«Βυθίσατε το ΧΟΡΑ» (Η ελληνοτουρική κρίση τον Αύγουστο του 1976 )

Επι­μέ­λεια Αλέ­κος Χατζη­κώ­στας //

Το Μάρ­τιο του 1976 η τούρ­κι­κη κυβέρ­νη­ση ανα­κοι­νώ­νει ότι ένα τουρ­κι­κό ωκε­α­νο­γρα­φι­κό σκά­φος το «ΧΟΡΑ» θα πραγ­μα­το­ποιού­σε  σει­σμο­λο­γι­κές έρευ­νες στην υφα­λο­κρυ­πί­δα του Αιγαί­ου με στό­χο τη δια­πί­στω­ση ένα υπάρ­χουν εκμε­ταλ­λεύ­σι­μα κοι­τά­σμα­τα πετρε­λαί­ου. Να σημειώ­σου­με ότι το «Σισμίκ» ναυ­πη­γή­θη­κε στη Γερ­μα­νία το 1942,χρησιμοποιήθηκε με το όνο­μα «ΧΟΡΑ» ως ρυμουλ­κό αγο­ρά­στη­κε από την Τουρ­κία το 1976 και μετα­τρά­πη­κε σε ερευ­νη­τι­κό σκά­φος, ενώ «πρω­τα­γω­νί­στη­σε» σε δύο «Ελλη­νο­τουρ­κι­κές κρί­σεις» το 1976 και το 1987.

Παρά τις Ελλη­νι­κές αντι­δρά­σεις μιας και οι έρευ­νες θα γινό­ταν σε περιο­χές που την ανή­καν στις 13 Ιου­λί­ου 1976 το Εθνι­κό Συμ­βού­λιο Ασφα­λεί­ας της Τουρ­κί­ας απο­φα­σί­ζει την διε­νέρ­γεια ερευ­νη­τι­κής αποστολής.

Οι αντι­δρά­σεις συνε­χί­ζο­νται αυτή την πλευ­ρά τόσο από την ΕΣΣΔ όσο και από τις ΗΠΑ (για δια­φο­ρε­τι­κούς λόγους προ­φα­νώς) παρά όλα αυτά όμως το «ΜΤΑ Σισμίκ 1» (όπως μετο­νο­μά­στη­κε) πραγ­μα­το­ποί­η­σε μετα­ξύ 6–15 Αυγού­στου σει­σμο­λο­γι­κές έρευ­νες στο θαλάσ­σιο χώρο μετα­ξύ Αγί­ου Ευστρα­τί­ου, Λέσβου και μικρα­σια­τι­κών ακτών. Η έντα­ση στις Ελλη­νο­τουρ­κι­κές σχέ­σεις κορυφώνεται.

Στις 9 Αύγου­στου μετά την ενη­μέ­ρω­ση που είχε από τον πρω­θυ­πουρ­γό ο Ανδρέ­ας Παπαν­δρέ­ου του ΠΑΣΟΚ κάλε­σε την κυβέρ­νη­ση να αντι­δρά­σει δυνα­μι­κά χρη­σι­μο­ποιώ­ντας την χαρα­κτη­ρι­στι­κή φρά­ση «ΒΥΘΙΣΑΤΕ ΤΟ ΧΟΡΑ».

Η κυβέρ­νη­ση Καρα­μαν­λή δια­μαρ­τύ­ρε­ται με έντο­νο ύφος στην Τουρ­κία, ενώ στις 19 Αυγού­στου 1976 ζητά την άμε­ση σύγκλι­ση του Συμ­βου­λί­ου Ασφα­λεί­ας του ΟΗΕ τονί­ζο­ντας ότι «κατ’ επα­νά­λη­ψη κατά­φω­ροι παρα­βιά­σεις εκ μέρους της Τουρ­κί­ας των κυριαρ­χι­κών δικαιω­μά­των της Ελλά­δος επί της υφα­λο­κρι­πί­δας του Αιγαί­ου δημιούρ­γη­σαν επι­κίν­δυ­νον κατά­στα­σιν απει­λού­σαν την διε­θνή ειρή­νην και ασφά­λειαν» (Από την επι­στο­λή του μόνι­μου Έλλη­να αντι­προ­σώ­που στο ΟΗΕ προς τον Πρό­ε­δρο του Συμ­βου­λί­ου Ασφα­λεί­ας του ΟΗΕ). Ταυ­τό­χρο­να προ­σέ­φυ­γε μονο­με­ρώς και στο Διε­θνές Δικα­στή­ριο με επί­γον αίτη­μα να ληφθούν προ­σω­ρι­νά μέτρα ανα­στο­λής των ερευ­νών και αίτη­μα να εξε­τα­στεί η υπό­θε­ση στην ουσία της.

Το Συμ­βού­λιο Ασφα­λεί­ας του ΟΗΕ με τη συμ­με­το­χή των αντι­στοί­χων υπουρ­γών εξω­τε­ρι­κών Ελλά­δας (Δ. Μπί­τσιος) και Τουρ­κί­ας (Ι. Τσα­γλα­γιαν­γκιλ) κατα­λή­γει στο Ψήφι­σμα 395/1976 (στις 24/8) το οποίο τονί­ζει: « Εκφρά­ζο­ντας την ανη­συ­χί­αν του για τις παρού­σες εντά­σεις μετα­ξύ Ελλά­δος και Τουρ­κί­ας εν σχέ­σει με το Αιγαίο…1.Κάνει έκκλη­ση προς της Κυβερ­νή­σεις της Ελλά­δος και της Τουρ­κί­ας να ασκή­σουν την μεγα­λύ­τε­ρη δυνα­τή αυτο­συ­γκρά­τη­ση στην παρού­σα κατά­στα­ση. 2. Παρο­τρύ­νει τις κυβερ­νή­σεις Ελά­δος και Τουρ­κί­ας να κάνουν οτι­δή­πο­τε υπό την εξου­σία τους προ­κει­μέ­νου να μειώ­σουν τις παρού­σες εντά­σεις στην περιο­χή, ούτως ώστε  να διευ­κο­λυν­θεί η δια­δι­κα­σία δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων. 3. Καλεί τις κυβερ­νή­σεις Ελλά­δος και Τουρ­κί­ας να επα­να­λά­βουν απ’ ευθεί­ας συνο­μι­λί­ες για τι δια­φο­ρές τους και κάνει έκκλη­ση προς αυτές να κάνουν οτι­δή­πο­τε στο πλαί­σιο της εξου­σί­ας τους για να εξα­σφα­λί­σουν ότι τού­το θα έχει ως απο­τέ­λε­σμα αμοι­βαί­ως απο­δε­κτές λύσεις. 4. Καλεί τις κυβερ­νή­σεις Ελλά­δος και Τουρ­κί­ας να συνε­χί­σουν να λαμ­βά­νουν υπ όψιν τους τη συμ­βο­λή την οποία τα κατάλ­λη­λα δικαιο­δο­τι­κά μέσα και ειδι­κό­τε­ρα το Διε­θνές Δικα­στή­ριο είναι σε θέση να προ­σφέ­ρουν για τον δια­κα­νο­νι­σμό των ενα­πο­με­νου­σών νομι­κών δια­φο­ρών τις οποί­ες θα προσ­διο­ρί­σουν εν σχέ­σει προς την παρού­σα δια­φο­ρά τους.»

Να σημειώ­σου­με ακό­μη ότι η προ­σφυ­γή της Ελλά­δας στο Διε­θνές Δικα­στή­ριο (η Τουρ­κία αρνή­θη­κε να πάρει μέρος στη δια­δι­κα­σία) δεν είχε θετι­κό απο­τέ­λε­σμα. Αυτό απέρ­ρι­ψε την προ­σφυ­γή υπο­στη­ρί­ζο­ντας ότι δεν υπήρ­χε ανε­πα­νόρ­θω­τη βλά­βη των ελλη­νι­κών κυριαρ­χι­κών δικαιω­μά­των που θα δημιουρ­γού­σε τις προ­ϋ­πο­θέ­σεις εφαρ­μο­γής του άρθρου 41 του Κατα­στα­τι­κού του για λήψη προ­σω­ρι­νών μέτρων.  Επί­σης στις γρα­πτές του παρα­τη­ρή­σεις τόνι­ζε ότι με βάση το άρθρο 39 του Κατα­στα­τι­κού του τόνι­ζε ότι εξαι­τί­ας της απου­σί­ας της Τουρ­κί­ας δεν υπήρ­χε η απαι­τού­με­νη συναί­νε­ση των δύο πλευρών.

Η στά­ση του ΚΚΕ

Το ΚΚΕ από την πρώ­τη στιγ­μή ξεκα­θά­ρι­σε τις αιτί­ες της Ελλη­νο­τουρ­κι­κής κρί­σης καθώς και πρό­βα­λε τον τρό­πο ξεπε­ρά­σμα­τός της.

Ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ (6/8/1976) ανα­φέ­ρει: «…Γίνε­ται φανε­ρό ότι η υπό­θε­ση γύρω από το τουρ­κι­κό ερευ­νη­τι­κό  σκά­φος εξα­κο­λου­θεί και θα συνε­χί­σει για αρκε­τό  και­ρό ακό­μα να απο­τε­λεί πρό­σχη­μα για τη συντή­ρη­ση της έντα­σης στο Αιγαίο από τις ιμπε­ρια­λι­στι­κές δυνά­μεις και τα κινού­με­να τους στην Τουρ­κία και την Ελλά­δα. Η συνε­χι­ζό­με­νη όξυν­ση της κατά­στα­σης στο Αιγαίο που τα νήμα­τα της κινούν μεθο­δι­κά οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ επι­τεί­νει τους κιν­δύ­νους για την ειρή­νη και την ασφά­λεια στην περιο­χή, ενώ ταυ­τό­χρο­να καλύ­πτει και υπο­βοη­θεί την προ­ώ­θη­ση των αμε­ρι­κα­νο­να­τοϊ­κών επι­διώ­ξε­ων σε βάρος της Κύπρου και του ελλη­νι­κού και τουρ­κι­κού λαού. Έχει γι’αυτό ιδιαί­τε­ρη σημα­σία η δήλω­ση το Σοβιε­τι­κού πρε­σβευ­τή στην Αθή­να σ. Ιβάν Ουτάλ­τσοφ ότι η ΕΣΣΔ τάσ­σε­ται υπέρ της εδραί­ω­σης της ειρή­νης στην περιο­χή που κιν­δυ­νεύ­ει από την «ανά­μι­ξη δυνά­με­ων έξω από τις ενδια­φε­ρό­με­νες χώρες» ‚με σκο­πό να «επι­τύ­χουν τους δικούς τους στό­χους και επι­θε­τι­κές βλέψεις…».

Ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ(8/8) με τον χαρα­κτη­ρι­στι­κό τίτλο «ΩΜΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΤΟΥ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΥ ΣΕ ΒΑΡΟΣ  ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΜΑΣ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ» σημειώ­νει πρω­το­σέ­λι­δα : «Έκτα­κτη σύνο­δος των υπουρ­γών Εξω­τε­ρι­κών των χωρών – μελών του ΝΑΤΟ θα συγκλη­θεί το δεύ­τε­ρο 15θθημερο του Σεπτέμ­βρη με σκο­πό την άμε­ση αντι­με­τώ­πι­ση των λεγό­με­νων  ελλη­νο­τουρ­κι­κών «διαφορών»…Η ατλα­ντι­κή αυτή σύνα­ξη που αιτιο­λο­γεί­ται επί­ση­μα από την «ανά­γκη» της επα­να­στα­θε­ρο­ποί­η­σης της νοτιο­α­να­το­λι­κής πτέ­ρυ­γας του ΝΑΤΟ εν όψει τους αυξα­νό­με­νου «σοβιε­τι­κού κιν­δύ­νου» (!)απο­τε­λεί μια ωμή και ολο­μέ­τω­πη επέμ­βα­ση του ιμπε­ρια­λι­σμού σε βάρος των εθνι­κών μας συμ­φε­ρό­ντων και κυρί­ως του Κυπρια­κού. Πρό­κει­ται για την άμε­ση εκδή­λω­ση του «μεσο­λα­βη­τι­κού» ρόλου των δυτι­κών «συμμάχων»,που θα καλύ­ψει αναμ­φι­σβή­τη­τα ολό­κλη­ρο το φάσμα των «εκκρε­μο­τή­των» στην περιο­χή, στην κατεύ­θυν­ση της στε­ρέ­ω­σης και ενί­σχυ­σης των αμε­ρι­κα­νο­να­τοϊ­κών θέσε­ων στην Ελλά­δα, την Κύπρο και την Τουρκία…»

Ανα­λυ­τι­κά οι από­ψεις του ΚΚΕ εκφρά­ζο­νται σε συνέ­ντευ­ξη που έδω­σε ο Χαρί­λα­ος Φλω­ρά­κης Πρώ­τος Γραμ­μα­τέ­ας της Κ.Ε του ΚΚΕ σε συντά­κτη της εφη­με­ρί­δας «Το ΒΗΜΑ» και που δημο­σιεύ­ο­νται στην πρώ­τη σελί­δα του ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ (10/8). Οι ερω­τή­σεις ήταν: Πιστεύ­ε­τε ότι η παρα­βί­α­ση της Ελλη­νι­κής Υφα­λο­κρη­πί­δας από το «Χόρα» είναι ευκαι­ρια­κή ή αντα­πο­κρί­νε­ται σε ένα ευρύ­τε­ρο σχέ­διο με συγκρι­μέ­νους στό­χους και πώς πρέ­πει να αντι­με­τω­πι­στεί σαν ένα μεμο­νω­μέ­νο επει­σό­διο ή σαν αφε­τη­ρία προ­γραμ­μα­τι­σμέ­νης πολι­τι­κής κατά της χώρας μας; Πιστεύ­ε­τε ότι μια πολι­τι­κή και διπλω­μα­τι­κή αντι­με­τώ­πι­ση του θέμα­τος θα είναι ή μπο­ρεί να είναι απο­τε­λε­σμα­τι­κή; ‘Η πιστεύ­ε­τε ότι σε κάποια φάση προ­κλή­σε­ων η Ελλά­δα θα βρε­θεί στην ανά­γκη να κατα­φύ­γει και σε άλλα μέσα;

Και οι απα­ντή­σεις του Χ. Φλω­ρά­κη: «Είναι φανε­ρό πως η ενέρ­γεια των Τούρ­κων σωβι­νι­στών  δεν είναι ευκαι­ρια­κή. Βρί­σκε­ται στα πλαί­σια ευρύ­τε­ρου σχε­δί­ου συν­δυα­σμέ­νου με τις επι­διώ­ξεις του αμε­ρι­κα­νο­να­τοϊ­κού ιμπε­ρια­λι­σμού και τουρ­κι­κού επε­κτα­τι­σμού. Αυτές είναι: η στε­ρέ­ω­ση της επι­κυ­ριαρ­χί­ας του ιμπε­ρια­λι­σμού στο χώρο  του Αιγαί­ου και της Αν. Μεσο­γεί­ου, η αμε­ρι­κα­νο­να­τοϊ­κή λύση του Κυπρια­κού. Ο έλεγ­χος του υπο­γεί­ου πλού­του της περιο­χής. Η εξυ­πη­ρέ­τη­ση των συμ­φε­ρό­ντων της τουρ­κι­κής πλουτοκρατίας.

Μεθό­δευ­σαν την πρό­κλη­ση με το «Σισμικ 1» για να δημιουρ­γή­σουν συγ­χύ­σεις και όσον αφο­ρά τις προ­θέ­σεις των τούρ­κων σωβι­νι­στών και ως προς την κάλυ­ψη γενι­κό­τε­ρων επι­διώ­ξε­ων του ιμπε­ρια­λι­σμού. Συνε­πώς το θέμα δεν είναι αν θα βυθι­στεί ή όχι το «Σισμικ 1» αλλά το πρό­βλη­μα της υπε­ρά­σπι­σης της εθνι­κής ανε­ξαρ­τη­σί­ας και εδα­φι­κής ακε­ραιό­τη­τας της χώρας στο συνο­λό του, και από τους Τούρ­κους σωβι­νι­στές και από τους Αμε­ρι­κα­νούς ιμπε­ρια­λι­στές ‚που τους εμπνέ­ουν και τους ενθαρ­ρύ­νουν. Μονά­χα μια τέτοια πολι­τι­κή μπο­ρεί να αντι­με­τω­πί­σει απο­τε­λε­σμα­τι­κά τις προ­κλή­σεις και τις ενέρ­γειες τους.

Αυτήν ακρι­βώς τη θέση, προ­βάλ­λο­ντας η πρό­σφα­τη 4^η Ολο­μέ­λεια της Κ.Ε του κόμ­μα­τος μας, δια­κή­ρυ­ξε πως το ΚΚΕ θα υπε­ρα­σπί­σει τα εθνι­κά σύνο­ρα από κάθε ιμπε­ρια­λι­στι­κή επιβουλή.

Η σημε­ρι­νή θέση του κ. Μαύ­ρου σχε­τι­κά με τα πρα­κτι­κά μέτρα αντι­με­τώ­πι­σης της συγκε­κρι­μέ­νης κατά­στα­σης (βάσεις, ΝΑΤΟ, Συμ­βού­λιο Ασφα­λεί­ας ΟΗΕ, ελλη­νο­α­με­ρι­κα­νι­κές σχέ­σεις κλπ) περιέ­χει θετι­κά στοιχεία.

Και  στο τελευ­ταίο σας  ερώ­τη­μα: κανείς δεν πρέ­πει να απο­κλεί­σει ότι σε κάποια φάση πρό­κλη­σης ‚η Ελλά­δα θα υπο­χρε­ω­θεί να κατα­φύ­γει και σε άλλα μέσα. Αυτό το ενδε­χό­με­νο επέ­βα­λε και επι­βά­λει μία άλλη εσω­τε­ρι­κή πολι­τι­κή ‚με μέτρα υπέρ της δημο­κρα­τί­ας και του λαού και μία εξω­τε­ρι­κή πολι­τι­κή πολι­τι­κή χωρίς δεσμεύ­σεις που να εξα­σφα­λί­ζουν όλες τις εσω­τε­ρι­κές και εξω­τε­ρι­κές πολι­τι­κο­δι­πλω­μα­τι­κές δυνα­τό­τη­τες  για την υπε­ρά­σπι­ση της εθνι­κής ανε­ξαρ­τη­σί­ας και της εδα­φι­κής ακεραιότητας»