ΒΙΒΛΙΟ. Στρατηγού Στέφανου Σαράφη. Ο ΕΛΑΣ.

Γρά­φει η Τασ­σώ Γαΐ­λα //
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια

Στις αρχές του 1957 ο Βασι­λέ­ας Παύ­λος σε λόγο του στην Θεσ­σα­λο­νί­κη απο­κα­λεί τον κομ­μου­νι­σμό «προ­σω­ρι­νή μολυ­σμα­τι­κή νόσο» και δηλώ­νει ότι ο λαός στε­ρεί­ται «πολι­τι­κής αγω­γής»… Πρω­θυ­πουρ­γός είναι ο Κων­στα­ντί­νος Καρα­μαν­λής, το πολι­τι­κό κλί­μα είναι πολύ ρευ­στό και το θέμα των ημε­ρών είναι η περί­φη­μη ετε­ρο­δι­κία (Αυτό που βάφτι­σε η κυβέρ­νη­ση «προ­σαρ­μο­γή του νομι­κού καθε­στώ­τος των εν Ελλά­δι δυνά­με­ων των ΗΠΑ προς το ισχύ­ον και ένα­ντι των άλλων κρα­τών μελών του ΝΑΤΟ»). Αυτή λοι­πόν, η σύμ­βα­ση που υπο­γρά­φτη­κε μετα­ξύ ΗΠΑ και Ελλά­δας με υπουρ­γό στρα­τιω­τι­κών τον Ευάγ­γε­λο Αβέ­ρωφ και που άλλα­ζε το ισχύ­ον από το 1951 καθε­στώς ναι μεν υπο­γρά­φτη­κε το 1956 αλλά η επι­κύ­ρω­σή της στη Βου­λή των Ελλή­νων έγι­νε τον Ιού­νιο του 1957 επι­σκιά­ζο­ντας δημο­σιο­γρα­φι­κά τον θάνα­το σε τρο­χαίο «ατύ­χη­μα» ενός στρα­τη­γού με έντο­νο αντια­με­κα­ρι­νι­σμό που τότε είχε ανα­λά­βει εκστρα­τεία να φύγουν οι βάσεις του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ από την Ελλάδα.

Πρό­κει­ται για τον στρα­τη­γό Στέ­φα­νο Σαρά­φη βου­λευ­τή το 1957 της ΕΔΑ ο οποί­ος στις 31 Μαΐ­ου 1957 τραυ­μα­τί­στη­κε θανά­σι­μα στην παρα­λια­κή λεω­φό­ρο του Αλί­μου και κοντά στο σπί­τι του από μια Μπιού­ικ Κον­βέρ­τιμπλ που οδη­γού­σε ο Αμε­ρι­κα­νός σμη­νί­ας Μάριο Μου­ζά­λι που τότε υπη­ρε­τού­σε στην αμε­ρι­κά­νι­κη μονά­δα του Ελλη­νι­κού και το αυτο­κί­νη­το του έπε­σε κυριο­λε­κτι­κά επά­νω στον στρα­τη­γό με ταχύ­τη­τα 140 χιλιο­μέ­τρων… Το γεγο­νός χαρα­κτη­ρί­στη­κε τρο­χαίο ατύχημα.

Στρα­τη­γός Στέ­φα­νος Σαρά­φης. (1890, Τρί­κα­λα- 31 Μαΐ­ου 1957, Άλι­μος). Στρα­τιω­τι­κός αρχη­γός των ανταρ­τών του ΕΛΑΣ (Ελλη­νι­κό Λαϊ­κός Απε­λευ­θε­ρω­τι­κός Στρα­τός), μέλος του ΚΚΕ, εξέ­χου­σα φυσιο­γνω­μία της Αριστεράς.

Το άδεια­σμα-πέταγ­μα των βιβλί­ων από την βιβλιο­θή­κη ενός νεκρού πλέ­ον υπε­ρή­λι­κα κομου­νι­στή η αιτία να απο­κτή­σω αυτήν εδώ την πρώ­τη έκδο­ση του «ΕΛΑΣ» του Στ. Σαρά­φη κι όσοι από εσάς είστε συλ­λέ­κτες χαρ­τό­δε­των βιβλί­ων — και δη πρώ­της έκδο­σης- θα κατα­λα­βαί­νε­τε τον ενθου­σια­σμό μου για το από­κτη­μα αυτό. Αυτή κι αφορ­μή για την σημε­ρι­νή παρου­σί­α­ση του.

Στρα­τη­γού Στέ­φα­νου Σαράφη.
Ο ΕΛΑΣ

«Αν ο ΕΛΑΣ ενι­σχύ­ο­νταν από τους συμ­μά­χους όπως έπρε­πε και αν δεν απα­σχο­λού­σε ένα μεγά­λο μέρος της δύνα­μης του με τις επι­χει­ρή­σεις του Ζέρ­βα, των άλλων αντι­δρα­στι­κών οργα­νώ­σε­ων και των ταγ­μα­τα­λη­τών, που όλοι είχαν οργα­νω­θεί και εξο­πλι­στεί από τους Γερ­μα­νούς, εκτός από το Ζέρ­βα, η από­δο­ση του ΕΛΑΣ θα ήταν ακό­μη μεγα­λύ­τε­ρη. Αν όλες οι δυνά­μεις του ΕΛΑΣ , του Ζέρ­βα και των αντι­δρα­στι­κών οργα­νώ­σε­ων πολε­μού­σαν κατά των κατα­κτη­τών, θ’ απο­τε­λού­νταν ένας αντάρ­τι­κος στρα­τός 100.000 και πλέ­ον ανδρών, οπό­τε οι Γερ­μα­νοί θα ήταν υπο­χρε­ω­μέ­νοι ή να ενι­σχύ­σουν ακό­μη περισ­σό­τε­ρο τις δυνά­μεις τους στην Ελλά­δα, σε βάρος των ανα­γκών τους στα άλλα μέτω­πα, ή να εγκα­τα­λεί­ψουν την Ελλά­δα πολύ πιο γρή­γο­ρα». (σελί­δα-387).

Αν… μήπως γι’ αυτό σε κάθε έκκλη­ση του ΕΛΑΣ για οπλι­σμό η απά­ντη­ση των Άγγλων και του Στρα­τη­γεί­ου Μέσης Ανα­το­λής ήταν… αργό­τε­ρα κι ο εφο­δια­σμός του δεν έφτα­σε ποτέ; Αντ΄ αυτού φτά­σα­με στο…

Σελί­δα-475: …«Ζήτω το αδά­μα­στο Έθνος μας.
Ζήτω το πιο τρα­νό δημιούρ­γη­μα του ο ΕΛΑΣ μας».
Στέ­φα­νος Σαρά­φης-Άρης Βελουχιώτης.
(Από την ημε­ρή­σια δια­τα­γή του Γενι­κού Στρα­τη­γεί­ου του ΕΛΑΣ /16 Φεβρουα­ρί­ου 1945 με θέμα την απο­στρά­τευ­ση του ΕΛΑΣ).

Απο­στρά­τευ­ση ενός στρα­τού που αν είχε τον κατάλ­λη­λο οπλι­σμό θα επα­να­λάμ­βα­νε το «θαύ­μα» των προ­γό­νων του, την επα­νά­λη­ψη της νίκης του Μαραθώνα…

Ένας στρα­τός τέλεια οργα­νω­μέ­νος, δημιουρ­γός κρά­τους εν κρά­τει στην διάρ­κεια της κατο­χής των ελεύ­θε­ρων ζώνων στην σκλα­βω­μέ­νη χώρα, με πίστη στην ελευ­θε­ρία, με αγώ­νες κατά των ντό­πιων συνερ­γα­τών των Γερ­μα­νών, άνι­ση πάλη σχε­δόν αόπλων ένα­ντι κατα­κτη­τών, συνερ­γα­τών τους και συμ­μά­χων Άγγλων, Νεο­ζη­λαν­δών, Αμε­ρι­κα­νών. Σύμ­μα­χος του; Ο Ελλη­νι­κός λαός. Η απε­λευ­θέ­ρω­ση της Ηπεί­ρου από τα στρα­τεύ­μα­τα όχι των συμ­μά­χων αλλά του στρα­τη­γού Ζέρ­βα με ελλι­πή οπλι­σμό αλλά την βοή­θεια του λαού που ζήτη­σε από τον ΕΛΑΣ να διώ­ξει πρώ­τα τον Ζέρ­βα από τη γη τους και μετά τους Γερ­μα­νούς ήταν μια από τις τελευ­ταί­ες νικη­φό­ρες δρά­σεις του ΕΛΑΣ . Της Ηπεί­ρου που προ­κα­λεί εντύ­πω­ση η τέλεια οικο­νο­μι­κή της ένδεια το 1940 έναν αιώ­να και … μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση της το 1912. Οι περι­γρα­φές του στρα­τη­γού για την φτώ­χεια των χωριών της Ηπεί­ρου συγκλο­νί­ζουν. Σκε­φτεί­τε ότι υπήρ­χε ορει­νό χωριό όπου οι χωρι­κοί νοί­κια­ζαν …τον εαυ­τό τους για υπο­ζύ­για μετα­φο­ρών, αυτός ήταν ο μόνος τρό­πος για την επι­βί­ω­σή τους. Κι όμως αυτός ο αγράμ­μα­τος, εγκα­τα­λειμ­μέ­νος στην τύχη του λαός βοη­θού­σε με κάθε τρό­πο τον ΕΛΑΣ μονα­δι­κή του ελπί­δα για ένα καλύ­τε­ρο μέλ­λον ελευ­θε­ρί­ας, ισό­τη­τας, αξιο­πρε­πούς διαβίωσης.

Το βιβλίο υπά­γε­ται στην κατη­γο­ρία των ιστο­ρι­κών βιβλί­ων κι ο οξυ­δερ­κής στρα­τη­γός Σαρά­φης με λογο­τε­χνι­κή μαε­στρία εισά­γει τον ανα­γνώ­στη στον κόσμο του ΕΛΑΣ ξεκι­νώ­ντας από την ίδρυ­ση του και φτά­νο­ντας στην διά­λυ­σή του. Ο Στέ­φα­νος Σαρά­φης γρά­φει σε ήπιους τόνους με πλή­ρη έλλει­ψη χαρα­κτη­ρι­σμών ή σχο­λί­ων για τους αντι­πά­λους, γρά­φει με λογο­τε­χνι­κή γρα­φή που αν ‑πάλι αυτό το αν.. -, αν δεν συμπε­ριε­λάμ­βα­νε τόσα πολ­λά ιστο­ρι­κά ντο­κου­μέ­ντα θα μπο­ρού­σε άνε­τα να μετα­τρα­πεί σε αυτο­βιο­γρα­φι­κό βιβλίο κατάλ­λη­λο για κινη­μα­το­γρα­φι­κό σενάριο.

Για όσους δεν έχουν δια­βά­σει το βιβλίο ‑προ­σω­πι­κά η από­κτη­ση του στην πρώ­τη έκδο­ση ήταν μια ευκαι­ρία να το δια­βά­σω και πάλι ‑αξί­ζει τον κόπο να στα­θεί­τε στον πρό­λο­γο του στρα­τη­γού και στις θέσεις του που ανα­πτύσ­σει για την Μικρα­σια­τι­κή κατα­στρο­φή- συμ­με­τεί­χε κι ο ίδιος στον πόλε­μο με το βαθ­μό του ταγ­μα­τάρ­χη- καθώς και για το καθε­στώς της δικτα­το­ρί­ας του ’35 και τις ευθύ­νες για τον πόλε­μο του ’40.

Ειδι­κή μνεία για το σύνο­λο των μαχών- επι­χει­ρή­σε­ων του ΕΛΑΣ συνα­ντά­με στο κεφά­λαιο «Επι­χει­ρή­σεις του ΕΛΑΣ» και στις σελί­δες 387–425 όπου μας παρου­σιά­ζει συνο­πτι­κά 327 δρά­σεις του ΕΛΑΣ. Αυτό το κεφά­λαιο είναι πράγ­μα­τι μικρός θησαυ­ρός για τους ερευ­νη­τές της ιστορίας.

Να σημειώ­σω εδώ και την ανα­φο­ρά του στρα­τη­γού στην απε­λευ­θέ­ρω­ση –κατά την απο­στρά­τευ­ση του ΕΛΑΣ‑, των Εβραί­ων των Τρι­κά­λων- ιδιαί­τε­ρης πατρί­δας του στρατηγού‑, αλλά και των γύρω περιο­χών που είχαν κατα­φύ­γει στον ΕΛΑΣ για να γλυ­τώ­σουν από τους ναζι­στές κι έτσι σώθη­καν από το όνει­δος της εβραϊ­κής γενοκτονίας.

ΕΛΑΣ, στρα­τός που όλο περί­με­νε οπλι­σμό και εφό­δια που δεν ερχό­ταν ενώ οι σύμ­μα­χοι εξό­πλι­ζαν κι εφο­δί­α­ζαν παντοιο­τρό­πως τον στρα­τη­γό Ζέρ­βα κλπ, σύμ­μα­χοι Άγγλοι που την ώρα της απο­στρά­τευ­σης του ΕΛΑΣ αλώ­νι­ζαν την χώρα και βομ­βάρ­δι­ζαν ότι έβλε­παν όρθιο στην καμέ­νη γη της Ελλάδας…

Στις 24 Φεβρουα­ρί­ου 1945 παρα­δό­θη­κε στον ταξί­αρ­χο Αϊκεν­χέντ το πρω­τό­κολ­λο του οπλι­σμού που παρα­δό­θη­κε κι έπαυ­σε να λει­τουρ­γεί και ο τελευ­ταί­ος πλέ­ον ασύρ­μα­τος του ΕΛΑΣ. (σελί­δα 476).

Ένα βιβλίο, μια άλλη άπο­ψη για τα τότε τεκται­νό­με­να, άπο­ψη που όπως γρά­φει κι ο στρα­τη­γός-συγ­γρα­φέ­ας του κανείς δεν υπο­χρε­ού­ται να υιοθετήσει.

Κλεί­νου­με το αφιέ­ρω­μα σε αυτό το ντο­κου­μέ­ντο με ένα μικρό από­σπα­σμα από την σελί­δα 24:

«Είναι αλή­θεια πως κάνο­ντας αυτό και γρά­φο­ντας τα γεγο­νό­τα όπως έγι­ναν καθα­ρά και ξάστε­ρα, πιθα­νό να φανώ δυσά­ρε­στος σε αρκε­τό φιλι­κό κόσμο, ακό­μα και σε συνα­γω­νι­στές, αλλά νομί­ζω πως έτσι κάνο­ντας προ­σφέ­ρω μία πραγ­μα­τι­κή υπη­ρε­σία στο λαό για­τί θα μπο­ρέ­σει να παρα­κο­λου­θή­σει τα γεγο­νό­τα, να εξη­γή­σει πολ­λά πράγ­μα­τα που δεν μπό­ρε­σε να κατα­λά­βει και να βγά­λει τα συμπε­ρά­σμα­τα του για το Ελλη­νι­κό θαύ­μα του αντάρ­τι­κου ΕΛΑΣ και το δρά­μα του εμφύ­λιου σπα­ραγ­μού». (Από τον πρόλογο).

Το βιβλίο του «Ο ΕΛΑΣ» ο στρα­τη­γός Στέ­φα­νος Σαρά­φης το αφιε­ρώ­νει ΣΤΟΥΣ ΝΕΚΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑ ΘΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ.

ΤΑ ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ . ΑΕ. Αθή­να, Αρι­στεί­δου 4, ο εκδο­τι­κός οίκος αυτού του χαρ­τό­δε­του σε πρώ­τη έκδο­ση βιβλί­ου: Στρα­τη­γού Στέ­φα­νου Σαρά­φη : Ο ΕΛΑΣ.

Αυτής εδώ της πρώ­της έκδο­σης πιστή σχε­δόν ανα­τύ­πω­ση κυκλο­φό­ρη­σε το 1964 από τις εκδό­σεις ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ και αντί­τυ­πα του υπάρ­χουν ακό­μη δια­θέ­σι­μα στα παλαιοβιβλιοπωλεία.