Ντομάτα, αγγουράκι, ελίτσες, τυράκι και ελαιόλαδο για βούτες, ό,τι καλύτερο και νοστιμότερο η ντοματοσαλάτα (χωριάτικη ή απλή) για το καλοκαίρι… Πλέον ντοματοσαλάτα και Ελλάδα έχουν ταυτιστεί. Δεν υπάρχει μπαχτσές στο χωριό χωρίς ντομάτες. Οι ντοματιές καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος (καταναλώνουμε πολλές και καθημερινά), δυο τρεις αγγουριές που απλώνονται, μελιτζάνες, πιπεριές και φασολάκια σε ό,τι περισσέψει από τον κήπο.
Όσο και αν έχουμε συνδέσει τα ελληνικά τραπέζια, και ακόμα περισσότερο το ελληνικό καλοκαίρι, η ντομάτα δεν είναι παρά μία νέα σχετικά προσθήκη στην κουζίνα μας, με ιστορία μόλις 200 χρόνων (Έλκει δε την καταγωγή της από την αμερικάνικη ήπειρο. Από εκεί την έφερε στην Ευρώπη Ισπανός Θαλασσοπόρος στα 1520).
Το «λαχανικό» (βοτανολογικά η ντομάτα ανήκει στα φρούτα) που δίνει απλόχερα την φρέσκια, όξινη γεύση του σε τόσα οικεία μας φαγητά ‑από τα λαδερά και τα κοκκινιστά μέχρι τα όσπρια και φυσικά την αγαπημένη μας σαλάτα- δεν μας ήταν το ίδιο οικείο μέχρι τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης. Οφείλουμε την ντομάτα στους Καπουτσίνους Μοναχούς της Αθήνας, που ίδρυσαν μονές στην πόλη στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Σύμφωνα με καταγραφές ο τελευταίος ηγούμενος της μονής, ονόματι Φραγκίσκος, ήταν αυτός που πρωτοέφερε σπόρους ντομάτας από το εξωτερικό το 1818 και τους φύτεψε σε γλάστρες της Μονής, αρχικά για καλλωπιστικούς σκοπούς.
Ως καλλωπιστικό φυτό χρησιμοποιήθηκε τα πρώτα χρόνια και από τους Αθηναίους, που τα προτιμούσαν πιο πολύ στις αυλές τους παρά στα πιάτα τους. Σιγά σιγά άρχισαν να τις χρησιμοποιούν στην παρασκευή γλυκών και με αργά βήματα την ενέταξαν στη μαγειρική (τη χρησιμοποιούσαν βλέπετε οι Βαυαροί μάγειρες του Όθωνα) και φτάνουμε στο σήμερα που η ντομάτα είναι μεγάλο μέρος της γαστρονομίας μας.
Όσο για το τρόπο που η περίφημη «χωριάτικη σαλάτα» μπήκε στη ζωή μας, ο σημαντικός δημοσιογράφος και κριτικός γεύσης Αλέξανδρος Γιώτης έγραψε κάποτε στον «Γαστρονόμο»: «Η χωριάτικη εμφανίστηκε ως συνοδός της αυξήσεως του τουρισμού τις δεκαετίες του ’60 και του ’70, δημιούργημα των ταβερνιάρηδων “της πλάκας” της Πλάκας. Επειδή οι αγορανομικές διατάξεις κατέτασσαν τις αγγουροντοματοκρεμμυδοπιπεροσαλάτες στα είδη διατιμήσεως, βρήκαν το κόλπο να προσθέτουν ένα κομμάτι φέτας από πάνω για να «φύγουν» από τη διατίμηση και να χρεώνουν τη σαλάτα στους τουρίστες όσο ήθελαν».
Βεβαιά, οι ταβερνιάρηδες της Πλάκας δεν έκαναν τίποτα άλλο από το να υιοθετήσουν συνδυασμούς του χωριού τους όπου το τυρί και η ντομάτα ήταν άφθονα και καθημερινά στο τραπέζι.
Όπως και να έχει, «χωριάτικες» και λοιπές ντοματοσαλάτες απέκτησαν γρήγορα σταθερή θέση στα ελληνικά τραπέζια των σπιτιών και των εξόδων. Οι Έλληνες τρώμε ανά άτομο περισσότερες ντομάτες από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Παλαιότερα εξαγάγαμε ντομάτες. Πλέον εισάγουμε.
Πηγή πληροφοριών μεταξύ άλλων: Γαστρονόμος
«Τσε Γκεβάρα, πρεσβευτής της Επανάστασης», του Νίκου Μόττα
