Βασιλική Γεωργαντζέλη: Καπνεργάτρια — Μητέρα 3 παιδιών…

Επι­μέ­λεια Τασ­σώ Γαΐ­λα //

Γιορ­τή της μητέ­ρας, ημέ­ρα της μητέ­ρας, καθα­ρά εμπο­ρι­κή γιορ­τή στις μέρες μας, μέρες που στη χώρα μας ανε­βαί­νει επι­κίν­δυ­να το ποσο­στό υπο­γεν­νη­τι­κό­τη­τας, ανε­βαί­νει και το όριο ηλι­κί­ας στην μητρό­τη­τα με τις Ελλη­νί­δες να απο­κτούν παι­δί γύρω στα σαρά­ντα, ενώ ταυ­τό­χρο­να πέφτει ραγδαία η συνο­χή του θεσμού της οικο­γέ­νειας, δεύ­τε­ρη λοι­πόν, Κυρια­κή του Μάη ημέ­ρα της μητέ­ρας και…

Και αφή­νο­με πίσω την Αθή­να του σήμε­ρα με τις βιτρί­νες των ανθο­πω­λεί­ων προ­κλη­τι­κά να σου θυμί­ζουν με αφί­σες την ‘τρυ­φε­ρή γιορ­τή’ και πάμε Αιτω­λο­α­καρ­να­νία, πάμε Αγρί­νιο, το Αγρί­νιο του χτες και του 1926, πάμε στον προ­σφυ­γι­κό συνοι­κι­σμό της πόλης με τα μικρά φτω­χι­κά προ­σφυ­γι­κά σπι­τά­κια των 2 δωμα­τί­ων . Περ­νά­με αρκε­τά και χτυ­πά­με και μπαί­νο­με στο σπί­τι της καπνερ­γά­τριας Βασι­λι­κής Γεωργαντζέλη.

Δέκα άνθρω­ποι στοι­βαγ­μέ­νοι σε δυο δωμά­τια… νοσταλ­γία για την αλη­σμό­νη­τη πατρί­δα, μιζέ­ρια, φτώ­χεια, ανα­σφά­λεια, αρρώ­στιες, πεί­να… τα χαρα­κτη­ρι­στι­κά της καθη­με­ρι­νό­τη­τας τους…

Η 29χροννη Βασι­λι­κή καπνερ­γά­τρια στο ντό­πιο εργο­στά­σιο και σύζυ­γος επί­σης καπνερ­γά­τη είναι ήδη μητέ­ρα 2 παι­διών του 9χρονου Γερά­σι­μου και της 5χρονης Παρα­σκευού­λας, γεν­νη­μέ­να και τα δυο πέρα στην πατρί­δα… και περι­μέ­νει τρί­το.. έξι μηνών έγκυος… τι χει­ρό­τε­ρο… μα συνέ­βη… τρύ­πια δάκτυ­λα σακα­τε­μέ­να από τις βελό­νες που ράβει τα φύλ­λα του καπνού, ατέ­λειω­τες ώρες δου­λειάς, εξα­ντλη­μέ­νη από την πεί­να, κου­ρα­σμέ­νη, πλη­γω­μέ­νη, φοβισμένη…

Εφιαλ­τι­κή ιστο­ρία ζωής, όπως το καπι­τα­λι­στι­κό σύστη­μα που προ­κά­λε­σε την προ­σφυ­γιά με επα­κό­λου­θο-καλά προ­σχε­δια­σμέ­νο από τους εκτός αλλά και εντός της χώρας θια­σώ­τες του κεφα­λαί­ου- φρι­κτές συν­θή­κες εργα­σί­ας, κι άγρια εκμε­τάλ­λευ­ση των εργατών-προσφύγων.

Αν ήμουν ο Upton Sinclair σαφώς και θα τα έγρα­φα καλύ­τε­ρα. Θυμά­στε πως μας περι­γρά­φει στο νατου­ρα­λι­στι­κό του μυθι­στό­ρη­μα Ζού­γκλα ο αρι­στο­κρα­τι­κής κατα­γω­γής προ­λε­τά­ριος Αμε­ρι­κά­νος συγ­γρα­φέ­ας Σίνλ­κερ τα βάσα­να, τις οδύ­νες και την εκμε­τάλ­λευ­ση που θα υπο­στεί ο ήρω­ας του ο Γιούρ­γκις; Πάμε για λίγο Αμε­ρι­κή και Σικά­γο, αρχές του 20ού αιώ­να κι ακο­λου­θού­με την πορεία ζωής του Λιθουα­νού μετα­νά­στη Γιούρ­γκις, ήρωα του αρι­στουρ­γη­μα­τι­κού-προ­λε­τα­ρια­κού Ζού­γκλα και ‘σκλά­βο ‑εργά­τη’ στα αμε­ρι­κά­νι­κα Σφα­γεία του Σικά­γου. Έφτα­σε ο ήρω­ας μας στις ΗΠΑ για να βιώ­σει ‑όπως πίστευε- το αμε­ρι­κά­νι­κο όνει­ρο και βίω­σε μέσα από την απάν­θρω­πη εξα­θλί­ω­ση και εκμε­τάλ­λευ­ση των αφε­ντι­κών τον από­λυ­το εφιάλ­τη. Βιώ­νει καθε­στώς θηριώ­δους δου­λο­κτη­σί­ας όπου τα ανθρώ­πι­να αισθή­μα­τα και δικαιώ­μα­τα… είναι περιττά.

Ποια η δια­φο­ρά της καπι­τα­λι­στι­κής Αμε­ρι­κής του Σίν­κλερ στις αρχές του 20ου αι. από το Αγρί­νιο της ιδί­ας επο­χής; Καμιά. Θάνα­τος, εφιάλ­της, ζούγκλα…

Και από τις ΗΠΑ που ποτέ δεν κατά­λα­βα για­τί και πώς κατά­φε­ρε τότε το σύστη­μα να συντρί­ψει το μόλις δημιουρ­γη­μέ­νο στη χώρα σοσια­λι­στι­κό κίνη­μα, επι­στρο­φή στο Αγρί­νιο όπου ήδη μαρ­ξι­στές-λενι­νι­στές , άνθρω­ποι πιστοί στον προ­λε­τα­ρια­κό διε­θνι­σμό και τον πατριω­τι­σμό έδι­ναν μάχη για την δημιουρ­γία ταξι­κής συνεί­δη­σης στους χώρους των αντι­μα­χό­με­νων το φρι­κτό καθε­στώς κυρί­ως προ­σφύ­γων-εργα­τών για να ξεκι­νή­σουν τον αγώ­να για την κοι­νω­νι­κή ανατροπή…(τότε στο Αγρί­νιο ιδρύ­θη­κε με πρω­το­στά­τες τους κομ­μου­νι­στές και το εργα­τι­κό Κέντρο της πόλης).

Αφό­ρη­τοι πόνοι στη μέση… λες το αγέν­νη­το; Στο σπί­τι τα παι­διά νηστι­κά… η Βασι­λι­κή δε στρί­βει για το εργο­στά­σιο… πάει ίσια στο τόπο συνά­ντη­σης των απερ­γών καπνερ­γα­τών… αχ! και να τέλειω­νε η απερ­γία… αχ! και να τους λέγα­νε πάρ­τε τα χρω­στού­με­να και θα σας δώσου­με κι αύξη­ση, να βγαί­νει ρε παι­διά ο μήνας… κι ας δου­λεύ­ει τόσο… απερ­γία που κρα­τά μέρες… τι θα γίνει; Ποιός να ξέρει; Και τα παι­διά το μεση­μέ­ρι; Τι θα φάνε; Εκεί­νη; Το αγέν­νη­το μήπως κάτι έχει;

Μα ποιος τους ξερί­ζω­σε απ’ τη γη τους; Ποιός τους έφε­ρε δού­λους σε ξένη- άξε­νη γη χωρίς προ­ο­πτι­κή, μόνο ταπει­νώ­σεις κι εξευ­τε­λι­σμοί; Γιατί;

Η Βασι­λι­κή πλη­σιά­ζει την ομά­δα απεργών…

Αγρίνιο/8 Αυγού­στου 1926.

Πόλη του Αγρι­νί­ου. Οι καπνερ­γά­τες των απο­θη­κών καπνού απελ­πι­σμέ­νοι, πει­να­σμέ­νοι, και με το φόβο της ανερ­γί­ας μιας και τα αφε­ντι­κά φέρ­νουν μηχα­νή­μα­τα που προ­κα­λούν απο­λύ­σεις, λες και δεν τους έφτα­ναν όλα τ’ άλλα, είναι πάλι στους δρό­μους για τους αγώ­νες που ξεκί­νη­σαν από το 1924, για αύξη­ση του μερο­κά­μα­του και ιατρο­φαρ­μα­κευ­τι­κή περί­θαλ­ψη. Το σημε­ρι­νό συλ­λα­λη­τή­ριο ένα από τα πολ­λά της επο­χής έχει μεγά­λη έντα­ση. Κάπου κοντά στις βεν­ζί­νες και το σημε­ρι­νό πάρ­κο υπάρ­χει μπλό­κο της αστυ­νο­μί­ας. Ξαφ­νι­κά και για αδιευ­κρί­νι­στους μέχρι και σήμε­ρα λόγους αρχί­ζει το πιστο­λί­δι. Οι σφαί­ρες πέφτουν σαν το χαλά­ζι… Ένας νέος άνδρας, άσχε­τος ‑σύμ­φω­να με τις πλη­ρο­φο­ρί­ες- με την υπό­θε­ση και περα­στι­κός από το χώρο των γεγο­νό­των, ο Θεμι­στο­κλής Καρα­μι­χά­λης πέφτει νεκρός… Νεκρή με κορ­μί γεμά­το σφαί­ρες πέφτει και η έγκυος καπνερ­γά­τρια Βασιλική…

Ο Σπύ­ρος Γερο­λυ­μά­τος ιστο­ρι­κός, αρθρο­γρά­φος από το Αγρί­νιο αργό­τε­ρα έγρα­ψε στην τοπι­κή εφη­με­ρί­δα Ελεύ­θε­ρος: Η κηδεία των θυμά­των που σκο­τώ­θη­καν στις 8 Αυγού­στου 1926 (μαζί με την Γεωρ­γαν­τζέ­λη κι ένας άνδρας ο Θεμι­στο­κλής Καρα­μι­χά­λης) πήρε τη μορ­φή συλ­λα­λη­τη­ρί­ου , που πήραν μέρος όλοι οι κάτοι­κοι της πόλης, και τελι­κά πολ­λά από τα αιτή­μα­τα των καπνερ­γα­τών βρή­καν την λύση τους, όπως 600 δρχ. ενί­σχυ­ση στους ανέρ­γους, αύξη­ση του μερο­κά­μα­του κατά 25 δρχ. και καθιέ­ρω­ση του ΤΑΚ (Ταμείο Ασφά­λι­σης Καπνεργατών).(από το βιβλίο της Μ. Χρυσικοπούλου).

Ειρω­νεία της τύχης για την απελ­πι­σμέ­νη Βασι­λι­κή; Πώς άρα­γε βρέ­θη­κε στην πρώ­τη γραμ­μή δια­δη­λω­τών; Τυχαία τα πυρά ενα­ντί­ον της ή σκόπιμα;

Γρά­φτη­καν πολ­λά τότε στον τοπι­κό τύπο μέχρι ότι η έγκυος και μάνα δυο παι­διών προ­σφυ­γο­πού­λα από την Μικρά Ασία προ­κά­λε­σε με τον οξύ­θυ­μο χαρα­κτή­ρα της αστυ­νο­μι­κό που έστρε­ψε το όπλο του επά­νω της…

Ισχυ­ροί πόνοι, αδύ­να­μη, με την εικό­να των δυο δύστυ­χων πει­να­σμέ­νων παι­διών της στο μυα­λό και χωρίς κου­ρά­γιο να γυρί­σει σπί­τι μ’ άδεια χέρια, χωρίς ψωμί, δια­πλη­κτί­στη­κε-λέει- με όργα­νο της τάξης…

Η Βασι­λι­κή ήταν στην απερ­γία και στο μαχη­τι­κό συλ­λα­λη­τή­ριο, τελευ­ταία της ελπί­δα για τον εαυ­τό της και τα τρία-με το αγέν­νη­το- παι­διά της να ζήσουν με ανθρώ­πι­νες συν­θή­κες… Δεν θα έφευ­γε όσες σφαί­ρες κι αν έπε­φταν. Να πάει πού; Πίσω στο σπί­τι χωρίς ψωμί; Να κάνει τι; Να πει τι στα παι­διά; Να στα­μα­τή­σει τους πόνους στη μέση της πως χωρίς φάρ­μα­κα; Κι αν αύριο ήταν η σει­ρά της για από­λυ­ση; Πως θα ζού­σαν με την ίδια ‘βάρος’, άνερ­γη κι ετοι­μό­γεν­νη; Εδώ, εδώ είναι η θέση της, στην πορεία, μόνη ελπίδα…

Οι σφαί­ρες έπε­φταν σαν το χαλά­ζι.. κάποιοι καλύ­φθη­καν κάποιοι άλλοι και η Βασι­λι­κή μαζί τους συνέ­χι­σαν να περ­πα­τούν… Ίσως και τυχαία οι σφαί­ρες την χτύ­πη­σαν θανάσιμα…

Το καπνεργατικό κίνημα των Αγρινιωτών την περίοδο του Μεσοπολέμου.

…Στο Αγρί­νιο όπου είχαν εγκα­τα­στα­θεί 2.500 χιλ. πρό­σφυ­γες από την Μ. Ασία και τον Πόντο, τον Ιού­λη του 1926 έχου­με την πιο σοβα­ρή πανελ­λα­δι­κά απερ­γία της περιό­δου της Παγκα­λι­κής δικτα­το­ρί­ας. Κηρύσ­σε­ται γενι­κή απερ­γία η οποία άρχι­σε στις 2/7/1926 με αίτη­μα την αύξη­ση των ημε­ρο­μι­σθί­ων. Κρά­τη­σε για 38 μέρες και ήταν τότε η μεγα­λύ­τε­ρη απερ­γία στην Ελλά­δα. Την 38η μέρα οι καπνερ­γά­τες και καπνερ­γά­τριες του Αγρι­νί­ου 3.000 περί­που συγκε­ντρώ­θη­καν στο σημε­ρι­νό πάρ­κο Αγρι­νί­ου με αίτη­μα Δικαία απαί­τη­σης, ή 100 δρά­μια ψωμί ή ένα χρό­νο απεργία.

Οι αρχές είχαν τοπο­θε­τή­σει ισχυ­ρή δύνα­μη χωρο­φυ­λα­κής δίπλα από το σημε­ρι­νό Εργα­τι­κό Κέντρο. Ακο­λού­θη­σε συμπλο­κή με πυρο­βο­λι­σμούς στον αέρα και πετρο­πό­λε­μο με την Χωρο­φυ­λα­κή. Τραυ­μα­τί­στη­καν βαριά πάνω από 30 καπνερ­γά­τες. Μια σφαί­ρα βρί­σκει στο κεφά­λι τον νεα­ρό Θεμι­στο­κλή Καρα­νι­κό­λα και μια άλλη τραυ­μα­τί­ζει θανά­σι­μα την έγκυο καπνερ­γά­τρια Βασι­λι­κή Γεωρ­γαν­τζέ­λη. Η κηδεία γίνε­ται στον Άγιο Δημή­τριο παίρ­νο­ντας μορ­φή επι­βλη­τι­κής διαδήλωσης.

Η μαχη­τι­κή απερ­γία των καπνερ­γα­τών συνε­χί­ζε­ται και τις πρώ­τες μέρες μετά την ανα­τρο­πή της δικτα­το­ρί­ας του Πάγκα­λου και λύνε­ται με επι­τυ­χία. Μετά ένα μήνα απερ­γί­ας πέτυ­χαν αύξη­ση 10–13%. Τις επό­με­νες μέρες για να τρο­μο­κρα­τη­θούν οι καπνερ­γά­τες συνε­λή­φθη­σαν κι εκτο­πί­στη­καν στην Σκιά­θο αρκε­τοί κομ­μου­νι­στές συν­δι­κα­λι­στές μετα­ξύ των οποί­ων και ο Γενι­κός Γραμ­μα­τέ­ας του Σωματείου…

(Από Ριζο­σπά­στη του 1926- από­σπα­σμα, ανα­δη­μο­σί­ευ­ση: Ριζο­σπά­στης Σάβ­βα­το 11 Ιου­νί­ου 2016).

«Γυναι­κεί­ες Μορ­φές Της Αιτωλοακαρνανίας»./Αγρίνιο 2000. Ο τίτλος του βιβλί­ου που υπήρ­ξε η αφορ­μή της συγ­γρα­φής του αφιε­ρώ­μα­τος στην ηρω­ί­δα Βασι­λι­κή Γεωρ­γαν­τζέ­λη. Συγ­γρα­φέ­ας: Μαί­ρη Χρυσικοπούλου.

{10 οι παρου­σια­ζό­με­νες γυναι­κεί­ες προ­σω­πι­κό­τη­τες της Αιτ/νίας στο βιβλίο που η συγ­γρα­φέ­ας ευγε­νι­κά μου προ­σέ­φε­ρε, ανά­με­σα τους η 1η Ελλη­νί­δα χει­ρουρ­γός Πιπί­τσα Πετα­λά, η ηρω­ί­δα της Εθνι­κής Αντί­στα­σης Μαρία Δημά­δη, η Δώρα Στρά­του, η χαρά­κτρια Βάσω Κατρά­κη κλπ., καθώς και η με κατα­γω­γή από την Μ. Ασία κάτοι­κος του προ­σφυ­γι­κού συνοι­κι­σμού Αγρι­νί­ου καπνερ­γά­τρια Βασι­λι­κή Γεωργαντζέλη}.

Έμπει­ρη στη συγ­γρα­φή ερευ­νών η κ. Χρυ­σι­κο­πού­λου με αυτό το βιβλίο της- ύμνο στην Ελλη­νί­δα γυναί­κα- εκτός της προ­βο­λής των 10 χαρι­σμα­τι­κών γυναι­κών της Αιτω­λο­α­καρ­να­νί­ας που μας παρου­σιά­ζει ταυ­τό­χρο­να ‘κυλά­ει’ κι η ιστο­ρία του τόπου, από τα αρχαία χρό­νια και την πρι­γκί­πισ­σα της Ακαρ­να­νί­ας την Πηνε­λό­πη … του Οδυσ­σέα, έως το τέλος του 20ου αι. και… το τέλος του βίου της σπου­δαί­ας αντι­στα­σια­κής χαρά­κτριας Βάσως Κατράκη.

Αξί­ζει να σημειω­θεί ότι το 1985 και 60! ολό­κλη­ρα χρό­νια μετά την θυσία της Βασι­λι­κή Γεωρ­γαν­τζέ­λη ο Παναι­τω­λο-Ακαρ­να­νι­κός Σύλ­λο­γος Ελληνίδων/Έδρα Αγρίνιο/πρ. κ. Μαί­ρη Χρυ­σι­κο­πού­λου απέ­νει­με στην ηρω­ί­δα-καπνερ­γά­τρια τιμη­τι­κό δίπλω­μα για τους κοι­νω­νι­κούς της αγώ­νες το οποίο και είχε παρα­λά­βει βαθύ­τα­τα συγκι­νη­μέ­νος ο γιος της Γερά­σι­μος Γεωρ­γαν­τζέ­λης … Η μία και μονα­δι­κή βρά­βευ­ση της …

• Η κ. Μαί­ρη Χρυ­σι­κο­πού­λου είναι διδά­κτο­ρας Γαλ­λι­κής Φιλο­λο­γί­ας, αρθρο­γρά­φος με πολυ­ε­τή δρά­ση στον έντυ­πο τύπο, συγ­γρα­φέ­ας. Πρό­ε­δρος και μέλος Πολι­τι­στι­κών και Πνευ­μα­τι­κών Συλ­λό­γων Αγρινίου .

Το αφιέ­ρω­μα στην ηρω­ί­δα καπνερ­γά­τρια Βασι­λι­κή Γεωρ­γαν­τζέ­λη ‘κλεί­νει’ με την θέση στο θέμα της θυσί­ας της σύγ­χρο­νων γυναι­κεί­ων μορ­φών των γραμ­μά­των, με έντο­νη ήδη και ελπι­δο­φό­ρα παρου­σία στο χώρο.

– κ. Στέλ­λα Πετρί­δου σαν νέα μητέ­ρα με τρία παι­διά αλλά και σαν ευαί­σθη­τη ποι­ή­τρια πως βλέ­πε­τε την όλη ‘φάση’ της θυσί­ας της Βασιλικής;

– Πολ­λές οι δυσκο­λί­ες της ζωής που αντι­με­τώ­πι­ζε η καπνερ­γά­τρια Βασι­λι­κή Γεωρ­γαν­τζέ­λη με σκλη­ρή δου­λειά στα καπνά και πενι­χρό μερο­κά­μα­το. Εφ’ όσον λοι­πόν ο μόνος δρό­μος για να διεκ­δι­κή­σει το δίκιο της ήταν οι απερ­γί­ες, αυτό έκα­νε με πεί­σμα, σθέ­νος κι αντο­χή .Για την αύξη­ση του μερο­κά­μα­του και ιατρο­φαρ­μα­κευ­τι­κή περί­θαλ­ψη κατέ­βη­κε και στην μοι­ραία γι’ αυτήν απερ­γία. Δυο παι­διά στο σπί­τι, καθη­με­ρι­νή δου­λειά υπό άθλιες συν­θή­κες και ένα παι­δί στην κοι­λιά. Προ­σω­πι­κά κ. Γαΐ­λα δεν το θεω­ρώ πρά­ξη επι­πό­λαιη και σαφώς σε καμιά περί­πτω­ση επι­τη­δευ­μέ­νη προ­σπά­θεια θυσί­ας ή ακό­μη- ακό­μη και πρά­ξη απελπισίας. 

Η εξα­θλί­ω­ση είχε στοι­χειώ­σει μόνι­μα στο σπι­τι­κό της Βασι­λι­κής, οι ανά­γκες της αυξα­νό­ταν ολο­έ­να και περισ­σό­τε­ρο, το μέλ­λον της ερχό­ταν να προ­σθέ­σει νέες ανά­γκες με την έλευ­ση ενός νεο­γέν­νη­του. Πως θα μπο­ρού­σε ως μάνα που ήταν, πρό­σφυ­γας και φτω­χιά, ανα­λο­γι­ζό­με­νη όλα τα παρα­πά­νω, να μην θεω­ρή­σει την απερ­γία αυτή, που είχε οργα­νω­θεί από τους εργά­τες του εργο­στα­σί­ου στο οποίο δού­λευε και η ίδια και που αφο­ρού­σε κατά κύριο λόγο την προ­ά­σπι­ση των δικών τους συμ­φε­ρό­ντων, ως τον μονα­δι­κό τρό­πο για να διεκ­δι­κή­σει κανείς το δίκιο του, το μέλ­λον του, το δικό του και των παι­διών του; Δεν θα μπορούσε.

– κ. Πετρί­δου παρά το νεα­ρό της ηλι­κί­ας σας είστε μητέ­ρα τριών παι­διών. Αν ήσα­σταν εσείς στην θέση της Βασιλικής;

-Με το χέρι στην καρ­διά σας απα­ντώ πως στη θέση της το ίδιο θα έπρατ­τα. Όχι για να πάρω τα εύση­μα, όχι για να ανα­κη­ρυ­χθώ ήρω­ας, αλλά για να διεκ­δι­κή­σω με νύχια και με δόντια το ψωμί στα παι­διά μου, τα φάρ­μα­κα στις αρρώ­στιες τους, το ασφα­λές τους μεγά­λω­μα. Η ελπί­δα ήταν ο μόνος λόγος που στα τόσα χρό­νια προ­σω­πι­κής πάλης δεν το έβα­λε ποτέ κάτω, ακό­μη κι αν ήταν γυναί­κα, ακό­μη κι αν το φύλ­λο της δεν της επέ­τρε­πε να απαι­τεί, να διεκ­δι­κεί, να συμμετέχει. 

– Η Βασι­λι­κή σαν μητέ­ρα και σαν γυναίκα;

-Ο ρόλος της σαν μάνα είναι ένας ρόλος ήρωα. Για­τί μπρο­στά στο καλό των παι­διών καμ­μιά μάνα δεν στέ­κε­ται σε ταμπέ­λες, σε απα­γο­ρεύ­σεις, σε εμπό­δια. Κι ο κίν­δυ­νος μπρο­στά σ’ αυτά που υπό­σχε­ται η ελπί­δα φαντά­ζει τόσο μικρός, τόσο ασή­μα­ντος. Μόνο με αγώ­νες, σκο­ντά­φτει το άδι­κο, μόνο με θυσί­ες κατα­κτιέ­ται το δίκιο.

Η Βασι­λι­κή Γεωρ­γαν­τζέ­λη με το έμβρυο στα σπλά­χνα της πέφτει νεκρή από σφαί­ρες που δέχτη­κε στον στή­θος κατά τη διάρ­κεια της απερ­γί­ας. Δεν το επέ­λε­ξε η ίδια. Επέ­λε­ξε όμως και διεκ­δί­κη­σε ένα καλύ­τε­ρο αύριο για εκεί­νους που άφη­σε πίσω. Δεν θα μπο­ρού­σε λοι­πόν να απο­τε­λέ­σει και να συνε­χί­σει να απο­τε­λεί σύμ­βο­λο του ανθρώ­πι­νου, αλλά και του γυναι­κεί­ου αγώ­να για την θεμε­λί­ω­ση της κοι­νω­νι­κής δικαιοσύνης.

• Στέλ­λα Πετρί­δου, με κατα­γω­γή από το Σκου­τά­ρο Λέσβου. Σπού­δα­σε στο Πανε­πι­στή­μιο Ιωαν­νί­νων Φιλο­σο­φία, Παι­δα­γω­γι­κή και Ψυχο­λο­γία. Μητέ­ρα τριών παι­διών. Αυτή την περί­ο­δο ζει και εργά­ζε­ται στην Χίο. Έχει εκδώ­σει πέντε ποι­η­τι­κές συλ­λο­γές. Μίλα μου για αγάπη/Αποχωρισμός/Προσφυγιά/Θάλασσα κι Ουρανός/ Ο και­ρός, οι τίτλοι των καλαί­σθη­των και συλ­λε­κτι­κών συλ­λο­γών της, εκδό­σεις Άλφα πι , στοί­χοι γραμ­μέ­νοι με πηγαία έμπνευ­ση, λυρι­κή και σύγ­χρο­νη γραφή.

* * *

– κ. Μάριον Χωρε­άν­θη όλα αυτά, η τρα­γι­κή ιστο­ρία-θυσία της εγκύ­ου καπνερ­γά­τριας Βασι­λι­κής Γ., συνέ­βη­σαν το 1926. Σχε­δόν έναν αιώ­να πριν… Σήμε­ρα, μέρες ανί­ε­ρης αντι­προ­ό­δου θα μπο­ρού­σε να υπάρ­ξει Βασιλική;

– Σε επο­χές ακραί­ων γεγο­νό­των, δυστυ­χώς η ανθρώ­πι­νη ζωή δεν λογα­ριά­ζε­ται. Αυτό ισχύ­ει και σήμε­ρα που τα δεδο­μέ­να είναι δια­φο­ρε­τι­κά, όσο και αν οι κοι­νω­νι­κές συγκρού­σεις, έχουν απο­κτή­σει άλλο χαρα­κτή­ρα. (Και οι πόλε­μοι το ίδιο, εξ’ άλλου). Η δική μου ευχή- ουτο­πι­κή, το ξέρω- θα ήταν να μην ξανα­χρεια­σθεί ποτέ καμ­μιά θυσία, ένα παρα­πά­νω η θυσία μιας μάνας.

– Είσα­στε μεγά­λη βιβλιο­φά­γος. Στις σελί­δες της παγκό­σμιας λογο­τε­χνί­ας έχε­τε συνα­ντή­σει γυναι­κείο πρό­σω­πο αντί­στοι­χης με –δυστυ­χώς πραγ­μα­τι­κής κι όχι φαντα­σί­ας συγ­γρα­φέα- της Βασι­λι­κής τραγικότητας;

– Ένα βιβλίο που μου έρχε­ται στο νού κ. Γαΐ­λα, (δεν ξέρω βέβαια αν απα­ντώ στην ερώ­τη­ση, για­τί αυτό το βιβλίο που θα ανα­φέ­ρω βασί­ζε­ται σε πραγ­μα­τι­κά γεγο­νό­τα, δεν είναι φαντα­στι­κή ιστορία),είναι το <Που είναι η μάνα σου, μωρή> της Δήμη­τρας Πέτρου­λα. Πέρα από ιδε­ο­λο­γι­κές τοπο­θε­τή­σεις, δεν παύ­ει να είναι μια συγκλο­νι­στι­κή μαρ­τυ­ρία για την ανθρώ­πι­νη αγριότητα.

– Εκλε­κτοί λόγιοι και οι δύο γονείς σας Κώστας και Ελέ­νη Χωρε­άν­θη. Επι­λέ­γε­τε να μας παρου­σιά­σε­τε ένα ποί­η­μα από την ποι­η­τι­κή δημιουρ­γία ενός εκ των δυο με θεμα­τι­κή την μητέρα;

– Θα απα­λύ­νω την τρα­γι­κό­τη­τα του θέμα­τος με ένα νανού­ρι­σμα που έχει γρά­ψει η μητέ­ρα μου, από την ποι­η­τι­κή της συλ­λο­γή για παι­διά Το περι­βό­λι του Θεού. Μια πολύ τρυ­φε­ρή παραί­νε­ση από μια μάνα στο μικρό παι­δί της.

<Πλά­για­σε καλό μου,

κι όπου να’ναι, φτάνει

η αυγή στον κόσμο.

Κάνε, φως μου, νάνι.

Γεί­ρε στ’ όνει­ρο σου

-βρό­χια ο κόσμος βάνει-

μην τρο­μά­ζεις, φως μου!

Νάνι, ανθέ μου, νάνι.

……….

Πλά­για­σε, καλό μου,

φτά­νει, ανθέ μου, σώνει.

Σήμα­νε κι η ώρα

που η ζωή μερώνει.

Μες τα ονεί­ρα­τα μας

άνθι­σαν οι τόποι.

Πλά­για­σε, παι­δί μου!

Ξύπνη­σαν οι ανθρώ­ποι…>. Ελέ­νη Χωρεάνθη.

Το τρα­γού­δι της Μάνας του Ζαχα­ρία Παπα­ντω­νί­ου και βέβαια το Η καρ­διά της Μάνας του Άγγε­λου Βλά­χου που βασί­ζε­ται σε αρχαίο δημώ­δες άσμα άγνω­στης προ­έ­λευ­σης( σε παραλ­λα­γές σε διά­φο­ρες χώρες της Μεσο­γεί­ου, της Βαλ­κα­νι­κής αλλά και στην Αμε­ρι­κή στην Ινδιά­νι­κη παρά­δο­ση), είναι ποι­ή­μα­τα που μου έρχο­νται επί­σης στο νού καθώς και δυο βιβλία, τα ομό­τι­τλα κλα­σι­κά μυθι­στο­ρή­μα­τα του Μαξίμ Γκόρ­γκι και της Περλ Μπακ.

• Μάριον Χωρε­άν­θη. Συγ­γρα­φέ­ας, κρι­τι­κός, εικα­στι­κός, μου­σι­κός και προ­γραμ­μα­τί­στρια H/Y. Αρθρο­γρα­φεί στον έντυ­πο και ηλε­κτρο­νι­κό τύπο όπως στο diastixo. gr, fractalart.gr κλπ .

………….

Γονυ­πε­τείς-Μια πορεία προς την αρχή/εκδόσεις Γκο­βό­στη 2017, η τελευ­ταία δημιουρ­γι­κή δου­λειά της συγ­γρα­φέ­ας κ. Τζού­λιας Γκα­νά­σου που δελ­τίο τύπου μας πλη­ρο­φο­ρεί για την κατά­τα­ξη της νου­βέ­λας αυτής στα 10 της χρο­νιάς για το βρα­βείο των Public.Συγ­χα­ρη­τή­ρια και στά­ση στο θέμα του: Τελευ­ταία ελπί­δα της ηρω­ί­δας του ‘Γ’., η εκπλή­ρω­ση ενός τάμα­τος, πορεία στα γόνα­τα μόνη πια κατα­φυ­γή για την σωτη­ρία… Χρό­νος δρά­σης το σήμερα. ..

– Γυρ­νά­με κ. Γκα­νά­σου, το χρό­νο πίσω έναν αιώ­να, για να μας σχο­λιά­σε­τε τη στά­ση ζωής της Βασι­λι­κής και την ‘πορεία’ της στην ελπί­δα, πορεία αλη­θι­νή που προη­γή­θη­κε έναν αιώ­να της ‘πορεί­ας’ στην ελπί­δα (μυθο­πλα­στι­κής) της δημο­φι­λούς στους ανα­γνώ­στες ηρω­ί­δας σας. Πάμε;

– Όταν οι γυναί­κες κ. Γαΐ­λα, αγω­νί­ζο­νται, κάτι αλλά­ζει. Ειδι­κά όταν θυσιά­ζο­νται για έναν ανώ­τε­ρο σκο­πό: για ευνοϊ­κό­τε­ρες συν­θή­κες εργα­σί­ας, απερ­γί­ας, νοση­λεί­ας, παι­δεί­ας, για μια καλύ­τε­ρη ζωή. Η Βασι­λι­κή, όπως και κάθε ‘Βασι­λι­κή’ γίνε­ται σύμ­βο­λο μιας ομα­δι­κής από­πει­ρας βελ­τί­ω­σης του κόσμου και αυτό ενέ­χει τερά­στια σημα­σία, δια­χρο­νι­κή και πανανθρώπινη.

Αφο­ρι­σμός από το Γονυ­πε­τείς-Μια πορεία προς την αρχή: Πίστη. Πίστη, η Βασι­λι­κή, στην ιδέα του σοσια­λι­σμού, στην δικαιο­σύ­νη, σε ανθρώ­πι­νες συν­θή­κες ζωής για την ίδια και τα παι­διά της . Για όλα αυτά η Βασι­λι­κή πέφτει νεκρή…

– κ. Γκα­νά­σου, δεδο­μέ­νου ότι κι εσείς είστε μητέ­ρα ενός μικρού παι­διού και η όξυν­ση στα εργα­σια­κά στις μέρες μας διο­γκώ­νε­ται, σε αντί­στοι­χη με την Βασι­λι­κή περί­πτω­ση πως θα αντιδρούσατε;

– Όταν κατα­πα­τού­νται βασι­κά ανθρώ­πι­να δικαιώ­μα­τα , φωνά­ζου­με , βγαί­νου­με στο δρό­μο, διεκ­δι­κού­με με όποιο ‘όπλο’ δημο­κρα­τι­κής έκφρα­σης έχου­με στα χέρια μας. Όταν στε­ρού­μα­στε οξυ­γό­νου, παλεύ­ου­με με σώμα και ψυχή. Δεν επι­τρέ­πε­ται πάντως να σιω­πού­με, για­τί όσο σκύ­βου­με στε­νεύ­ει πάντο­τε η γη.

– Βιβλίο με θεμα­τι­κή τη μητέ­ρα και που σας συγκί­νη­σε υπάρ­χει στην βιβλιο­θή­κη σας;

– Ασφα­λώς. Το Πέμ­πτο παι­δί της Ντό­ρις Λέσ­σινγκ, για τις μητέ­ρες και τα παι­διά με ‘ιδιαι­τε­ρό­τη­τα’.

• Τζού­λια Γκα­νά­σου. Συγ­γρα­φέ­ας. Τα μαύ­ρα πλήκτρα/2006, Ομφά­λιος Λώρος/2011, Ως το τέλος/2013(υποψήφιο για Κρα­τι­κό Βρα­βείο Λογ/ 2014) , και Γονυ­πε­τείς-Μια πορεία προς την αρχή/2017(υποψήφιο στα 10 του Public, οι τίτλοι της, όλα εκδό­σεις Γκοβόστη.

Η Τ.Γ. με αξιο­πρό­σε­κτες οικο­νο­μι­κές καθώς και λογο­τε­χνί­ας σπου­δές στην Ελλά­δα και το εξω­τε­ρι­κό, ασχο­λεί­ται επαγ­γελ­μα­τι­κά με τους υπο­λο­γι­στές και την συνα­ντά­με σαν κρι­τι­κό και αρθρο­γρά­φο στο Vakhikon.gr καθώς και σε άλλα ηλε­κτρο­νι­κά και έντυ­πα μέσα.

Βοη­θή­μα­τα: Γυναι­κεί­ες Μορ­φές της Αιτωλοακαρνανίας/Μαίρη Χρυσικοπούλου/Αγρίνιο 2.000.

& Ριζοσπάστης/11 Ιου­νί­ου 2016.