Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Αφιέρωμα Πορτογαλία ~1: Στα 100 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚ – 49 από την «επανάσταση» των γαρυφάλλων

100 χρό­νια από την ίδρυ­ση του συμπλη­ρώ­νει αυτές τις μέρες το Πορ­το­γα­λι­κό Κομ­μου­νι­στι­κό Κόμ­μα (PCP), διορ­γα­νώ­νο­ντας σει­ρά εκδη­λώ­σε­ων- προ­σαρ­μο­σμέ­νων στα δεδο­μέ­να της παν­δη­μί­ας – με τίτλο «1921–2021: Εκα­το­ντα­ε­τη­ρί­δα του Πορ­το­γα­λι­κού Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος – Ελευ­θε­ρία, Δημο­κρα­τία, Σοσια­λι­σμός – Το μέλ­λον ανή­κει σ’ ένα Κόμ­μα».

Σε λίγο έρχε­ται η 25η Απρί­λη εθνι­κή γιορ­τή της Πορ­το­γα­λί­ας ως «Dia da liberdade» (Μέρα της Ελευ­θε­ρί­ας) καθώς τέτοια μέρα το 1974 ανα­τρά­πη­κε με στρα­τιω­τι­κό πρα­ξι­κό­πη­μα και ‑τυπι­κά, με μεγά­λη λαϊ­κή υπο­στή­ρι­ξη και άφθο­νες ελπί­δες, η μακρο­χρό­νια δια πυρός και σιδή­ρου φασι­στι­κή δια­κυ­βέρ­νη­ση του Marcello [José das Neves Alves] Caetano (δια­δό­χου του δικτά­το­ρα Σαλα­ζάρ ‑António [de Oliveira]Salazar).
▪️ Το κίνη­μα των πατριω­τών αξιω­μα­τι­κών MFA (Movimento de Forças Armadas ή capitães do Abril ‑λοχα­γοί του Απρί­λη, όπως απο­κα­λού­νται συχνά στην Πορ­το­γα­λία), κίνη­μα «αρι­στε­ρών» κατα­βο­λών, κατώ­τε­ρων και μεσαί­ων κυρί­ως αξιω­μα­τι­κών που είχε συγκρο­τη­θεί το 1973, αρχι­κά με συντε­χνια­κά και σύντο­μα με πολι­τι­κά αιτή­μα­τα και με κυριό­τε­ρο τον τερ­μα­τι­σμό του αποι­κιο­κρα­τι­κού πολέμου.
▪️Ονο­μά­στη­κε «επα­νά­στα­ση των γαρυ­φάλ­λων» εξαι­τί­ας των λου­λου­διών που έβα­ζε στις κάν­νες των όπλων ο λαός και ήταν αναί­μα­κτη (οι εφη­με­ρί­δες της επο­χής μιλούν για 4 νεκρούς από τα πυρά ενα­ντί­ον άοπλων δια­δη­λω­τών από φασι­στι­κά υπο­λείμ­μα­τα ‑νοσταλ­γούς του Σαλα­ζάρ, στο στράτευμα).

Με τη μαζι­κή είσο­δο των λαϊ­κών μαζών στο προ­σκή­νιο πήρε αρχι­κά χαρα­κτη­ρι­στι­κά λαϊ­κής ανα­τρο­πής και πυρο­δό­τη­σε μετα­σχη­μα­τι­σμούς στην πορ­το­γα­λι­κή κοι­νω­νία που σήμα­ναν και την απε­λευ­θέ­ρω­ση των αποι­κιών, όμως πολύ σύντο­μα επι­κρά­τη­σε η εναλ­λα­γή.

Όταν πεθαί­νει βασι­λιάς, μη χαί­ρε­σαι λαουτζίκο
Μη λες πως θάν΄ καλύ­τε­ρος ο νυν από τον τέως
Πως θάναι το λυκό­που­λο καλύ­τε­ρο απ΄ τον λύκο.
Τότε μονά­χα να χαρείς: αν θάναι ο τελευταίος.

|…          (Κώστας Βάρναλης)

Ατέχνως infoΞεκι­νά­με σήμε­ρα ένα «ξεχω­ρι­στό» αφιέ­ρω­μα, με ιστο­ρι­κά στοι­χεία και πτυ­χές του κινή­μα­τος πριν και μετά την πτώ­ση της στρα­τιω­τι­κής δικτατορίας 
▪️ Το μεγά­λο βήμα προς τα μπρος που επι­χεί­ρη­σε η Επα­νά­στα­ση του Απρί­λη τελι­κά δεν ολο­κλη­ρώ­θη­κε
.
▪️ Η αστι­κή τάξη, χρη­σι­μο­ποιώ­ντας κάθε τρό­πο και μέσο, με τη στή­ρι­ξη και του διε­θνούς ιμπε­ρια­λι­σμού και του ΝΑΤΟ, προ­σπά­θη­σε και πέτυ­χε το χτύ­πη­μα της επα­να­στα­τι­κής δια­δι­κα­σί­ας.
Στα σχέ­δια της αντί­δρα­σης συνέ­δρα­μαν σημα­ντι­κά ο βρώ­μι­κος ρόλος της σοσιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας, αλλά και η υπο­νο­μευ­τι­κή στά­ση του ευρω­κομ­μου­νι­σμού και του αρι­στε­ρί­στι­κου τυχο­διω­κτι­σμού.
▪️ Η αντε­πα­νά­στα­ση ανέ­κο­ψε βίαια την πορεία της, στή­ρι­ξε την εξου­σία του μεγά­λου κεφα­λαί­ου και στη διάρ­κεια των χρό­νων που μεσο­λά­βη­σαν, οι κυβερ­νή­σεις δε στα­μά­τη­σαν να επι­τί­θε­νται στις ελευ­θε­ρί­ες και τις κατα­κτή­σεις που κλη­ρο­νό­μη­σε ο πορ­το­γα­λι­κός λαός από αυτή.
▪️ Η έντα­ξη στην ΕΟΚ-ΕΕ απο­τέ­λε­σε βασι­κό μοχλό εδραί­ω­σης της αντε­πα­νά­στα­σης και ενί­σχυ­σης της κυριαρ­χί­ας των μονοπωλίων.PCP 100

▪️ 100 anos do Partido Comunista Português
▪️ 100 χρόνια Πορτογαλικό Κομμουνιστικό Κόμμα του αντιφασιστικού αγώνα

Με αφορ­μή τα 100χρονα του PCP, το κεντρι­κό σύν­θη­μα ‑σλό­γκαν της Κεντρι­κής Επι­τρο­πής που σημα­το­δο­τεί την έναρ­ξη των εορ­τα­σμών είναι «100 anos de luta heroica ao serviço do povo e da pátria, pela democracia e o socialismo» (100 χρό­νια ηρω­ι­κής πάλης στην υπη­ρε­σία του λαού και της χώρας, για δημο­κρα­τία και σοσια­λι­σμό).

Κατά τη διάρ­κεια αυτής της 100ετίας, ανα­φέ­ρου­με τον πρω­τα­γω­νι­στι­κό ρόλο στον αγώ­να ενά­ντια στο Estado Novo, την αντι­φα­σι­στι­κή αντί­στα­ση και τον αντι-αποι­κια­κό αγώνα.
Όπως και να ‘ναι αντι­προ­σώ­πευε την κύρια οργά­νω­ση της πάλης ενά­ντια στο φασι­σμό, πρω­τα­γω­νι­στής και αιμο­δό­της στον αγώ­να κατά του Σαλαζάρ.

pendolo(μικρό χρο­νι­κό εν συντομία)

▪️ Στο 1ο Συνέ­δριό τους (Νοέμ­βρης του 1923), προει­δο­ποί­η­σαν έγκαι­ρα για τον κίν­δυ­νο της φασι­στι­κής εκτρο­πής, επι­ση­μαί­νο­ντας την ανά­γκη για ενό­τη­τα της εργα­τι­κής τάξης.
▪️ Τρία χρό­νια αργό­τε­ρα, το 2ο Συνέ­δριο δια­κό­πη­κε στις 29 Μαΐ­ου 1926, επει­δή την προη­γού­με­νη μέρα έγι­νε το στρα­τιω­τι­κό πρα­ξι­κό­πη­μα.
▪️ Το 1927, το PCP –αφού η χού­ντα το «κατάρ­γη­σε» πέρα­σε στην παρα­νο­μία.
Τυπι­κά ο φασι­σμός θα δια­κη­ρυ­χτεί το 1933, ξεκι­νώ­ντας μια από τις πιο σκο­τει­νές περιό­δους στην πορ­το­γα­λι­κή ιστορία.

▪️ Το PCP ήταν το μονα­δι­κό κόμ­μα της I República (Πρώ­της Δημο­κρα­τί­ας) που, αν και παρά­νο­μο, συνέ­χι­σε τη δρά­ση του σε όλη τη φασι­στι­κή περίοδο.
Χιλιά­δες κομ­μου­νι­στές μαχη­τές συνε­λή­φθη­σαν, βασα­νί­στη­καν και πολ­λοί δολο­φο­νή­θη­καν από φασι­στι­κή κατα­στο­λή. Ο Bento Gonçalves, ΓΓ του PCP που πέθα­νε στο στρα­τό­πε­δο συγκέ­ντρω­σης Tarrafal, απο­τε­λεί χαρα­κτη­ρι­στι­κό παράδειγμα.

Για το PCP, «αυτός ο αντι­φα­σι­στι­κός αγώ­νας ήταν επί­σης αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κός και ‑κατά συνέ­πεια, αντι-αποι­κια­κός αγώ­νας», ως μαρ­ξι­στι­κό-λενι­νι­στι­κό κόμ­μα, είχαν την θέση ότι «ένας λαός που κατα­πιέ­ζει άλλους λαούς δεν μπο­ρεί να είναι ελεύ­θε­ρος».
Στα πρώ­τα χρό­νια της ύπαρ­ξής του, το ΚΚ κατήγ­γει­λε την κατα­στο­λή που έγι­νε τότε στο Σάο Τομέ και στην Αγκόλα.
Το 1935, η εφη­με­ρί­δα Avante! (σει­ρά II, nº 10), καθό­ρι­σε τον άξο­να που θα ακο­λου­θού­σε το PCP: «Η θέση μας απέ­να­ντι σε μια νέα κατά­λη­ψη και κατά­τμη­ση της λεί­ας αφρι­κα­νι­κών εδα­φών από τον ευρω­παϊ­κό ιμπε­ρια­λι­σμό είναι η θέση όλων των λενι­νι­στών: να πολε­μή­σου­με ενά­ντια στον καπι­τα­λι­σμό-ιμπε­ρια­λι­σμό, για απε­λευ­θέ­ρω­ση λαών και υπέρ της ανα­γνώ­ρι­σης αυτών και το δικαί­ω­μα της αυτο­διά­θε­σης».

✔️  Στο ΙΙΙ συνέ­δριο του (1ο στην παρα­νο­μία), που πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε το 1943, το PCP ανέ­δει­ξε την ανα­γνώ­ρι­σή του για το δικαί­ω­μα των λαών των αποι­κιών να «συγκρο­τού­νται σε ανε­ξάρ­τη­τα κρά­τη».
Στο IV Συνέ­δριο το 1946, η «αδελ­φι­κή βοή­θεια του πορ­το­γα­λι­κού λαού στους λαούς των αποι­κιών» υλο­ποι­ή­θη­κε μέσω της «δημιουρ­γί­ας κομ­μα­τι­κών πυρή­νων στις αποι­κί­ες».
Στη 10ετία του 1940 οι κομ­μου­νι­στές άρχι­σαν να ανα­πτύσ­σουν σχέ­σεις με ανε­ξάρ­τη­τους ηγέ­τες της Αφρικής.
Οι Amílcar Cabral, Agostinho Neto, Mário de Andrade, Marcelino dos Santos, Vasco Cabral είναι μερι­κοί από τους μελ­λο­ντι­κούς μαχη­τές που εμπλέ­κο­νται στον Πορ­το­γα­λι­κό αντι­φα­σι­στι­κό αγώ­να, μέσω, για παρά­δειγ­μα, της πτέ­ρυ­γας της νεο­λαί­ας του Κινή­μα­τος για τη Δημο­κρα­τι­κή Ενό­τη­τα (MUD Juvenil –οργά­νω­ση της νεο­λαί­ας), που ηγεί­ται το PCP.

✔️  Το 1953, κατά τη διάρ­κεια του IV Φεστι­βάλ της Νεο­λαί­ας (Βου­κου­ρέ­στι), οι αντι­προ­σω­πεί­ες του Juvenil MUD, με επι­κε­φα­λής τον Κομ­μου­νι­στή Aurélio Santos, και οργα­νώ­σεις νεο­λαί­ας από περιο­χές υπό πορ­το­γα­λι­κή αποι­κια­κή κυριαρ­χία (Marcelino dos Santos, Vasco Cabral κ.ά.) υπο­γρά­φει την ανα­γνώ­ρι­ση «των νέων και των λαών των αποι­κιών του δικαιώ­μα­τος στην εθνι­κή τους ανε­ξαρ­τη­σία».
Τον επό­με­νο χρό­νο, το 1954, η ευρεία ολο­μέ­λεια της ΚΕ απο­φα­σί­ζει ότι θεω­ρεί απα­ραί­τη­το «να εντεί­νει τον αγώ­να στους λαούς των αποι­κιών που είναι σύμ­μα­χοι του αγώ­να μας».
Στην Goa (1954), δηλώ­νει ότι «είναι απο­κλει­στι­κά στο πλευ­ρό του λαού της Goa, Damão και Diu -ενω­μέ­νο με το εθνι­κό συναί­σθη­μα στην κατα­πο­λέ­μη­ση της προ­κλη­τι­κής δρά­σης της φασι­στι­κής κυβέρ­νη­σης και θα αγω­νι­στεί ακού­ρα­στα για την απε­λευ­θέ­ρω­ση όλων των κατα­πιε­σμέ­νων λαών».

✔️  Την ίδια περί­ο­δο, (Ιού­νιο του 1955), δημο­σιεύ­ε­ται στο Αβά­ντε το «Η αποι­κιο­κρα­τία μετρά­ει τις μέρες της. Ούτε οι ομι­λί­ες του Σαλα­ζάρ, ούτε τα σχέ­δια, ούτε τα πολε­μι­κά μέτρα, ούτε η εντα­τι­κο­ποί­η­ση της κατα­στο­λής και της εκμε­τάλ­λευ­σης θα μπο­ρέ­σουν να την σώσουν».
Τον Αύγου­στο, η ευρεία ολο­μέ­λεια της ΚΕ υπε­ρα­σπί­ζε­ται την έναρ­ξη δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων σχε­τι­κά με το ζήτη­μα της Γκόα και το δικαί­ω­μα αυτο­διά­θε­σης των λαών των πορ­το­γα­λι­κών αποικιών.

90anosavante PCP

✔️  Το 1957, πραγ­μα­το­ποιεί­ται το ιστο­ρι­κό V συνέ­δριο, το πρώ­το στο οποίο συζη­τεί­ται το αποι­κια­κό ζήτη­μα σε όλο του το βάθος, εγκρί­θη­καν Πρό­γραμ­μα και Κατα­στα­τι­κό του Κόμ­μα­τος και ειδι­κή από­φα­ση για το «δικαί­ω­μα στην ανε­ξαρ­τη­σία των λαών των πορ­το­γα­λι­κών αποι­κιών» (Jaime Serra):
1 «(…) δια­κη­ρύσ­σει την ανα­γνώ­ρι­ση άνευ όρων στο δικαί­ω­μα των λαών των αποι­κιών της Αφρι­κής, της Ασί­ας και της Ωκε­α­νί­ας, που κυριαρ­χού­νται από την Πορ­το­γα­λία, στην άμε­ση και πλή­ρη ανε­ξαρ­τη­σία ».
2 «οι λαοί της Γκόα» έχουν to «δικαί­ω­μα να απο­φα­σί­ζουν τα πεπρω­μέ­να τους με πλή­ρη ελευ­θε­ρία».

Εκτός από την επι­βε­βαί­ω­ση της «πλή­ρους και άμε­σης» ανε­ξαρ­τη­σί­ας των αποι­κιών, το V συνέ­δριο απο­φά­σι­σε να στη­ρί­ξει τη «δημιουρ­γία οργα­νώ­σε­ων ικα­νών να πολε­μή­σουν στον αγώ­να για την εθνι­κή και κοι­νω­νι­κή χει­ρα­φέ­τη­ση των αφρι­κα­νι­κών λαών που βρί­σκο­νται κάτω από το ζυγό την πορ­το­γα­λι­κής αποικιοκρατίας».

Στη δεκα­ε­τία του 1960, ξεκί­νη­σαν οι πρώ­τοι αντι-αποι­κια­κοί αγώ­νες και προ­σπά­θειες ανεξαρτησίας.
Αρχι­κά, στην Αγκό­λα (Φεβ-1961 υπό την καθο­δή­γη­ση του MPLA), που μας είναι γνω­στή από την απλό­χε­ρη διε­θνι­στι­κή βοή­θεια του νησιού της επα­νά­στα­σης –της σοσια­λι­στι­κής Κού­βας, στην οποία, το PCP εξέ­φρα­σε την αμέ­ρι­στη υπο­στή­ρι­ξή του.
Η εφη­με­ρί­δα του κόμ­μα­τος, Avante,  έγρα­ψε «ο λαός της Αγκό­λα ξεκί­νη­σε τον ένο­πλο αγώ­να για την ανε­ξαρ­τη­σία του (…) Η Αγκό­λα θα νική­σει!».
Ένας από τους κύριους ηγέ­τες του MPLA, ο Agostinho Neto, ο οποί­ος θα γίνει ο πρώ­τος πρό­ε­δρος της Αγκό­λα, και επί­σης ο Vasco Cabral, εξέ­χων μαχη­τής του PAIGC (από την Amílcar Cabral), και οι οικο­γέ­νειές τους, έφυ­γαν από την Πορ­το­γα­λία, με μια επι­χεί­ρη­ση που οργά­νω­σε το ΚΚ (Jaime Serra και António Dias Lourenço), στις 30 Ιού­νη 1962.

ℹ️  Η ανα­γνώ­ρι­ση του δικαιώ­μα­τος της ανε­ξαρ­τη­σί­ας των αποι­κιών περι­λαμ­βά­νε­ται και στο πρό­γραμ­μα του PCP το 1965, μετά την έγκρι­ση της έκθε­σης της ΚΕ «Προς τη νίκη — Τα καθή­κο­ντα του κόμ­μα­τος στη δημο­κρα­τι­κή και εθνι­κή επα­νά­στα­ση», που παρου­σί­α­σε ο Álvaro Cunhal, στο 6ο Συνέ­δριο (το τελευ­ταίο σε παρα­νο­μία) που έγι­νε στην ΕΣΣΔ ‑Κίε­βο .

Ação Revolucionária Armada ARAΤο PCP ξεκί­νη­σε τον ένο­πλο αγώ­να το 1970.
Τον Οκτώ­βρη του 1970, δημιουρ­γή­θη­κε η Ένο­πλη Επα­να­στα­τι­κή Δρά­ση (Ação Revolucionária Armada ARA), ο ένο­πλος κλά­δος ‑αντάρ­τι­κο του PCP.
Πρώ­τη της επι­χεί­ρη­ση το σαμπο­τάζ του Cunene (Κου­νί­νι), ένα πλοίο που θα μετέ­φε­ρε όπλα για τα πορ­το­γα­λι­κά στρα­τεύ­μα­τα στις αποικίες.
Η πιο θεα­μα­τι­κή πρά­ξη σαμπο­τάζ σε ολό­κλη­ρη τη φασι­στι­κή δικτα­το­ρία έλα­βε χώρα στις 8 Μαρ­τί­ου 1971, όταν η ARA, με περισ­σό­τε­ρες από 20 εκρή­ξεις, κατέ­στρε­ψε το κύριο υπό­στε­γο στην αερο­πο­ρι­κή βάση Νο 3 στο Tancos.
Μέσα ήταν 28 αερο­πλά­να και ελι­κό­πτε­ρα Πολε­μι­κής Αερο­πο­ρί­ας. Οι ενέρ­γειες του ARA ήταν εξαι­ρε­τι­κά σημα­ντι­κές για την εκκα­θά­ρι­ση του φασι­σμού και της πορ­το­γα­λι­κής αποικιοκρατίας.
Η ARA ανέ­στει­λε τις δρα­στη­ριό­τη­τές της το 1973.

Το Αβά­ντε! (σει­ρά VI, αρ. 463, Μάρ­τιος 1974), η τελευ­ταία έκδο­ση πριν τις 25 Απρί­λη, δημο­σιεύ­ει άρθρο από τη Διά­σκε­ψη των Κομ­μου­νι­στι­κών Κομ­μά­των των καπι­τα­λι­στι­κών χωρών της Ευρώ­πης στην οποία εμφα­νί­ζε­ται ολό­κλη­ρη η ομι­λία του Álvaro Cunhal, όπου εξέ­φρα­σε την υπο­στή­ρι­ξή του «στα επα­να­στα­τι­κά κόμ­μα­τα (MPLA, PAIGC, FRELIMO), για τους ηρω­ι­κούς ηγέ­τες τους, για άλλους λαούς που εξα­κο­λου­θούν να ζουν κάτω από τον πορ­το­γα­λι­κό αποι­κιο­κρα­τι­κό ζυγό» και ζήτη­σε την υπο­στή­ρι­ξη όλων εθνι­κο­α­πε­λευ­θε­ρω­τι­κών κινημάτων.


 

Συνε­χί­ζε­ται …

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο