Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

ΒΑΠΤΙΣΤΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΝΟΜΟΥ ΕΒΡΟΥ (Λ” ΜΕΡΟΣ): Οι γιορτές πηγή ανδρικών ονομάτων

Γρά­φει ο Ηρα­κλής Κακα­βά­νης //

Το Θεο­φά­νης (< θεο- + ‑φάνης < φαί­νω, ‑ομαι) είναι προ­χρι­στια­νι­κό όνο­μα υπήρ­χε και αντί­στοι­χη γιορ­τή (Γνω­στός μας είναι ο ιστο­ρι­κός Θεο­φά­νης από τη Μυτι­λή­νη 1 π.Χ.). Σε δείγ­μα ανδρι­κών ονο­μά­των έχει 5 εμφα­νί­σεις. Υπάρ­χει και το Θεο­φά­νη με 1 εμφά­νι­ση που παρό­τι συν­δέ­ε­ται με τα Θεο­φά­νια, έχει μυθο­λο­γι­κή προ­έ­λευ­ση. Θεο­φά­νη είναι το όνο­μα ωραί­ας νέας που την ερω­τεύ­τη­κε ο Ποσει­δώ­νας και την απή­γα­γε στο νησί Κρομ­μυού­σα, όπου εκεί­νος μετα­μορ­φώ­θη­κε σε τρά­γο και εκεί­νη σε προ­βα­τί­να. Από την ένω­σή τους γεν­νή­θη­κε ο κριός με το Χρυ­σό­μαλ­λον δέρας που μετέ­φε­ρε τον Φρί­ξο και την Έλλη στην Κολχίδα.

Τα Θεο­φά­νια κοι­νώς απο­κα­λού­νται γιορ­τή των Φώτων[1]. Με τη γιορ­τή Φώτων συν­δέ­ε­ται πλέ­ον το αρχαιο­ελ­λην­κό Φώτιος (με 11 εμφα­νί­σεις) — αυτός που φωτί­ζει — και Φανή (6 εμφα­νί­σεις). Η εκκλη­σία συν­δέ­ει και το Φωτει­νή (21 εμφα­νί­σεις) με τα Θεο­φά­νια (τα γιορ­τά­ζει την ίδια ημέ­ρα), όμως αυτό ανή­κουν στην κατη­γο­ρία των ονο­μά­των που προ­έρ­χο­νται ή οφεί­λουν τη διά­δο­σή τους σε «Παρο­μοί­ω­ση προς το περι­βάλ­λον και τη φύση» και δεί­χνουν μια ιδιό­τη­τα του ανθρώ­που που τα φέρει (Φωτει­νός = αυτός που εκπέ­μπει φως, που φωτί­ζει). Με τη βάπτι­ση του Χρι­στού σχε­τί­ζε­ται και το Ιορ­δά­νης (2 εμφα­νί­σεις) — από τον ποτα­μό Ιορ­δά­νη όπου βαφτί­στη­κε ο Χριστός.

Με τη θρη­σκευ­τι­κή έννοια της γιορ­τής του Ευαγ­γε­λι­σμού της Θεο­τό­κου συν­δέ­θη­κε το όνο­μα Ευάγ­γε­λος (<ευάγ­γε­λος (= ο φορέ­ας καλών ειδή­σε­ων) < ευ + άγγε­λος). Ονο­μα μυθο­λο­γι­κών προ­σώ­πων (χρη­σι­μο­ποιού­νταν και ως επί­κλη­ση του Δία). Στο νομό το Ευάγ­γε­λος με τις 94 εμφα­νί­σεις ανε­βαί­νει μία θέση και εκτο­πί­ζει από τη δεκά­δα το Μιχά­λη. Ανε­βά­ζει και το ποσο­στό του κατά μία μονά­δα (3,09%/2,08%). Το γυναι­κείο Ευαγ­γε­λία με τις 48 εμφα­νί­σεις είναι στην ίδια θέση (6η) με μεγα­λύ­τε­ρο όμως ποσο­στό από το πανελ­λα­δι­κό (3,15%/2,59).

Το όνο­μα Άγγε­λος (< άγγε­λος < αγγέλ­λω· (χρι­στιαν.) άυλο πνευ­μα­τι­κό ον, αγα­θό // ωραί­ος άντρας) έχει 17 εμφα­νί­σεις στο νομό με σχε­δόν πανελ­λα­δι­κά ποσο­στά (0,55% ένα­ντι πανελ­λα­δι­κού 0,42%). Εμφα­νί­ζο­νται δύο φορές ο τύπος Αγγε­λής και μία το Αγγε­λά­κης. Το Αγγε­λι­κή με τις 17 εμφα­νί­σεις πέφτει από την 13η θέση στην 24η και από το πανελ­λα­δι­κό 1,94% πέφτει στο 1,11%. Παρό­τι η λέξη άγγε­λος χρη­σι­μο­ποιού­νταν στην αρχαιό­τη­τα, ο ρόλος των αγγέλ­λων στη χρι­στια­νι­κή θρη­σκεία συνέ­βα­λε στη διά­δο­ση του ονό­μα­τος. Ο άγγε­λος είναι ο αγγε­λιο­φό­ρος του θεού προς τους ανθρώ­πους και ο προ­στά­της τους. Πρώ­τοι οι Πέρ­σες υιο­θέ­τη­σαν την άπο­ψη πως κάθε άνθρω­πος έχει τον άγγε­λό του και στη συνέ­χεια την άπο­ψη αυτή δέχτη­καν ο Ιου­δαϊ­σμός και ο Χρι­στια­νι­σμός. Στη μυθο­λο­γία μας είναι γνω­στή η κόρη του Δία και της Ήρας, θεά των νεκρών Άγγε­λος (αυτή που φέρ­νει ειδήσεις).

Στο δείγ­μα συνα­ντή­σα­με μία φορά το όνο­μα Παρού­σης, επι­βε­βαιω­μέ­να βαπτι­στι­κό. Τρεις εμφα­νί­σεις όλες κι όλες σε όλη την Ελλά­δα δίνει ο κατά­λο­γος του ΟΤΕ. Δύο στο Διδυ­μό­τει­χο και μία στον Κυπρί­νο. Μάλ­λον συν­δέ­ε­ται με το θηλυ­κό που ήταν σε χρή­ση παλαιό­τε­ρα Παρου­σία και προ­έρ­χε­ται από τη θρη­σκευ­τι­κή έννοια της Δευ­τέ­ρας Παρου­σί­ας. Και μία φορά το όνο­μα Παρά­σχος (από τη δέη­ση της θεί­ας λει­τουρ­γί­ας «Παρά­σχου, Κύριε»), όπως και το Νεό­φυ­τος, όνο­μα που χρη­σι­μο­ποιεί­ται ιδιαί­τε­ρα από κλη­ρι­κούς. Από τον κόσμο των φυτών προ­έρ­χε­ται (νέος + φύω/ομαι) και δηλώ­νει αυτόν που βλά­στη­σε πρό­σφα­τα, η διά­δο­σή του όμως οφεί­λε­ται στην εκκλη­σια­στι­κή σημα­σία του αφού δηλώ­νει το νεο­βα­πτι­ζό­με­νο στο χρι­στια­νι­σμό και στην ταύ­τι­ση με ομώ­νυ­μο άγιο

[1] Περισ­σό­τε­ρα στοι­χεία «Ριζο­σπά­στης» Κυρια­κή 10 Γενά­ρη 2010

 

(Η φωτό είναι άπο­ψη από την πόλη του Διδυμοτείχου)

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο