«Ασύμμετρο» θράσος αντί απολογίας για το έγκλημα

της Εύης Γεωρ­γιά­δου //
Μέλος της Ομά­δας Περι­βάλ­λο­ντος του Τμή­μα­τος Οικο­νο­μί­ας της ΚΕ του ΚΚΕ, Δρ. Χημι­κός Μηχανικός

Ούτε ανα­γνώ­ρι­ση των πολι­τι­κών ευθυ­νών, ούτε μια συγ­γνώ­μη απ’ τη σημε­ρι­νή κυβέρ­νη­ση αλλά και τα κόμ­μα­τα που κυβέρ­νη­σαν τα προη­γού­με­να χρό­νια. Το κυβερ­νη­τι­κό αφή­γη­μα που παρου­σιά­στη­κε στη συνέ­ντευ­ξη του αρμό­διου υπουρ­γεί­ου είναι προ­κλη­τι­κό. Εφται­ξαν, λένε, οι ακραί­ες και­ρι­κές συν­θή­κες και οι εμπρη­στές, λες και η υλο­ποί­η­ση του σχε­δια­σμού έκτα­κτης ανά­γκης προ­βλέ­πε­ται για ομα­λές, κανο­νι­κές συν­θή­κες και με απου­σία εγκλη­μα­τι­κών ενερ­γειών. Εξη­γούν ότι αιφ­νι­διά­στη­καν απ’ τη μεγά­λη ταχύ­τη­τα εξά­πλω­σης της κατα­στρο­φι­κής «μεγα-πυρ­κα­γιάς», λες και δεν υπάρ­χουν τεχνι­κές και οργα­νω­τι­κές λύσεις για την επό­πτευ­ση των περιο­χών, την πρό­λη­ψη, την έγκαι­ρη πυρό­σβε­ση και τον περιο­ρι­σμό της εξά­πλω­σης της πυρ­κα­γιάς. Δεν απο­λο­γού­νται ούτε καν για την παντε­λή έλλει­ψη κρα­τι­κής ενη­μέ­ρω­σης με συγκε­κρι­μέ­νες οδη­γί­ες αντι­με­τώ­πι­σης προς τους κατοί­κους στην Ανα­το­λι­κή Αττι­κή, τις κρί­σι­μες ώρες της κατα­στρο­φής, ούτε για την απου­σία εκπαί­δευ­σης του πλη­θυ­σμού για την υλο­ποί­η­ση ενός σχε­δί­ου εκκέ­νω­σης. Μιλούν για την αυθαί­ρε­τη δόμη­ση του παρελ­θό­ντος, αλλά ξεχνούν σκό­πι­μα το σημε­ρι­νό θεσμι­κό πλαί­σιο εμπο­ρευ­μα­το­ποί­η­σης της χρή­σης γης και των δασών, τα παι­χνί­δια με τις περιο­χές «εκτός σχε­δί­ου» και την απαρ­χαιω­μέ­νη, ανε­παρ­κή υπο­δο­μή των συγκε­κρι­μέ­νων περιοχών.

Απ’ την άλλη, η ΝΔ και το Κίνη­μα Αλλα­γής μιλούν για τα προ­βλή­μα­τα αυτά σαν να εμφα­νί­στη­καν πρώ­τη φορά.

Φυσι­κά, η κατά­στα­ση όπου ο λαός πνί­γε­ται μόλις βρέ­ξει στη Δυτι­κή Αττι­κή και καί­γε­ται μόλις φυσή­ξει στην Ανα­το­λι­κή Αττι­κή, δεν απο­τε­λεί ευθύ­νη μόνο της κυβέρ­νη­σης ΣΥΡΙΖΑ — ΑΝΕΛ.

Το έγκλη­μα είναι δια­χρο­νι­κό και έχει βαθύ­τε­ρες αιτί­ες. Οι συνέ­πειες θα ήταν ήδη μεγα­λύ­τε­ρες αν δεν υπήρ­χε η μεγά­λη προ­σπά­θεια των πυρο­σβε­στών και των κατοί­κων. Ο κρα­τι­κός σχε­δια­σμός έκτα­κτης ανά­γκης, για να είναι αξιό­πι­στος και εφαρ­μό­σι­μος, οφεί­λει να συνυ­πο­λο­γί­ζει όλες τις αντι­κει­με­νι­κές δυσκο­λί­ες (προ­βλή­μα­τα οδι­κού δικτύ­ου, και­ρι­κές συν­θή­κες κ.λπ.).

Εξάλ­λου, τίπο­τα απ’ αυτά δεν ήταν άγνω­στο. Το ΚΚΕ, οι σύλ­λο­γοι δασο­λό­γων, οι ενώ­σεις των πυρο­σβε­στών προει­δο­ποιού­σαν συνε­χώς για την ουσια­στι­κή ανε­πάρ­κεια του κρά­τους μπρο­στά στον μεγά­λο κίν­δυ­νο. Οι προη­γού­με­νες απα­ντή­σεις της κυβέρ­νη­σης στις Ερω­τή­σεις του ΚΚΕ τον φετι­νό Ιού­νη για την επάρ­κεια του κρα­τι­κού μηχα­νι­σμού στην Αττι­κή και οι αλλη­λο­κα­τη­γο­ρί­ες των φορέ­ων στη συνά­ντη­ση του Συντο­νι­στι­κού Πολι­τι­κής Προ­στα­σί­ας τον Απρί­λη, είναι κυριο­λε­κτι­κά «για γέλια και για κλά­μα­τα». Αν δεχτού­με μάλι­στα το νέο αφή­γη­μα της κυβέρ­νη­σης, σε αντί­στοι­χες συν­θή­κες θα θρη­νή­σου­με πάλι θύμα­τα για­τί δεν υπάρ­χει λύση.

Για να απο­κα­λυ­φθεί όμως η αλή­θεια, πρέ­πει να εξε­τά­σου­με συνο­πτι­κά τις βασι­κές παρα­μέ­τρους που συν­θέ­τουν το παζλ που οδή­γη­σε στη νέα κατα­στρο­φή στην Ανα­το­λι­κή Αττική.

Σχέδια στα χαρτιά

Στην πρά­ξη, η κυβέρ­νη­ση ισχυ­ρί­ζε­ται ότι τελι­κά η μόνη απο­τε­λε­σμα­τι­κή προ­στα­σία από μια έκτα­κτη κατά­στα­ση (π.χ. δασι­κή πυρ­κα­γιά, πλημ­μύ­ρα, σει­σμός) είναι να μην υπάρ­ξει επι­κίν­δυ­νη έκτα­κτη κατάσταση!!!

Ομως, ο σχε­δια­σμός έκτα­κτης ανά­γκης πρέ­πει να περι­λαμ­βά­νει ακρι­βώς εκεί­νες τις ενέρ­γειες που σχε­τί­ζο­νται με την πρό­λη­ψη, την προ­ε­τοι­μα­σία, τις δρά­σεις αντι­με­τώ­πι­σης και την απο­κα­τά­στα­ση, για κάθε έκτα­κτη κατά­στα­ση (π.χ. φυσι­κή ή τεχνο­λο­γι­κή κατα­στρο­φή, εγκλη­μα­τι­κή ενέρ­γεια). Πρέ­πει να εξε­τά­ζο­νται τα δια­φο­ρε­τι­κά σενά­ρια εναρ­κτή­ριων γεγο­νό­των και εξέ­λι­ξης των φαι­νο­μέ­νων, λαμ­βά­νο­ντας υπό­ψη ενδε­χό­με­νες αλλη­λε­πι­δρά­σεις δια­φό­ρων παρα­μέ­τρων. Λαμ­βά­νο­ντας υπό­ψη το σύνο­λο των ανθρώ­πων και δρα­στη­ριο­τή­των σε μια περιο­χή, να εκτι­μώ­νται οι πιθα­νές συνέ­πειες ώστε να ιεραρ­χη­θούν και τα μέτρα πρό­λη­ψης για μεί­ω­σης της επι­κιν­δυ­νό­τη­τας. Την ίδια στιγ­μή να εκτι­μώ­νται και να σχε­διά­ζο­νται τα μέτρα αντι­με­τώ­πι­σης κάθε έκτα­κτης κατά­στα­σης, καθώς και τα μέτρα προ­στα­σί­ας του πληθυσμού.

Η λεγό­με­νη «μεγα-πυρ­κα­γιά» χρη­σι­μο­ποιεί­ται ως όρος για να χαρα­κτη­ρί­σει πυρ­κα­γιές που ξεπερ­νούν κάθε προ­σπά­θεια ελέγ­χου τους και συσχε­τί­ζο­νται με συν­θή­κες όπως ισχυ­ροί άνε­μοι, υψη­λή θερ­μο­κρα­σία, χαμη­λή σχε­τι­κή υγρα­σία, μεγά­λη ποσό­τη­τα καύ­σι­μης ύλης κ.ά. Είναι αυτο­νό­η­το ότι η πιθα­νό­τη­τα πυρ­κα­γιάς με αυτά τα χαρα­κτη­ρι­στι­κά είναι υπαρ­κτή και θα πρέ­πει να περι­λαμ­βά­νε­ται στα σενά­ρια του σχε­δια­σμού έκτα­κτης ανά­γκης. Αντί­στοι­χα, κάθε σενά­ριο, μετα­ξύ αυτών και η ταυ­τό­χρο­νη ύπαρ­ξη εστιών σε δια­φο­ρε­τι­κές περιο­χές της χώρας (είτε έχουν ως αρχι­κή αιτία τον εμπρη­σμό, είτε δημιουρ­γη­θούν από σπιν­θή­ρες από τις κολώ­νες της ΔΕΗ, είτε έχουν κάποια άλλη αιτία), είναι ανα­γκαίο να περι­λαμ­βά­νε­ται στον σχε­δια­σμό έκτα­κτων κατα­στά­σε­ων. Ιδιαί­τε­ρα η περί­πτω­ση μεγά­λων πυρ­κα­γιών σε περιο­χές μεί­ξης δασών — αστι­κών περιο­χών (Wildland Urban Interface Fires) πρέ­πει να λαμ­βά­νε­ται υπό­ψη κατά τον σχε­δια­σμό έκτα­κτης ανά­γκης μιας περιοχής.

Η επί­κλη­ση, λοι­πόν, από την κυβέρ­νη­ση των ακραί­ων και­ρι­κών φαι­νο­μέ­νων, των δυσκο­λιών κ.λπ., είναι απλά η καθα­ρή ομο­λο­γία της γύμνιας του κρα­τι­κού μηχα­νι­σμού και του ανε­παρ­κούς σχε­δια­σμού προ­στα­σί­ας με αυτά τα κατα­στρο­φι­κά αποτελέσματα.

Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, είτε δεν υπάρ­χουν καθό­λου σχέ­δια έκτα­κτης ανά­γκης προ­σαρ­μο­σμέ­να στις ανά­γκες κάθε περιο­χής, είτε υπάρ­χουν κάποια σχέ­δια στα χαρ­τιά, που στην πρά­ξη δεν δια­σφα­λί­ζουν την προ­στα­σία του πληθυσμού.

Μόλις στις 25 Μάη (ήδη δηλα­δή μετά από 25 μέρες από την επί­ση­μη έναρ­ξη της αντι­πυ­ρι­κής περιό­δου), εκδό­θη­κε από τη Γενι­κή Γραμ­μα­τεία Πολι­τι­κής Προ­στα­σί­ας το «Σχέ­διο δρά­σε­ων Πολι­τι­κής Προ­στα­σί­ας για την αντι­με­τώ­πι­ση κιν­δύ­νων λόγω δασι­κών πυρ­κα­γιών» για το 2018, το οποίο κάνει λόγο για ανά­γκη απο­σα­φή­νι­σης των ρόλων και των αρμο­διο­τή­των τους ανά δρά­ση με βάση το ισχύ­ον νομο­θε­τι­κό πλαί­σιο και για την ανά­γκη συντο­νι­σμού και στε­νής συνερ­γα­σί­ας μετα­ξύ των εμπλε­κό­με­νων φορέ­ων! Εξάλ­λου, αρκούν μια ανά­γνω­ση αυτού του εγγρά­φου και των άλλων σχε­τι­κών θεσμι­κών προ­βλέ­ψε­ων και η σύγκρι­ση με την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ανά δήμο και περιο­χή, για να ανα­δει­χτεί ανά­γλυ­φα τι εννο­ού­με όταν ανα­φε­ρό­μα­στε σε «σχέ­δια επί χάρτου».

Ανύπαρκτη η πρόληψη

Ενας σημα­ντι­κός παρά­γο­ντας για την απο­φυ­γή έναρ­ξης και κυρί­ως κατα­στρο­φι­κής εξέ­λι­ξης των φαι­νο­μέ­νων είναι η πρό­λη­ψη. Ανα­φε­ρό­μα­στε ενδει­κτι­κά στην ανά­γκη δια­χεί­ρι­σης των δασών (δια­χεί­ρι­ση της βλά­στη­σης, αραιώ­σεις κ.λπ.), στα μέτρα πρό­λη­ψης εναρ­κτή­ριων γεγο­νό­των από διά­φο­ρες δρα­στη­ριό­τη­τες (απο­στά­σεις ασφα­λεί­ας, οργά­νω­ση με μέσα και προ­σω­πι­κό για την επι­τή­ρη­ση των δασών κ.ά.), στην ενί­σχυ­ση της πυρο­προ­στα­σί­ας των κατα­σκευών (δηλα­δή της αντο­χής τους στη φωτιά), στη διά­νοι­ξη και κατάλ­λη­λη συντή­ρη­ση αντι­πυ­ρι­κών ζωνών επαρ­κούς δια­στά­σε­ων και δασι­κών δρό­μων κ.λπ.

Η σημε­ρι­νή πραγ­μα­τι­κό­τη­τα ανα­δει­κνύ­ει τις τερά­στιες ελλεί­ψεις σε αυτόν τον τομέα λόγω της ανε­πάρ­κειας προ­σω­πι­κού, της μεί­ω­σης των κρα­τι­κών δαπα­νών, της μετα­φο­ράς δια­φό­ρων δρα­στη­ριο­τή­των στις περι­φέ­ρειες και τους δήμους, σε συν­δυα­σμό με το καθε­στώς της οικο­νο­μι­κής τους αυτο­τέ­λειας και της λει­τουρ­γί­ας τους με ιδιω­τι­κο­οι­κο­νο­μι­κά κρι­τή­ρια κ.ά. Η απα­ξί­ω­ση των δασι­κών υπη­ρε­σιών και η μετα­φο­ρά της δασο­πυ­ρό­σβε­σης στο Πυρο­σβε­στι­κό Σώμα έχουν επι­δει­νώ­σει την κατά­στα­ση. Η ενη­μέ­ρω­ση και εκπαί­δευ­ση του πλη­θυ­σμού για τα μέτρα πρό­λη­ψης είναι ουσια­στι­κά ανύ­παρ­κτη και περιο­ρί­ζε­ται στην καλύ­τε­ρη περί­πτω­ση σε κάποιες οδη­γί­ες που υπάρ­χουν στα χαρ­τιά. Ο χωρο­τα­ξι­κός σχε­δια­σμός, π.χ. η εξα­σφά­λι­ση μαζι­κών οδών δια­φυ­γής και πρό­σβα­σης των πυρο­σβε­στι­κών μέσων, σήμε­ρα δεν πραγ­μα­το­ποιεί­ται με κρι­τή­ριο την πρό­λη­ψη των κιν­δύ­νων ανά περιο­χή, αλλά γίνε­ται άναρ­χα και με κρι­τή­ριο την καπι­τα­λι­στι­κή κερ­δο­φο­ρία. Το κρι­τή­ριο της εγγε­νούς ασφά­λειας, δηλα­δή της πρό­λη­ψης των κιν­δύ­νων στην πηγή, δεν λαμ­βά­νε­ται υπό­ψη. Για παρά­δειγ­μα, ακό­μη και τα χαρα­κτη­ρι­στι­κά των στύ­λων της ΔΕΗ (από ξύλο και επέν­δυ­ση πίσ­σας) επέ­δρα­σαν αρνη­τι­κά στην ταχύ­τη­τα εξά­πλω­σης της πυρ­κα­γιάς στην Ανα­το­λι­κή Αττική.

Η ψευ­δε­πί­γρα­φη ύπαρ­ξη σχε­δί­ων στα χαρ­τιά, που ανα­δει­κνύ­ει τις εγκλη­μα­τι­κές ευθύ­νες της κυβέρ­νη­σης, φαί­νε­ται για παρά­δειγ­μα από το ίδιο το έγγρα­φο της ΓΓΠΠ για το «Σχέ­διο Δρά­σε­ων Πολι­τι­κής Προ­στα­σί­ας για την αντι­με­τώ­πι­ση κιν­δύ­νων λόγω δασι­κών πυρ­κα­γιών», που εκδό­θη­κε μόλις στις 25/5, όπου ανα­φέ­ρει χαρα­κτη­ρι­στι­κά στην παρά­γρα­φο 1.2 που αφο­ρά στα έργα αντι­πυ­ρι­κής προ­στα­σί­ας δασών και δασι­κών εκτά­σε­ων: «Στα πλαί­σια αυτά παρα­κα­λού­με τη Γενι­κή Διεύ­θυν­ση Δασών και Δασι­κού Περι­βάλ­λο­ντος του Υπουρ­γεί­ου Περι­βάλ­λο­ντος και Ενέρ­γειας για την επί­σπευ­ση των δια­δι­κα­σιών χρη­μα­το­δό­τη­σης προ­γραμ­μά­των, έργων και εργα­σιών που κρί­νο­νται άμε­σης προ­τε­ραιό­τη­τας για την αντι­πυ­ρι­κή προ­στα­σία των δασών και δασι­κών εκτά­σε­ων το τρέ­χον έτος, με έμφα­ση στη συντή­ρη­ση του δασι­κού οδι­κού δικτύ­ου σε περιο­χές που προσ­διο­ρί­ζο­νται ως υψη­λού κιν­δύ­νου. Φορείς υλο­ποί­η­σης των ανω­τέ­ρω έργων είναι οι κατά τόπους αρμό­διες δασι­κές υπη­ρε­σί­ες των Απο­κε­ντρω­μέ­νων Διοικήσεων»…

Εγκληματικές ελλείψεις σε προσωπικό και μέσα αντιμετώπισης

Το ΚΚΕ είχε έγκαι­ρα προει­δο­ποι­ή­σει για τις τερά­στιες ελλεί­ψεις σε μέσα και προ­σω­πι­κό στο Πυρο­σβε­στι­κό Σώμα. Γενι­κό­τε­ρα, ανα­δει­κνύ­ο­νται οι εγκλη­μα­τι­κές ευθύ­νες της κυβέρ­νη­σης για την ανε­πάρ­κεια προ­σω­πι­κού και μέσων όλων των ανα­γκαί­ων υπο­δο­μών και δια­δι­κα­σιών για την απο­τε­λε­σμα­τι­κή αντι­με­τώ­πι­ση κάθε έκτα­κτης κατάστασης.

Ο κατά­λο­γος είναι ατέ­λειω­τος. Τρα­γι­κές ελλεί­ψεις σε αριθ­μό και καταλ­λη­λό­τη­τα στις ανα­γκαί­ες υπο­δο­μές και μέσα πυρό­σβε­σης (π.χ. πυρο­σβε­στι­κοί σταθ­μοί, αριθ­μός επί­γειων και ενα­έ­ριων μέσων, ανε­παρ­κής συντή­ρη­ση), αλλά και στο προ­σω­πι­κό πυρό­σβε­σης. Αντί­στοι­χες είναι οι ελλεί­ψεις σε υπο­δο­μές και προ­σω­πι­κό για την αντι­με­τώ­πι­ση των επει­γό­ντων περι­στα­τι­κών υγεί­ας (ΕΚΑΒ, νοσο­κο­μεια­κές μονά­δες κ.λπ.), αλλά και σε άλλες σχε­τι­κές υπη­ρε­σί­ες (π.χ. υπη­ρε­σί­ες Πολι­τι­κής Προ­στα­σί­ας δήμων και περιφερειών).

Η κυβέρ­νη­ση έχει το θρά­σος να ισχυ­ρί­ζε­ται ότι δεν μπο­ρού­σε να γίνει κάτι άλλο με βάση την κατά­στα­ση που δια­μορ­φώ­θη­κε στο Μάτι την περα­σμέ­νη Δευ­τέ­ρα! Δηλα­δή ομο­λο­γεί ότι δεν υπάρ­χει καμία πολι­τι­κή βού­λη­ση αλλα­γής της υπάρ­χου­σας κατά­στα­σης όσον αφο­ρά την επάρ­κεια προ­σω­πι­κού και μέσων.

Απουσία σύγχρονου συστήματος στήριξης αποφάσεων

Η επί­κλη­ση από την κυβέρ­νη­ση των «ακραί­ων» χαρα­κτη­ρι­στι­κών της πυρ­κα­γιάς συγκα­λύ­πτει τις τερά­στιες ευθύ­νες της για την απου­σία ολο­κλη­ρω­μέ­νης υπο­δο­μής και δια­δι­κα­σί­ας για τη λήψη απο­φά­σε­ων για τη δια­χεί­ρι­ση τέτοιου είδους φαι­νο­μέ­νων. Αξιο­ποί­η­ση δορυ­φο­ρι­κών δεδο­μέ­νων είδα­με μόνο εκ των υστέ­ρων, για να στη­ρι­χθεί η πιθα­νό­τη­τα εμπρησμού.

Σημα­ντι­κός παρά­γο­ντας για την πρό­λη­ψη εξά­πλω­σης μιας πυρ­κα­γιάς και την απο­τε­λε­σμα­τι­κή αντι­με­τώ­πι­σή της είναι η έγκαι­ρη ανί­χνευ­σή της και η δυνα­τό­τη­τα προ­σο­μοί­ω­σης της εξέ­λι­ξής της σε πραγ­μα­τι­κό χρό­νο. Η υπάρ­χου­σα τεχνο­γνω­σία και πρό­ο­δος της επι­στή­μης σε αυτόν τον τομέα δίνει τη δυνα­τό­τη­τα χρη­σι­μο­ποί­η­σης σχε­τι­κών μεθό­δων για τα παρα­πά­νω, όπως για παρά­δειγ­μα η χρή­ση συστη­μά­των τηλε­πι­σκό­πη­σης για την έγκαι­ρη ανί­χνευ­ση και μοντέ­λων προ­σο­μοί­ω­σης της εξέ­λι­ξής της (π.χ. Farsite, Bahave Plus). Εχουν επί­σης ανα­πτυ­χθεί διά­φο­ρα συστή­μα­τα υπο­στή­ρι­ξης των απο­φά­σε­ων για τη δια­χεί­ρι­ση του κιν­δύ­νου από δασι­κές πυρ­κα­γιές και τα τελευ­ταία χρό­νια υπάρ­χει πρό­ο­δος της έρευ­νας ειδι­κό­τε­ρα για τις περιο­χές μεί­ξης δασών και αστι­κών περιοχών.

Ενα ολο­κλη­ρω­μέ­νο σύστη­μα υπο­στή­ρι­ξης των απο­φά­σε­ων προ­ϋ­πο­θέ­τει αφε­νός την ύπαρ­ξη σχε­δί­ων έκτα­κτης ανά­γκης με προ­σο­μοί­ω­ση δια­φο­ρε­τι­κών σενα­ρί­ων πριν την εκδή­λω­ση κάθε έκτα­κτης κατά­στα­σης και, από την άλλη, τη δυνα­τό­τη­τα ενσω­μά­τω­σης δεδο­μέ­νων πραγ­μα­τι­κού χρό­νου (δηλα­δή δεδο­μέ­νων με βάση την τρέ­χου­σα κατά­στα­ση). Η αξιο­ποί­η­ση σχε­τι­κών συστη­μά­των δεν χωρά­ει στην οικο­νο­μι­κή πολι­τι­κή των ματω­μέ­νων πλε­ο­να­σμά­των του ΣΥΡΙΖΑ.

Ενημέρωση και προστασία του πληθυσμού

Οι δρά­σεις προ­στα­σί­ας του πλη­θυ­σμού μπο­ρεί να είναι π.χ. η εκκέ­νω­ση κάποιων περιο­χών, η προ­στα­σία στα σπί­τια υπό προ­ϋ­πο­θέ­σεις ή η προ­στα­σία σε άλλες κατάλ­λη­λα δια­μορ­φω­μέ­νες υπο­δο­μές. Η επι­λο­γή της μιας ή της άλλης ενέρ­γειας δεν είναι μονο­σή­μα­ντη. Για παρά­δειγ­μα, η επι­λο­γή της εκκέ­νω­σης μιας μεγα­λύ­τε­ρης περιο­χής από αυτή που πράγ­μα­τι είναι ανα­γκαίο, μπο­ρεί ενδε­χο­μέ­νως να δημιουρ­γή­σει μεγα­λύ­τε­ρο πρό­βλη­μα στην περιο­χή που κιν­δυ­νεύ­ει, π.χ. λόγω αύξη­σης του κυκλο­φο­ρια­κού φόρ­του. Επί­σης, η αδυ­να­μία εκκέ­νω­σης μιας περιο­χής μπο­ρεί να απαι­τεί την προ­στα­σία εναλ­λα­κτι­κά σε σπί­τια ή άλλες υποδομές.

Φυσι­κά, στην περί­πτω­ση την οποία βιώ­σα­με με τις κατα­στρο­φι­κές συνέ­πειες, η ύπαρ­ξη ενός τέτοιου ολο­κλη­ρω­μέ­νου συστή­μα­τος είναι ανέκ­δο­το. Στην προ­κει­μέ­νη περί­πτω­ση, δεν υπήρ­χε ούτε σχέ­διο με σενά­ρια προ­σο­μοί­ω­σης από πριν, πολύ δε περισ­σό­τε­ρο την ώρα της έκτα­κτης κατά­στα­σης. Δεν υπήρ­ξε καμία προει­δο­ποί­η­ση του πλη­θυ­σμού, δεν δόθη­κε καμία οδη­γία. Στην ουσία αφέ­θη­καν στην τύχη τους οι άνθρω­ποι να απο­φα­σί­σουν οι ίδιοι χωρίς καμία ενη­μέ­ρω­ση τι πρέ­πει να πρά­ξουν! Δεν είχαν προη­γη­θεί καμία ενη­μέ­ρω­ση ούτε σχε­τι­κή εκπαί­δευ­ση κατοί­κων και ασκή­σεις ετοι­μό­τη­τας. Ο συντο­νι­σμός των υπαρ­χό­ντων φορέ­ων ήταν ανε­παρ­κής και υπήρ­ξε τερά­στια καθυ­στέ­ρη­ση (π.χ. στην απο­μά­κρυν­ση έστω και μέσω θαλάσ­σης του πλη­θυ­σμού που κατέ­φυ­γε στις παραλίες).

Τα ερωτήματα αμείλικτα

Υπήρ­χε ή δεν υπήρ­χε σχέ­διο που να δια­σφα­λί­ζει τη δυνα­τό­τη­τα εκκέ­νω­σης της περιο­χής που επλή­γη; Αν υπήρ­χε, τι προ­έ­βλε­πε; Είχε γίνει προ­σο­μοί­ω­ση εκκέ­νω­σης για δια­φο­ρε­τι­κά σενά­ρια (σενά­ρια κατα­στρο­φι­κών γεγο­νό­των, σενά­ρια πλη­θυ­σμια­κής κατα­νο­μής και κυκλο­φο­ρια­κής συμ­φό­ρη­σης, σενά­ρια προ­σο­μοί­ω­σης συμπε­ρι­φο­ράς του πλη­θυ­σμού κ.λπ.); Από την προη­γού­με­νη μέρα η Γενι­κή Γραμ­μα­τεία Πολι­τι­κής Προ­στα­σί­ας είχε θέσει στον σχε­τι­κό ημε­ρή­σιο χάρ­τη πρό­βλε­ψης κιν­δύ­νου πυρ­κα­γιάς για τις 23/7 τις περιο­χές που επλή­γη­σαν σε κατη­γο­ρία κιν­δύ­νου «πολύ υψη­λή». Πώς αξιο­ποι­ή­θη­κε αυτή η πλη­ρο­φο­ρία από τους αρμό­διους φορείς; Τι μέτρα πάρ­θη­καν για την καθο­δή­γη­ση του πλη­θυ­σμού την ώρα της φωτιάς; Σε παρα­λί­ες σε περί­πτω­ση φωτιάς, και αν ναι, τι οδη­γί­ες είχαν δοθεί για την προ­στα­σία του; Ποια κατάλ­λη­λα σημεία συγκέ­ντρω­σης είχαν προ­βλε­φθεί και εξα­σφα­λι­στεί; Ποιες ήταν οι προ­βλέ­ψεις για μετα­φο­ρά και από τη θάλασ­σα με τη συν­δρο­μή του Λιμε­νι­κού και άλλων ιδιω­τι­κών μέσων; Ακό­μη και αν είχε τρεις ώρες στη διά­θε­σή της από την έναρ­ξη της φωτιάς η κυβέρ­νη­ση (και όχι μιά­μι­ση ώρα), τι θα μπο­ρού­σε να κάνει χωρίς εκπαί­δευ­ση και ενη­μέ­ρω­ση των κατοί­κων, χωρίς υποδομή;

Κίνδυνος ΒΑΜΕ

Η προ­σέγ­γι­ση της πυρ­κα­γιάς στην περιο­χή των Αγί­ων Θεο­δώ­ρων στο διυ­λι­στή­ριο της «Motor Oil» ξύπνη­σε μνή­μες από Βιο­μη­χα­νι­κά Ατυ­χή­μα­τα Μεγά­λης Εκτα­σης (ΒΑΜΕ) που έχουν συμ­βεί στη χώρα μας και διε­θνώς με πολ­λούς νεκρούς και τραυ­μα­τί­ες, άμε­σες και μακρο­πρό­θε­σμες συνέ­πειες στην υγεία του πλη­θυ­σμού, το περι­βάλ­λον και τις υποδομές.

Η πιθα­νό­τη­τα εκδή­λω­σης ενός ΒΑΜΕ ως συνέ­πεια μιας φυσι­κής κατα­στρο­φής (πλημ­μύ­ρα, σει­σμός, δασι­κή πυρ­κα­γιά κ.λπ.) έχει κατα­γρα­φεί διε­θνώς. Εξάλ­λου, γι’ αυτόν το λόγο και η σχε­τι­κή βιβλιο­γρα­φία ανα­φέ­ρε­ται στα λεγό­με­να ατυ­χή­μα­τα NATECH (Natural Hazard Triggering Technological Disasters), ως τα τεχνο­λο­γι­κά ατυ­χή­μα­τα που έπο­νται φυσι­κών καταστροφών.

Οι ανε­πάρ­κειες του σχε­δια­σμού εκτά­κτων κατα­στά­σε­ων για κάθε περιο­χή, που ανα­δεί­χτη­καν και στην περί­πτω­ση των πρό­σφα­των δασι­κών πυρ­κα­γιών και στην περί­πτω­ση των πλημ­μυ­ρών στη Δυτι­κή Αττι­κή, αλλά και σε κάθε άλλη περί­πτω­ση ατυ­χή­μα­τος, θα έχουν δρα­μα­τι­κές συνέ­πειες στην περί­πτω­ση ενός ΒΑΜΕ σε περιο­χές όπου υπάρ­χουν εγκα­τα­στά­σεις που δια­χει­ρί­ζο­νται επι­κίν­δυ­νες ουσί­ες (εύφλε­κτες, εκρη­κτι­κές και τοξικές).

Ο αθέατος ένοχος

Οι πολι­τι­κές ευθύ­νες της σημε­ρι­νής κυβέρ­νη­σης, όπως και των προη­γού­με­νων, είναι επο­μέ­νως προ­φα­νείς και μεγά­λες. Αλλά τι κρύ­βε­ται πίσω απ’ αυτές; Μπο­ρού­με να δεχτού­με ότι τόσοι υπουρ­γοί και κρα­τι­κά στε­λέ­χη ήταν δια­χρο­νι­κά όλοι ανί­κα­νοι, διε­φθαρ­μέ­νοι και αδιά­φο­ροι για τις λαϊ­κές ανά­γκες; Μήπως πρέ­πει να απο­δε­χτού­με ότι όλες αυτές οι κατα­στρο­φές είναι το μοι­ραίο απο­τέ­λε­σμα της παρέμ­βα­σης του ανθρώ­που στο φυσι­κό περι­βάλ­λον, ανε­ξάρ­τη­τα απ’ το σκο­πό της παραγωγής;

Και οι δύο προ­α­να­φε­ρό­με­νες προ­σεγ­γί­σεις είναι απο­προ­σα­να­το­λι­στι­κές. Συσκο­τί­ζουν τον μεγά­λο ένο­χο, τον καπι­τα­λι­στι­κό δρό­μο ανά­πτυ­ξης, όπου οι λαϊ­κές ανά­γκες θυσιά­ζο­νται στο βωμό του καπι­τα­λι­στι­κού κέρ­δους. Με άλλα λόγια, ο άνθρω­πος δεν επι­δρά στο περι­βάλ­λον ανε­ξάρ­τη­τα από τις εκά­στο­τε ιστο­ρι­κές συν­θή­κες. Δια­φο­ρε­τι­κή είναι η επί­δρα­ση όταν ο σκο­πός της παρα­γω­γής είναι η κάλυ­ψη των κοι­νω­νι­κών ανα­γκών στο σοσια­λι­σμό. Το απο­δει­κνύ­ουν τα μεγά­λα επι­τεύγ­μα­τα της ΕΣΣΔ στον συγκε­κρι­μέ­νο τομέα.

Για τη διευ­κό­λυν­ση της καπι­τα­λι­στι­κής κερ­δο­φο­ρί­ας, τόσο η σημε­ρι­νή όσο και οι προη­γού­με­νες κυβερ­νή­σεις προ­ω­θούν την εμπο­ρευ­μα­το­ποί­η­ση στις δασι­κές εκτά­σεις, στις παρά­κτιες περιο­χές. Η ανο­χή στην άναρ­χη δόμη­ση σε πολ­λές περιο­χές της Αττι­κής αντα­να­κλού­σε την πολι­τι­κή κοι­νω­νι­κών συμ­μα­χιών της αστι­κής τάξης και τη στή­ρι­ξη της κερ­δο­φο­ρί­ας του κατα­σκευα­στι­κού κλά­δου και τώρα ανα­προ­σαρ­μό­ζε­ται. Σ’ αυτό το πλαί­σιο παί­ζο­νται και τα ρου­σφε­το­λο­γι­κά παι­χνί­δια για το ποιες περιο­χές θα εντα­χθούν στο Σχέ­διο και με ποια χαρά­τσια θα νομι­μο­ποι­η­θεί η αυθαί­ρε­τη δόμηση.

Η κρα­τι­κή πολι­τι­κή δαπα­νών υπη­ρε­τεί επί­σης την κερ­δο­φο­ρία του μεγά­λου κεφα­λαί­ου. Το Πρό­γραμ­μα Δημο­σί­ων Επεν­δύ­σε­ων ιεραρ­χεί έργα με βάση τις προ­τε­ραιό­τη­τες του μεγά­λου κεφα­λαί­ου. Ετσι, έργα αντι­πυ­ρι­κής προ­στα­σί­ας και αντι­πλημ­μυ­ρι­κής θωρά­κι­σης έρχο­νται σε δεύ­τε­ρη μοί­ρα, σε σχέ­ση με δρό­μους, λιμά­νια και κτί­ρια απ’ τα οποία το μεγά­λο κεφά­λαιο μπο­ρεί να κερ­δί­σει με διό­δια, τέλη χρή­σης και ενοί­κια. Μια αντι­πυ­ρι­κή ζώνη δεν ενοι­κιά­ζε­ται. Η de facto μετα­τρο­πή περιο­χών σε περιο­χές κύριας κατοι­κί­ας δεν συνο­δεύ­τη­κε με κανε­νός είδους μέτρο (πολι­τι­κής προ­στα­σί­ας, πυρό­σβε­σης, υπο­δο­μών κ.λπ.), παρά το γεγο­νός ότι το πρό­βλη­μα έχει επι­ση­μαν­θεί εδώ και καιρό.

Ισως κάποιος επι­ση­μά­νει τις δια­φο­ρές από ορι­σμέ­να πολύ πιο ισχυ­ρά καπι­τα­λι­στι­κά κρά­τη (π.χ. Γερ­μα­νία, Αγγλία) στην αντι­με­τώ­πι­ση τέτοιων προ­βλη­μά­των. Ομως δεν πρέ­πει να ξεχνά­με ότι λόγω της ανι­σό­με­τρης ανά­πτυ­ξης και των ανι­σό­τι­μων δια­κρα­τι­κών σχέ­σε­ων, η ισχύς των καπι­τα­λι­στι­κών κρα­τών δεν είναι ποτέ ίδια. Και αυτό ισχύ­ει και για την κρα­τι­κή δια­χεί­ρι­ση των λαϊ­κών αναγκών.

Αγώνας για να μην ξαναζήσουμε το ίδιο έργο

Δεν χρειά­ζε­ται να είναι κανείς ειδι­κός για να αντι­λη­φθεί τη συντρι­πτι­κή υπε­ρο­χή του σοσια­λι­σμού στην πυρο­προ­στα­σία και γενι­κά στην αντι­με­τώ­πι­ση ατυ­χη­μά­των μεγά­λης έκτα­σης. Η ριζι­κά ανώ­τε­ρη δυνα­τό­τη­τα πρό­λη­ψης και αντι­με­τώ­πι­σης ατυ­χη­μά­των μεγά­λης έκτα­σης προ­κύ­πτει απ’ τη σχε­δια­σμέ­νη παρα­γω­γή για τη διευ­ρυ­μέ­νη ικα­νο­ποί­η­ση των ανα­γκών της κοι­νω­νί­ας, στο στέ­ρεο έδα­φος της κοι­νω­νι­κής ιδιο­κτη­σί­ας της γης, των μέσων παρα­γω­γής, των υποδομών.

Αυτός ο δρό­μος ανά­πτυ­ξης εξα­λεί­φει τα κίνη­τρα των εμπρη­στών, με εξαί­ρε­ση βέβαια τις αντι­δρα­στι­κές αντε­πα­να­στα­τι­κές δυνά­μεις. Αυτός ο δρό­μος δια­σφα­λί­ζει τον ουσια­στι­κό συντο­νι­σμό των κρα­τι­κών φορέ­ων, την εκπαί­δευ­ση του πλη­θυ­σμού, την αξιο­ποί­η­ση της σύγ­χρο­νης επι­στη­μο­νι­κής γνώ­σης και της τεχνι­κής. Αυτός ο δρό­μος στη­ρί­ζε­ται στην ενερ­γό συμ­με­το­χή και στη μαχη­τι­κό­τη­τα των εργα­ζο­μέ­νων που έχουν απε­λευ­θε­ρω­θεί απ’ τα δεσμά της μισθω­τής σκλαβιάς.

Φυσι­κά δεν περι­μέ­νου­με παθη­τι­κά για να ανοί­ξει αυτή η ελπι­δο­φό­ρα διέ­ξο­δος. Παλεύ­ου­με καθη­με­ρι­νά, απο­φα­σι­στι­κά για να μη θρη­νή­σου­με ξανά κατα­στρο­φές όπως αυτές στο Μάτι, στη Μάν­δρα, στον Σαρω­νι­κό και τις παλιό­τε­ρες όπως στην Πελο­πόν­νη­σο το 2007. Απαι­τού­με άμε­σα συγκε­κρι­μέ­να μέτρα για να υπάρ­ξει υπο­δο­μή πρό­βλε­ψης και πρό­λη­ψης και πραγ­μα­τι­κός εφαρ­μό­σι­μος σχε­δια­σμός έκτα­κτης ανά­γκης. Απαι­τού­με να καλυ­φθούν τα μεγά­λα κενά σε ειδι­κευ­μέ­νο δυνα­μι­κό και υπο­δο­μές, σύμ­φω­να με τις συγκε­κρι­μέ­νες προ­τά­σεις που παρου­σί­α­σε το ΚΚΕ σε ειδι­κή ημε­ρί­δα. Καλού­με τους εργα­ζό­με­νους να κατα­δι­κά­σουν τον ΣΥΡΙΖΑ, τους ΑΝΕΛ, τη ΝΔ και το Κίνη­μα Αλλα­γής που ευθύ­νο­νται δια­χρο­νι­κά και να βγουν αγω­νι­στι­κά στο προσκήνιο.