«Αυτά που ζητάτε γίνονταν μόνο στη Σοβιετική Ένωση…»

Γρά­φει ο Νίκος Μότ­τας //

Με την παρα­πά­νω φρά­ση και επι­τι­θέ­με­νος στους φοι­τη­τές απά­ντη­σε ο πρό­ε­δρος της Κτη­νια­τρι­κής Σχο­λής του ΑΠΘ στο αίτη­μα των σπου­δα­στών να έχουν δωρε­άν βιβλία και εργα­στη­ρια­κό εξο­πλι­σμό. Πιο συγκε­κρι­μέ­να, όπως ανα­φέ­ρει σε ανα­κοί­νω­ση του το Περι­φε­ρεια­κό Συμ­βού­λιο ΑΕΙ Θεσ­σα­λο­νί­κης της ΚΝΕ, ο καθη­γη­τής απευ­θυ­νό­με­νος στους φοι­τη­τές τους είπε πως «εσείς σε ορφα­νο­τρο­φείο μεγα­λώ­σα­τε; Δεν έχε­τε γονείς να σας τα αγο­ρά­σουν;» και πρό­σθε­σε ότι «αυτά που ζητά­τε γίνο­νταν μόνο στη Σοβιε­τι­κή Ένω­ση και είδα­τε πού κατέ­λη­ξε εκεί­νο το σύστη­μα, τώρα έχου­με ελεύ­θε­ρη αγορά».

Μέσα στην αγέ­νεια και τον αγο­ραίο αντι­κομ­μου­νι­σμό του, ο κύριος καθη­γη­τής είπε άθε­λα του μια αλή­θεια. Πράγ­μα­τι, στην ελεύ­θε­ρη αγο­ρά- στον καπι­τα­λι­σμό- το αυτο­νό­η­το δικαί­ω­μα των φοι­τη­τών να έχουν δωρε­άν βιβλία και εργα­στη­ρια­κό εξο­πλι­σμό είναι ανύ­παρ­κτο. Πως θα μπο­ρού­σε να είναι αλλιώς σε ένα σύστη­μα που αντι­με­τω­πί­ζει τη μόρ­φω­ση ως «εμπό­ρευ­μα» και τους σπου­δα­στές ως «πελά­τες»; Πως θα μπο­ρού­σε να είναι αλλιώς σε ένα σύστη­μα όπου η Παι­δεία υπα­κού­ει στους νόμους της καπι­τα­λι­στι­κής αγο­ράς και όχι στις λαϊ­κές ανάγκες;

Μιας, λοι­πόν και τώρα «έχου­με ελεύ­θε­ρη αγο­ρά» και Πανε­πι­στή­μια Α.Ε., όπου ακό­μη και τα πλέ­ον στοι­χειώ­δη- τα πανε­πι­στη­μια­κά εγχει­ρί­δια- έχουν κατα­στεί προ­νό­μιο, να θυμί­σου­με συνο­πτι­κά τι σημαί­νε να είσαι σπου­δα­στής στην Σοβιε­τι­κή Ένωση.

Σε αντί­θε­ση με την εμπο­ρευ­μα­το­ποι­η­μέ­νη τρι­το­βάθ­μια εκπαί­δευ­ση της ελεύ­θε­ρης αγο­ράς, στην ΕΣΣΔ η φοί­τη­ση στα πανε­πι­στή­μια ήταν απο­λύ­τως δωρε­άν. Ο σπου­δα­στής δεν πλή­ρω­νε τίπο­τε για τα μαθή­μα­τα, τα εργα­στή­ρια και τον παρε­χό­με­νο εξο­πλι­σμό, τα βιβλία, τα ανα­λώ­σι­μα, τα εξέ­τα­στρα κλπ. Επι­πλέ­ον, υπήρ­χε δωρε­άν πρό­σβα­ση σε ιατρι­κές υπη­ρε­σί­ες, νοσο­κο­μεια­κή περί­θαλ­ψη, αθλη­τι­κές (γυμνα­στή­ρια, γήπε­δα κ.ά.) αλλά και πολι­τι­στι­κές δρα­στη­ριό­τη­τες (αίθου­σες, μου­σι­κά όργα­να κ.ά.).

Σε αντί­θε­ση με την πανε­πι­στη­μια­κή εκπαί­δευ­ση στην ελεύ­θε­ρη αγο­ρά- όπου σπου­δα­στές και γονείς ανα­γκά­ζο­νται να βάλουν βαθιά το χέρι στην τσέ­πη- στην Σοβιε­τι­κή Ένω­ση το κρά­τος παρεί­χε στην συντρι­πτι­κή πλειο­ψη­φία των φοι­τη­τών (άνω του 80%) επί­δο­μα, ούτως ώστε να μπο­ρούν να καλύ­πτουν τις ανά­γκες τους χωρίς καμία επι­βά­ρυν­ση για τις οικο­γέ­νειες τους. Με λίγα λόγια, ο σπου­δα­στής στην ΕΣΣΔ όχι μόνο δεν πλή­ρω­νε απ’ την τσέ­πη του, αλλά πλη­ρώ­νο­νταν ο ίδιος!

Σε αντί­θε­ση με τα Πανε­πι­στή­μια-Ανώ­νυ­μες Εται­ρεί­ες των εργο­λά­βων και των ιδιω­τών της ελεύ­θε­ρης αγο­ράς, στην Σοβιε­τι­κή Ένω­ση ο φοι­τη­τής απο­λάμ­βα­νε ειδι­κές, μειω­μέ­νες τιμές σε μια σει­ρά παρο­χές, από τους χώρους σίτι­σης και εστί­α­σης μέχρι πρό­σβα­ση σε σανα­τό­ρια και εξο­χι­κά θέρε­τρα. Στο πλαί­σιο αυτό, βεβαί­ως, ο σοβιε­τι­κός σπου­δα­στής απο­λάμ­βα­νε, με ελά­χι­στο αντί­τι­μο (7% του κρα­τι­κού επι­δό­μα­τος) στέ­γα­ση σε εστί­ες που παρεί­χαν κατάλ­λη­λα δια­μορ­φω­μέ­νους χώρους για άθλη­ση, πολι­τι­στι­κές δρα­στη­ριό­τη­τες και ιατρο­φαρ­μα­κευ­τι­κή περί­θαλ­ψη. Σήμε­ρα, το 2017, στην καπι­τα­λι­στι­κή Ελλά­δα της ΕΕ, το πρό­βλη­μα της φοι­τη­τι­κής στέ­γα­σης παίρ­νει ολο­έ­να και πιο εκρη­κτι­κές διαστάσεις.

Σε αντί­θε­ση με τα Πανε­πι­στή­μια- «προ­θα­λά­μους» της ανερ­γί­ας και της υπο­α­πα­σχό­λη­σης- της ελεύ­θε­ρης αγο­ράς, στην ΕΣΣΔ, ο πανε­θνι­κός κεντρι­κός σχε­δια­σμός της οικο­νο­μί­ας προ­έ­βλε­πε την αντί­στοι­χη κατα­νο­μή του επι­στη­μο­νι­κού εργα­τι­κού δυνα­μι­κού. Έτσι, ο από­φοι­τος των σοβιε­τι­κών πανε­πι­στη­μί­ων, όχι μόνο απο­λάμ­βα­νε δωρε­άν όλα όσα του ήταν ανα­γκαία για να σπου­δά­σει αλλά είχε εξα­σφα­λι­σμέ­νη εργα­σία μετά το τέλος των σπου­δών του. Σε αντι­δια­στο­λή με τον σημε­ρι­νό φοι­τη­τή των ελλη­νι­κών πανε­πι­στη­μί­ων (της ελεύ­θε­ρης, καπι­τα­λι­στι­κής αγο­ράς) που ζει με την αγω­νία της ανερ­γί­ας και της υπο­α­πα­σχό­λη­σης που τον περι­μέ­νει, ο σπου­δα­στής στην ΕΣΣΔ ήξε­ρε πριν ακό­μη πάρει το πτυ­χίο που θα εργάζεται.

Να θυμή­σου­με στους θια­σώ­τες της ελεύ­θε­ρης αγο­ράς ότι στο σύστη­μα τους, κατά το 2015, το 20% των από­φοι­των ΑΕΙ και το 25,2% των από­φοι­των ΤΕΙ μαστί­ζο­νταν από την ανερ­γία. Το 2007 το 70,1% των αποφοίτων 20–34 ετών είχε απασχόληση για διάστημα από 1 έως 3 χρόνια, ενώ το 2013 το ποσο­στό αυτό διαμορφώθηκε στο 45,4%, δείχνοντας τη ραγδαία αύξηση της ανεργίας των νέων. Στα παρα­πά­νω να συνυ­πο­λο­γί­σου­με τους όρους δου­λειάς (χαμη­λοί μισθοί, φόβος από­λυ­σης, υπο­α­πα­σχό­λη­ση, εξά­μη­να, οκτά­μη­να κλπ) αλλά και το γεγο­νός ότι, για λόγους βιο­πο­ρι­σμού, ένα πολύ μεγά­λο μέρος των από­φοι­των των ελλη­νι­κών πανε­πι­στη­μί­ων εργά­ζο­νται σε δου­λειές παντε­λώς άσχε­τες με  το αντι­κεί­με­νο τους. Αυτά συμ­βαί­νουν στον καπι­τα­λι­σμό που θαυ­μά­ζει ο πρό­ε­δρος της Κτη­νια­τρι­κής Σχο­λής του ΑΠΘ και οι ομοϊ­δέ­α­τες του.

Περισ­σό­τε­ρο από 25 χρό­νια μετά τις αντε­πα­να­στα­τι­κές ανα­τρο­πές στην ΕΣΣΔ και τα σοσια­λι­στι­κά κρά­τη, οι κατα­κτή­σεις του σοσια­λι­στι­κού συστή­μα­τος στην Ανώ­τα­τη Εκπαί­δευ­ση μοιά­ζουν δυσθε­ώ­ρη­τες μπρο­στά στην τρα­γι­κή κατά­στα­ση των ελλη­νι­κών πανε­πι­στη­μί­ων και ΤΕΙ. Αδιαμ­φι­σβή­τη­το γεγο­νός είναι πως σήμε­ρα υπάρ­χουν όλες οι αντι­κει­με­νι­κές προ­ϋ­πο­θέ­σεις έτσι ουτως ώστε η μόρ­φω­ση, η επι­στή­μη και η έρευ­να να τεθούν στην υπη­ρε­σία των λαϊ­κών αναγκών.

Γι’ αυτό, λοι­πόν, προς όλους τους- ακα­δη­μαϊ­κούς και μη- «τζή­με­ρο­γε­ωρ­γιά­δη­δες» της καπι­τα­λι­στι­κής σαπί­λας, λέμε το εξής: Ναι, κύριοι, «αυτά που γίνο­νταν στην Σοβιε­τι­κή Ένω­ση» έχου­με ανά­γκη οι φοι­τη­τές, η νέα γενιά και ο λαός μας — και όχι την εμπο­ρευ­μα­το­ποι­η­μέ­νη εκπαί­δευ­ση προς όφε­λος των μονοπωλίων.