Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Βαπτιστικά ονόματα νομού Έβρου (Β’ Μέρος). Γυναικεία ονόματα — Θεοφόρα

Γρά­φει ο Ηρα­κλής Κακα­βά­νης //

Κύρια δεξα­με­νή προ­έ­λευ­σης είναι τα ονό­μα­τα που σχε­τί­ζο­νται με την έκφρα­ση του θρη­σκευ­τι­κού συναι­σθή­μα­τος, τις γιορ­τές και τις έννοιες του χρι­στια­νι­σμού και τα ονό­μα­τα των αγί­ων. Συνο­λι­κά εμφα­νί­ζο­νται 82 (37,96%) ονό­μα­τα (σε σύνο­λο 216 ονο­μά­των) με 938 από τις συνο­λι­κά 1.519 εμφα­νί­σεις (61,75%). Αν σε αυτά συνυ­πο­λο­γί­σου­με και τα ονό­μα­τα Ελέ­νη και Δήμη­τρα που έχουν ισχυ­ρές συν­δέ­σεις και με την αρχαιό­τη­τα και με το χρι­στια­νι­σμό τότε τα χρι­στια­νι­κά ονό­μα­τα φτά­νουν στο 71,03% των εμφανίσεων.

Στην πρώ­τη δεκά­δα των γυναι­κεί­ων ονο­μά­των στο νομό έκπλη­ξη προ­κα­λεί η παρου­σία των ονο­μά­των Χρυ­σή (4η θέση) και Χρυ­σού­λα (10η θέση). Αφή­νουν εκτός δεκά­δας και πολύ χαμη­λά στην κατά­τα­ξη τα Αικα­τε­ρί­νη, Γεωρ­γία, Ειρή­νη. Οι δια­φο­ρο­ποι­ή­σεις όμως δεν περιο­ρί­ζο­νται μόνο εδώ.

Η πρώ­τη δεκά­δα του νομού έχει ως εξής:

*Από τα ονόματα της Πανελλαδικής δεκάδας λείπουν τα Αικατερίνη (3η θέση), Γεωργία (8η), Ειρήνη (9η)

*Από τα ονό­μα­τα της Πανελ­λα­δι­κής δεκά­δας λεί­πουν τα Αικα­τε­ρί­νη (3η θέση), Γεωρ­γία (8η), Ειρή­νη (9η)

Πρώ­το γυναι­κείο όνο­μα το Μαρία με σχε­δόν ίδια ποσο­στό με το πανελ­λα­δι­κό της (9,47 από 9,83). Με το Μαρία σχε­τί­ζο­νται το Μαριάν­θη και το Μαρί­κα (3 εμφα­νί­σεις). Η λατρεία της Πανα­γιάς είναι κυρί­αρ­χη στο θρη­σκευ­τι­κό αίσθη­μα των κατοί­κων του νομού. Έχου­με 21 ναούς Κοι­μή­σε­ως της Θεο­τό­κου, τρεις Γεν­νή­σε­ως, έναν Εισο­δί­ων, έναν Πανα­γί­ας Κοσμο­σώ­στρας και έναν Πανα­γιάς Ελευθερώτριας.

Από τη θεο­μή­τωρ Μαρία προ­έ­κυ­ψαν και άλλα ονό­μα­τα που σχε­τί­ζο­νται με το βίο της και την λατρεί­ας της στην εκκλη­σία. Και αυτά δημο­φι­λή στο νομό. Όπως το Δέσποι­να με 27 εμφα­νί­σεις (υπάρ­χει και ο τύπος Δεσποι­νού­λα με 1 εμφά­νι­ση), από την επί­κλη­ση «της Δεσποί­νης ημών Θεο­τό­κου», με 1,77% (1,63 πανελ­λα­δι­κά), η Πανα­γιώ­τα με 28 εμφα­νί­σεις (1,84% ένα­ντι 2,05%) και ο Πανα­γιώ­της κινεί­ται στα πανελ­λα­δι­κά του ποσο­στά (4,05%/4,09%).

Με την επί­κλη­ση της Θεο­τό­κου ως παρ­θέ­να και τη σημα­σία που έλα­βε η λέξη στους πρώ­τους χρι­στια­νι­κούς αιώ­νες (η αγνό­τη­τα) συν­δέ­θη­καν τα μυθο­λο­γι­κά ονό­μα­τα Παρ­θε­νό­πη και Παρ­θέ­να. Παρ­θε­νό­πη ήταν μία από τις Σει­ρή­νες, Παρ­θε­νία ήταν προ­σω­νυ­μία της Ηρας, παρ­θέ­νος ήταν προ­σω­νυ­μία της θεάς Αθη­νάς και υπήρ­χε το θηλυ­κό όνο­μα Παρ­θε­νός από τη μυθο­λο­γία ακό­μη. Δέκα εμφα­νί­σεις η Παρ­θέ­να με ποσο­στό 0,65 ένα­ντι πανελ­λα­δι­κού 0,24 και μία η Παρθενόπη.

Με την Πανα­γία συν­δέ­ο­νται τα ονό­μα­τα Ζωή και Πηγή. Από την εκκλη­σια­στι­κή φρά­ση Πηγή Ζωής (Ζωο­πη­γή) προ­έ­κυ­ψε στην κοι­νή συνεί­δη­ση η έννοια της Ζωο­δό­χου Πηγής, προ­σω­νυ­μία της Πανα­γιάς στην οποία είναι αφιε­ρω­μέ­νοι οι ομώ­νυ­μοι ναοί. Το ζωο­δό­χος δηλώ­νει αυτόν που έχει δεχτεί μέσα του το Χρι­στό ως Πηγή Ζωής. Η Ζωή με 19 εμφα­νί­σεις ανε­βά­ζει τα ποσο­στά της (από το πανελ­λα­δι­κό 0,76 στο 1,25). Δεν είναι άσχε­το με τους 2 ναούς της Ζωο­δό­χου Πηγής που υπάρ­χουν στην περιο­χή. Το όνο­μα Πηγή δεν εμφα­νί­ζε­ται, ούτε το συνα­ντή­σα­με σε αρκε­τές στο­χευ­μέ­νες ανα­ζη­τή­σεις στον κατά­λο­γο του ΟΤΕ. Αν υπάρ­χει, είναι εξαι­ρε­τι­κά σπά­νιο. Πέρα από το ανε­πτυγ­μέ­νο θρη­σκευ­τι­κό συναί­σθη­μα που εμφα­νί­ζε­ται στην περιο­χή η διά­δο­ση του ονό­μα­τος ίσως δεν είναι άσχε­τη με το χρι­στια­νι­κό αγί­α­σμα στην ευρύ­τε­ρη περιο­χή. Με το όνο­μα Ζωο­δό­χος Πηγή του Μπα­λου­κλί ή Πανα­γία η Μπα­λου­κλιώ­τισ­σα φέρε­ται ιερό χρι­στια­νι­κό αγί­α­σμα που βρί­σκε­ται στη Κων­στα­ντι­νού­πο­λη έξω από τη δυτι­κή πύλη της Σηλυ­βρί­ας, όπου υπήρ­χαν τα λεγό­με­να «παλά­τια των πηγών» στα οποία οι Βυζα­ντι­νοί Αυτο­κρά­το­ρες παρα­θέ­ρι­ζαν την άνοι­ξη. Το νερό της πηγής όπου το αγί­α­σμα θεω­ρεί­ται θαυματουργό.

Με το θρη­σκευ­τι­κό συναί­σθη­μα συν­δέ­ε­ται και το όνο­μα Βασι­λεία, με 2 εμφα­νί­σεις στο νομό. Από το «ελθέ­το η βασι­λεία σου» βασι­λεία Θεού — βασι­λεία ουρα­νών που ανα­φέ­ρο­νται στην απο­κα­τά­στα­ση της κοι­νω­νί­ας του ανθρώ­που που άρχι­σε με την εναν­θρώ­πι­ση του Χρι­στού και θα τελειω­θεί στη μέλ­λου­σα κρί­ση. Στα νεό­τε­ρα χρό­νια το όνο­μα έχει συν­δε­θεί είτε ακό­μη με το θεσμό της βασι­λεί­ας (π.χ. Κρή­τη) είτε με την ομώ­νυ­μη πόλη της Ελβε­τί­ας. Αυτές οι συν­δέ­σεις για την περιο­χή μάλ­λον πρέ­πει να απο­κλει­στούν. Από τη σοφία του θεού τα ονό­μα­τα Σοφία (41 εμφα­νί­σεις και 8η θέση, με ποσο­στό ίδιο με το πανελ­λα­δι­κό, 2,69%/2,68%) και Σοφού­λα (2).

Το όνο­μα Τριά­δα από το χρι­στια­νι­κό δόγ­μα που περι­γρά­φει την πίστη σε έναν θεό με τρία πρό­σω­πα, Πατήρ, Υιός και Αγιο Πνεύ­μα. Υπάρ­χουν τρεις ναοί αφιε­ρω­μέ­νοι στην Αγία Τριά­δα. Για τη Θρά­κη ήταν σημα­ντι­κή γιορ­τή και γι’ αυτό υπάρ­χουν παντού εκκλη­σί­ες προς τιμήν της. Την ημέ­ρα της γιορ­τής του Αγί­ου Πνεύ­μα­τος γινό­ταν πανη­γύ­ρι όπου θυσια­ζό­ταν αρνιά και ακο­λου­θού­σε συνε­στί­α­ση. Το όνο­μα τριά­δα με τις 5 εμφα­νί­σεις του είναι αρκε­τά υψη­λό­τε­ρα από το πανελ­λα­δι­κό ποσο­στό του (0,13%/0,04%).

Σωτη­ρία και Σωτή­ριος (< αρχ. επίθ. σωτή­ριος < σωτήρ < σώζω· αυτός που οδηγεί/οδηγείται στη σωτη­ρία, που ανή­κει στο Σωτή­ρα). Από τη Μετα­μόρ­φω­ση του Σωτή­ρος. Στο νομό υπάρ­χουν δύο ομώ­νυ­μοι ναοί. Το Σωτη­ρία 6 εμφα­νί­σεις και ποσο­στό 0,39% και το Σωτή­ριος 18 εμφα­νί­σεις και ποσο­στό 0,59% με πανελ­λα­δι­κό 0,81%. Μία εμφά­νι­ση το Σωτήρης.

Στην ίδια αιτία οφεί­λε­ται και η ισχυ­ρή παρου­σία των γυναι­κεί­ων θεο­φό­ρων ονο­μά­των: Θεο­πού­λα 6 εμφα­νί­σεις το Θεο­κτί­στη 2 και από 1 τα Θεο­γνω­σία, Θεο­δο­σία, Θεο­δού­λη, Θεο­φά­νη, όπως και το Ευλά­βια το οποίο πιθα­νά προ­έρ­χε­ται από το ευλά­βεια (το ήθος και ο τρό­πος τού ευλα­βούς, ο σεβα­σμός, η ευσέ­βεια προς τα θεία, η θεο­σέ­βεια). Σε αυτά μάλ­λον πρέ­πει να κατα­τά­ξου­με και το θεό­τη που χρη­σι­μο­ποιεί­ται από τους χρι­στια­νούς για να δηλώ­σει τη σχε­τι­κή με το θεό.

Αδελ­φή της Θεο­κτί­στης ήταν Ευδο­ξία (< ευδο­ξία < ευ + δόξα «καλή φήμη») κόρες και οι δύο της Αγί­ας Αθα­να­σί­ας, μαρ­τύ­ρη­σαν μάνα και κόρες (μαζί και η Τρί­τη κόρη Θεο­δό­τη) τον 3ο μ.Χ. αιώ­να. Βέβαια το όνο­μα Ευδο­ξία (5 εμφα­νί­σεις) σχε­τί­ζε­ται με τη δόξα του θεού «Δόξα τω Θεώ». Μετα­γε­νέ­στε­ρος τύπος του Ευδο­ξία είναι το Ευδο­κία. Εχου­με και τα αντρι­κά Θεο­δό­σιος (6 εμφα­νί­σεις), Θεο­λό­γος (2), Θεο­φά­νης (5), Θέο­φι­λος (1), Θεο­χά­ρης και Θεό­κλη­τος (από 3). Το θεό­κλη­τος είναι όνο­μα που συνα­ντή­σα­με μόνο σε Μακε­δο­νία και Θράκη.

(Συνε­χί­ζε­ται)

Το Α’ Μέρος ΕΔΩ

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο