Με το χουντικό πραξικόπημα, την τρίτη μέρα μας είχαν φέρει τον Ρίτσο. Την προηγούμενη στον Ιππόδρομο σκότωσαν τον Παναγιώτη Ελή, μας πέταξαν μισοπεθαμένο από το ξύλο τον Ηλία Ηλιού και είχε στρέψει η φρουρά πάνω μας τα αυτόματα. Θυμάμαι τον Ρίτσο ήρεμο να έχει ξαπλώσει στην κουβερτούλα του και να καπνίζει απανωτά τα τσιγάρα. Το περισσότερο εμείς οι νεώτεροι πηγαίναμε κοντά του να κουβεντιάσουμε τα πάντα, εκτός από την επικαιρότητα των όσων συνέβαιναν. Και ήτανε θαρρείς μια νησίδα γαλήνης μέσα σε εκείνη τη φορτισμένη ατμόσφαιρα.
Στη Γυάρο, κάποια φορά, τον είχα ρωτήσει αν ήταν συνειδητή η επιλογή του να προσανατολίζει αλλού την κουβέντα.
«Και βέβαια ήταν, μου απαντά, κι ας είχα να υπερνικήσω προσωπική αγωνία και φόβους. Δεν είμαι από φυσικού μου παλικαράς και στο Μακρονήσι είχα νιώσει πολλές φορές την αντοχή μου να καταρρέει. Και μόνο το ότι ρωτούσαν οι άλλοι αν κρατάει ο Ρίτσος και το αίσθημα ευθύνης, μου έδιναν κουράγιο και άντεξα. Όμως σήμερα πια γνωρίζω τ’ αντίτιμο και λέω πως κι αν δε βγω ζωντανός από δω, θα έχω προσθέσει στο έργο μου το καλύτερό του κεφάλαιο.
Κοίταξε όμως τον μπάρμπα Θοδωρή», μου λέει σε λίγο, «με τα ογδόντα πέντε του, σακατεμένος και άρρωστος, μια ζωή νεροκουβαλητής μέσα στο κίνημα». Μου έδειξε γράμμα του. «Αχαΐρευτε», του γράφει η γυναίκα του, «να υπογράψεις και να τσακιστείς να γυρίσεις, να συμμαζέψεις το γιο σου που αλήτεψε και την κόρη σου που πήρε τους δρόμους…».
Όμως, ο μπάρμπα Θοδωρής δε βγήκε με τους πρώτους για δήλωση. Κι όταν πεθάνει ίσως να μη βρεθεί να τον κλάψει κανένας! Κι αναλογίζομαι άραγε πόσο μετράει μπροστά στο δικό του δόσιμο χωρίς μισθό, η δική μου η προσφορά».
Από το βιβλίο του Γιώργου Φαρσακίδη «Πολιτιστικά και ευτράπελα»
Στη φωτογραφία ο Γιάννης Ρίτσος στον Αϊ-Στράτη.
Για την αντιγραφή Ηρακλής Κακαβάνης
