Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Δημοσθένης Λιγδόπουλος — Ωρίων Αλεξάκης: Έδωσαν τη ζωή τους στην υπόθεση της επανάστασης

Ο Ριζο­σπά­στης του Σ/Κ στα 102 Χρό­νια του ΚΚΕ περι­λαμ­βά­νει σε ένθε­το ένα εξαι­ρε­τι­κό αφιέ­ρω­μα 66 σελί­δων, με σπά­νια ντο­κου­μέ­ντα, στον πρω­το­πό­ρο Κομ­μου­νι­στή Δημο­σθέ­νη Λιγδό­που­λο που δολο­φο­νή­θη­κε τέτοιες μέρες εδώ και 100 χρόνια.Δημοσθένης Λιγδόπουλος στο Ριζοσπάστη του Σ Κ 21 22 Νοε

Στην έκδο­ση περι­λαμ­βά­νο­νται τα εξής κείμενα:

  • Βιο­γρα­φι­κά σημειώ­μα­τα των Λιγδό­που­λου και Αλεξάκη.
  • Κεί­με­να για το ταξί­δι και τη δολοφονία:
  • Ανα­κοί­νω­ση του ΣΕΚΕ(Κ) για τον θάνα­το του Λιγδόπουλου.
  • Άρθρο του Γραμ­μα­τέα του Κόμ­μα­τος Ν. Δημητράτου.
  • Γράμ­μα του Βούλ­γα­ρου κομ­μου­νι­στή Βασί­λι Κολάροφ.
  • Κεί­με­να του Δ. Λιγδόπουλου:
  • Ομι­λία του «Για την Κοι­νω­νία των Εθνών» στο ιδρυ­τι­κό Συνέ­δριο του ΣΕΚΕ.
  • Άρθρο του στον «Ριζο­σπά­στη» με τίτλο «Η κομ­μου­νι­στι­κή επανάστασις».
  • Άρθρο του στην εφη­με­ρί­δα «Εργα­τι­κός Αγών» με τίτλο «Ο αγώ­νας των κομμουνιστών».
  • Κεί­με­να για τον Δ. Λιγδό­που­λο, τα οποία υπο­γρά­φουν ο Δημή­τρης Σακα­ρέλ­λος (ζωγρά­φος) και ο λογο­τέ­χνης Κώστας Παρορίτης.

 Στην έκδο­ση υπάρ­χει επί­σης πλού­σιο φωτο­γρα­φι­κό υλι­κό. Η έκδο­ση θα δια­τί­θε­ται από Δευ­τέ­ρα ως έντυ­πο και ως e‑book της «Σύγ­χρο­νης Εποχής».

Το Ατέ­χνως θα κάνει μια σχε­τι­κή παρου­σί­α­ση του βιβλί­ου τις αμέ­σως επό­με­νες μέρες –σε ειδι­κό αφιέ­ρω­μα.

Ο Λιγδό­που­λος στη σύντο­μη ζωή του –«έφυ­γε» στα 22 του χρό­νια, αντι­πρό­σω­πος στο 2ο Συνέ­δριο της Γ΄ Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς στη Μόσχα αφού ενέ­τα­ξε το ΣΕΚΕ στις γραμ­μές της.

Εκεί δέθη­κε «για πάντα» με Ωρί­ω­να Αλε­ξά­κη, αφού μετά τη λήξη των εργα­σιών θα φτά­σουν μαζί στην Οδησ­σό ‑τέλη του Οκτώ­βρη του 1920- και θα επι­βι­βα­στούν σε πλοίο για να επι­στρέ­ψουν στην Ελλά­δα, όπου δε θα φτά­σουν ποτέ.

Δολο­φο­νή­θη­καν άναν­δρα και τα πτώ­μα­τά τους ξεβρά­στη­καν στις βουλ­γα­ρι­κές ακτές …ο Ωρί­ω­νας ήταν ένα χρό­νο μικρό­τε­ρος –γεν­νη­μέ­νος το 1899. Δυο κομ­μου­νι­στές ηγέ­τες λοι­πόν που έλα­χε να συνα­ντη­θούν και να γνω­ρι­στούν στο 2ο Συνέ­δριο της Γ΄ Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς. Ο πρώ­τος σαν αντι­πρό­σω­πος της ΚΕ του ΣΕΚΕ (ΚΚΕ). Ο δεύ­τε­ρος σαν στέ­λε­χος των μπολ­σε­βί­κων και της Διε­θνούς με το καθή­κον του αντι­προ­σώ­που της στα Βαλκάνια.Δημοσθένης Λιγδόπουλος Ριζοσπάστης

Ο Δ. Λιγδό­που­λος αφού πρω­το­στά­τη­σε στο Εθνι­κό Συμ­βού­λιο του ΣΕΚΕ και στο 2ο Συνέ­δριο του Κόμ­μα­τος της εργα­τι­κής τάξης της Ελλά­δας πήγε στη Μόσχα, έδρα της Διε­θνούς, ως αντι­πρό­σω­πος του Κόμ­μα­τος στο συνέ­δριό της προ­κει­μέ­νου να συν­δε­θεί το Κόμ­μα με τη Διεθνή.

Ωρίων Αλεξάκης

Ο Ωρί­ων Αλε­ξά­κης -αντί­θε­τα, δεν είναι γνω­στός στο πλα­τύ κοι­νό. Ούτε βεβαί­ως η σημα­ντι­κή δρά­ση του στο μικρό χρο­νι­κό διά­στη­μα που πρό­λα­βε να ζήσει. Ηταν ένας νέος σε ηλι­κία μπολ­σε­βί­κος, στέ­λε­χος ικα­νό, με τόλ­μη και απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα που ανέ­λα­βε δρά­ση σε δύσκο­λες απο­στο­λές κατά την περί­ο­δο της Οχτω­βρια­νής Επα­νά­στα­σης από την ΚΕ του Κόμ­μα­τός του. Ανα­δει­κνύ­ε­ται έτσι σε πρω­το­πό­ρο επα­να­στά­τη. Έτσι η ΚΕ του Κόμ­μα­τος των μπολ­σε­βί­κων του ανέ­θε­σε ευθύ­νη στην Κομ­μου­νι­στι­κή Διε­θνή από την οποία ανέ­λα­βε το καθή­κον του αντι­προ­σώ­που της στα Βαλ­κά­νια μετά το τέλος των εργα­σιών του 2ου Συνε­δρί­ου της.

Έτσι δέθη­κε η «μοί­ρα» δυο στε­λε­χών του διε­θνούς πια κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος. Για ελά­χι­στο χρο­νι­κό διά­στη­μα, όσο κρά­τη­σαν οι εργα­σί­ες του 2ου Συνε­δρί­ου της Διε­θνούς, και το «μοι­ραίο» ταξί­δι τους. Για το Κόμ­μα μας που ήταν στα πρώ­τα βήμα­τά του και το εργα­τι­κό κίνη­μα στην Ελλά­δα και στα Βαλ­κά­νια, ήταν μια τερά­στια απώ­λεια για τη συγκε­κρι­μέ­νη επο­χή. Δυο από τους καλύ­τε­ρους γιους της εργα­τι­κής τάξης δολο­φο­νή­θη­καν δίνο­ντας τη ζωή τους για την υπό­θε­ση της επανάστασης.

Ο Λιγδό­που­λος είναι ο πρώ­τος νεκρός του Κομ­μου­νι­στι­κού Κόμ­μα­τος της Ελλά­δας που έπε­σε στο επα­να­στα­τι­κό καθή­κον.

Παρου­σιά­ζου­με σύντο­μη βιο­γρα­φία των δύο αυτών πρω­το­πό­ρων του κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος, αλλά και τη σύντο­μη κοι­νή ζωή τους όπως την έχει κατα­γρά­ψει ο Σοβιε­τι­κός Λεβ Γκούρ­βιτς, μετά από επι­στα­μέ­νη έρευ­να, κυρί­ως στα αρχεία της Γ΄ Διε­θνούς αλλά και σε αρχεία του ΚΚΣΕ, ανα­ζη­τώ­ντας στοι­χεία για τη ζωή του Ωρί­ω­να Αλε­ξά­κη, ο οποί­ος συνέ­γρα­ψε και τη βιο­γρα­φία του.

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΛΙΓΔΟΠΟΥΛΟΣ
Ο πρώτος ήρωας κομμουνιστής της Ελλάδας

Ο Δημο­σθέ­νης Λιγδό­που­λος γεν­νή­θη­κε στην Αθή­να το 1898. Σε ηλι­κία 18 ετών, στα 1916, γρά­φε­ται στο Πανε­πι­στή­μιο, φοι­τη­τής των Μαθη­μα­τι­κών. Την ίδια χρο­νιά, μαζί με τους συμ­φοι­τη­τές και ομοϊ­δε­ά­τες του Σπ. Κομιώ­τη, Φρ. Τζου­λά­τη και τους αδελ­φούς Δού­μα, ίδρυ­σε τη «Σοσια­λι­στι­κή Νεο­λαία» Αθή­νας. Οι σοσια­λι­στι­κές ιδέ­ες, το εργα­τι­κό κίνη­μα, από τότε ταυ­τί­στη­καν με τη ζωή του. Η Μεγά­λη Οχτω­βρια­νή Σοσια­λι­στι­κή Επα­νά­στα­ση, την οποία και υπε­ρα­σπι­ζό­ταν μ’ όλες του τις δυνά­μεις, φού­ντω­σε τη φλό­γα της επα­να­στα­τι­κής δρά­σης του Λιγδόπουλου.

Η «Σοσια­λι­στι­κή Νεο­λαία» ανέ­πτυ­ξε σημα­ντι­κή δρά­ση ιδιαί­τε­ρα αμέ­σως μετά την Οχτω­βρια­νή Επα­νά­στα­ση, ενώ συμ­με­τεί­χε στις διερ­γα­σί­ες για την πραγ­μα­το­ποί­η­ση του πρώ­του πανελ­λα­δι­κού Σοσια­λι­στι­κού Συνε­δρί­ου, με σκο­πό τη συνέ­νω­ση όλων των τότε σοσια­λι­στι­κών οργα­νώ­σε­ων σε ενιαίο κόμ­μα. Διερ­γα­σί­ες που ευο­δώ­θη­καν με την ίδρυ­ση του Σοσια­λι­στι­κού Εργα­τι­κού Κόμ­μα­τος Ελλά­δας (ΣΕΚΕ), το μετέ­πει­τα ΚΚΕ.

Στο ιδρυ­τι­κό συνέ­δριο του Κόμ­μα­τος, στις 4–10 (17–23 με το νέο ημε­ρο­λό­γιο) του Νοέμ­βρη του 1918, ο Λιγδό­που­λος θα προ­βά­λει μαχη­τι­κά τις ταξι­κές διε­θνι­στι­κές θέσεις επι­μέ­νο­ντας στο μαρ­ξι­στι­κό-λενι­νι­στι­κό χαρα­κτή­ρα που έπρε­πε να έχει το κόμ­μα της εργα­τι­κής τάξης, κόντρα στο «δυτι­κό σοσια­λι­σμό», όπως χαρα­κτή­ρι­ζε τη Β΄ Διε­θνή, παρά το γεγο­νός ότι η μαρ­ξι­στι­κή μόρ­φω­ση στην Ελλά­δα δεν ήταν στο επί­πε­δο που θα επέ­τρε­πε να ξεκα­θα­ρί­σει κανείς εύκο­λα τα σχε­τι­κά με τις διά­φο­ρες τάσεις στο διε­θνές εργα­τι­κό κίνη­μα. Παρ’ όλ’ αυτά ο Λιγδό­που­λος, επη­ρε­α­σμέ­νος από τους μπολ­σε­βί­κους, έκα­νε το παν ώστε να επι­κρα­τή­σουν στο Συνέ­δριο συνε­πείς ταξι­κές θέσεις και να εκφρα­στούν στις απο­φά­σεις του. Και τα κατά­φε­ρε μαζί με τους συντρό­φους του από τη «Σοσια­λι­στι­κή Νεολαία».

Στο Συνέ­δριο είχαν εμφα­νι­στεί βασι­κά τρεις ιδε­ο­λο­γι­κο­πο­λι­τι­κές τάσεις: Η δεξιά με βασι­κούς εκπρο­σώ­πους τον Ν. Γιαν­νιό και τον Αριστ. Σιδέ­ρη, η κεντρί­στι­κη- συμ­βι­βα­στι­κή με επι­κε­φα­λής τον Α. Μπε­να­ρό­για και η αρι­στε­ρή με επι­κε­φα­λής τον Δ. Λιγδό­που­λο και τους εκπρο­σώ­πους της «Σοσια­λι­στι­κής Ννε­ο­λαί­ας». Μαζί τους συντά­χτη­κε και ο Ν. Δημητράτος.

Έλληνες ναύτες Σεβαστούπολη 1919 εκστρατεία Αντάντ ενάντια στην Οχτωβριανή επανάσταση

Έλλη­νες ναύ­τες Σεβα­στού­πο­λη 1919 κατά την εκστρα­τεία Αντάντ ενά­ντια στην Οχτω­βρια­νή επανάσταση


Σημα­ντι­κή ήταν η ομι­λία του Λιγδό­που­λου στο Συνέ­δριο για το χαρα­κτή­ρα της Κοι­νω­νί­ας των Εθνών, που είναι, τηρου­μέ­νων των ανα­λο­γιών, επί­και­ρη αφού ουσια­στι­κά ανα­δει­κνύ­ει το ρόλο των ιμπε­ρια­λι­στι­κών κρα­τών και της συνέ­νω­σής τους ενά­ντια στους λαούς.

Ας την παρακολουθήσουμε:

«Κοι­νω­νία των εθνών: Είναι κίν­δυ­νος, όχι εγγύησις

Εδώ και εκα­τόν κάτω χρό­νια τρεις αυτο­κρά­το­ρες μαζεύ­τη­καν οι οποί­οι με άλλους βασι­λείς συνεν­νο­ή­θη­καν να κυβερ­νούν στο μέλ­λον τους λαούς των εν πνεύ­μα­τι χρι­στια­νι­κώ και πατρι­κώ. Τι ωραί­ος σκο­πός για τους αστούς, του­λά­χι­στον για τους ανθρώ­πους που ‘θελαν ένα βασι­λέα. Μα ο σκο­πός αυτός έκρυ­βε άλλα, ο κατά βάθος σκο­πός ήτο να κατα­πνί­ξουν κάθε ελευ­θε­ρω­τι­κό πνεύ­μα των λαών, που ποτι­σμέ­νοι από την Γαλ­λι­κή Επα­νά­στα­ση είχαν αρχί­σει να αισθά­νο­νται τον βαθύ αυταρ­χι­κό ζυγό. Και εάν η Ελλη­νι­κή Επα­νά­στα­ση δεν έτυ­χε βοη­θεί­ας από τας ευρω­παϊ­κάς κυβερ­νή­σεις μ’ όλο το φιλελ­λη­νι­σμό που βασί­λευε τότε στην Ευρώ­πη, ένας λόγος ήταν η ιερή αυτή συμ­μα­χία. Στις αρχές του αιώ­να μας ιδρύ­θη­κε και ένα μέγα­ρο στη Χάγη για την ειρή­νη από μερι­κούς αστούς και μερι­κούς βασι­λείς. Δυστυ­χώς, τα ωραία λόγια και τα καλ­λι­μάρ­μα­ρα κτί­ρια δεν ίσχυ­σαν για να εμπο­δί­σουν τον τρο­με­ρό πόλεμο.

Αυτό έγι­νε για­τί οι πόλε­μοι εξά­πα­ντος δεν κηρύ­χτη­καν, αλλά δημιουρ­γού­νται από οικο­νο­μι­κούς όρους. Μ’ αυτά τα προη­γού­με­να θα παρα­κα­λέ­σω τους αντι­προ­σώ­πους να σκε­φθούν για το ζήτη­μα της κοι­νω­νί­ας των εθνών. Για μας ο σημε­ρι­νός πόλε­μος ήτο μια έντα­ση του βιο­μη­χα­νι­κού αντα­γω­νι­σμού, μια κρί­ση, ένας τσα­κι­σμός για αποικίες.

Η αστι­κή τάξη, τρο­μαγ­μέ­νη από τ’ απο­τε­λέ­σμα­τα, ζητά­ει να συγκρα­τη­θεί στην αρχήν με κοι­νω­νιο­λο­γι­κά ευαγ­γέ­λια. Δε θα ‘χου­με πια νέους πολέ­μους, θα ‘χου­με κοι­νω­νία των εθνών. Αυτή θα απο­φα­σί­ζει για όλες τις δια­φο­ρές. Α! Τώρα πια έπα­ψαν να μας λένε ότι οι πόλε­μοι είναι κακά ανα­γκαία, ότι πάντο­τε θα γίνο­νται πόλε­μοι, ότι είναι ένα καλό ο πόλε­μος. Μα τώρα θα τους πού­με μεις. Ναι, οι πόλε­μοι είναι ένα κακό ανα­γκαίο, ένα κακό επα­κο­λού­θη­μα της καπι­τα­λι­στι­κής μορ­φής της παρα­γω­γής. Δεν θα λεί­ψουν παρά μόνον όταν λεί­ψουν αι αιτί­ες που είναι η κατα­σκευή, ο τρό­πος της παρα­γω­γής της σημε­ρι­νής κοι­νω­νί­ας. Αλλά ποί­ος θα είναι ο σχη­μα­τι­σμός της κοι­νω­νί­ας των εθνών; Ποί­οι θα λάβουν μέρος σ’ αυτήν; Αστοί μόνον; Αστοί και εργά­τες; ‘Η εργά­τες; Αλλά οι αστι­κές τάξεις των δια­φό­ρων κρα­τών έχουν εντε­λώς αντί­θε­τα συμ­φέ­ρο­ντα. Εάν έγι­νε πόλε­μος έγι­νε γι’ αυτό και η αντί­θε­σις αυτή των συμ­φε­ρό­ντων δεν θα παύ­σει. Το να θέλου­με να νομί­ζου­με ότι μπο­ρεί να πάψει είναι το ίδιο σαν να νομί­σου­με ότι μπο­ρού­με να στα­μα­τή­σου­με την πάλη των τάξε­ων. Αλλά θα μας ειπούν ότι οι εργά­τες, οι αντι­πρό­σω­ποι των εργα­τι­κών οργα­νώ­σε­ων που θα είναι στην κοι­νω­νία των εθνών, αυτοί θα εμπο­δί­σουν τους μέλ­λο­ντας πολέ­μους. Σύμ­φω­νοι. Αλλά τις η ανά­γκη της κοι­νω­νί­ας των εθνών; Η εργα­τι­κή τάξη είναι η μόνη που έχει διε­θνή συμ­φέ­ρο­ντα τα ίδια. Είναι συνε­πώς η μόνη που μπο­ρεί να έχει συμ­φέ­ρο­ντα τα ίδια. Και η κοι­νω­νία αυτή των εθνών, η διε­θνής εργα­τι­κή οργά­νω­σις είναι η μόνη που μπο­ρεί να επι­βλη­θεί. Εάν αυτή δεν μπο­ρέ­σει να επι­βλη­θεί, κάθε ελπί­δα από κάθε άλλη κοι­νω­νία των εθνών είναι ουτοπία.

Δεν πιστεύω να μας ρωτή­ση κανείς τι μας βλά­πτει. Σε κεί­νον όμως που θα ρωτή­ση, θα του πω. Φοβού­μαι ότι μία διε­θνής αστι­κή ένω­σις στο μόνο σημείο στο οποίο μπο­ρεί και εξά­πα­ντος να συμ­φω­νή­ση τελεί­ως είναι το να επι­βλη­θή και να πολε­μή­ση κάθε εκδή­λω­ση επα­να­στα­τι­κών κινη­μά­των στον κόσμο. Προ­σέ­ξε­τε σύντρο­φοι, η κοι­νω­νία των εθνών που μας υπό­σχο­νται μπο­ρεί να παί­ξει ρόλο ιεράς συμμαχίας.
Αλλω­στε, βλέ­πε­τε την αρχή της κοι­νω­νί­ας των εθνών καθα­ρά πια. Προ­σπα­θεί να δια­στρε­βλώ­σει τους πολύ ελα­στι­κούς αλή­θεια όρους του Ουίλ­σω­νος, την ελευ­θε­ρία των θαλασ­σών, την ελευ­θε­ρία των εθνο­τή­των, προ­σπα­θούν να κάμουν μυστι­κές τις συνε­δριά­σεις της ειρή­νης. Και φαντα­σθή­τε η πρώ­τη πρά­ξις της κοι­νω­νί­ας των εθνών να είναι μια άγρια επέμ­βα­ση, όπως άλλως τε άρχι­σε ή πρό­κει­ται ν’ αρχί­ση ενα­ντί­ον της Ρωσ­σι­κής επα­να­στά­σε­ως, ενα­ντί­ον του ιερού αγώ­νος των Ρώσ­σων και Γερ­μα­νών εργα­τών. Θέλει να δημιουρ­γή­ση Βαλ­κα­νι­κή ομο­σπον­δία σε συντη­ρη­τι­κούς όρους ενα­ντί­ον της κοι­νω­νι­κής επα­να­στά­σε­ως που ολο­έ­να ξαπλώ­νε­ται. Αυτή είναι η κοι­νω­νία των εθνών. Συγκε­φα­λαιώ­νω, σύντρο­φοι. Νομί­ζω ότι η κοι­νω­νία των εθνών που θα ‘χει αστούς που κήρυ­ξαν τον πόλε­μο, είναι ένας κίν­δυ­νος, για την παρε­μπό­δι­ση της κοι­νω­νι­κής επα­να­στά­σε­ως. Νομί­ζω γι’ αυτό έχου­με καθή­κον να πολε­μή­σου­με αυτή την κοι­νω­νία των εθνών και να τονί­σου­με ότι μόνο η εργα­τι­κή τάξις, που είναι η μόνη που έχει τα ίδια συμ­φέ­ρο­ντα, μπο­ρεί να είναι η ασφα­λής για τον κόσμο κοι­νω­νία των εθνών» («Το Πρώ­το Συνέ­δριο του ΣΕΚΕ» — Πρα­κτι­κά — Εκδο­ση της ΚΕ του ΚΚΕ, σελ. 75–77).

Μέλος της ΚΕ του ΣΕΚΕ

Ο Δ. Λιγδό­που­λος στο ιδρυ­τι­κό Συνέ­δριο του Κόμ­μα­τός μας εκλέ­γε­ται μέλος της ΚΕ, ενώ το Συνέ­δριο τού ανέ­θε­σε τη διεύ­θυν­ση του κομ­μα­τι­κού δημο­σιο­γρα­φι­κού οργά­νου, που ήταν η βδο­μα­διά­τι­κη εφη­με­ρί­δα «Εργα­τι­κός Αγών», η οποία εκδι­δό­ταν έως τότε από τη «Σοσια­λι­στι­κή Νεολαία».

Το Μάρ­τη του 1919 ιδρύ­ε­ται η Κομ­μου­νι­στι­κή Διε­θνής. Η ίδρυ­σή της επι­δρά στο ΣΕΚΕ, που απο­φα­σί­ζει στην πρώ­τη Σύνο­δο του Εθνι­κού Συμ­βου­λί­ου του, το Μάη του 1919, την απο­χώ­ρη­ση από τη Β΄ Διε­θνή και την έντα­ξή του στην Κομ­μου­νι­στι­κή Διε­θνή. Η από­φα­ση ήταν απο­τέ­λε­σμα αντι­πα­ρά­θε­σης ανά­με­σα σε δύο τάσεις. Οι Δ. Λιγδό­που­λος, Ν. Δημη­τρά­τος και Μ. Σιδέ­ρης υπο­στή­ρι­ξαν την προ­α­να­φε­ρό­με­νη από­φα­ση σε αντί­θε­ση με τους Α. Μπε­να­ρό­για, Αριστ. Σιδέ­ρη, που υπο­στή­ρι­ζαν τη σύν­δε­ση με τη Β΄ Διε­θνή. Η συζή­τη­ση για κατα­δί­κη της Β΄ Διε­θνούς είχε ανοί­ξει από το ιδρυ­τι­κό Συνέ­δριο αλλά τότε δεν είχε δημιουρ­γη­θεί η Γ΄ Διε­θνής. Η σύν­δε­ση δε του ΣΕΚΕ με τη Β΄ Διε­θνή έγι­νε μέσω της Φεντε­ρα­σιόν (σοσια­λι­στι­κή οργά­νω­ση της Μακε­δο­νί­ας με έδρα τη Θεσ­σα­λο­νί­κη, που συμ­με­τεί­χε στην ίδρυ­ση του Κόμ­μα­τος), η οποία συν­δε­ό­ταν με τη Β΄ Διε­θνή, πριν ακό­μη την ίδρυ­ση του ΣΕΚΕ, και συμ­με­τεί­χε στην ίδρυ­ση του Κόμματος.

Το Γενά­ρη του 1920, ο Δ. Λιγδό­που­λος θα εκπρο­σω­πή­σει το ΣΕΚΕ στη συν­διά­σκε­ψη των Βαλ­κα­νι­κών Κομ­μου­νι­στι­κών και Σοσια­λι­στι­κών Κομ­μά­των στη Σόφια, όπου θα ιδρυ­θεί η Βαλ­κα­νι­κή Κομ­μου­νι­στι­κή Ομοσπονδία.

Το 2ο Συνέ­δριο του ΣΕΚΕ, που συνήλ­θε τον Απρί­λη, 5–12 (18–25), του 1920, απο­φά­σι­σε την προ­σχώ­ρη­σή του στην Τρί­τη Κομ­μου­νι­στι­κή Διε­θνή, απο­δε­χό­με­νο την από­φα­ση του Εθι­κού Συμ­βου­λί­ου του Κόμ­μα­τος. Ετσι, το ΣΕΚΕ απο­φα­σί­ζει την εκπρο­σώ­πη­σή του στο Β΄ Συνέ­δριο της Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς που έγι­νε στην Πετρού­πο­λη και στη Μόσχα, τον Ιού­νη του 1920, από το Δ. Λιγδόπουλο.

Από δω ξεκι­νά η σύντο­μη κοι­νή τους πορεία ως τη δολο­φο­νία τους.

Ζήτω η Γ Διεθνής!

Ζήτω η Γ Διεθνής!

ΩΡΙΩΝ ΑΛΕΞΑΚΗΣ
Ένας πρωτοπόρος μπολσεβίκος

«Υπάρ­χουν άνθρω­ποι που ζουν πολ­λά χρό­νια, χρό­νια ολό­κλη­ρα συσ­σω­ρεύ­ουν γνώ­σεις, πεί­ρα και σοφία και δαπα­νούν τις δυνά­μεις τους, τα αισθή­μα­τα και το ταλέ­ντο τους στη διάρ­κεια πολ­λών χρό­νων. Η ιστο­ρία όμως δια­τη­ρεί τη μνή­μη και εκεί­νων που η ζωή τους μοιά­ζει με τη στιγ­μιαία βρο­ντή μιας θύελλας.

Η καρ­διά του Ωρί­ω­να Αλε­ξά­κη έπα­ψε να χτυ­πά τον Οκτώ­βρη του 1920, όταν δεν είχε ακό­μα συμπλη­ρώ­σει τα 21 χρό­νια του.

Η σύντο­μη βιο­γρα­φία του περιέ­χει τόσα γεγο­νό­τα, που θα αρκού­σαν να γεμί­σουν με το παρα­πά­νω κάμπο­σες ζωές. Η ορμη­τι­κό­τη­τα και η πλη­ρό­τη­τά της προ­κα­λούν κατάπληξη.

Δεκα­ο­χτά­χρο­νος ο Αλε­ξά­κης γίνε­ται μέλος της Κομ­μα­τι­κής Επι­τρο­πής του Κιέ­βου, γίνε­ται ένας από τους καθο­δη­γη­τές της επα­να­στα­τι­κής Σεβα­στού­πο­λης, εκλέ­γε­ται αντι­πρό­σω­πος του 4ου έκτα­κτου συνε­δρί­ου των Σοβιέτ, μετέ­χει στις μάχες κατά των Γερ­μα­νών, ορί­ζε­ται αντι­πρό­σω­πος της ΚΕ του ΡΚΚ(μπ.) στη Βιάτ­κα. Και όλα αυτά μέσα σε ένα χρό­νο. Ο Ωρί­ων Αλε­ξά­κης έγι­νε μπολ­σε­βί­κος όταν ήταν δεκα­ε­φτά χρό­νων και από τότε είχε ένα και μόνο σκο­πό: να τα δώσει όλα για τη νίκη της επα­νά­στα­σης. Ζού­σε με τις χαρές και τις λύπες της, που έβρι­σκαν απή­χη­ση στην καρ­διά του, κι αυτό ήταν τόσο φυσι­κό, όσο κι η ίδια ή ζωή.

Αλλά για να γίνεις ηγέ­της των μαζών, χρειά­ζε­ται ακό­μα ταλέ­ντο, εκεί­νο το ιδιαί­τε­ρο κρά­μα των ανθρώ­πι­νων αρε­τών, που χωρίς αυτές δεν μπο­ρεί να υπάρ­ξει πραγ­μα­τι­κός καθο­δη­γη­τής. Ηγέ­τες γίνο­νταν, ανα­δεί­χνο­νταν και ανα­πτύσ­σο­νταν άνθρω­ποι που δια­κρί­νο­νταν για το ταλέ­ντο τους, την αυτο­θυ­σία τους και την ιδε­ο­λο­γι­κή τους πίστη. Ενας από αυτούς ήταν και ο Ωρί­ων Αλεξάκης.
Δεν ανα­φέρ­θη­κε τυχαία το όνο­μά του στο 3ο Συνέ­δριο της Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς μαζί με τα ονό­μα­τα του Τζον Ριντ, της Ινέ­σα Αρμάντ και άλλων επι­φα­νών αγω­νι­στών της επα­νά­στα­σης».
(Λεβ Γκούρ­βιτς)

Ωρί­ων (…)
«ανήρ εξό­χου ρώμης και καλ­λο­νής και δεξιώ­τα­τος κυνη­γός»
ο πιο διά­ση­μος
(κυνη­γός) στην ελλη­νι­κή μυθολογία. 

Ο Ωρί­ων Αλε­ξά­κης γεν­νή­θη­κε στην Μπα­λα­κλά­βα της Σεβα­στού­πο­λης το 1899. Μπή­κε στην επα­να­στα­τι­κή δρά­ση στη μαθη­τι­κή ηλι­κία των 14 ετών. Ο ίδιος ανα­φέ­ρει σε βιο­γρα­φι­κό του ότι: «Από το 1913 έπαιρ­να μέρος στους κύκλους των μαθη­τών, των εργα­τών και ναυ­τών», ενώ σ’ αυτή την ηλι­κία διά­βα­ζε ήδη παρά­νο­μη φιλο­λο­γία σχε­τι­κή με την πάλη για την ανα­τρο­πή του Τσά­ρου και μαρ­ξι­στι­κά βιβλία. Είχε οργα­νώ­σει μάλι­στα κύκλο για τη μελέ­τη του μαρ­ξι­σμού στη Σεβα­στού­πο­λη και τον καθο­δη­γού­σε, ενώ έπαιρ­νε μέρος στο κίνη­μα νεο­λαί­ας της συγκε­κρι­μέ­νης περιοχής.

Μάλι­στα, στα 1916, το Φλε­βά­ρη, παρα­κο­λου­θού­νταν από χαφιέ­δες της τσα­ρι­κής Ασφά­λειας, λόγω ενός γράμ­μα­τος που έλα­βε από την Πετρού­πο­λη για να το μετα­βι­βά­σει σε άλλο πρό­σω­πο. Το περιε­χό­με­νο του γράμ­μα­τος έλε­γε: «Το σήμε­ρα για μας είναι ο παγκό­σμιος πόλε­μος. Η επα­νά­στα­ση θα ‘ρθει και θα ‘ρθει τώρα… τώρα πρέ­πει να γίνει η ανα­τρο­πή στη Ρωσία». Προ­φα­νώς επρό­κει­το για γράμ­μα που απευ­θυ­νό­ταν από μπολ­σε­βί­κους της Πετρού­πο­λης σε συντρό­φους τους στη Σεβαστούπολη.

Η αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κή επα­νά­στα­ση του Φλε­βά­ρη του 1917 ανε­βά­ζει τη δρα­στη­ριό­τη­τα των λαϊ­κών μαζών και της νεο­λαί­ας της Ρωσί­ας. Η Σεβα­στού­πο­λη δεν μπο­ρού­σε να μεί­νει έξω από την επα­να­στα­τι­κή δρά­ση. Ετσι οργα­νώ­θη­κε ένω­ση μαθη­τών στην πόλη και ο Αλε­ξά­κης έγι­νε μέλος της και αμέ­σως μετά αντι­πρό­ε­δρός της.

Με τις θέσεις του Απρί­λη του Λένιν, (εκφω­νή­θη­καν στην Πετρού­πο­λη τον Απρί­λη του 1917), που καθό­ρι­ζαν τη μετε­ξέ­λι­ξη της επα­νά­στα­σης σε σοσια­λι­στι­κή, ο Αλε­ξά­κης τάσ­σε­ται με τους μπολ­σε­βί­κους και αρχί­ζει να παίρ­νει δρα­στή­ρια μέρος στην οργα­νω­μέ­νη επα­να­στα­τι­κή πάλη από τις γραμ­μές τους. Η επα­να­στα­τι­κή του δρά­ση ανα­πτύσ­σε­ται στις γραμ­μές της νεο­λαί­ας της Σεβα­στού­πο­λης ιδιαί­τε­ρα στην εργα­τι­κή νεολαία.

Το Μάη του 1917 πηγαί­νει στη Μόσχα στο συνέ­δριο των μαθη­τών, ως αντι­πρό­σω­πος της Σεβα­στού­πο­λης. Στη Μόσχα ανα­ζη­τά υλι­κά των μπολ­σε­βί­κων και όταν επι­στρέ­φει στη Σεβα­στού­πο­λη στρα­το­λο­γεί νεο­λαί­ους προ­κει­μέ­νου να μετα­τρέ­ψει την ένω­ση νεο­λαί­ας της Σεβα­στού­πο­λης σε οργά­νω­ση προ­σκεί­με­νη στους μπολ­σε­βί­κους. Το πετυ­χαί­νει τον Ιού­λη ιδρύ­ο­ντας σοσια­λι­στι­κή οργά­νω­ση νεο­λαί­ας, ρίχνο­ντας το κύριο βάρος στους νέους εργά­τες, ενώ συν­δέ­ε­ται με την Κομ­μα­τι­κή Επι­τρο­πή της Σεβαστούπολης.

Μετά τον Οκτώβρη

Η Οχτω­βρια­νή Επα­νά­στα­ση επι­τα­χύ­νει τις εξε­λί­ξεις, αλλά δεν επι­κρα­τεί μονο­μιάς σ’ όλη την επι­κρά­τεια της τότε τσα­ρι­κής Ρωσίας.
Ο Αλε­ξά­κης δρα θυελ­λώ­δι­κα, μαχη­τι­κά για να επι­κρα­τή­σει η επα­νά­στα­ση στην περιο­χή του. Συμ­με­τέ­χει στην επα­να­στα­τι­κή επι­τρο­πή της Σεβα­στού­πο­λης ως γραμ­μα­τέ­ας της το Γενά­ρη του 1918.

Το Μάρ­τη του 1918 παίρ­νει μέρος στη Μόσχα στο 4ο παν-ρωσι­κό συνέ­δριο των Σοβιέτ σαν αντι­πρό­σω­πος της Σεβαστούπολης.
Στη συνέ­χεια παίρ­νει μέρος στις μάχες κατά των Γερ­μα­νών στην Κρι­μαία, ενώ αργό­τε­ρα στάλ­θη­κε στη Μόσχα, στην έδρα της ΚΕ των μπολ­σε­βί­κων, για να ανα­λά­βει κεντρι­κό­τε­ρα καθήκοντα.
Στη Σεβα­στού­πο­λη θα ξανα­γυ­ρί­σει με την όξυν­ση του Νότιου μετώ­που στον εμφύ­λιο, με την αντε­πα­νά­στα­ση των λευ­κο­φρου­ρών, ως αντι­πρό­σω­πος της ΚΕ των μπολ­σε­βί­κων. Για λίγο διά­στη­μα γίνε­ται πολι­τι­κός επί­τρο­πος σε τμή­μα του Κόκ­κι­νου Στρα­τού, αλλά σύντο­μα επα­νέρ­χε­ται στην «ειρη­νι­κή» κομ­μα­τι­κή δου­λιά, ανα­λαμ­βά­νο­ντας κυρί­ως δρά­ση στη δια­φώ­τι­ση και την οργά­νω­ση κομ­μα­τι­κών σχολών.

Εκλέ­γε­ται στην Κομ­μα­τι­κή Επι­τρο­πή του κυβερ­νεί­ου Βλα­ντι­μίρ το Σεπτέμ­βρη του 1918, συμ­με­τέ­χει στο 6ο Παν-ρωσι­κό Συνέ­δριο των Σοβιέτ ως αντι­πρό­σω­πος του κυβερ­νεί­ου Βλα­ντι­μίρ, ενώ στα 1919 ανα­λαμ­βά­νει δρά­ση στο κατε­χό­με­νο από τους αντε­πα­να­στά­τες του Ντε­νί­κιν και τους ιμπε­ρια­λι­στές εισβο­λείς της Αντάντ, τμή­μα της Ουκρανίας.

Αλλά ήδη ήταν γνω­στός και δύσκο­λο να μεί­νει για πολύ και­ρό παρά­νο­μος. Ετσι επι­στρέ­φει στη Μόσχα, όπου δημιουρ­γεί­ται το Κομ­μου­νι­στι­κό Πανε­πι­στή­μιο και ο Αλε­ξά­κης έγι­νε μέλος του διδα­κτι­κού του προ­σω­πι­κού. Ξανα­φεύ­γει για λίγο στην Κρι­μαία, αρχές του 1920, όταν συγκρο­τή­θη­κε η προ­σω­ρι­νή κομ­μα­τι­κή επι­τρο­πή και προ­ε­τοι­μα­ζό­ταν η επί­θε­ση του Κόκ­κι­νου Στρα­τού για το τσά­κι­σμα του τελευ­ταί­ου στη­ρίγ­μα­τος της αντε­πα­νά­στα­σης. Αλλά λίγο πριν το 2ο Συνέ­δριο της Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς καλεί­ται από την ΚΕ των μπολ­σε­βί­κων στη Μόσχα για να ανα­λά­βει καθή­κο­ντα στα πλαί­σια της Διεθνούς.

Ετσι συνα­ντιέ­ται με τον Δ. Λιγδό­που­λο έχο­ντας ήδη ενη­με­ρω­θεί ότι προ­ε­τοι­μά­ζε­ται για αντι­πρό­σω­πος της Διε­θνούς στα Βαλκάνια.

Λένιν στο βήμα του 3ου Συνεδρίου της Γ Διεθνούς

Ο Λένιν στο βήμα του 3ου Συνε­δρί­ου της Γ’ Διεθνούς

Η σύντομη κοινή τους πορεία

Ας παρα­κο­λου­θή­σου­με τη σύντο­μη κοι­νή πορεία των Λιγδό­που­λου ‑Αλε­ξά­κη, όπως την περι­γρά­φει ο Λεβ Γκούρβιτς.

«Ο Αλε­ξά­κης κλή­θη­κε στη Μόσχα. Τον κάλε­σαν στην Εκτε­λε­στι­κή Επι­τρο­πή της Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς να παρου­σια­στεί στον Μ. Β. Κομπέ­τσκι (σ.σ. στέ­λε­χος των μπολ­σε­βί­κων και της Διε­θνούς), που διηύ­θυ­νε τα οργα­νω­τι­κά ζητή­μα­τα. Μετά τη συνο­μι­λία με τον Ωρί­ω­να, ο Κομπέ­τσκι είπε: “Μελε­τή­στε την κατά­στα­ση στα Βαλ­κά­νια, τη σχε­τι­κή φιλο­λο­γία και τα υλι­κά των κομ­μά­των. Στη Βουλ­γα­ρία υπάρ­χει ήδη γερό κόμ­μα, στις άλλες χώρες κάνουν μόνο τα πρώ­τα βήμα­τα. Τα Βαλ­κά­νια είναι ένας πολύ­πλο­κος εθνι­κός κόμ­βος. Στη θέση της αυστρο­ουγ­γρι­κής μοναρ­χί­ας εμφα­νί­στη­καν νέα κρά­τη. Εθνι­κές αντι­θέ­σεις υπάρ­χουν εκεί περισ­σό­τε­ρο από αρκετές…”.

Πλη­σί­α­ζε το 2ο συνέ­δριο της Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς και στη Μόσχα έρχο­νταν αντι­πρό­σω­ποι από πολ­λές χώρες. Ο Ωρί­ων έγι­νε φίλος του αντι­προ­σώ­που της Ελλά­δας Δημο­σθέ­νη Λιγδόπουλου.

Ο Λιγδό­που­λος έλε­γε στον Αλε­ξά­κη: «Αλλά, στην ουσία, το κόμ­μα πρέ­πει να δημιουρ­γη­θεί. Η εργα­τι­κή τάξη στη χώρα μας είναι δια­σκορ­πι­σμέ­νη και μαρ­ξι­στι­κή φιλο­λο­γία δεν υπάρ­χει καθό­λου»

Οι δυο τους συνα­ντιό­νταν σχε­δόν κάθε μέρα, συχνά έκα­ναν περί­πα­το στους δρό­μους της Μόσχας.

Σε ένα από τα σπί­τια της παρό­δου Που­τίν­κοβ­σκι, απέ­να­ντι από το μονα­στή­ρι Στρά­στ­νι, όπου ζού­σαν ακό­μα καλό­γριες, την προ­σο­χή του Λιγδό­που­λου την τρά­βη­ξε ένα μικρό ανά­γλυ­φο που παρί­στα­νε έναν γερο­δε­μέ­νο εργάτη.

Λένιν Κρεμλίνο 1920 με αντιπροσώπους 3η Διεθνούς Ленина 3-й Интернационал

Λένιν Κρεμ­λί­νο 1920 με αντι­προ­σώ­πους 3η Διεθνούς

«Ολη μας η ελπί­δα στη­ρί­ζε­ται στους ανθρώ­πους που οι ίδιοι τρέ­φουν τον εαυ­τό τους», του μετέ­φρα­σε ο Αλε­ξά­κης το κεί­με­νο της επι­γρα­φής του ανά­γλυ­φου. Πόσα μνη­μεία υπάρ­χουν στην Ελλά­δα, είπε ο Λιγδό­που­λος, υπέ­ρο­χα έργα της ανθρώ­πι­νης ιδιο­φυί­ας! Δεν υπάρ­χει όμως ούτε ένα που να είναι αφιε­ρω­μέ­νο στους ανθρώ­πους της δου­λιάς. Αυτό το σπί­τι ήταν του τρα­πε­ζί­τη Ρια­μπου­σίν­σκι, ενός από τους πιο πλού­σιους ανθρώ­πους της παλιάς Ρωσί­ας, απά­ντη­σε ο Ωρί­ων. Είναι συμ­βο­λι­κό που ένα τέτοιο ανά­γλυ­φο τοπο­θε­τή­θη­κε εδώ ακρι­βώς. Ο Ωρί­ων βοή­θη­σε τον Λιγδό­που­λο να μελε­τή­σει το βιβλίο του Λένιν «Ο αρι­στε­ρι­σμός παι­δι­κή αρρώ­στια του κομ­μου­νι­σμού», του μιλού­σε για την ιστο­ρία της επα­νά­στα­σης, του εξη­γού­σε την ουσία του μπολσεβικισμού.

Στο συνέδριο

Το 2ο συνέ­δριο της Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς άρχι­σε τις εργα­σί­ες του στην Πετρού­πο­λη, όπου οι αντι­πρό­σω­ποι πήγαν με ειδι­κό τρέ­νο. Στο ίδιο κου­πέ με τον Ωρί­ω­να και το Λιγδό­που­λο ήταν και ο Μου­στα­φά Σου­μπ­χί (σ.σ. αντι­πρό­σω­πος του ΚΚ Τουρ­κί­ας). Ο Μου­στα­φά ήταν χαρού­με­νος και ενθου­σια­σμέ­νος. Στην Τουρ­κία την εξου­σία την ανέ­λα­βε νέα κυβέρ­νη­ση (η επα­να­στα­τι­κή αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κή κυβέρ­νη­ση του Κεμάλ Ατα­τούρκ), που υπο­σχέ­θη­κε να χαλα­ρώ­σει το καθε­στώς των διώ­ξε­ων και να επι­τρέ­ψει την επι­στρο­φή των πολι­τι­κών προ­σφύ­γων. Πραγ­μα­τι­κά, ύστε­ρα από μερι­κούς μήνες στον Σου­μπ­χή και μια ομά­δα Τούρ­κων κομ­μου­νι­στών επέ­τρε­ψαν την επι­στρο­φή τους στην Τουρ­κία. Αλλά μόλις βγή­καν απ’ το πλοίο και πάτη­σαν την πατρι­κή γη, τους έπια­σαν, τους έβα­λαν μέσα σε σακιά και τους πέτα­ξαν στη θάλασσα…

Подвойский Чудов Калинин 1927 Comintern 1927

Πλα­κάτ του 1927 — Comintern 1927 Λένιν-Διε­θνής-Ζήτω η δικτα­το­ρία του προλεταριάτου!

Οι εργα­σί­ες του συνε­δρί­ου συνε­χί­στη­καν στη Μόσχα… Οι ειση­γή­σεις του Λένιν στο συνέ­δριο, οι ομι­λί­ες του στις επι­τρο­πές βοή­θη­σαν τον Ωρί­ω­να να κατα­λά­βει τα καθή­κο­ντα του διε­θνούς κομ­μου­νι­στι­κού κινή­μα­τος. Μελέ­τη­σε με προ­σο­χή τους όρους εισ­δο­χής στην Κομ­μου­νι­στι­κή Διε­θνή που τους είχε επε­ξερ­γα­στεί ο Λένιν, τις θέσεις για το εθνι­κό και το αγρο­τι­κό ζήτημα.

Στις 27 του Ιούλη η Μόσχα οργάνωσε γιορτή προς τιμήν του συνεδρίου.
Ο Αλεξάκης και ο Λιγδόπουλος πήγαν μαζί στην Κόκκινη Πλατεία…

Τον γκρί­ζο όγκο των μεγά­λων εμπο­ρι­κών κατα­στη­μά­των τον στό­λι­ζαν σημαί­ες και συν­θή­μα­τα σε ξένες γλώσ­σες. Και απέ­να­ντι, σχε­δόν μπρο­στά στους τάφους των αγω­νι­στών της επα­νά­στα­σης, είχε ανυ­ψω­θεί ένας μεγά­λος πρά­σι­νος “λοφί­σκος”. Τον είχαν φτιά­σει σχε­δόν σε μια νύχτα οι μαθη­τές της σχο­λής στρα­τιω­τι­κού καμου­φλάζ. Στις πλα­γιές του “λοφί­σκου”, στο “χόρ­το” από χρω­μα­τι­σμέ­νο σφουγ­γά­ρι, βρί­σκο­νταν κομ­μά­τια από ρόδες κανο­νιών, από συρ­μα­το­πλέγ­μα­τα, ένα σπα­σμέ­νο τύμπα­νο, σαν δείγ­μα­τα της νίκης του Κόκ­κι­νου Στρα­τού στα μέτω­πα του εμφυ­λί­ου πολέ­μου. Στο εσω­τε­ρι­κό του “λοφί­σκου” είχαν τοπο­θε­τή­σει έναν ραδιο­σταθ­μό και οι ραδιο­τη­λε­γρα­φη­τές, που ήταν υπη­ρε­σία, εξη­γού­σαν περή­φα­να: “Μπο­ρού­με να πάρου­με ραδιο­τη­λε­γρά­φη­μα ακό­μα κι από το εξωτερικό”.

Κατά μήκος του τεί­χους του Κρεμ­λί­νου υπήρ­χε έκθε­ση των πολε­μι­κών τρο­παί­ων. Οι αντι­πρό­σω­ποι παρα­τη­ρού­σαν τα αγγλι­κά και γαλ­λι­κά κανό­νια δια­φό­ρου δια­με­τρή­μα­τος, τα φλο­γο­βό­λα, τα θωρα­κι­σμέ­να οχή­μα­τα και τους προ­βο­λείς που είχε κυριεύ­σει ο Κόκ­κι­νος Στρατός.

Την έναρ­ξη της δια­δή­λω­σης την ανήγ­γει­λε ένας κανο­νιο­βο­λι­σμός. Εξι ώρες περ­νού­σαν οι φάλαγ­γες των Μοσχο­βι­τών από την Κόκ­κι­νη Πλα­τεία, χαι­ρε­τί­ζο­ντας τους αντι­προ­σώ­πους. Μετά άρχι­σε ή στρα­τιω­τι­κή παρέ­λα­ση. Από τον τόπο των εκτε­λέ­σε­ων της τσα­ρι­κής Ρωσί­ας σηκώ­θη­κε ένα αερό­στα­το. Οι προ­κη­ρύ­ξεις που έρι­χνε έμοια­ζαν με άσπρη βροχή.

Το βρά­δυ σε όλες τις συνοι­κί­ες έγι­ναν συγκε­ντρώ­σεις, συναυ­λί­ες όπου μιλού­σαν αντι­πρό­σω­ποι. Γιορ­τα­στι­κά πυρο­τε­χνή­μα­τα φώτι­σαν τη Μόσχα…

Η αλληλοεκτίμηση

Λίγο μετά το τέλος των εργα­σιών του συνε­δρί­ου ο Κομπέ­τσκι είπε στον Ωρί­ω­να ότι το ζήτη­μα της απο­στο­λής του στο εξω­τε­ρι­κό λύθη­κε. Μέσω Βουλ­γα­ρί­ας θα κατέ­βαι­νε στην Ελλάδα.

«Να είστε έτοι­μος κάθε μέρα και να μη χάνε­τε τον και­ρό σας άσκοπα».

Ο Ωρί­ων ρωτού­σε τον Λιγδό­που­λο για τη ζωή των εργα­τών και αγρο­τών στην Ελλά­δα, συγκρα­τού­σε στη μνή­μη του τα χαρα­κτη­ρι­στι­κά των διά­φο­ρων κομ­μά­των και πολι­τι­κών παρα­γό­ντων. Οι συζη­τή­σεις με τον Λιγδό­που­λο επι­βε­βαί­ω­σαν το ότι οι Ελλη­νες κομ­μου­νι­στές χρειά­ζο­νταν πεί­ρα, την οποία οι μπολ­σε­βί­κοι είχαν συγκε­ντρώ­σει στη μακρό­χρο­νη παρα­νο­μία, μια πεί­ρα των τριών επα­να­στά­σε­ων (ΣΣ: η επα­νά­στα­ση του 1905, η αστι­κο­δη­μο­κρα­τι­κή το Φλε­βά­ρη 1917 και η Οχτω­βρια­νή) και του εμφυ­λί­ου πολέμου…»

Η τελευ­ταία συνά­ντη­ση του Κομπέ­τσκι με τον Ωρί­ω­να στην έδρα Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς έγι­νε για τις τελευ­ταί­ες οδηγίες.

«Σ’ αυτήν ο Ωρί­ων άκου­σε μια ανα­πά­ντε­χη ερώτηση:
— Τι είναι “λεβε­ντιά”;
— Ελλη­νι­κή λέξη, απά­ντη­σε με αμη­χα­νία ο Ωρίων.
— Αυτό το ξέρω πια. Μα τι σημαίνει;
— Είναι μια έννοια που δε μετα­φρά­ζε­ται. Είναι λαϊ­κό ιδα­νι­κό δύνα­μης και ομορ­φιάς, του καλού και του δίκαιου. Ταυ­τό­χρο­να και αγνή αγά­πη, και σεβα­σμός στη μητέ­ρα, στη σύζυ­γο, στο φίλο, σεβα­σμός όλων των ανθρώ­πων. Και στορ­γή για τα παι­διά. Ολα αυτά μαζί και ακό­μα κάτι περισσότερο.
Με δυο λόγια: η λεβε­ντιά είναι ιδα­νι­κό του πραγ­μα­τι­κού ανθρώ­που και της πραγ­μα­τι­κής ζωής. Υπάρ­χει ακό­μα και η λέξη “λεβέ­ντης”, έτσι λένε οι Ελλη­νες τους ανθρώ­πους που θυσιά­ζουν τον εαυ­τό τους για τη γενι­κή ευτυ­χία. Πέστε, μου όμως, για­τί ρωτή­σα­τε γι’ αυτό;

посвящённый 4 Αφίσα 4ο Συνέδριο Κομιντέρν

Αφί­σα του 4ου Συνέ­δριου της ΚΔ-Κομι­ντέρν

Ο Λιγδόπουλος βεβαιώνει πως ο Ωρίων είναι λεβεντιά!

- Αυτό πάει πολύ!, είπε ο Αλε­ξά­κης, συγκι­νη­μέ­νος και σαστισμένος.
— Ο Λιγδό­που­λος βλέ­πει καλύ­τε­ρα, χαμο­γέ­λα­σε και πάλι ο Κομπέτσκι.

Και πρό­σθε­σε: Αύριο θα πάτε στα Βαλ­κά­νια. Σκο­πός σας είναι να δώσε­τε αντι­κει­με­νι­κή εικό­να της κατά­στα­σης επί τόπου. Αύριο θα φύγε­τε για την Οδησ­σό, από εκεί από τη θάλασ­σα θα πάτε στη Βουλ­γα­ρία. Ο Λιγδό­που­λος θα έρθει μαζί σας. Σας εύχο­μαι επιτυχία.

Το ταξίδι που δεν τέλειωσε 

Στην Οδησ­σό όλα ήταν έτοι­μα για το ταξί­δι. Με ένα μικρό πλε­ού­με­νο έπρε­πε όχι μόνο να δια­σχί­σουν τη Μαύ­ρη Θάλασ­σα, που αυτό τον και­ρό ήταν τρι­κυ­μι­σμέ­νη, αλλά να μπο­ρέ­σουν να ξεγλι­στρή­σουν με τέτοιον τρό­πο, που να μη τους δού­νε τα πλοία του Βράγ­γελ, που είχαν απο­κλεί­σει τις σοβιε­τι­κές ακτές. Ο Ωρί­ων ήξε­ρε ότι δυο Βούλ­γα­ροι αντι­πρό­σω­ποι, ο Κολά­ροφ και ο Δημη­τρόφ, δεν μπό­ρε­σαν να πάνε στο συνέ­δριο της Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς. Τους είχε συλ­λά­βει η Ακτο­φυ­λα­κή της Ρου­μα­νί­ας και δυο άλλους, τον Καμπα­κτσί­εφ και τον Μαξί­μοφ, τους βρή­κε μια θύελ­λα που έρι­ξε τη βάρ­κα τους πίσω στις ακτές της Βουλ­γα­ρί­ας. Η δεύ­τε­ρη από­πει­ρά τους ήταν πιο καλή, κρά­τη­σε όμως έξι μερόνυχτα.

Απο­τυ­χη­μέ­νη ήταν και η πρώ­τη προ­σπά­θεια του Ωρί­ω­να και του Λιγδό­που­λου να φύγουν από την Οδησ­σό: μια ανα­πά­ντε­χη θύελ­λα ανά­γκα­σε το μικρο­σκο­πι­κό πλε­ού­με­νο να γυρί­σει πίσω. Η ανα­χώ­ρη­ση ανα­βλή­θη­κε για μερι­κές μέρες. Το πλή­ρω­μα, που πρό­φτα­σαν να το γνω­ρί­σουν, τους φάνη­κε ύπο­πτο, όχι σίγου­ρο. Ο χρό­νος όμως δεν επέ­τρε­πε να ανα­ζη­τή­σει κανείς άλλο δρό­μο για τη Βουλ­γα­ρία. Μόλις βελ­τιώ­θη­κε ο και­ρός, μπή­καν στο μικρο­σκο­πι­κό πλοιά­ριο και έφυγαν.

… Από και­ρό τώρα, δεν υπάρ­χει στη ζωή κανέ­νας από κεί­νους πού πήραν μέρος στην οργά­νω­ση του ταξι­διού και δεν έχει κανείς ποιον να ρωτή­σει για το ταξί­δι αυτό. Και δεν υπάρ­χει ούτε ένα ντο­κου­μέ­ντο, ούτε ένα στοι­χείο. Πάντως, στα αρχεία δεν έγι­νε δυνα­τό για την ώρα να βρε­θεί τίποτα.

Δια­τη­ρή­θη­κε όμως μια ανα­κοί­νω­ση που δημο­σιεύ­τη­κε στο περιο­δι­κό “Κομ­μου­νι­στι­κή Διε­θνής”, όργα­νο της Εκτε­λε­στι­κής Επι­τρο­πής της Κομ­μου­νι­στι­κής Διεθνούς.

Η ανα­κοί­νω­ση, στη­ριγ­μέ­νη στον δυτι­κο­ευ­ρω­παϊ­κό κομ­μου­νι­στι­κό Τύπο, έλε­γε ότι οι σύντρο­φοι Λιγδό­που­λος και Αλε­ξά­κης επι­βαί­νο­ντες σε ένα μικρό πλοίο κατευ­θύν­θη­καν στη Βουλ­γα­ρία, όπου έπρε­πε να είχαν φτά­σει την 1η του Νοέμ­βρη 1920…

Μόνο τώρα οι αρχές του Κεμάλ — πασά ανα­κοί­νω­σαν ότι στο Ζου­γκουλ­ντάν συνέ­λα­βαν τον καπε­τά­νιο Αμπ­ντου­ραχ­μάν και το πλή­ρω­μα ενός πει­ρα­τι­κού πλοί­ου, οι οποί­οι ομο­λό­γη­σαν το φόνο των δύο σοσια­λι­στών, καθώς και δύο Ρώσων και ενός Βούλ­γα­ρου. Οι Ελλη­νες σοσια­λι­στές δια­μαρ­τύ­ρο­νται έντο­να για τον απο­κλει­σμό από τις δυνά­μεις της Αντάντ, που είναι υπεύ­θυ­νες για τη δολο­φο­νία των συντρόφων.

Πολ­λά δεν είναι καθα­ρά σ’ αυτή την ανα­κοί­νω­ση. Αυτό τον και­ρό μετα­ξύ Οδησ­σού και Βάρ­νας δεν υπήρ­χε συγκοι­νω­νία με πλοία και η επι­κοι­νω­νία γινό­ταν συνή­θως με ψαρά­δι­κες βάρκες.
Δεν είναι σαφές: επι­τέ­θη­καν οι πει­ρα­τές στο “μικρό πλοίο” ή ο Αλε­ξά­κης και οι συντα­ξι­διώ­τες του έφυ­γαν από την Οδησ­σό με τούρ­κι­κο πλοίο;

Σαφές είναι ένα: εκτε­λώ­ντας απο­στο­λή της Κομ­μου­νι­στι­κής Διε­θνούς, ο Αλε­ξά­κης και οι σύντρο­φοι του χάθη­καν στο δρό­μο προς τη Βουλγαρία.

▪️▪️▪️

Δημιουρ­γή­θη­καν κάμπο­σες εκδο­χές για το χαμό τους.

Σύμ­φω­να με την πιο δια­δε­δο­μέ­νη εκδο­χή που ανα­φε­ρό­ταν στις περισ­σό­τε­ρες νεκρο­λο­γί­ες, τους πρό­δω­σε κάποιος χαφιές, που βρέ­θη­κε ανά­με­σα στους ταξι­διώ­τες. Αλλά σε ποιον τους πρό­δω­σε; Για­τί πριν από την άφι­ξη στη Βουλ­γα­ρία; Τι θέλει εδώ ο καπε­τά­νιος Αμπ­ντου­ραχ­μάν; Τα ερω­τή­μα­τα αυτά έμει­ναν χωρίς απάντηση.
Σύμ­φω­να με μια άλλη εκδο­χή, την πρω­το­βου­λία της δολο­φο­νί­ας την είχε ένας λευ­κο­φρου­ρός που ήταν στο ίδιο πλοίο και τυχαία ανα­γνώ­ρι­σε τον Ωρίωνα.
Κατά μια τρί­τη εκδο­χή, ο Ωρί­ων ταξί­δευε σαν έμπο­ρος και είχε μαζί του μήτρες κάποιων εκδό­σε­ων, που τις είχε τυλί­ξει και τις είχε βάλει σε μικρούς σωλή­νες. Ο καπε­τά­νιος του πλοί­ου υπέ­θε­σε ότι στους σωλή­νες είναι κρυμ­μέ­να χρυ­σά νομί­σμα­τα. Απο­φά­σι­σε να τα πάρει και “έψη­σε” το πλή­ρω­μα να σκο­τώ­σουν τους ταξι­διώ­τες που τον εμπι­στεύ­τη­καν. Κι αυτό μπο­ρού­σε να συμβεί…

Υπάρ­χουν και άλλες εκδο­χές της τρα­γω­δί­ας που έγι­νε στη Μαύ­ρη Θάλασ­σα τον Οχτώ­βρη του 1920.
Όλες αυτές είναι υποθέσεις…».

Εκεί­νο που γρά­φη­κε με χρυ­σά κόκ­κι­να γράμ­μα­τα είναι πως Λιγδό­που­λος και Αλε­ξά­κης έδω­σαν και τη ζωή τους στο επα­να­στα­τι­κό τους καθή­κον.

Πηγές:
1. «Το Πρώ­το Συνέ­δριο του ΣΕΚΕ» — Πρα­κτι­κά — Έκδο­ση της ΚΕ του ΚΚΕ Δεκ-1982
2.«Σαρά­ντα χρό­νια του ΚΚΕ», 1918–1958, «Πολι­τι­κές και Λογο­τε­χνι­κές Εκδό­σεις» (Αθή­να 1984)
3. Ριζο­σπά­στης
4. «Ατέ­χνως» Σοσια­λι­στι­κό Εργα­τι­κό Κόμ­μα Ελλά­δας (ΣΕΚΕ) – [💯+1]
ΚΚΕ: Η ποιο­τι­κή αλλα­γή στην πορεία του εργα­τι­κού κινήματος
5. Ριζο­σπά­στης, Η σύντο­μη κοι­νή τους πορεία
6. Λεβ Γκούρ­βιτς: «Ωρί­ων Αλε­ξά­κης», εκδό­σεις «Σύγ­χρο­νη Επο­χή», 1979 (εξα­ντλη­μέ­νο)
7. «Η σημαία του λαού –έκδο­ση ΠΛΕ 1956


Δημοσθένης Λιγδόπουλος Χικμέτ στους 15 συντρόφουςΣΤΟΥΣ ΔΕΚΑΠΕΝΤΕ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥΣ

Δε χύνουν δάκρυ
τα μάτια που συνή­θι­σαν να βλέ­που­νε φωτιές.
Δε σκύ­βουν το κεφά­λι οι μαχητές
κρα­τάν ψηλά τ’ αστέρι
με περηφάνεια.
Δεν έχου­με και­ρό να κλαί­με τους συντρόφους.
Το τρο­με­ρό σας, όμως, κάλεσμα
μες στην ψυχή μας
κι οι δεκα­πέ­ντε σας καρδιές
θενά χτυπάν
μαζί μας.
Το σιγα­νό σας βόγγημα
σαν προσκλητήρι
χτυ­πά­ει στ’ αφτιά μας
σαν τον αντί­λα­λο βροντής.
Στά­χτη θα γίνεις, κόσμε γερασμένε,
σου είναι γρα­φτός ο δρόμος
της συντριβής.
Και δεν μπο­ρείς να μας λυγίσεις
σκο­τώ­νο­ντας τ’ αδέρ­φια μας της μάχης.
Και να το ξέρεις,
θα βγού­με νικητές
κι ας είν’ βαριές μας
οι θυσίες.
Μαύ­ρη εσύ θάλασ­σα, γαλήνεψε
τα κύμα­τά σου.
Και θα ’ρθει η μέρα η ποθητή
η μέρα της ειρήνης
της λευ­τε­ριάς σου.
Ω, ναι, θα ’ρθει
η μέρα που θ’ αρπά­ξου­με τις λόγχες
που μες στο αίμα το δικό μας
έχουν βαφτεί.
[Ναζίμ­Χικ­μέτ, 1921]

«Ο Χικ­μέτ στην Ελλά­δα», του Ηρα­κλή Κακαβάνη

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο