Δέκα νέα πράγματα που μάθαμε το 2020 για το διάστημα (και τους εξωγήινους) — Τι περιμένουμε το 2021

Μπο­ρεί η παν­δη­μία του κορο­νοϊ­ού να τρά­βη­ξε την προ­σο­χή πολ­λών επι­στη­μό­νων και των περισ­σό­τε­ρων ανθρώ­πων σε όλο τον κόσμο φέτος, αλλά αυτό δεν σημαί­νει ότι η εξα­να­γκα­στι­κή αυτή προ­σγεί­ω­ση έβα­λε τέλος στον ενδια­φέ­ρον για τα κοσμι­κά μυστή­ρια και τις ανα­κα­λύ­ψεις στο διά­στη­μα. Για μια ακό­μη χρο­νιά υπήρ­ξαν πρό­ο­δοι στα δια­στη­μι­κά επι­τεύγ­μα­τα — ενώ και οι «φίλοι» των εξω­γή­ι­νων δεν έμει­ναν παραπονεμένοι.

Ακο­λου­θεί μια επι­λο­γή αυτών των ανα­κα­λύ­ψε­ων που ξεχώ­ρι­σαν στη διάρ­κεια του χρό­νου που φεύγει.

- Οι πιο κοντινές και καυτές φωτογραφίες του Ήλιου:

Εδώ και χρό­νια, οι επι­στή­μο­νες πασχί­ζουν να λύσουν τα μυστή­ρια του μητρι­κού μας άστρου, όπως για­τί η ατμό­σφαι­ρά του είναι πιο καυ­τή από την επι­φά­νεια του ή τι ακρι­βώς πυρο­δο­τεί τις πανί­σχυ­ρες και δυνη­τι­κά κατα­στρο­φι­κές εκτι­νά­ξεις στεμ­μα­τι­κής μάζας. Φέτος δύο δια­στη­μι­κά παρα­τη­ρη­τή­ρια, το Solar Orbiter (των NASA και ESA) και το Hi‑C (NASA) τρά­βη­ξαν τις πιο λεπτο­με­ρείς και πιο κοντι­νές μέχρι σήμε­ρα φωτο­γρα­φί­ες του Ήλιου, που θα βοη­θή­σουν τους επι­στή­μο­νες να κατα­νο­ή­σουν καλύ­τε­ρα την ηλια­κή ατμό­σφαι­ρα και, κατά συνέ­πεια, τις μετα­βο­λές του δια­στη­μι­κού και­ρού που μπο­ρούν να επη­ρε­ά­σουν και τη Γη.

- Aνίχνευση σεισμών στον ‘Αρη:

Το σει­σμό­με­τρο του αμε­ρι­κα­νι­κού ρομπο­τι­κού εργα­στη­ρί­ου InSight που έφθα­σε στον γει­το­νι­κό πλα­νή­τη το 2018, κατέ­γρα­ψε εκα­το­ντά­δες σει­σμούς μικρο­με­σαί­ας ισχύ­ος, προ­ερ­χό­με­νους κυρί­ως από την ηφαι­στεια­κά ενερ­γή περιο­χή Cerberus Fossae.

- Κινεζικά δείγματα από τη Σελήνη:

Το 2019 η Κίνα έγι­νε η πρώ­τη χώρα στον κόσμο που «πάτη­σε» στη σκο­τει­νή (μη ορα­τή) πλευ­ρά του φεγ­γα­ριού και το 2020 έγι­νε η πρώ­τη χώρα μετά από δεκα­ε­τί­ες που συνέλ­λε­ξε σελη­νια­κά δείγ­μα­τα (τα πρώ­τα είχαν φέρει οι απο­στο­λές «Απόλ­λων» της NASA). Τα δείγ­μα­τα, που πήρε το κινε­ζι­κό σκά­φος Chang’e‑5 από την ηφαι­στεια­κή πεδιά­δα Oceanus Procellarum (Ωκε­α­νός των Καται­γί­δων), έπε­σαν με επι­τυ­χία στην κινε­ζι­κή Εσω­τε­ρι­κή Μογγολία.

- Ουκ ολίγο νερό στη Σελήνη:

Αμε­ρι­κα­νοί επι­στή­μο­νες ανα­κοί­νω­σαν ότι, με βάση την ανά­λυ­ση νεό­τε­ρων επι­στη­μο­νι­κών δεδο­μέ­νων, το φεγ­γά­ρι δια­θέ­τει σημα­ντι­κές ποσό­τη­τες νερού, που θα μπο­ρού­σαν να αξιο­ποι­η­θούν στο μέλ­λον για τη δημιουρ­γία της πρώ­της σελη­νια­κής βάσης.

- Ιαπωνία και ΗΠΑ συνέλεξαν δείγματα από αστεροειδείς:

Η Ιαπω­νία, πρω­το­πό­ρος στο «κυνή­γι» αστε­ροει­δών, συνέλ­λε­ξε δείγ­μα­τα από τον αστε­ροει­δή Ριού­γκου, τα οποία κατέ­λη­ξαν με επι­τυ­χία φέτος στα χέρια των Ιαπώ­νων επι­στη­μό­νων. Παράλ­λη­λα, οι ΗΠΑ έγι­ναν η δεύ­τε­ρη χώρα μετά την Ιαπω­νία που συνέλ­λε­ξε δείγ­μα­τα από ένα αστε­ροει­δή, τον Μπε­νού, χάρη στο σκά­φος Osiris-Rex της NASA. Τα δείγ­μα­τα ανα­μέ­νε­ται να φθά­σουν στη Γη το 2023.

- Δύο επέτειοι και ένα Νόμπελ:

Φέτος το αμε­ρι­κα­νι­κό δια­στη­μι­κό τηλε­σκό­πιο Hubble γιόρ­τα­σε τα 30ά γενέ­θλια του και ο Διε­θνής Δια­στη­μι­κός Σταθ­μός (ISS) τα 30 χρό­νια αδιά­λει­πτης δια­βί­ω­σης αστρο­ναυ­τών σε αυτόν. Παράλ­λη­λα, το Νόμπελ Φυσι­κής 2020 αφο­ρού­σε τις μαύ­ρες τρύ­πες στο σύμπαν, ενώ οι αστρο­νό­μοι ανα­κά­λυ­ψαν την κοντι­νό­τε­ρη στη Γη μαύ­ρη τρύ­πα σε από­στα­ση 1.000 ετών φωτός και την πρώ­τη ενδιά­με­σου μεγέ­θους μαύ­ρη τρύπα.

- Πρώτη εξιχνίαση μιας FRB:

Για πρώ­τη φορά οι αστρο­νό­μοι πιστεύ­ουν ότι ανα­κά­λυ­ψαν σε ένα περι­στρε­φό­με­νο άστρο νετρο­νί­ων με ισχυ­ρό μαγνη­τι­κό πεδίο (μάγνα­στρο) την πηγή της προ­έ­λευ­σης ενός μυστη­ριώ­δους φαι­νο­μέ­νου στο σύμπαν, των γρή­γο­ρων εκπο­μπών ραδιο­κυ­μά­των υψη­λής ενέρ­γειας (Fast Radio Bursts-FRBs).

- Εξωγήινο ραδιοσήμα από τον Εγγύτατο του Κενταύρου;

Οι αστρο­νό­μοι που «σαρώ­νουν» τον ουρα­νό για ίχνη νοή­μο­νος εξω­γή­ι­νης ζωής, ανα­κοί­νω­σαν την ανα­κά­λυ­ψη ενός μυστη­ριώ­δους ραδιο­σή­μα­τος στη συχνό­τη­τα των 980 megahertz, το οποίο προ­ερ­χό­ταν από το κοντι­νό­τε­ρο άστρο στη Γη, τον Εγγύ­τα­το του Κενταύ­ρου σε από­στα­ση 4,2 ετών φωτός. Σε αυτό το αστρι­κό σύστη­μα πριν μερι­κά χρό­νια είχαν ανα­κα­λυ­φθεί εξω­πλα­νή­τες, ο ένας μάλι­στα φαί­νε­ται να έχει ομοιό­τη­τες με τη Γη. Το σήμα θα μελε­τη­θεί περαι­τέ­ρω για να εκτι­μη­θεί κατά πόσο έχει φυσι­κή ή όχι προέλευση.

- Εξωγήινα βακτήρια στα σύννεφα της Αφροδίτης;

Επι­στή­μο­νες ανα­κοί­νω­σαν την πιθα­νή ανα­κά­λυ­ψη βακτη­ρί­ων στα πυκνά νέφη της καυ­τής και πνι­γη­ρής Αφρο­δί­της. Μία είδη­ση που ενθου­σί­α­σε τους αστρο­βιο­λό­γους, αλλά πολ­λοί επι­στή­μο­νες εμφα­νί­ζο­νται άκρως σκε­πτι­κι­στές κατά πόσο είναι ορθή η εκτί­μη­ση, η οποία βασί­ζε­ται στην ανί­χνευ­ση φωσφί­νης, ενός σπά­νιου τοξι­κού αερί­ου, που στη Γη παρά­γε­ται συχνά από μικροοργανισμούς.

- Εξωγήινα σκάφη στη Γη;

Νέα έξα­ψη δημιούρ­γη­σε η δημο­σιο­ποί­η­ση από το Πολε­μι­κό Ναυ­τι­κό των ΗΠΑ βίντεο που τρά­βη­ξαν Αμε­ρι­κα­νοί πιλό­τοι και δεί­χνουν περί­ερ­γα άγνω­στης ταυ­τό­τη­τας ιπτά­με­να αντι­κεί­με­να (UFOs) να κινού­νται με απί­στευ­τες ταχύ­τη­τες και να κάνουν εξί­σου αδια­νό­η­τους ελιγ­μούς που κανέ­να (γνω­στό) γήι­νο σκά­φος δεν μπο­ρεί να κάνει.

Το 2021

Το νέο έτος (στις 18 Φεβρουα­ρί­ου, με βάση τον προ­γραμ­μα­τι­σμό) ανα­μέ­νε­ται να φθά­σει στον ‘Αρη και στον κρα­τή­ρα Jezero, το ρομπο­τι­κό ρόβερ Perseverance της απο­στο­λής Mars 2020 των ΗΠΑ, δίνο­ντας έτσι νέα ώθη­ση στις ανα­κα­λύ­ψεις στο γει­το­νι­κό πλα­νή­τη. Η ίδια απο­στο­λή θα περι­λαμ­βά­νει και το πρώ­το ελι­κό­πτε­ρο drone που θα πετά­ξει σε άλλο ουρά­νιο σώμα.

Παράλ­λη­λα, στον ‘Αρη θα φθά­σουν η κινε­ζι­κή απο­στο­λή Tianwen‑1 που θα τεθεί σε τρο­χιά γύρω του και στη συνέ­χεια θα στεί­λει επί­σης ρομπο­τι­κό ρόβερ στην επι­φά­νεια του (η προ­σε­δά­φι­ση του ανα­μέ­νε­ται τον Απρί­λιο), καθώς και η ιστο­ρι­κή απο­στο­λή Hope των Ηνω­μέ­νων Αρα­βι­κών Εμι­ρά­των, η πρώ­τη από αρα­βι­κή χώρα, που ανα­μέ­νε­ται να τεθεί σε τρο­χιά γύρω από τον ‘Αρη στις 9 Φεβρουα­ρί­ου (χωρίς να «κατε­βά­σει» ρόβερ στην επι­φά­νεια του).

Επί­σης μπο­ρεί να γίνουν ‑μετά από καθυ­στε­ρή­σεις ετών- οι πρώ­τες παρα­τη­ρή­σεις από το μεγά­λο (και ισχυ­ρό­τε­ρο από κάθε άλλο που έχει ποτέ υπάρ­ξει) οπτι­κό αμε­ρι­κα­νι­κό δια­στη­μι­κό τηλε­σκό­πιο James Webb, τον διά­δο­χο του Hubble.

Παράλ­λη­λα, θα προ­χω­ρή­σει η υλο­ποί­η­ση του προ­γράμ­μα­τος «‘Αρτε­μις» της NASA, που έχει θέσει ως στό­χο την επι­στρο­φή των Αμε­ρι­κα­νών αστρο­ναυ­τών (και της πρώ­της γυναί­κας) στη Σελή­νη το 2024. Σε αυτό το πλαί­σιο, ανα­μέ­νο­νται το 2021 απο­στο­λές μη επαν­δρω­μέ­νων σκα­φών στο φεγ­γά­ρι τόσο από τη NASA όσο και από συνερ­γα­ζό­με­νες με αυτήν ιδιω­τι­κές αμε­ρι­κα­νι­κές εται­ρεί­ες, αλλά και από άλλες χώρες (Ρωσία, Ινδία, Ιαπωνία).

Τον Ιού­λιο θα γίνει η εκτό­ξευ­ση της αμε­ρι­κα­νι­κής απο­στο­λής DART στους αστε­ροει­δείς Δίδυ­μο και Δίμορ­φο, που είναι μια πρώ­τη πρό­βα εκτρο­πής από την τρο­χιά τους, αν στο μέλ­λον βρε­θεί κάποιος αστε­ροει­δής απει­λη­τι­κός για τη Γη. Τον Οκτώ­βριο προ­γραμ­μα­τί­ζε­ται και η εκτό­ξευ­ση της αμε­ρι­κα­νι­κής απο­στο­λής Lucy, μιας 12ετούς «οδύσ­σειας» που θα περά­σει κοντά από οκτώ αστεροειδείς.

Πηγή: ΑΠΕ / Παύ­λος Δρακόπουλος

Φώτης Αγγου­λές, ο προ­λε­τά­ριος ποιητής