Το «Ημιυπόγειο» αποτελεί την πρώτη ποιητική συλλογή του Γιώργου Μπακλάκου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν. Αποτελεί ένα βιβλίο που αξίζει της προσοχής μας, τόσο για τις ιδέες και τις ανησυχίες που περιέχει, όσο και για τα ίδια τα ποιήματα που καταφέρνουν να τις φέρουν στην επιφάνεια.
Ο Γιώργος Μπακλάκος γεννήθηκε το 1992 στον Χολαργό της Αττικής και μεγάλωσε στην Άσκρη Βοιωτίας, πατρίδα του αρχαίου επικού ποιητή Ησίοδου. Από νεαρή ηλικία έδειξε ιδιαίτερη αγάπη για τα βιβλία και για το διάβασμα, αυτό είναι κάτι που εκφράζεται και μέσα στην ποίηση του. Σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ζει στην Αθήνα.
«Μιλάτε μου συνέχεια»
Ο ποιητής στο «Ημιυπόγειο» δεν κρύβει – ούτε μπορεί, ούτε θέλει να κρύψει, ότι τα ποιήματα του είναι προϊόν της ανάγκης (ανάγκης προφανώς για προσωπική έκφραση, για αποδέσμευση από τα συνηθισμένα ζητήματα και συμβάσεις, τις τόσο ανούσιες, σκοτεινές και μελαγχολικές) ενώ παράλληλα εκφράζει στα ποιήματα του, κι αυτό αποτελεί ένα πολύ ιδιαίτερο δείγμα ενδοκειμενικού διαλόγου, την ανάγκη να εξελίξει την γραφή και την πρόζα του. Οι όποιες αδυναμίες, κάπου λίγη φλυαρία, αλλού λίγο μία επανάληψη θεμάτων, δεν εμποδίζουν την ανάπτυξη ενός δημιουργικού προβληματισμού, κοινωνικού, ηθικού, ψυχολογικού και βαθύτατα φιλοσοφικού.
Ο κάτοικος του «Ημιυπόγειου, δηλαδή μιας πόλης και μιας κοινωνίας, που υποτάσσεται στις νόρμες μιας κοινωνικής σύμβασης αλλά και μιας συμβιβασμένης ηθικής, θέλει, τολμά και αγωνίζεται να σηκώσει το κεφάλι, να κοιτάξει ψηλά, για να αντικρίσει ως αληθινός άνθρωπος το φεγγάρι, την αλλαγή – αυτή την αλλαγή τουλάχιστον που έχει ανάγκη και ο ίδιος. Σε αυτή την δοκιμασία όμως ο κάτοικος του «Ημιυπογείου», δηλαδή ο ίδιος ο ποιητής (αλλά κατά βάθος οι ίδιοι οι αναγνώστες) αναζητούν βοήθεια, συμπαράσταση. Η μοναξιά σε αυτόν τον αγώνα είναι ο μεγαλύτερος εχθρός και η ησυχία, αποτέλεσμα της κοινωνικής αλλοτρίωσης, ένα επικίνδυνο εμπόδιο. Παράλληλα, ίσως και ασυναίσθητα, αγωνίζεται ο ποιητής και ο αναγνώστης κι ενάντια στις αντιφάσεις αυτής της διαδικασίας.
Μιλάτε μου συνέχεια.
Μη μ’ αφήνετε σε ησυχία.
Γιατί στη σιωπή
η ψυχή μπορεί να βρει τα
η μοναξιά που αποζητεί
κι ό,τι περσότερο ποθεί
ό,τι περσότερο πονεί
ό,τι φοβάται να ειπωθεί
απ’ την ανθρώπινη φωνή.
Αν κάνει πια να σαλευτεί
μέσα απ’ της λήθης τη ρωγμή
ο άνθρωπος θα ξεσκιστεί
απ’ του θηρίου την ορμή
απ’ όσα η ζωή αποζητά ν’ αποσχιστεί
και η ύπαρξη κρυφά πενθεί.
Δύσκολη διαδρομή
Όλα αυτά είναι μια επίπονη διαδρομή, μία πολύ δύσκολη διαδικασία. Πολλά τα εμπόδια, πολλές οι αυταπάτες που θα συναντήσει στον δρόμο του ο ποιητής, και γι’ αυτό φροντίζει να προετοιμαστεί κατάλληλα, χτίζοντας μια πανοπλία για να προστατέψει τις ελπίδες του – για να μπορέσουν οι ελπίδες του να καρπίσουν:
Απαγορεύω στους ανθρώπους να νομίζουν πως ελπίζω.
Ξέρω πως τις ελπίδες μου θα τις καπηλευτούν.
Θα τις ταΐσουν, θα τις ποτίσουν, θα τις μεγαλώσουν
και σαν πιστέψω στην πραγματοποίησή τους
με το μαχαίρι του χασάπη το θρεφτάρι τους θα σφάξουν.
Έτσι τις κρατώ κρυφές, τις κρατώ για μένα.
Απόκρυφες όχι ξεχασμένες, δικές μου όχι παραδομένες.
Ήθελα να μάθω τη σιωπή, όμως μ’ επισκέπτονται οι λέξεις
αυθάδεις δίχως να σέβονται την επιθυμία μου.
Κανείς δεν έμαθε να με συντροφεύει στη σιωπή.
Πίσω όμως από αυτή την πανοπλία, ο αναγνώστης εντοπίζει με πολύ μεγάλη χαρά ότι αυτός ο νέος ποιητής, δεν αεροβατεί αλλά αντίθετα έχει πλήρη επίγνωση της πραγματικότητας. Οι ελπίδες του, δεν είναι παιγνίδι στις διαθέσεις του καιρού και της εποχής, είναι όμως οι ανησυχίες του κι αυτό εκφράζεται στην ποίηση του. Να σημειώσουμε εδώ, πως όλα τα ποιήματα του «Ημιυπογείου» γράφτηκαν μέχρι την ηλικία των είκοσι ετών! Αυτό, δεν μπορεί παρά να είναι ένα πολύ χαρακτηριστικό δείγμα, τόσο της ωριμότητας του Γιώργου Μπακλάκου, όσο ότι η νέα γενιά, ποιητών και όχι μόνο, από πάρα πολύ νωρίς δέχεται και επεξεργάζεται τις συνέπειες της πολιτικής, οικονομικής και πολιτιστικής κρίσης, με ανοιχτό μυαλό και αναζητώντας διέξοδο από προβλήματα που εκείνη δεν δημιούργησε.
Γνωρίζει αυτή η γενιά, και μαζί της ο ποιητής, πως τίποτα δεν θα της χαριστεί κι αγωνίζεται να φέρει όλο και πιο κοντά τις δικες της μέρες και γνωρίζει επίσης πως στο τέλος θα ανταμειφθεί για τον κόπο της.
Βλέπω πήρες απόφαση
τον κόσμο να γκρεμίσεις
και μέσα απ’ τα χαλάσματα
νέα ζωή να χτίσεις.
Στη λάσπη αβοήθητος
και πώς να καθαρίσεις
σε όλα τα διλήμματα
να ψάχνεις απαντήσεις.
Θέλει αρετή και προσοχή
το βούρκο για να αδειάσεις
κι όσο μοχθείς για αλλαγή
εσένα να μη χάσεις.
Μπορεί για λίγο να σταθείς
και όλα να έχουν φύγει.
Η δύναμη, η νιότη σου
κι ο κόσμος να σε πνίγει.
Μα τελικά θ’ ανταμειφθείς
κι ο κόπος σου θ’ αξίζει
που έμεινες και αγωνίστηκες
σ’ αυτό το μετερίζι.
Απαντήσεις
Το «Ημιυπόγειο», πρέπει να πούμε, πως δεν δίνει έτοιμες απαντήσεις, δεν υψώνεται πάνω από τον αναγνώστη ως εξωτερικός κριτής αλλά αντίθετα επιθυμεί να τις ανακαλύψουμε (και ίσως να τις συζητήσουμε) παρέα με τον δημιουργό του. Από αυτή την άποψη, ούτε εμείς θέλουμε να προχωρήσουμε σε μια συνολική εκτίμηση του έργου. Βλέπετε, μέσα σε αυτή την ιδιαίτερα ρευστή εποχή, καλό είναι να αφήσουμε την σκέψη μας, όσο και τα ποιητικά έργα, όπως αυτό που σχολιάζουμε σήμερα, να ωριμάσουν μέσα μας αλλά και να αποκτήσουν τον χώρο και τη θέση που τους αρμόζει μέσα σ’ ένα πολυσήμαντο κι αντιφατικό περιβάλλον. Μόνο σε γενικές εκτιμήσεις μπορούμε να προχωρήσουμε, αυτό προσπαθήσαμε να κάνουμε σήμερα.
Αυτές οι εκτιμήσεις καταλήγουν ότι ο ποιητής συνομιλεί με την κοινωνία ως οργανικό τμήμα της, ως παιδί δικό της, με τα πάθη και τα λάθη της, με τις ανησυχίες και του προβληματισμούς της. Μελαγχολεί, στοχάζεται, δημιουργεί, με μία γραφή που αναζητά τον αρτιότερο τρόπο για να εκφράσει την αγωνία της. Κι είναι μια γραφή, αλλοτε έμμετρη, άλλοτε σε ελεύθερη μορφή, πάντα όμως με μία ιδιαίτερη προφορικότητα, με ελάχιστες εικόνες, καταφέρνει να φέρει στην επιφάνεια μια διαταραγμένη κι έντονα συγκρουσιακή εποχή, που αξίζει να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη της.
_______________________________________________________________________________________________________
Ο Ειρηναίος Μαράκης γεννήθηκε στα Χανιά το 1986, απόφοιτος της τεχνικής εκπαίδευσης. Συμμετέχει με ποιήματα του στα συλλογικά έργα (e‑books) ενώ ποιήματα του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορες λογοτεχνικές σελίδες. Αρθρογραφεί στην εφημερίδα Αγώνας της Κρήτης καθώς και στο διαδικτυακό πολιτικό και πολιτιστικό περιοδικό Ατέχνως. Διατηρεί το ιστολόγιο Λογοτεχνία και Σκέψη.