«Ας πεθάνει μια φορά κι ένας άντρας»

Γρά­φει ο Ειρη­ναί­ος Μαρά­κης //

Με αφορ­μή ένα σύν­θη­μα και κάποιες συζη­τή­σεις στα μέσα κοι­νω­νι­κής δικτύωσης

Ένα αυτο­σχέ­διο πλα­κάτ έκα­νε την εμφά­νι­ση του στην κινη­το­ποί­η­ση ενά­ντια στις πρό­σφα­τες γυναι­κο­κτο­νί­ες το οποίο έγρα­φε «Ας πεθά­νει κι ένας άντρας». Το συγκε­κρι­μέ­νο σύν­θη­μα δεν εμφα­νί­στη­κε για πρώ­τη φορά. Πίσω από αυτό κρύ­βε­ται ένα περι­στα­τι­κό αυτο­ά­μυ­νας απέ­να­ντι σε έναν κακο­ποι­η­τι­κό σύζυγο.

Συγκε­κρι­μέ­να, και όπως ανα­φέ­ρει κεί­με­νο για τις γυναι­κο­κτο­νί­ες με τον τίτλο «Δια­λέ­γο­ντας το περι­θώ­ριο ως έναν χώρο ριζο­σπα­στι­κής ανοι­χτω­σιάς: Για το δικαί­ω­μα στην Αυτο­ά­μυ­να — ας πεθά­νει μια φορά κι ένας άντρας»:

«Τον Ιού­λιο του 2015 η Cilem Dogan παρα­δό­θη­κε στην αστυ­νο­μία αφού είχε δολο­φο­νή­σει τον άντρα της, βρι­σκό­με­νη σε αυτο­ά­μυ­να. Στην ερώ­τη­ση των αστυ­νο­μι­κών εάν το είχε μετα­νιώ­σει απά­ντη­σε «Για­τί να πεθαί­νου­με πάντα οι γυναί­κες; Ας πεθά­νει μια φορά κι ένας άντρας. Τον σκό­τω­σα για την τιμή μου». Η φρά­ση αυτή ‑ας πεθά­νει μια φορά κι ένας άντρας- έγι­νε σύν­θη­μα στα χεί­λη του φεμι­νι­στι­κού τουρ­κι­κού κινή­μα­τος που βρέ­θη­κε αυτο­στιγ­μεί στο πλευ­ρό της. Η Cilem από το 2013, οπό­τε και παντρεύ­τη­κε τον κακο­ποι­η­τή άντρα της, έζη­σε σε ένα περι­βάλ­λον τρο­μα­κτι­κής βίας, η ίδια και η δύο ετών κόρη τους, μέχρι το 2015 που τον σκό­τω­σε. Ως τότε, είχε ζητή­σει και είχε πάρει 9 φορές ασφα­λι­στι­κά μέτρα ενα­ντί­ον του. […] Το 2016 στη δίκη κατα­δι­κά­ζε­ται σε 15 χρό­νια φυλά­κι­ση, η οικο­γέ­νειά της πλη­ρώ­νει την εγγύ­η­ση και βγαί­νει από τη φυλα­κή περι­μέ­νο­ντας το εφε­τείο. Το φεμι­νι­στι­κό κίνη­μα κάνει την φρά­ση της σύν­θη­μα περη­φά­νιας και διεκ­δί­κη­σης του δικαιώ­μα­τος στην αυτο­ά­μυ­να […]» (τμή­μα 3/9 — κεί­με­νο συμ­βο­λής της Καμί­ας Ανο­χής στη συζή­τη­ση για τις γυναικοκτονίες)

Ο λόγος που χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε το συγκε­κρι­μέ­νο σύν­θη­μα στην τελευ­ταία κινη­το­ποί­η­ση, όπως και στις αντί­στοι­χες στην Τουρ­κία, είναι ξεκά­θα­ρος. Πίσω από αυτό εντο­πί­ζε­ται η οργή για τις καθη­με­ρι­νές γυναι­κο­κτο­νί­ες, για την επί­ση­μη συγκά­λυ­ψη των αντί­στοι­χων εγκλη­μά­των από την κυβέρ­νη­ση και με την καθο­ρι­στι­κή βοή­θεια της αστυ­νο­μί­ας, για την απου­σία ουσια­στι­κής αντι­με­τώ­πι­σης και πρό­λη­ψης των γυναι­κο­κτο­νί­ων. Πίσω από αυτό βρί­σκε­ται η έμφυ­λη βία που απο­τε­λεί κεντρι­κή πολι­τι­κή του αστι­κού κρά­τους όπου οι γυναί­κες αντι­με­τω­πί­ζο­νται ως κατώ­τε­ρα όντα, ικα­νά και χρή­σι­μα μόνο για την ανα­πα­ρα­γω­γή και τη φύλα­ξη των παι­διών. Μπο­ρού­με να αγνο­ή­σου­με αυτή την οργή; Μπο­ρού­με επί­σης, να ορί­σου­με με τι τρό­πο θα αντι­δρά­σουν οι γυναί­κες ή/ και ένα τμή­μα του κινή­μα­τος όταν ξέρουν ότι αύριο υπάρ­χει πιθα­νό­τη­τα και οι ίδιες να είναι θύμα­τα μιας γυναι­κο­κτο­νί­ας; Ούτε μπο­ρού­με, ούτε χρειά­ζε­ται. Οι άντρες σύμ­μα­χοι του γυναι­κεί­ου κινή­μα­τος και μέλη της εργα­τι­κής τάξης οφεί­λου­με να στα­θού­με μακριά από τέτοιες λαν­θα­σμέ­νες και, ας το πού­με, κακο­ποι­η­τι­κές λογικές.

Κρί­σι­μα ερωτήματα

Κάτω από αυτό το πρί­σμα προ­κύ­πτουν κάποια κρί­σι­μα ερω­τή­μα­τα: Αξί­ζει το «Ας πεθά­νει κι ένας άντρας» να υιο­θε­τη­θεί ως ένα σύν­θη­μα και ως ένα αίτη­μα για το γυναι­κείο κίνη­μα και τον αγώ­να του ενά­ντια στις γυναι­κο­κτο­νί­ες, τους βια­σμούς και γενι­κό­τε­ρα ενά­ντια στην σεξι­στι­κή βία; Μπο­ρεί να απα­ντή­σει απέ­να­ντι στα κρί­σι­μα ζητή­μα­τα που ανα­δει­κνύ­ο­νται την τελευ­ταία περί­ο­δο; Μπο­ρεί, στο τέλος, να συσπει­ρώ­σει γύρω του όλες, όλους και όλα ενά­ντια στο σύστη­μα του πολέ­μου, του ρατσι­σμού και του φασι­σμού, του σεξι­σμού και της τρανσφοβίας;

Αν το σκε­φτού­με λίγο περισ­σό­τε­ρο φαί­νε­ται πως δεν έχει να προ­σφέ­ρει τίπο­τα ουσια­στι­κό στον αγώ­να για την απε­λευ­θέ­ρω­ση των γυναι­κών πέρα από την εκτό­νω­ση της δίκαιας οργής. Ούτε μπο­ρεί να αντι­με­τω­πί­σει τις επι­θέ­σεις σε βάρος της εργα­τι­κής τάξης [όπου το απο­τέ­λε­σμα τους είναι χει­ρό­τε­ρες συν­θή­κες εργα­σί­ας και δια­βί­ω­σης για τις γυναί­κες] καθώς και τους νόμους που επι­χει­ρούν να κανο­νι­κο­ποι­ή­σουν τις βίαιες συμπε­ρι­φο­ρές, την εξου­σία του συζύ­γου πάνω στη γυναί­κα και τα παι­διά μετά το χωρι­σμό, ακό­μα και τους βια­σμούς. Με λίγα λόγια τέτοια συν­θή­μα­τα [και οι λογι­κές πίσω από αυτά] δεν μπο­ρούν να αντι­με­τω­πί­σουν ή/ και να καταρ­γή­σουν τις πολι­τι­κές της κυβέρ­νη­σης της Ν.Δ. που εντεί­νουν την ενδο­οι­κο­γε­νεια­κή και σεξι­στι­κή βία.

Η πρό­λη­ψη και στη συνέ­χεια η εξά­λει­ψη των συγκε­κρι­μέ­νων προ­βλη­μά­των βρί­σκε­ται στην ανα­τρο­πή του συστή­μα­τος που τα ανα­πα­ρά­γει: του καπι­τα­λι­σμού, που, ειδι­κά σε περιό­δους κρί­σης όπως η σημε­ρι­νή, μαζί με την κερ­δο­φο­ρία του επι­διώ­κει και τη διαιώ­νι­ση της εξου­σί­ας του. Παράλ­λη­λα οι γυναί­κες και οι άντρες της εργα­τι­κής τάξης οφεί­λου­με να διεκ­δι­κή­σου­με δημό­σιες δομές φιλο­ξε­νί­ας των κακο­ποι­η­μέ­νων γυναι­κών, ανα­θε­ώ­ρη­ση του νομι­κού πλαι­σί­ου για την ανα­γνώ­ρι­ση της γυναι­κο­κτο­νί­ας και παράλ­λη­λα την ανά­πτυ­ξη ενός συστή­μα­τος δημό­σιας υγεί­ας και παι­δεί­ας που θα απε­λευ­θε­ρώ­σει τις γυναί­κες από την καθη­με­ρι­νή, οικια­κή και ανα­σφά­λι­στη εργασία.

Μαζί με τις γυναί­κες της τάξης μας

Οδη­γός σε αυτή την προ­σπά­θεια είναι το γυναι­κείο κίνη­μα διε­θνώς που έχει βγει στους δρό­μους κάνο­ντας έντο­νη την παρου­σία του ενά­ντια στην σεξι­στι­κή βία και γενι­κό­τε­ρα ενά­ντια στην κατα­πί­ε­ση της γυναί­κας. Στην Ελλά­δα ανθί­ζουν ξανά οι φεμι­νι­στι­κές και ΛΟΑΤΚΙΑ+ ομά­δες, οι ομά­δες γυναι­κών των οργα­νώ­σε­ων της Αρι­στε­ράς. Στις κινη­το­ποι­ή­σεις αυτές συνα­ντή­θη­καν οι γυναί­κες που έδω­σαν εργα­τι­κούς αγώ­νες, όπως οι καθα­ρί­στριες στα λεω­φο­ρεία και τα σχο­λεία, με τις νέες γυναί­κες που βιώ­νουν το διπλό βάρος της κατα­πί­ε­σης και εκμε­τάλ­λευ­σης, την καπι­τα­λι­στι­κή κρί­ση και την σεξι­στι­κή βία καθη­με­ρι­νά στη ζωή τους, για να δια­μαρ­τυ­ρη­θούν και να αντι­στα­θούν στις επι­θέ­σεις που δέχο­νται τόσο από τις κυβερ­νή­σεις, όσο και από τον καθη­με­ρι­νό σεξι­σμό στη δου­λειά, στον δρό­μο, σε κάθε τομέα της δημό­σιας και ιδιω­τι­κής ζωής. Ο καπι­τα­λι­σμός στην προ­σπά­θεια να υπερ­βεί την κρί­ση χρη­σι­μο­ποιεί κάθε πρό­σφο­ρο μέσο. Η απά­ντη­ση των γυναι­κών και της εργα­τι­κής τάξης πρέ­πει να είναι συντριπτική.

Η δια­φο­ρά που παρα­τη­ρεί­ται τα τελευ­ταία χρό­νια είναι πως περισ­σό­τε­ρες γυναί­κες έχουν την αυτο­πε­ποί­θη­ση να καταγ­γεί­λουν γεγο­νό­τα σεξι­στι­κών επι­θέ­σε­ων και ένα μεγα­λύ­τε­ρο κομ­μά­τι της Αρι­στε­ράς αντι­με­τω­πί­ζει με σοβα­ρό­τη­τα τόσο τις καταγ­γε­λί­ες όσο και τη συζή­τη­ση για τις ρίζες της κατα­πί­ε­σης και της αντι­με­τώ­πι­σής της. Όπως απέ­δει­ξαν οι απερ­για­κές κινη­το­ποι­ή­σεις στη χώρα μας και στα πλαί­σια της Παγκό­σμιας Μέρας των Γυναι­κών στις 8 Μάρ­τη, ο φεμι­νι­στι­κός αγώ­νας ενά­ντια στην γυναι­κεία κατα­πί­ε­ση και τον σεξι­σμό, συν­δέ­ε­ται με τον αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κό αγώ­να. Η απε­λευ­θέ­ρω­ση όλων των κατα­πιε­σμέ­νων από το σύστη­μα που γεν­νά κάθε είδους εκμε­τάλ­λευ­ση και κατα­πί­ε­ση δε νοεί­ται χωρίς τη γυναι­κεία απελευθέρωση.

Συμπε­ρα­σμα­τι­κά, η κρι­τι­κή στο σύν­θη­μα «Ας πεθά­νει κι ένας άντρας» καλό είναι να έχει ως βάση της τα παρα­πά­νω δεδο­μέ­να που προ­κύ­πτουν μέσα από τους αγώ­νες που ανα­φέ­ρα­με. Μόνο να προ­σφέ­ρει έχει στην κοι­νή μας υπό­θε­ση. Οτι­δή­πο­τε άλλο ακού­γε­ται με αφορ­μή το σύν­θη­μα και ανα­φέ­ρε­ται σε λογι­κές «μισαν­δρι­σμού», «αντί­στρο­φου σεξι­σμού» και «στο­χο­ποί­η­σης των αντρών» στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα επι­χει­ρεί να δικαιο­λο­γή­σει τις γυναι­κο­κτο­νί­ες και να υπο­τι­μή­σει το κίνη­μα ενά­ντια στην έμφυ­λη βία και τη γυναι­κεία κατα­πί­ε­ση. Συνε­πώς είναι μια κακο­ποι­η­τι­κή συμπε­ρι­φο­ρά και η θέση της είναι, απο­κλει­στι­κά και μόνο, στο περιθώριο.

Παρα­πο­μπές:
1. Γυναι­κο­κτο­νία είναι, Ατέ­χνως (2/8/2022)

Ειρη­ναί­ος Μαρά­κης: «Όλα είναι όπλα»