Γροιλανδία: Ένας απέραντος σκουπιδότοπος από τα ραδιενεργά απόβλητα των Αμερικάνικων βάσεων (ΦΩΤΟ)

Γρά­φει ο Πάνος Αλε­πλιώ­της //

Η Γροι­λαν­δία είναι ήδη μια τερά­στια Αμε­ρι­κά­νι­κη βάση. Οι Αμε­ρι­κά­νι­κες βάσεις στην Γροι­λαν­δία έχουν αφή­σει πίσω τους επικίν­δυ­να ραδιε­νερ­γά από­βλη­τα. Εκτε­τα­μέ­νο Φωτορεπορτάζ.

Πολύ πριν από την πρό­τα­ση του πρό­ε­δρου των ΗΠΑ να αγο­ρά­σει την Γροι­λαν­δία είχαν προ­λά­βει οι Αμε­ρι­κά­νοι να γεμί­σουν το νησί με επι­κίν­δυ­να ακό­μη και ραδιε­νερ­γά από­βλη­τα χωρίς να έχουν σκο­πό να τα καθα­ρί­σουν ή να τα μεταφέρουν.

Το ρεπορ­τάζ του κρα­τι­κού κανα­λιού TV2 της Δανί­ας είναι απο­κα­λυ­πτι­κό όπως και οι φωτο­γρα­φί­ες που δεί­χνουν την κατα­στρο­φή που άφη­σαν πίσω τους τα Αμε­ρι­κά­νι­κα στρατεύματα.

Κατ’ αρχήν έρι­ξαν εκα­το­ντά­δες βαρέ­λια ντί­ζελ στις λίμνες για να προ­λά­βουν την εκκό­λα­ψη των κου­νου­πιών που ενο­χλού­σαν το προ­σω­πι­κό της βάσης στο φιόρδ Søndre Strøm τις δεκα­ε­τί­ες του 60 και 70, κατα­στρέ­φο­ντας έτσι τα αυγά τους . Ταυ­τό­χρο­να ρυπάν­θη­καν οι λίμνες για πάρα πολ­λά χρό­νια, καταγ­γέλ­λουν οι βου­λευ­τές της Γροι­λαν­δί­ας Vittus Qujaukitsoq och Aleqa Hammond σε έκθε­ση τους προς το κοι­νο­βού­λιο της Δανί­ας. Οι λίμνες ακό­μη ανα­δύ­ουν δυσά­ρε­στες οσμές από τα ντί­ζελ απόβλητα. 

Η συμφωνία της ντροπής

Η κυβέρ­νη­ση της Δανί­ας την δεκα­ε­τία του 50 δέχτη­κε να μην καθα­ρί­σουν οι Αμε­ρι­κά­νοι στρα­τιώ­τες τις όποιες ζημιές και τα από­βλη­τα της βάσης που θα δημιουρ­γού­σαν χωρίς βέβαια να γνω­ρί­ζουν τι θα επα­κο­λου­θή­σει. Έδει­ξαν έτσι και οι κυβερ­νή­σεις της Δανί­ας την αδια­φο­ρία τους στον λαό της Γροι­λαν­δί­ας. Απόρ­ροια της συμ­φω­νί­ας είναι η κατά­στα­ση στην παλιά βάση Ikateq στην Ανα­το­λι­κή Γροι­λαν­δία που οι ΗΠΑ εγκα­τέ­λει­ψαν λίγο μετά τον Β’ΠΠ. Η Δανία είναι υπο­χρε­ω­μέ­νη να καθα­ρί­σει και να εξυ­γιά­νει το περι­βάλ­λον. Άρχι­σε μόλις το 2018 και ο δρό­μος είναι ακό­μη μακρύς.

Εγκα­τα­λειμ­μέ­νες εγκα­τα­στά­σεις στην Ανα­το­λι­κή Γροιλανδία

« Αμε­ρι­κά­νι­κα λουλούδια»

«Αμε­ρι­κά­νι­κα λου­λού­δια» έτσι ονο­μά­ζουν οι Γροι­λαν­δοί την κλη­ρο­νο­μιά των σκου­ρια­σμέ­νων εγκα­τα­στά­σε­ων που άφη­σαν οι Αμε­ρι­κά­νοι στρα­τιω­τι­κοί. 30.000 κάτοι­κοι έστει­λαν επι­στο­λή δια­μαρ­τυ­ρί­ας πριν μερι­κά χρό­νια στον Πρό­ε­δρο των ΗΠΑ ζητώ­ντας να καθα­ρι­στούν τα από­βλη­τα και τα ερεί­πια χωρίς φυσι­κά να εισακουστούν.

Από­βλη­τα της βάσης Søndre Strøm Fjord που έκλει­σε το 1992

Εικό­να από την ίδια βάση

Χημι­κά από­βλη­τα της ίδιας βάσης

Εγκα­τα­λειμ­μέ­νο πυρο­σβε­στι­κό όχημα

Όχι μόνο στην επιφάνεια

Δεν υπάρ­χουν μόνο τα επι­φα­νεια­κά από­βλη­τα δυστυ­χώς, γρά­φουν στην ανα­φο­ρά τους οι βου­λευ­τές Vittus Qujaukitsoq och Aleqa Hammond. Όταν εγκα­τέ­λει­ψαν το αερο­δρό­μιο που χρη­σι­μο­ποιού­σαν για τις κατα­σκο­πευ­τι­κές τους δρα­στη­ριό­τη­τες την δεκα­ε­τία του 50 υπο­σχέ­θη­καν αυτό του­λά­χι­στον να το καθα­ρί­σουν. Μετά από χρό­νια εμφα­νί­στη­κε του­ρί­στας στον Δανό διοι­κη­τή του αερο­δρο­μί­ου με μιά χει­ρο­βομ­βί­δα αμε­ρι­κά­νι­κης κατα­σκευ­ής σε μιά περιο­χή που λει­τουρ­γεί σαν κάμπινγκ σήμερα.

Στην έρευ­να που ακο­λού­θη­σε απο­δεί­χθη­κε πως το κάμπινγκ ήταν τόπος από­θε­σης παλιών πυρο­μα­χι­κών και οι Αμε­ρι­κά­νοι τα είχαν απλά σκε­πά­σει με χώμα χωρίς φυσι­κά να ενη­με­ρώ­σουν τις Αρχές.

Οι αμερικάνικες εγκαταστάσεις

Τα τελευ­ταία 75 χρό­νια οι στρα­τιω­τι­κές δυνά­μεις των ΗΠΑ στην Γροι­λαν­δία έχουν κατα­σκευά­σει πολ­λές εγκα­τα­στά­σεις με την άδεια αλλά μερι­κές φορές με άγνοια των κυβερ­νή­σε­ων της Δανί­ας. Μετά τον Β’ΠΠ κατα­σκέ­υα­σαν 9 αερο­δρό­μια, 6 σταθ­μούς ραντάρ, μια Ναυ­τι­κή βάση, 8 σταθ­μούς επι­κοι­νω­νιών, 3 σταθ­μούς επι­στη­μο­νι­κής Έρευ­νας και 21 μετε­ω­ρο­λο­γι­κούς σταθ­μούς. Συνο­λι­κά 50 εγκα­τα­στά­σεις. Οι 32 από αυτούς έχουν αφή­σει επι­κίν­δυ­να από­βλη­τα γεγο­νός που ανά­γκα­σε την Γροι­λαν­δία να προ­σφύ­γει στον ΟΗΕ.

Σταθ­μός ραντάρ Dye 2. Εγκα­τα­λεί­φθη­κε το 1982

Søndre Strømfjord. Παλιά εγκα­τά­στα­ση καυσίμων

Σύμ­φω­να με την έκθε­ση των Γροι­λαν­δών βου­λευ­τών υπάρ­χουν προ­βλή­μα­τα απο­βλή­των σε όλη την ακτή της Γροι­λαν­δί­ας και μέσα στον πάγο της ξηράς όπου οι ΗΠΑ έχουν θάψει μυστι­κά συστοι­χί­ες από πυραύ­λους και κάποιες εγκα­τα­στά­σεις ραντάρ.

- Πάνω, κάτω σε όλη στην παρά­κτια περιο­χή μας υπάρ­χουν από­βλη­τα στις μικρές ή μεγα­λύ­τε­ρες στρα­τιω­τι­κές εγκα­τα­στά­σεις τους και στους πάγους άφη­σαν εγκα­τα­στά­σεις που βαθ­μιαία βυθί­ζο­νται ακό­μη πιό βαθειά στον πάγο, ανα­φέ­ρουν οι βουλευτές.

Βόμ­βες υδρο­γό­νου-ραδιε­νερ­γά απόβλητα

Το ίχνος του αερο­πλά­νου Β52 όταν κατέ­πε­σε στον πάγο και κατό­πιν βυθί­στη­κε στην θάλασσα

Το 1968 ένα πολε­μι­κό αερο­πλά­νο Β52 κατέ­πε­σε στην περιο­χή Thule στον πάγο ξηράς. Μετέ­φε­ρε 4 βόμ­βες υδρο­γό­νου και μόλυ­νε την περιο­χή. Τα συμ­βα­τι­κά στοι­χεία των βομ­βών ανα­τι­νά­χτη­καν και τα ραδιε­νερ­γά στοι­χεία σκορ­πί­στη­καν στον πάγο. Κομ­μά­τια του αερο­πλά­νου βυθί­στη­καν μέσω του πάγου στην θάλασσα.

Πολ­λοί από τους Δανούς εργα­ζό­με­νους που οι Αμε­ρι­κά­νοι προ­σέ­λα­βαν για να εξυ­γιά­νουν την περιο­χή διη­γού­νται πως αρρώ­στη­σαν παρό­λο πολ­λά χρό­νια μετά τον καθαρισμό.

Ο φόβος πως η ραδιε­νέρ­γεια εκλύ­ε­ται ακό­μη στον βυθό της θάλασ­σας και μολύ­νει και την επι­φά­νεια αλλά και την ξηρά επι­βε­βαιώ­νε­ται από το γεγο­νός ότι οι ντό­πιοι παρα­τη­ρούν παρα­μορ­φω­μέ­νες φώκιες αλλά και ταράνδους.

Καυτά απόβλητα κάτω από τον πάγο

Βαθιά κάτω από τον πάγο ξηράς βρί­σκο­νται τα υπο­λείμ­μα­τα της μυστι­κής Αμε­ρι­κά­νι­κης βάσης Camp Century 240 χιλιό­με­τρα από την περιο­χή που κατέ­πε­σε το Β52 . Η βάση χτί­στη­κε μετα­ξύ 1958–1966 και απο­τε­λεί­ται από υπό­γεια τού­νελ με αίθου­σες, κατοι­κί­ες και εργα­στή­ρια κάτω από τον πάγο.

Τα τού­νελ, μήκους 3 χιλιο­μέ­τρων κατα­σκευά­στη­καν υπό­γεια και καλύ­φθη­καν με μεταλ­λι­κές πλά­κες που σκε­πά­στη­καν με την σει­ρά τους με χιόνι.

Η επι­φά­νεια της μυστι­κής βάσης Camp Century

Οι κατα­σκευ­ές έγι­ναν χωρίς η Δανία να έχει δώσει την εγκρι­σή της.

Οι ΗΠΑ είχαν κατα­θέ­σει το αίτη­μα τους και πριν πάρουν απά­ντη­ση άρχι­σαν να χτί­ζουν τις εγκα­τα­στά­σεις. Ο τότε πρω­θυ­πουρ­γός της Δανί­ας το έμα­θε το 1959 σε δεξί­ω­ση της Αμε­ρι­κά­νι­κης πρε­σβεί­ας από τον πρέ­σβη των ΗΠΑ.

Στην υπό­γεια μυστι­κή βάση προ­στέ­θη­κε και ένας Ατο­μι­κός αντι­δρα­στή­ρας για παρα­γω­γή ενέρ­γειας. Η Δανία μετά από πιέ­σεις έδω­σε την συγκα­τά­θε­σή της μόλις το 1966 όταν η βάση ήταν ήδη έτοιμη. 

Εγκα­τα­στά­σεις των Δανών επι­στη­μό­νων για παρα­τη­ρή­σεις της μυστι­κής υπό­γειας βάσης

Δανοί επι­στή­μο­νες επι­σκέ­πτο­νται την μυστι­κή βάση μια φορά τον χρό­νο και προ­σπα­θούν με ραντάρ να εντο­πί­σουν την ακρι­βή τοπο­θε­σία και την κατά­στα­ση που βρίσκεται.

-Μπο­ρού­με να δού­με την δια­κλά­δω­ση των τού­νελ σε βάθος 45 με 55 μέτρα. Δια­κρί­νου­με διαρ­ρο­ές, από κάποια βλά­βη ενδε­χό­με­να, που απο­τε­λού­νται από νερό, υγρά απο­χέ­τευ­σης, γλυ­κό­λη, αλλά και υγρά από τον αντι­δρα­στή­ρα ανα­φέ­ρουν στην έκθε­ση τους τον Ιού­νιο. Δεν γνω­ρί­ζου­με αν έχει μετα­φερ­θεί ο αντι­δρα­στή­ρας αλλά έχουν δια­πι­στω­θεί ραδιε­νερ­γά υγρά. Η βάση έχει μετα­το­πι­στεί από τις κινή­σεις του πάγου 232 (!) μέτρα από το 1959.

Εικό­νες ραντάρ που δεί­χνουν την μετα­κί­νη­ση της βάσης

Ο ΟΗΕ ανησυχεί

Τα από­βλη­τα των Αμε­ρι­κά­νι­κων βάσε­ων ανη­συ­χούν τις υπη­ρε­σί­ες του ΟΗΕ. Ο υπεύ­θυ­νος ανθρω­πί­νων δικαιω­μά­των όσον αφο­ρά τα επι­κίν­δυ­να από­βλη­τα Baskut Tuncak, ανα­φέ­ρει στην έκθε­σή του:

“Από την επο­χή του «ψυχρού» πολέ­μου οι στρα­τιω­τι­κές δυνά­μεις των ΗΠΑ έχουν εγκα­τα­στή­σει δεκά­δες βάσεις και έχουν εγκα­τα­λεί­ψει δια­φο­ρε­τι­κά είδη απο­βλή­των μετα­ξύ των οποί­ων και ραδιε­νερ­γά απόβλητα.Η μεί­ω­ση του όγκου των πάγων λόγω της κλι­μα­τι­κής αλλα­γής θα έχει σαν απο­τέ­λε­σμα όλα τα από­βλη­τα κάποια στιγ­μή να έρθουν στην επιφάνεια”.

Ανα­το­λι­κή Γροιλανδία…

Απο­μά­κρυν­ση βαρε­λιών ντί­ζελ του σταθ­μού Station Nord από τις υπη­ρε­σί­ες της Δανί­ας 2011

Η Δανία έχει υπο­λο­γί­σει ότι για τα επό­με­να χρό­νια πρέ­πει να δια­θέ­τει 3 εκα­τομ­μύ­ρια ευρώ κάθε χρό­νο για να εξυ­γιά­νεις τις υπό­γειες εγκα­τα­στά­σεις των ΗΠΑ.

Η δε αντί­δρα­ση των ΗΠΑ στο αίτη­μα της Γροι­λαν­δί­ας να συν­δρά­μουν στον καθα­ρι­σμό ήταν η πρό­τα­ση του προ­έ­δρου τους να αγο­ρά­σει την Γροιλανδία.…

Ο λαός της Γροι­λαν­δί­ας κακο­ποιεί­ται και από τις κυβερ­νή­σεις  της Δανί­ας που επέ­τρε­ψε όλες τις εγκλη­μα­τι­κές παρεμ­βά­σεις των ΗΠΑ σε δικό της έδα­φος αλλά ιδιαί­τε­ρα από τις κυβερ­νή­σεις των ΗΠΑ που μετέ­τρε­ψαν την Γροι­λαν­δία σε μια ραδιε­νερ­γό χαβούζα

Πάνος Αλεπλιώτης

Εργά­στη­κε σαν γεω­λό­γος, περι­βαλ­λο­ντο­λό­γος και χωρο­τά­κτης στην Ελλά­δα και στην Σου­η­δία. Δημο­τι­κός σύμ­βου­λος Πυλαί­ας Θεσ­σα­λο­νί­κης 87/90 και 99/2002. Αντι­δή­μαρ­χος Πυλαί­ας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000.