Γρά­φει ο Αστέ­ρης Αλα­μπής _Μίδας

8 Ιού­νη 1963. Συγκρο­τεί­ται από νέους καλ­λι­τέ­χνες η Δημο­κρα­τι­κή Κίνη­ση Νέων — Γρη­γό­ρης Λαμπρά­κης. Ανά­με­σά τους, οι Μίκης Θεο­δω­ρά­κης, Αργύ­ρης Κου­νά­δης, Μίνως Αργυ­ρά­κης, Βάσω Κατρά­κη, Μέντης Μπο­σταν­τζό­γλου (Μποστ), Ασπα­σία Παπα­θα­να­σί­ου, Δάφ­νη Σκού­ρα, Αλέ­κος Αλε­ξαν­δρά­κης, Γεωρ­γία Χαρα­λα­μπί­δου, κ.ά. Λίγο αργό­τε­ρα, στις 8/9/1964, η Κίνη­ση θα συγ­χω­νευ­τεί με τη Νεο­λαία της ΕΔΑ συγκρο­τώ­ντας τη Δημο­κρα­τι­κή Νεο­λαία Λαμπρά­κη (ΔΝΛ).

Στην πρω­το­πο­ρία η Δημο­κρα­τι­κή Νεο­λαία Λαμπρά­κη:

Δεκά­δες χιλιά­δες μέλη, οπα­δοί και φίλοι της Οργά­νω­σής μας, από την πρω­τεύ­ου­σα μέχρι το τελευ­ταίο χωριό της πατρί­δας μας, βρέ­θη­καν στις πρώ­τες γραμ­μές του ηρω­ι­κά αγω­νι­ζό­με­νου λαού μας, στα 4–5 χρό­νια μέχρι τη δικτα­το­ρία. Απέ­δει­ξε στην πρά­ξη ότι ήταν η πρω­το­πό­ρα μαζι­κή οργά­νω­ση της ανυ­πό­τα­χτης νεο­λαί­ας μας.

Στους τόπους δου­λιάς, στα σχο­λεία και τα πανε­πι­στή­μια, οι Λαμπρά­κη­δες έδω­σαν τον καλύ­τε­ρο εαυ­τό τους στους αγώ­νες για ένα καλύ­τε­ρο αύριο στη δου­λιά και τις σπου­δές τους. Αλη­σμό­νη­τοι ακό­μα θα μεί­νουν οι αγώ­νες τους για την άμε­ση κατάρ­γη­ση των κατά­πτυ­στων πιστο­ποι­η­τι­κών κοι­νω­νι­κών φρο­νη­μά­των, που στό­χο είχαν να παρα­μέ­νουν ερμη­τι­κά κλει­στές οι πύλες των ανώ­τε­ρων και ανώ­τα­των εκπαι­δευ­τι­κών ιδρυ­μά­των για τα παι­διά των λαϊ­κών μας αγω­νι­στών της Εθνι­κής Αντί­στα­σης. Η Δημο­κρα­τι­κή Νεο­λαία Λαμπρά­κη έγι­νε κυριο­λε­κτι­κά αγκά­θι στα μάτια των πιο αντι­δρα­στι­κών δυνά­με­ων της χώρας μας και των ξένων ιμπεριαλιστών.

Ένα χαρα­κτη­ρι­στι­κό παρά­δειγ­μα: Η τότε ηγε­σία της ΕΡΕ είχε κάνει το παν, προ­κει­μέ­νου να τεθεί η Οργά­νω­ση εκτός νόμου. Μάλι­στα δε, ο αρχη­γός της, Πανα­γιώ­της Κανελ­λό­που­λος, είχε τόσο ξεσπα­θώ­σει ενά­ντιά της, που στη διάρ­κεια μιας ομι­λί­ας του στη Βου­λή, απευ­θυ­νό­με­νος στον πρω­θυ­πουρ­γό, Γεώρ­γιο Παπαν­δρέ­ου, “κραύ­γα­ζε κυριο­λε­κτι­κά: Κύριε πρω­θυ­πουρ­γέ, απαι­τώ τώρα αμέ­σως να δια­λύ­σε­τε την Οργά­νω­ση της Δημο­κρα­τί­ας Νεο­λαί­ας Λαμπρά­κη, διό­τι παρα­πλα­νά τας νέας της Δεξιάς”.

Βέβαια, τέτοιες δηλώ­σεις σε καμιά περί­πτω­ση δεν είχαν σχέ­ση με την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα της καθη­με­ρι­νής δρά­σης και πάλης. Η ιστο­ρι­κή αλή­θεια, όμως, είναι ότι η Οργά­νω­ση αυτή είχε πάρει τέτοιες μαζι­κές δια­στά­σεις που στις γραμ­μές της προ­σελ­κύ­ο­νταν ακό­μα και νέοι από δεξιές οικο­γέ­νειες, οι οποί­οι έβρι­σκαν πραγ­μα­τι­κό περιε­χό­με­νο στους αγώ­νες και τις συντρο­φιές της. Πεποί­θη­σή μας είναι ότι η σημε­ρι­νή μας νεο­λαία πολ­λά έχει να διδα­χθεί από τους ωραί­ους αγώ­νες της που έγρα­ψαν ηρω­ι­κές σελί­δες στη νεό­τε­ρη ιστο­ρία της πατρί­δας μας.

60 χρό­νια από την ίδρυ­ση της «Δηµο­κρα­τι­κής Κίνη­σης Νέων “Γρη­γό­ρης Λαµπράκης”»

Το “Ζ” (Ζει) του Κώστα Γαβρά (σκη­νο­θε­σία), παρα­γω­γής 1969, είχα­με την τύχη να τη δού­με σε πρε­μιέ­ρα 26 Φλε­βά­ρη 1969 μήνες πριν βγει στις αίθου­σες. Ο κόσμος στο ασφυ­κτι­κά γεμά­το κινη­μα­το­θέ­α­τρο, με πάνω από 1000 άτο­μα και όρθιους παντού, αφού επί 2+ ώρες παρα­κο­λου­θού­σε βου­βός, μόλις βγή­καν οι τίτλοι τέλους ξέσπα­σε σε χει­ρο­κρό­τη­μα, που κρά­τη­σε πάνω από ένα 10λεπτο…

Γυρι­σμέ­νη επί χού­ντας σε Γαλ­λία & Αλγε­ρία, διάρ­κεια 127 λεπτά, σενά­ριο Βασί­λης Βασι­λι­κός (1966) + Jorge Semprún, Φωτο­γρα­φία Raoul Coutard, Μοντάζ Françoise Bonnot μου­σι­κή Μίκης, με Yves Montand, Ειρή­νη Παπά, Jean-Louis Trintignant, François Périer, Jacques Perrin κά Κέρ­δι­σε 2 Όσκαρ, 12 άλλα βρα­βεία & 13 υπο­ψη­φιό­τη­τες, Χρυ­σές Σφαί­ρες, BAFTA κλπ. Γλώσ­σα: Γαλ­λι­κά, Ρωσι­κά, Αγγλι­κά, ιτα­λι­κά, αργό­τε­ρα κυκλο­φό­ρη­σε και με ελλη­νι­κούς υπότιτλους.

Η Ται­νία, προ­σπα­θεί να προ­σεγ­γί­σει πολι­τι­κά την περί­ο­δο 1960–67 με επί­κε­ντρο τη δολο­φο­νία του Γρη­γό­ρη Λαμπρά­κη. Για να το πετύ­χεις, πρέ­πει να έχεις τις κατάλ­λη­λες ιδε­ο­λο­γι­κο­πο­λι­τι­κές ανα­φο­ρές, αλλιώς…

Ακο­λού­θη­σαν κι άλλες παρό­μοιες –που οι «ειδι­κοί» τα κατα­τάσ­σουν στα πολι­τι­κά θρί­λερ, όπως L’Aveu — Η Ομο­λο­γία (1970), État de siège — Κατά­στα­ση Πολιορ­κί­ας (1973), Missing — Ο Αγνο­ού­με­νος (1982) Le Couperet — Το τσε­κού­ρι (2005). Στα υπέρ της ο σεβα­σμός των ηρώ­ων –στα πλαί­σια της μυθο­πλα­σί­ας πάντα καθώς και η αυτού­σια μετα­φο­ρά κάποιων γεγο­νό­των, όπως πχ η εναρ­κτή­ρια σκη­νή της ται­νί­ας με την μετα­φο­ρι­κή ομι­λία για τον περο­νό­σπο­ρου που απο­τε­λεί σχε­δόν αυτο­λε­ξεί μετα­φο­ρά του Γενι­κού Επι­θε­ω­ρη­τή Χωρο­φυ­λα­κής –και από τους πρω­τερ­γά­τες της δολο­φο­νί­ας Λαμπρά­κη Κων­στα­ντί­νου Μήτσου, που έγι­νε στις 22 Μαΐ­ου 1963 λίγες ώρες πριν τη συγκέ­ντρω­ση της ΕΕΔΥΕ.

(σημεία των και­ρών) Συνε­κλο­νί­σθη η πλα­τεία … από ζητω­κραυ­γάς και χει­ρο­κρο­τή­μα­τα κατά την προ­σέ­λευ­σιν και την απο­χώ­ρη­σιν των … κ κ. Παπαν­δρέ­ου και Βενιζέλου!!

Το αιματηρό χρονικό \ Μοιρολόι

Φεγ­γά­ρι, ερη­μο­φέγ­γα­ρο \ κρι­θά­ρι­νο φεγ­γά­ρι των φτωχών
αγέ­ρα, πικραγέρα/ πολύ­λα­λε αγέ­ρα των μουγγών
σ’ ένα σταυ­ρο­δρό­μι από­ψε \ μήνα Μάη
σταυ­ρώ­σα­νε το νιο, μήνα Μάη
σταυ­ρώ­σαν το ροδό­στα­μο και το λεμονανθό –
ροδιά, δος του το αίμα σου
δος του το φέγ­γος σου, στερ­νό του ηλιοβασίλεμα,
μήνα Μάη, σταυ­ρώ­σαν τον αυγερινό
αχ, το πρωί ήταν ήλιος και δροσιά
το μεση­μέ­ρι λάμ­ψη κι όνειρα
το βρά­δυ ήρθε πικρό κι ολόμαυρο,
σ’ ένα σταυ­ρο­δρό­μι απόψε

Μήνα Μάη \ σταυ­ρώ­σα­νε το Μάη
ύστε­ρα πλύ­ναν τα μαχαί­ρια και σκο­τώ­σαν το νερό,
ύστε­ρα κάναν να κοι­τά­ξουν και σκο­τώ­σα­νε το δειλινό
αστρο­φεγ­γιά \ χρυ­σά­φι στο ταγά­ρι των τυφλών
α, σκύ­λα αστρο­φεγ­γιά, όπυ τους έφεγγες,
σ’ ένα σταυ­ρο­δρό­μι από­ψε \ μήνα Μάη
Μεγά­λη Παρα­σκευή των φτωχών
κι ολόρ­θες οι γυναί­κες στα κατώφλια
με τα μεγά­λα μάτια τους τον σαβανώνουν,
τα δεντρο­λί­βα­να σκύ­βουν και τον μυρώνουν,
οι άντρες πέρα μες στα καπηλιά
μ’ ένα πικρό τρα­γού­δι τον κατευοδώνουν
τα χελι­δό­νια έρχο­νται και τον ανασηκώνουν,
αχ, το πρωί ήταν άνοιξη
το βρά­δυ μαύ­ρη συννεφιά

Το βρά­δυ ήρθε με δώδε­κα καρφιά
το βρά­δυ γαύ­γι­ζε με δώδε­κα σκυλιά
το βρά­δυ σώπαι­νε μ’ όλα του τα καμπαναριά
σύγνε­φο, πικρο­σύ­γνε­φο \ για­τί δεν έμπαι­νες μπροστά
κι από την κοντι­νή την εκκλησιά
για­τί δεν έσκου­ζες παρ­θέ­να Παναγιά,
α, κάτω απ’ τον άδειο ουρανό,
σ’ ένα σταυ­ρο­δρό­μι απόψε/ μήνα Μάη
μήνα Μάη/ σταυ­ρώ­σα­νε το νιο.”

(“Τάσος Λει­βα­δί­της, Ποί­η­ση, τ. 1”, εκδ. Κέδρος).

Έκδο­ση των“Λαμπράκηδων” αμέ­σως μετά τη δολοφονία

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, “ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ” — 23.5.63

Σοβα­ρώ­τα­τα επει­σό­δια εση­μειώ­θη­σαν την εσπέ­ραν οήμε­ρον κατά την διάρ­κειαν της συγκε­νι­ρώ­σε­ως των οπα­δών της Είρή­νης η οποία επραγ­μα­το­ποι­ή­θη εις την αίθου­σαν της Λέσχης των Εμπο­ρο­ϋ­παλ­λή­λων …επί των οδών Βενι­ζέ­λου & Ερμού.

Συγκε­κρι­μέ­νως, ο κύριος Ομι­λη­τής Βου­λευ­τής Πει­ραιώς κ. Γ. Λαμ­κρά­κης, ενώ προ­σήρ­χε­το περί ώραν 8.30 μμ. εδέ­χθη επί­θε­σιν και εκα­κο­ποι­ή­θη υπό νεα­ρών ανη­κό­ντων εις την Δεξιάν οι οποί­οι _ανερχόμενοι είς 100 περί­που, είχον συγκε­ντρω­θή επί του πεζο­δρο­μί­ου έξω­θιν του κτι­ρί­ου (…) και προ­έ­βαι­νον εις εκδη­λώ­σεις απο­δο­κι­μα­σί­ας, απο­κα­λού­ντες τους οπα­δούς τη Ειρή­νης «προ­δό­τας» και «Βουλ­γά­ρους».

Κατά τήν λήξιν τής συγκε­ντρώ­σε­ως την 10ην  μ.μ., οι ίδιοι νεα­ροί επκε­τέ­θη­σαν διά γρόν­θων καί τινες δι’ όμβρελ­λών, ενα­ντί­ον των οπα­δών της Ειρή­νης, με απο­τέ­λε­σμα να τραυ­μα­μα­τι­σθή σοβα­ρώς είς την κεφα­λήν καί το πρό­σω­πον ο βου­λευ­τής Καβά­λας κ. Γ. Τσα­ρου­χάς, ο οποί­ος έπε­σεν αναί­α­θη­τος καί αίμό­φυρ­τος επί του πεζο­δρο­μί­ου υπο­στάς Εγκε­φα­λι­κήν Διάσεισιν.

(…)

Εν τω μετα­ξύ ο βου­λευ­τής κ. Λαμπρά­κης παρέ­μει­νεν είς τήν αίθου­σαν διά να απο­φύ­γη τους ταρα­χο­ποιούς, ανε­χώ­ρη­σε δε ημί­σειαν ώραν μετά τα επει­σό­δια, συνο­δευό­με­νος υπό τριών φίλων του καί κατευ­θυ­νό­με­νος είς τ ξενο­δο­χεί­ον Κοντινεντάλ.
Ενώ όμως εύρί­σκο­ντο είς τήν δια­σταύ­ρω­σιν τών οδών Βενι­ζέ­λου καί Ερμού, τρί­κυ­κλος μοτο­συ­κλέτ­τα εξήλ­θεν αίψ­νι­δί­ως εκ παρό­δου και με ιλιγ­γιώ­δη ταχύ­τη­τα κατηυ­θύν­θη προς την ομά­δα …προς τον βου­λευ­τήν, τον παρέ­συ­ρε και ακο­λού­θως έσπευ­σε να εξα­φα­νι­σθή ανα­πτύ­ξας  μεγα­λυ­τέ­ραν ταχύτητα.

Ο κ. Λαμπρά­κης διε­κο­μί­σθη εν κακή κατα­στά­σει είς το νοσο­χο­μεί­ον «ΑΧΕΠΑ» … η κατά­στα­σίς του είναι απελ­πι­στι­κή. Υπό της Αρι­στε­ρός υπο­στη­ρί­ζε­ται ότι πρό­κει­ται περί σκη­νο­θε­τη­μέ­νου δυστυ­χή­μα­τος, με σκο­πόν την εξό­ντω­σιν του κ. Λαμπράκη.

Το μεσο­νύ­κτιον ανε­κοι­νώ­θη, ότι συνε­λή­φθη υπό της ’Αστυ­νο­μί­ας οδη­γός της μοτο­συ­κλέτ­τας, ο οποί­ος είναι ο Σταύ­ρος Κοτζα­μά­νης, ετών 35, μετα­φο­ρεύς, κάτοι­κος Τριαν­δρί­ας. 0 δρά­στης ισχυ­ρί­ζε­ται, ότι παρέ­συ­ρε καί ετραυ­μά­τι­σε τον κ. Λαμπρά­κην διό­τι απώ­λε­σε τήν ψυχραι­μί­αν του.

Τα Ιου­λια­νά βέβαια μας κλη­ρο­νό­μη­σαν ένα πολύ σημα­ντι­κό δίδαγ­μα: Όταν ένα πρω­το­φα­νές και γιγά­ντιο λαϊ­κό κίνη­μα, όπως αυτό των ημε­ρών του Ιού­λη του 1965, δε στη­ρί­ζε­ται σε στι­βα­ρές οργα­νώ­σεις των υπεύ­θυ­νων πολι­τι­κών δυνά­με­ων και κύρια του  Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος Ελλά­δας, δεν μπο­ρεί να φέρει σε αίσιο πέρας την απο­στο­λή του. Στην προ­κει­μέ­νη περί­πτω­ση, την απο­φα­σι­στι­κή απο­τρο­πή της φασι­στι­κής δικτα­το­ρί­ας που επέ­βα­λαν στη χώρα μας οι ντό­πιες αντι­δρα­στι­κές δυνά­μεις — σε συνερ­γα­σία και με προ­τρο­πή του ΝΑΤΟ και του αμε­ρι­κά­νι­κου ιμπε­ρια­λι­σμού — και ο παρα­πέ­ρα ριζι­κός εκδη­μο­κρα­τι­σμός της πολι­τι­κής και κοι­νω­νι­κής ζωής του τόπου (βλ Μάκη ΜΑΪΛΗ ΚΟΜΕΠ 3/2005)

Πριν από 60 χρό­νια, στις 22 Μάη 1963, ο Γρη­γό­ρης Λαμπρά­κης _βουλευτής και αντι­πρό­ε­δρος της Ελλη­νι­κής Επι­τρο­πής για τη Διε­θνή Υφε­ση και Ειρή­νη, χτυ­πή­θη­κε θανά­σι­μα, μετά από εκδή­λω­ση της ΕΕΔΥΕ στη Θεσ­σα­λο­νί­κη, και λίγες μέρες μετά, στις 27 Μάη, «έφυ­γε» από τη ζωή.

Γεν­νη­μέ­νος στην Κερα­σί­τσα της Τεγέ­ας (ν. Αρκα­δί­ας — 14^ο παι­δί από τα συνο­λι­κά 18…) στις 3 Απρί­λη του 1912, το 1934 μετα­κό­μι­σε στην Αθή­να για να γρα­φτεί στην Ιατρι­κή Σχο­λή και την ίδια χρο­νιά έκα­νε τα πρώ­τα βήμα­τά του στον αθλη­τι­σμό. Στη διάρ­κεια των φοι­τη­τι­κών του χρό­νων κέρ­δι­σε 12 χρυ­σά μετάλ­λια σε βαλ­κα­νι­κούς αγώ­νες στο άλμα εις μήκος και στις απο­στά­σεις 100 και 200 μέτρων.

Το 1940 πήρε το πτυ­χίο του και το 1943 πρω­το­στά­τη­σε στην ίδρυ­ση της Ένω­σης Ελλή­νων Αθλη­τών, η οποία διορ­γά­νω­σε στη συνέ­χεια αγώ­νες για την ενί­σχυ­ση των λαϊ­κών συσ­σι­τί­ων. Έπει­τα από τον πόλε­μο εκπό­νη­σε τη διδα­κτο­ρι­κή του δια­τρι­βή στο Πανε­πι­στή­μιο Αθη­νών και ανα­κη­ρύ­χθη­κε σε υφη­γη­τή στο ίδιο πανεπιστήμιο.

Στα χρό­νια της Κατο­χής και μέχρι το 1945 εργά­στη­κε στο Μαιευ­τή­ριο Ηλιά­δη. Παράλ­λη­λα, πρω­το­στά­τη­σε στην ίδρυ­ση της Ένω­σης Ελλή­νων Αθλη­τών, της οποί­ας ήταν αντιπρόεδρος.

Το 1961 εκλέ­χτη­κε βου­λευ­τής του ΠΑΜΕ (Παν­δη­μο­κρα­τι­κό Αγρο­τι­κό Μέτω­πο — εκλο­γι­κή συνερ­γα­σία της ΕΔΑ με το Εθνι­κό Αγρο­τι­κό Κόμ­μα) στην Α’ Περι­φέ­ρεια του Πει­ραιά. Ως βου­λευ­τής, βρέ­θη­κε στο πλευ­ρό του λαού, συμ­με­τεί­χε στις εργα­τι­κές, λαϊ­κές κινη­το­ποι­ή­σεις. Πρω­το­στά­τη­σε παράλ­λη­λα στο φιλει­ρη­νι­κό κίνη­μα, ανα­πτύσ­σο­ντας πλού­σια δρά­ση μέσα απ’ τις γραμ­μές της Ελλη­νι­κής Επι­τρο­πής για τη Διε­θνή Ύφε­ση και Ειρή­νη (ΕΕΔΥΕ), ως αντι­πρό­ε­δρός της (βλ. «Δοκί­μιο Ιστο­ρί­ας του ΚΚΕ — Β΄ Τόμος _1949-1968» _σ. 467, Εκδό­σεις «Σύγ­χρο­νη Επο­χή», Αθή­να 2011).

Στις 21-Απρ-1963 αψη­φώ­ντας σχε­τι­κή απα­γό­ρευ­ση της αστυ­νο­μί­ας, πραγ­μα­το­ποί­η­σε την 1^η Μαρα­θώ­νια πορεία Ειρή­νης, βαδί­ζο­ντας το μεγα­λύ­τε­ρο μέρος της δια­δρο­μής μόνος του, εν μέσω απει­λών, πριν τελι­κά συλ­λη­φθεί και αμέ­σως μετά μετέ­βη στο Λον­δί­νο για να συμπα­ρα­στα­θεί στους Έλλη­νες, Κύπριους και Άγγλους δια­δη­λω­τές που ζητού­σαν την απε­λευ­θέ­ρω­ση πολι­τι­κών κρα­του­μέ­νων στην Ελλά­δα, ανά­με­σα στους οποί­ους ήταν και η σύζυ­γος του σ.φου Αντώ­νη Αμπα­τιέ­λου, Μπέ­τυ (γνω­στο το περι­στα­τι­κό με τη βασί­λισ­σα Φρει­δε­ρί­κη, η οποία βρι­σκό­ταν στην αγγλι­κή πρω­τεύ­ου­σα προ­κει­μέ­νου να παρα­στεί σε βασι­λι­κούς γάμους).

Η δολοφονική επίθεση

Στις 22 Μάη 1963, ο Γρη­γό­ρης Λαμπρά­κης βρέ­θη­κε στη Θεσ­σα­λο­νί­κη για να μιλή­σει σε συγκέ­ντρω­ση της Επι­τρο­πής Ειρή­νης Θεσ­σα­λο­νί­κης με θέμα: «Ειρή­νη και αφο­πλι­σμός διά τον κόσμον ολό­κλη­ρον και διά την Ελλά­δα».

Ήδη απ’ το πρωί εκεί­νης της μέρας, στην ΕΔΑ είχε φτά­σει η πλη­ρο­φο­ρία πως σχε­δια­ζό­ταν επί­θε­ση ενα­ντί­ον του Λαμπρά­κη. Εκ μέρους της ΕΔΑ, ο Σύλ­λας Παπα­δη­μη­τρί­ου επι­κοι­νώ­νη­σε με τον προϊ­στά­με­νο της Εισαγ­γε­λί­ας Πρω­το­δι­κών Θεσ­σα­λο­νί­κης ζητώ­ντας να παρ­θούν μέτρα για την προ­στα­σία του Λαμπρά­κη².

Από νωρίς, έξω από τα γρα­φεία του Δημο­κρα­τι­κού Συν­δι­κα­λι­στι­κού Κινή­μα­τος, όπου θα πραγ­μα­το­ποιού­νταν η συγκέ­ντρω­ση, είχε οργα­νω­θεί «αντι­συ­γκέ­ντρω­ση» δια­φό­ρων «παρα­κρα­τι­κών», με τη συνερ­γα­σία των αστυ­νο­μι­κών αρχών.

Καθ’ όλη τη διάρ­κεια των γεγο­νό­των που ακο­λού­θη­σαν, παρό­ντες ήταν περί­που 180 άνδρες της Χωρο­φυ­λα­κής, οι οποί­οι όχι μόνο δεν αντέ­δρα­σαν στις εγκλη­μα­τι­κές ενέρ­γειες που συνέ­βαι­ναν μπρο­στά τους, αλλά συμ­με­τεί­χαν ενερ­γά σε αυτές.

Περί­που στις 8.20 το βρά­δυ, ο Λαμπρά­κης ξεκί­νη­σε από το ξενο­δο­χείο «Κοσμο­πο­λίτ», όπου έμε­νε, για να πάει στο χώρο της συγκέ­ντρω­σης. Τότε δέχθη­κε την πρώ­τη επί­θε­ση από τους «παρα­κρα­τι­κούς», οι οποί­οι τον χτύ­πη­σαν στο κεφάλι.

Γιώρ­γος Τσα­ρου­χάς, πρό­τυ­πο ανθρώ­που και λαϊ­κού αγω­νι­στή – 48 χρό­νια από τη στυ­γε­ρή δολο­φο­νία του

Σοβα­ρά επί­σης, τραυ­μα­τί­στη­κε ο έτε­ρος βου­λευ­τής Καβά­λας Γιώρ­γος Τσα­ρου­χάς, που δολο­φο­νή­θη­κε πέντε χρό­νια αργό­τε­ρα κατά τη διάρ­κεια βασα­νι­στη­ρί­ων, μετά τη σύλ­λη­ψή του από τη χού­ντα (σσ. κατά τη σύλ­λη­ψή του, είχε πάνω του σημεί­ω­μα με από­φα­ση της ΚΟ Θεσ­σα­λο­νί­κης του ΚΚΕ, το οποίο πρό­λα­βε να κατα­πιεί. Το σημεί­ω­μα αυτό βρέ­θη­κε κατά την νεκρο­ψία-νεκρο­το­μή και συμπε­ριε­λή­φθη στη δικο­γρα­φία. Χρειά­στη­κε να περά­σουν 11 ολό­κλη­ρα χρό­νια _1979, για τη δίκη, όπου κατη­γο­ρού­με­νοι ήταν οι Στέ­φα­νος Καρα­μπέ­ρης, Φωκί­ων Καρα­πά­νος, Δημή­τριος Στα­μα­τό­που­λος και Δημή­τριος Τασό­που­λος, αξιω­μα­τι­κοί της αστυ­νο­μί­ας που η χού­ντα είχε παρα­ση­μο­φο­ρή­σει για τη σύλ­λη­ψη του Τσα­ρου­χά, οι οποί­οι κατα­δι­κά­στη­καν σε μικρές ποι­νές φυλάκισης)

Ακο­λού­θη­σαν προ­σπά­θεια των τρα­μπού­κων να μπουν στο κτί­ριο όπου γινό­ταν η συγκέ­ντρω­ση και λιθο­βο­λι­σμός των παρα­θύ­ρων του κτι­ρί­ου, ενώ φώνα­ζαν διά­φο­ρα αντι­κομ­μου­νι­στι­κά συν­θή­μα­τα όπως «Βούλ­γα­ροι θα πεθά­νε­τε, Βούλ­γα­ρε Λαμπρά­κη θα πεθά­νεις, θα πεθά­νε­τε όλοι σας»³.

Καθώς η συγκέ­ντρω­ση βρι­σκό­ταν σε εξέ­λι­ξη, ο Γιώρ­γης Τσα­ρου­χάς, στέ­λε­χος του ΚΚΕ και βου­λευ­τής Καβά­λας, ενη­με­ρώ­θη­κε για τα γεγο­νό­τα και προ­σήλ­θε στο χώρο της συγκέ­ντρω­σης. Εξω από το κτί­ριο, ένας απ’ τους τρα­μπού­κους τον χτύ­πη­σε στο κεφά­λι. Στη συνέ­χεια, ο Τσα­ρου­χάς επι­βι­βά­στη­κε σε ασθε­νο­φό­ρο, το οποίο και στα­μά­τη­σαν οι «παρα­κρα­τι­κοί» για να επι­τε­θούν εκ νέου στον Τσαρουχά:

«Τότε οι τρα­μπού­κοι όρμη­σαν», διη­γή­θη­κε ο ίδιος, «έσπα­σαν με ξύλα τα τζά­μια. Δυο — τρεις άντρες έπε­σαν απά­νω μου, φωνά­ζο­ντας “θα πεθά­νης!” και με κτυ­πού­σαν όλοι μαζύ στο κεφά­λι, στο πρό­σω­πο, παντού. Με άρπα­ξαν ύστε­ρα από χέρια και πόδια και με έσυ­ραν. Με κατέ­βα­σαν από το αυτο­κί­νη­το, μου έδω­σαν κι άλλα χτυ­πή­μα­τα και έχα­σα τις αισθή­σεις μου»⁴.

Όταν η εκδή­λω­ση τελεί­ω­σε, η αστυ­νο­μία απα­γό­ρε­ψε την άμε­ση έξο­δο των συγκε­ντρω­μέ­νων. Όταν δε επέ­τρε­ψε την έξο­δο του Λαμπρά­κη, διέ­τα­ξε να τον συνο­δεύ­σουν ελά­χι­στα άτομα.

Γύρω στις 10.15 μ.μ. και ενώ ο Λαμπρά­κης βάδι­ζε προς το ξενο­δο­χείο «Κοσμο­πο­λίτ», ομά­δα τρα­μπού­κων κινή­θη­κε ενα­ντί­ον του. Τότε ένα τρί­κυ­κλο με οδη­γό τον Σπύ­ρο Κοτζα­μά­νη, που ήταν σταθ­μευ­μέ­νο κοντά στο χώρο της συγκέ­ντρω­σης, κατευ­θύν­θη­κε ενα­ντί­ον του Λαμπρά­κη και ο Μανώ­λης Εμμα­νου­η­λί­δης που βρι­σκό­ταν στο πίσω μέρος του οχή­μα­τος χτύ­πη­σε με λοστό θανά­σι­μα τον Λαμπράκη.

Μάρ­τυ­ρες μάλι­στα κατέ­θε­σαν πως το τρί­κυ­κλο ξεκί­νη­σε ύστε­ρα από υπό­δει­ξη ένστο­λου ανθυ­πο­μοί­ραρ­χου, ο οποί­ος είπε στον Κοτζα­μά­νη: «Βάλε εμπρός, τι κάθε­σαι, έρχο­νται»⁵.

Καθώς οι δρά­στες διέ­φευ­γαν με το τρί­κυ­κλο, οι αστυ­νο­μι­κοί δεν τους κατα­δί­ω­ξαν. Θα είχαν μάλι­στα κατα­φέ­ρει να εξα­φα­νι­στούν, αν δεν πηδού­σε στην καρό­τσα του τρί­κυ­κλου ο Μανώ­λης Χατζηα­πο­στό­λου, ο οποί­ος αφού κατά­φε­ρε να εξου­δε­τε­ρώ­σει τον Εμμα­νου­η­λί­δη, επι­τέ­θη­κε στον Κοτζα­μά­νη με σκο­πό να τον ανα­γκά­σει να στα­μα­τή­σει το τρί­κυ­κλο. Για το σάλ­το του πάνω στο τρί­κυ­κλο ο Χατζηα­πο­στό­λου απέ­κτη­σε την προ­σω­νυ­μία «Τίγρης».

Τελι­κά, ο Κοτζα­μά­νης στα­μά­τη­σε και κρα­τώ­ντας γκλομπ κινή­θη­κε ενα­ντί­ον του Χατζηα­πο­στό­λου. Τότε επε­νέ­βη­σαν διερ­χό­με­νοι και λίγο αργό­τε­ρα στο σημείο έφθα­σε ένας τρο­χο­νό­μος ο οποί­ος και συνέ­λα­βε τον Κοτζαμάνη.

Όσο εξε­λίσ­σο­νταν τα παρα­πά­νω, ο Λαμπρά­κης μετα­φέρ­θη­κε σε Σταθ­μό Πρώ­των Βοη­θειών του Ερυ­θρού Σταυ­ρού και στη συνέ­χεια στο Νοσο­κο­μείο ΑΧΕΠΑ σε κωμα­τώ­δη κατά­στα­ση από την οποία δεν εξήλ­θε ποτέ. Παρά τις προ­σπά­θειες των για­τρών, ανά­με­σά τους και ορι­σμέ­νοι που κατέ­φθα­σαν απ’ το εξω­τε­ρι­κό (Βρε­τα­νία, Ουγ­γα­ρία, Τσε­χία, Σοβιε­τι­κή Ένω­ση), η κατά­στα­ση του Λαμπρά­κη ήταν μη ανα­στρέ­ψι­μη. Πέθα­νε τέσ­σε­ρις μέρες αργότερα.

Σύμ­φω­να με καταγ­γε­λία του φοι­τη­τή Θ. Γρέ­βια, αφό­του ο Λαμπρά­κης μετα­φέρ­θη­κε στο ΑΧΕΠΑ, αφέ­θη­κε να πεθά­νει: “Τον άφη­σαν βαριά τραυ­μα­τι­σμέ­νο, χωρίς ορό στο νεκρο­θά­λα­μο του νοσο­κο­μεί­ου. Το σχέ­διό τους πέτυ­χε”.

Τα μεσά­νυ­χτα βρι­σκό­μα­σταν έξω από την κεντρι­κή είσο­δο του νοσο­κο­μεί­ου, όταν εξήλ­θε ένας για­τρός. Απευ­θύν­θη­κε σε μας, ρωτώ­ντας αν ήμα­σταν εκεί για τον Λαμπρά­κη. Του απα­ντή­σα­με “ναι”… eίπε ότι χρεια­ζό­ταν ένας από μας, για­τί δεν επαρ­κού­σε το νοση­λευ­τι­κό προ­σω­πι­κό _Πήγα εγώ. Κατέ­βη­κα με το για­τρό στο πρώ­το υπό­γειο. Από ένα μακρό­στε­νο διά­δρο­μο μπή­κα­με σε ένα κλει­στό θάλα­μο. Στην είσο­δο βλέ­πω τη γραμ­μα­τέα της οργά­νω­σής μας Καί­τη Τσα­ρου­χά, να κρα­τά­ει στα χέρια της τον βαρύ­τα­τα τραυ­μα­τι­σμέ­νο πατέ­ρα της, Γιώρ­γη και στο βάθος δεξιά ξαπλω­μέ­νο ανά­σκε­λα, το σώμα του Γρη­γό­ρη Λαμπράκη.

«Ο για­τρός μου ζήτη­σε να καθί­σω σε μια καρέ­κλα, πίσω από το κεφά­λι του, να τοπο­θε­τή­σω τα χέρια μου στην κάτω σια­γό­να και να κρα­τώ συνε­χώς το κεφά­λι του προς τα πίσω και έφυ­γε. Του είχαν κάνει τρα­χειο­στο­μία. Δεν ήταν δια­σω­λη­νω­μέ­νος, δεν είχε ορό. Κατά δια­στή­μα­τα το στή­θος του τρα­ντα­ζό­ταν από ακα­νό­νι­στες εισπνο­ές και εκπνο­ές», συνε­χί­ζει.

Ερω­τη­θείς για τον θάλα­μο και το αν υπήρ­χε άλλος ασθε­νής εκεί, απά­ντη­σε:

«Ο χώρος όπου βρι­σκό­μα­σταν δεν ήταν θάλα­μος νοση­λεί­ας. Ούτε τα κρε­βά­τια ήταν κρε­βά­τια νοση­λεί­ας. Το κρε­βά­τι στο οποίο ήταν ο Λαμπρά­κης, απο­τε­λού­νταν από τρεις ξύλι­νες σανί­δες πάνω σε δύο μεταλ­λι­κά “Π”, πιθα­νό­τα­τα νεκρο­κρέ­βα­το. Μάλ­λον ήταν ο νεκρο­θά­λα­μος του νοσοκομείου».

Στις 1.22 π.μ. της Δευτέρας 27 Μάη,
η καρδιά του Λαμπράκη έπαψε να χτυπά

(…)

Ο περο­νό­σπο­ρος προ­λαμ­βά­νε­ται δια των ψεκα­σμών δια­λυ­μά­των βαρ­δι­γαλ­λεί­ου ή βουρ­γουν­δί­ου πολ­τού — Δύο κλασ­σι­κές μέθο­δοι κατά κάποιον τρό­πο, Ο πολ­τός του Μπορ­ντώ και ο πολ­τός της Βουρ­γουν­δί­ας …της Γαλ­λι­κής επαρ­χί­ας με τα φημι­σμέ­να κρα­σιά. Κάθε χρό­νο γίνο­νται τρεις ψεκα­σμοί. Ο πρώ­τος όταν οι βλα­στοί φθά­σουν τα 12–15 εκα­το­στά (κλπ). Οι ψεκα­σμοί είναι προ­λη­πτι­κοί και δεν πρέ­πει να αμε­λού­νται… Εδώ ολο­κλη­ρώ­νω τα της κατα­πο­λε­μή­σε­ως του περο­νό­σπο­ρου. θυμί­ζο­ντας στους αγρό­τες ότι η ασθέ­νεια της αμπέ­λου, εμφα­νί­στη­κε για πρώ­τη φορά… ταυ­τό­χρο­να με την ιδε­ο­λο­γι­κή εκεί­νη ασθέ­νεια που πλήτ­τει τον άνθρω­πο. Εδώ, δίδω το λόγο στον Στρα­τη­γό της Χωρο­φυ­λα­κής. (Παρεμ­βο­λή πλά­νου) Κάθε ομοιό­τη­τα με γεγο­νό­τα ή πρό­σω­πα είναι ΗΘΕΛΗΜΕΝΗ. Μιλά­ει ο Μήτσου τώρα

(…)

Ομοί­ως προς τον περο­νό­σπο­ρον αυτή η ιδε­ο­λο­γι­κή ασθέ­νεια …πρέ­πει να κατα­πο­λε­μά­ται προ­λη­πτι­κώς. Όπως ο περο­νό­σπο­ρος οφεί­λε­ται στη δρά­ση νοση­ρών μικρο­βί­ων και δια­φό­ρων παρα­σι­τι­κών μυκή­των Ούτως… είναι απα­ραί­τη­τος ο ψεκα­σμός των ανθρώ­πων. Τα σχο­λεία απο­τε­λούν το πρώ­τον στά­διον. Ο δεύ­τε­ρος ψεκα­σμός γίνε­ται περί την άνθιση.Πρόκειται ασφα­λώς για τους φοι­τη­τές και τους εργά­τες. Η περί­ο­δος της στρα­τιω­τι­κής θητεί­ας είναι ο ιδα­νι­κός χρό­νος γι’ αυτό. Ούτως σώζε­ται η εθνι­κή ελευ­θε­ρία, από την ιδε­ο­λο­γι­κή αυτή ασθέ­νεια. Αυτή η νέα “ποι­κι­λία” πιο ακα­θό­ρι­στη και ύπου­λη είναι ένας εχθρός δόλιος που απο­μα­κρύ­νε­ται απ’ τον Θεόν και το Στέμ­μα. Άμα τη εμφα­νί­σει των δια­φό­ρων “-ισμών” σοσια­λι­σμός, αναρ­χι­σμός, ιμπε­ρια­λι­σμός, κομ­μου­νι­σμός κ.λπ. οι κηλί­δες στην επι­φά­νεια του ηλί­ου επλή­θυ­ναν. Ο Θεός αρνεί­ται να φωτί­σει τους Ερυ­θρούς! Πρέ­πει να δια­φυ­λά­ξου­με τα υγιή τμή­μα­τα της κοι­νω­νί­ας μας και να θερα­πεύ­σου­με τα ασθε­νή. Από­ψε ο εχθρός θα συγκε­ντρω­θεί στην πόλη μας. Εμείς όμως δεν είμα­στε “-ισμός”. Ζώμεν εν Δημο­κρα­τία. Δεν θα απα­γο­ρεύ­σο­μεν την συγκέ­ντρω­σιν. Ούτε θα απα­γο­ρεύ­σο­μεν τις εκδη­λώ­σεις των αντι­φρο­νού­ντων. Δια τού­των υγιών στοι­χεί­ων, των αντι­σω­μά­των θα κατα­πο­λε­μή­σου­με και θα πατά­ξου­με όλες τις ασθέ­νειες. Εκεί­νες της αμπέ­λου και εκεί­νες της κοι­νω­νί­ας. Τοσαύ­τα είχον ειπείν.

Η ρομα­ντι­κή σκη­νή πριν το τέλος, δίπλα στη θάλασ­σα που μοιά­ζει “δικαί­ω­ση” εμφα­νί­ζει ανά­γλυ­φα και τα ιδε­ο­λο­γι­κά όρια του Γαβρά. Αν και πρω­θύ­στε­ρη ‑είπα­με, η ται­νία είναι του 1969 μιλά­ει για την σχε­δόν “επα­νά­στα­ση” με τον Παπαν­δρέ­ου που δεν πραγ­μα­το­ποι­ή­θη­κε λόγω δικτα­το­ρί­ας (την οποία μάλι­στα παρου­σιά­ζει “γλα­φυ­ρά”, μέσω απα­γο­ρεύ­σε­ων ‑μετα­ξύ αυτών μακρυ­μάλ­λη­δες και μίνι φού­στες). Συνι­στού­με να δεί­τε την ται­νία ‑ειδι­κά οι νεώ­τε­ροι _

Ο «Γέρων της… Δημο­κρα­τί­ας», κατά «του συρ­φε­τού των αλη­τών του ΚΚΕ»

Το κλί­μα που κυριάρ­χη­σε μετά την εγκύ­κλιο είναι αποκαλυπτικό.

Στις αρχές Απρί­λη 1965 απο­βλή­θη­καν διά παντός απ’ όλα τα γυμνά­σια της Ηπεί­ρου δύο μαθη­τές, επει­δή είχαν πάρει μέρος στην υπο­δο­χή του Μ. Θεο­δω­ρά­κη, προ­έ­δρου της Δημο­κρα­τι­κής Νεο­λαί­ας Λαμπρά­κη. Ακο­λού­θη­σαν και άλλες απο­βο­λές από τα Γυμνά­σια Ιωαν­νί­νων, Αρτας, Κομο­τη­νής, Καβά­λας κ.ά.

Ο Γ. Παπαν­δρέ­ου δήλω­σε: «Η διά παντός απο­βο­λή από το γυμνά­σιο Ιωαν­νί­νων δύο κομ­μου­νι­στών μαθη­τών απο­τε­λεί παρά­δειγ­μα για τον εκπαι­δευ­τι­κόν κόσμον της χώρας, διδά­σκο­ντας και διδα­σκο­μέ­νους. Η οργά­νω­σις της κομ­μου­νι­στι­κής νεο­λαί­ας Λαμπρά­κη δεν επι­τρέ­πε­ται να εισ­δύ­ση εις τα σχο­λεία. Αι κυρώ­σεις θα είναι σκλη­ρό­τα­ται» (Σπ. Λιναρ­δά­του: «Από τον εμφύ­λιο στη χού­ντα», τ. Ε’, σελ. 173).

#ΤΩΡΑ_ΚΚΕ

Υπάρχει ομοιότητα με σήμερα;