί στα ποι­κί­λα εγκλή­μα­τα που τελού­νται εκεί, από δια­κί­νη­ση ναρ­κω­τι­κών και παρά­νο­μο εμπό­ριο μέχρι τρο­μο­κρα­τία κατά διδα­σκό­ντων και άσκη­ση προ­σω­πι­κής βίας. Οπό­τε, με την άρση του ασύ­λου η αστυ­νο­μία θα έχει το ελεύ­θε­ρο, και όλη αυτή η ανο­μία θα πατα­χθεί. Στο βάθος του αφη­γή­μα­τος ξεπρο­βάλ­λει μια ειδυλ­λια­κή εικό­να των πανε­πι­στη­μια­κών ιδρυ­μά­των που προ­σο­μοιά­ζει στις στε­ρε­ό­τυ­πες προ­σλή­ψεις περί πανε­πι­στη­μί­ων του δυτι­κού κόσμου: περί­βο­λοι με γκα­ζόν, καθα­ροί τοί­χοι και γελα­στοί φοι­τη­τές με ένα βιβλίο στο χέρι. Και το εμπό­διο για να το έχου­με όλο αυτό είναι το άσυλο.

Είναι όμως έτσι;

Με βάση το ισχύ­ον νομι­κό καθε­στώς, αυτό που θέλει να καταρ­γή­σει η κ. Κερα­μέ­ως, μπο­ρεί να επέμ­βει η αστυ­νο­μία; Ναι, μπο­ρεί. Όταν συμ­βαί­νουν κακουρ­γή­μα­τα μπο­ρεί αυτε­πάγ­γελ­τα και όταν συμ­βαί­νουν πλη­μελ­λή­μα­τα χρειά­ζε­ται άδεια. Κανέ­να άσυ­λο δεν εμπο­δί­ζει την αστυ­νο­μία να συλ­λά­βει τους μικρο­πω­λη­τές στην Πατη­σί­ων και τους δια­κι­νη­τές στο ΑΠΘ — όπως άλλω­στε έπρα­ξε πρό­σφα­τα. Να σημειώ­σου­με ότι τα ίδια εγκλή­μα­τα τελού­νται σε πολύ μεγα­λύ­τε­ρη έκτα­ση σε χώρους εκτός ασύ­λου χωρίς επέμ­βα­ση της αστυ­νο­μί­ας: δια­κί­νη­ση στο πίσω μέρος του ΑΤ Ομό­νοιας, άβα­το στο Ζεφύ­ρι, ξυλο­δαρ­μός καθη­γη­τών σε καφε­τέ­ριες στο κέντρο της Θεσα­λο­νί­κης και πάρα μα πάρα πολ­λά άλλα. Κανέ­να άσυ­λο δεν τα καλύ­πτει όλα αυτά…

Μπο­ρού­με λοι­πόν να αντι­λη­φθού­με πως δεν είναι το άσυ­λο που καλ­λιερ­γεί και ευνο­εί την παρα­βα­τι­κό­τη­τα και εμπο­δί­ζει την αστυ­νο­μία να επι­βάλ­λει την τάξη. Η τελευ­ταία όταν θέλει μπο­ρεί και εντός ασύ­λου και όταν δεν θέλει επι­τρέ­πει την παρα­βα­τι­κό­τη­τα εκτός ασύ­λου. Οπό­τε, για­τί τόση σπου­δή για την κατάρ­γη­ση ενός εμβλη­μα­τι­κού θεσμού που στο κάτω κάτω λει­τουρ­γεί συμ­βο­λι­κά ως θερα­πεία του συλ­λο­γι­κού τραύ­μα­τος που προ­έ­κυ­ψε στην Ελλη­νι­κή κοι­νω­νία όταν ένα τεθω­ρα­κι­σμέ­νο πέρα­σε την πύλη του Πολυτεχνείου;

Κατά την άπο­ψη μου οι λόγοι είναι τρεις:

α) η μετά­θε­ση του πεδί­ου της συζή­τη­σης από τα πραγ­μα­τι­κά προ­βλή­μα­τα της ανώ­τα­της εκπαί­δευ­σης στους ανέ­ξο­δους συμ­βο­λι­σμούς, όπου αντί να μιλά­με π.χ. για τις ελλεί­ψεις σε προ­σω­πι­κό μιλά­με θεω­ρη­τι­κά για το άσυλο

β) η δια­γρα­φή από τη συλ­λο­γι­κή μνή­μη και των τελευ­ταί­ων κατα­κτή­σε­ων που προ­έ­κυ­ψαν με αγώ­νες, όπου οι κυβερ­νώ­ντες ξανα­γρά­φουν την ιστο­ρία δια­γρά­φο­ντας και απα­ξιώ­νο­ντας το αξια­κό πλαί­σιο της μεταπολίτευσης

γ) η δημιουρ­γία ενιαί­ου πλαι­σί­ου ανώ­τα­της εκπαί­δευ­σης, στο οποίο θα μπο­ρούν να συμ­με­τέ­χουν ισό­τι­μα οι ιδιώ­τες, μιας και σε μια αγο­ρά εκπαί­δευ­σης που αντι­με­τω­πί­ζε­ται ως εμπό­ρευ­μα δεν χωρούν ζώνες ειδι­κού καθεστώτος.

Την ίδια στιγ­μή, η κοι­νω­νία δεί­χνει έτοι­μη να τα δεχθεί όλα αυτά. Διό­τι όλα αυτά τα χρό­νια καλ­λιερ­γή­θη­καν τεχνηέ­ντως οι στε­ρε­ό­τυ­πες αντι­λή­ψεις περί ασύ­λου και ανο­μί­ας, ενώ την ίδια στιγ­μή το φοι­τη­τι­κό κίνη­μα δέχε­ται απα­νω­τά χτυ­πή­μα­τα, συκο­φα­ντεί­ται και απα­ξιώ­νε­ται προ­κει­μέ­νου να απο­δυ­να­μω­θεί στο βαθ­μό που δεν θα απο­τε­λεί εμπό­διο στην εφαρ­μο­γή της (νεο)φιλελεύθερης πολι­τι­κής. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα λοι­πόν, μόνο όταν το φοι­τη­τι­κό κίνη­μα αφυ­πνι­σθεί, όταν τα πανε­πι­στή­μια γεμί­σουν από φοι­τη­τές που σπου­δά­ζουν και ταυ­τό­χρο­να ονει­ρεύ­ο­νται και διεκ­δι­κούν μια καλύ­τε­ρη ζωή, τότε η όποια κυβέρ­νη­ση δεν θα μπο­ρεί να καταρ­γή­σει κοι­νω­νι­κούς θεσμούς όπως το άσυ­λο. Μέχρι τότε, οφεί­λου­με να βρε­θού­με στην πρώ­τη γραμ­μή προ­κει­μέ­νου να γίνει υπό­θε­ση των ίδιων των φοι­τη­τών και των συλ­λό­γων τους η μαζι­κο­ποί­η­ση του φοι­τη­τι­κού κινή­μα­τος και η ανα­τρο­πή αυτών των πολιτικών.