Επιμέλεια Ομάδα ¡H.lV.S! //
Η ιδιωτικοποίηση της διαχείρισης του πόσιμου νερού –κυρίως στις φτωχές χώρες, αλλά όχι μόνο σε αυτές, αποτελεί ‑ειδικά την τελευταία 25ετία «πεδίο δόξης λαμπρόν» για τις πολυεθνικές, με ευρύτερες επιπτώσεις στη λαϊκή οικογένεια.
Η Αμερικανική Ήπειρος διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα νερού στον πλανήτη και η άνιση κατανομή τους, η ρύπανση, η υπερεκμετάλλευση κλπ. ιδιαίτερα στις οικονομικά πιο ανεπτυγμένες περιοχές (μητροπόλεις, βιομηχανικές, εντατικής γεωργίας ζώνες κά) έχει προκαλέσει μεγάλα προβλήματα.
Όμως, είναι οι (οικονομικά) λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές και χώρες , που, έχοντας σημαντικά ανανεώσιμα αποθέματα νερού λόγω τις πλούσιας βιοποικιλότητας που διαθέτουν, δέχονται τη μεγαλύτερη πίεση, πραγματικό πλιάτσικο: αυτό, εκτός των άλλων (ζητήματα, οικολογικά κλπ) έχει στην πράξη οδηγήσει στον αποκλεισμό εκατομμυρίων κατοίκων από τη χρήση του νερού.
Αντίσταση υπάρχει, αλλά δυστυχώς παρά τις κατά καιρούς πραγματικές «εξεγέρσεις» η ανυπαρξία οργανωμένων κινημάτων με σωστή στόχευση (επικέντρωση στην καρδιά του προβλήματος) έχει οδηγήσει μέχρι σήμερα στο «πουθενά» (και συχνά στη χειραγώγηση, με τη βοήθεια και της σε κάθε χώρα αστικής κυβέρνησης, με τις όποιες ιδιομορφίες)
Αφετηρία του σημειώματος |>πρόσφατη είδηση (telesurtv) από τη λατινική Αμερική, «El agua no se vende, se cuida y se defiende» |> ΣΣ Το νερό δεν πουλιέται, το νοιαζόμαστε και το περιφρουρούμε [το υπερασπιζόμαστε]<| το σύνθημα των κινητοποιήσεων
Η μάχη του λαού κατά της ιδιωτικοποίησης του νερού στο Ελ Σαλβαδόρ
Οι δυσκολίες πρόσβασης στο νερό που ήδη υπάρχουν στο Ελ Σαλβαδόρ θα αυξηθούν αν ιδιωτικοποιηθεί η διαχείρισή του, όπως προβλέπεται σε νομοσχέδιο που προωθείται από το δεξιό κυβερνητικό συνασπισμό.
Τα κοινωνικά κινήματα, οι φοιτητές και όλη η κοινωνία συνεχίζουν να παλεύουν ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού, ενάντια σε ένα κεκτημένο. Το κύριο σημείο διαφωνίας (αλλά όχι μόνο αυτό) είναι η πρόταση να συμπεριληφθούν εκπρόσωποι ιδιωτικών επιχειρήσεων στην Εθνική Αρχή Υδάτων (ANA), που θα οδηγήσει στην ολική κυριαρχία τους. Η GANA, [Μεγάλη Συμμαχία για την Εθνική Ενότητα] δηλ. η Alianza Republicana Nacionalista (ARENA) το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα (PDC) και το Εθνικό Κόμμα Συνασπισμού (NCP) έχουν τις ψήφους που αρκούν για να γίνει νόμος και να ξεπεράσει το σκόπελο πιθανού προεδρικού βέτο, ενώ την αλληλεγγύη του στη δίκαιη λαϊκή οργή, εκφράζει το FMLN και ο λαός της Νικαράγουας
Οι λαϊκές δυνάμεις και τα κινήματα δεν το βάζουν κάτω. Σε μια νότα διαμαρτυρίας, που απευθύνεται στον Πρόεδρο της Νομοθετικής Συνέλευσης και τον πρόεδρο της Επιτροπής Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής καταγγέλλεται η ιδιωτικοποίηση του νερού επισημαίνοντας πως οι ελεύθεροι υδάτινοι πόροι είναι ανθρώπινο δικαίωμα και κεκτημένο και ζητούν:
|> Την αναγνώριση του δικαιώματος σε όλους, σ’ όλο το λαό να έχουν νερό στις κατάλληλες συνθήκες (υγιεινής κλπ)
|> Να διασφαλιστεί η μονιμότητα του υδρολογικού κύκλου, αυτό σημαίνει και προστασία και διαθεσιμότητα όλων των περιοχών συλλογής όμβριων υδάτων..
|> Να εξασφαλιστεί η ποιότητα, ώστε το νερό που εξυπηρετούν τις κατοικίες να μπορεί να καταναλωθεί ως πόσιμο νερό.
|> Τη βελτιστοποίηση της χρήσης νερού σε όλα τα επίπεδα, απαιτώντας ελάχιστα standards και προδιαγραφές για όλους τους καταναλωτές.
Τον Απρίλιο του 2015, το Ελ Σαλβαδόρ έζησε την λειψυδρία , κυρίως στην κεντρική ζώνη της χώρας, λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας. Αν κάτι τέτοιο, συμβεί με ιδιωτικοποιημένη τη διάθεση του αγαθού θα επιφέρει σοβαρές συνέπειες ειδικά για τις ευάλωτες ομάδες.
|> Αλλά που οφείλεται η έλλειψη νερού;
Μια μελέτη από το Γραφείο για την Υπεράσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (PDDH), που κυκλοφόρησε το 2016, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν θα είναι καν εφικτή η ζωή στο Ελ Σαλβαδόρ μετά από 80 χρόνια, λόγω της κρίσης και μόνο του νερού, που επιδεινώνεται από την κλιματική αλλαγή.
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, το Ελ Σαλβαδόρ έχει τον υψηλότερο βαθμό περιβαλλοντικής υποβάθμισης στην Αμερική, (αμέσως μετά την Αϊτή), με άθικτο μόνο το 3% του φυσικού δάσος, με ακατάλληλες πρακτικές γεωργικής καλλιέργειας και με πάνω από το 90% των επιφανειακών νερών μολυσμένων.
|> Και ποιες θα είναι οι συνέπειες της ιδιωτικοποίησης του νερού;
Εάν το νερό ιδιωτικοποιηθεί θα δημιουργηθεί εκείνο το «φυσικό» μονοπώλιο που μετά τον δήθεν ανταγωνισμό ‑αρχικά, με το δημόσιο θα μετατρέψουν το χρήστη σε όμηρο των οικονομικών συμφερόντων της εταιρείας.
Αυτό από μόνο του προκαλεί άνιση πρόσβαση, μόνιμη αύξηση των τιμολογίων και χειροτέρευση των δικτύων διανομής λόγω έλλειψης επενδύσεων, με αποτέλεσμα η ‑ήδη κακή ποιότητα του νερού, να χειροτερεύει συνεχώς.
Επιπλέον, αυτός ο τύπος παραχώρησης έχει γίνει πλέον κοινός τόπος για την πολιτική διαφθορά.
|> Τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Λατινική Αμερική;
Στις περισσότερες χώρες υπάρχει πίεση από τις πολυεθνικές να οικειοποιηθούν τόσο τα αποθεματικά όσο και τα δίκτυα. Στο Μεξικό, η απερχόμενη κυβέρνηση Peña Nieto πρόλαβε την έκδοση νόμου που αποσκοπεί στην ιδιωτικοποίηση του νερού, με παραχώρηση των ταμιευτήρων και την αύξηση των τιμολογίων για οικιακή χρήση.
Στην Ονδούρα, το Περού, την Αργεντινή και τη Βραζιλία υπάρχουν παρόμοιες πρωτοβουλίες. Εκτός από την Κούβα (τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται…), μόνο στη Βενεζουέλα, το νερό είναι δημόσιος πόρος ‑συνταγματικά καθιερωμένος και επίσης στην Ουρουγουάη το 2004, έγινε ένα βήμα με τη συνταγματική μεταρρύθμιση που ορίζει το νερό ως «δημόσιο αγαθό».
|> Ποια είναι η κατάσταση στον υπόλοιπο κόσμο;
Στην Ευρώπη, μετά από μια διαδικασία σταδιακής ιδιωτικοποίησης της υπηρεσίας, η τρέχουσα τάση είναι να επιστρέψει στη δημόσια διοίκηση, ή στην τοπική (|> ΣΣ δημοτική) διαχείριση.
Προς το παρόν μόνο το 10% των 400 μεγαλύτερων πόλεων στον κόσμο έχει ιδιωτικοποιηθεί.
Κατά τα τελευταία δέκα χρόνια, πάνω από εκατό μεγάλες πόλεις έχουν ακολουθήσει αυτή την αντίστροφη πορεία για το νερό: Παρίσι, Βερολίνο, Βουδαπέστη, Ατλάντα, Indianapolis, Μπουένος Άιρες, Λα Παζ, το Γιοχάνεσμπουργκ, το Dar-es-Salaam κλπ .
Νερό, ο «γαλάζιος χρυσός» του ΟΗΕ
Το 2010, η ΓΣ του ΟΗΕ αποφάσισε πως «η πρόσβαση στο νερό και στην υγιεινή που προκύπτει απ’ αυτό, είναι ανθρώπινο δικαίωμα». Ήδη από το 1992 η διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το νερό και το περιβάλλον, στο Δουβλίνου, ανακήρυξε το νερό ως «μπλε χρυσό» και το ανέδειξε σε «οικονομικό αγαθό».
Η υπουργός περιβάλλοντος του Ελ Σαλβαδόρ Lina Pohl, μιλώντας εξ ονόματος και της “Administración Nacional de Acueductos y Alcantarillados” (|> ΣΣ «Εθνική διοίκηση Ύδρευσης-Αποχέτευσης» δήλωσε πρόσφατα πως «Το 95% του νερού είναι μολυσμένο, από πολύ ως πάρα πολύ», «μόνο ένα 5%, έχει κάπως «καλή» ποιότητα» και συνέχισε: «το πρόβλημα δεν αποτελεί θέμα κακοδιοίκησης, είναι ζήτημα κατασκευής υποδομών» και αναφέρθηκε στο γεγονός ότι «στην εμβέλεια της ευρύτερης περιοχής Alta Vista de Ilopango, δεν υπάρχει πια δυνατότητα για γεωτρήσεις» ενώ (πχ) στον ποταμό Acelhuate «τρεις μόνο εταιρείες που προκαλούν το 70% της ρύπανσης». Δήλωσε πάντως (παρηγοριά στον άρρωστο…) ότι «μέσω ενός Σχεδίου Δράσης θα ήταν δυνατό να εντοπιστεί η πηγή ρύπανσης των ποταμών».
βλ & >| “anda” |< επίσης |> Lina Pohl <|
Όπως είναι γνωστό η φτώχεια συνδυάζεται με την έλλειψη πρόσβασης σε υδάτινους πόρους, οι ασθένειες που συνδέονται με την έλλειψη νερού και την υγιεινή είναι στην κορυφή της λίστας στον «αναπτυσσόμενο» κόσμο, με πάνω από 2 δισ ανθρώπων να πλήττονται από την έλλειψη νερού σε πάνω από 40 χώρες, με ~1,1 δισ να μην έχουν επαρκή πρόσβαση σε πόσιμο νερό και 2,4 δισ να μην μπορούν να τηρούν κανόνες υγιεινής ενώ σύμφωνα με πρόσφατες επιστημονικές προβλέψεις το 25% του πληθυσμού της γης το 2050 θα ζουν σε χώρα που θα έχει πρόβλημα με τους υδάτινους πόρους της.
Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ (2007) το πόσιμο νερό διαρκώς ελαττώνεται κι ενώ οι ανάγκες αυξάνονται, η ποιότητα του χειροτερεύει και η ρύπανση του παραμένει ο σημαντικότερος παράγοντας θνησιμότητας στον κόσμο. Τα χαρακτηριστικά αυτά παρουσιάζουν έντονες χωρικές διαφοροποιήσεις ανάμεσα στις χώρες του ανεπτυγμένου οικονομικά Βορά που καταναλώνει άμεσα ή έμμεσα το μεγαλύτερο μέρος των αποθεμάτων και των άλλων χωρών του κόσμου. Το 70% του διαθέσιμου νερού στον κόσμο διατίθεται για άρδευση που σε μεγάλο μέρος της γίνεται με σκοπό την παραγωγή ζωοτροφών που καταναλώνονται κυρίως στις βόρειες χώρες. Ο μέσος όρος του υδρολογικού ίχνους των ΗΠΑ είναι 2.480 m3/cap/έτος, ενώ ο αντίστοιχος παγκόσμιος είναι 1240 m3/cap/έτος (UNESCO 2008) Στην Αμερικανική ήπειρο η κατάσταση των υπόγειων υδάτων είναι κρίσιμη, με τον Καναδά, που διαθέτει το 9% των γλυκών νερών του κόσμου, μόνο το 63% (στοιχεία 2004) να έχουν απευθείας πρόσβαση στο σπίτι στο γλυκό νερό, οι υπόλοιποι χρησιμοποιούν πηγάδια. Ταυτόχρονα, τα νερά μολύνονται συνέχεια από τις χημικές βιομηχανίες, τα αγροτικά φάρμακα και τα απόβλητα των πόλεων ενώ εξαφανίζονται συστηματικά οι δασικές περιοχές που τα συγκρατούν. Ακόμα πιο κρίσιμη είναι η κατάσταση στις ΗΠΑ όπου το 50% των κατοίκων εξαρτάται από τα υπόγεια ύδατα. Όμως το 40% των ποταμών και λιμνών είναι μολυσμένες.
Στη Λατινική Αμερική πού έρχεται πρώτη στον κόσμο σε διαθεσιμότητα νερού με 33.680 m3 τον χρόνο ανά κάτοικο, οι γεωγραφικές διαφορές, η ρύπανση και οι κοινωνικές ανισότητες συμβάλλουν στην άνιση κατανομή του: πάνω από 30.000.000 λαού δεν έχουν νερό στο σπίτι ενώ ο μέσος όρος της πρόσβασης των κατοίκων της στο νερό είναι ιδιαίτερα χαμηλός (307,8 m3 τον χρόνο ανά κάτοικο σε σύγκριση με αυτόν των ΗΠΑ 1. 268 m3)
Η εξάντληση των υδάτων στο Βόρειο ημισφαίριο και η ρύπανση έως μόλυνση τους οδήγησε μεταξύ άλλων στην εκμετάλλευση των αποθεμάτων του Νότου. Η συμφωνία της NAFTA (1994) περιέχει ιδιαίτερο κεφάλαιο για την εκμετάλλευση της βιοποικιλότητας και των ανανεώσιμων αποθεμάτων νερού της Αμερικής. Στην κατεύθυνση αυτή υπάρχουν επίσης 3 μεγάλες συμφωνίες: Η Βορειοαμερικανική Συνεργασία για το Νερό και την Ενέργεια (NAWAPA) που αφορά την εκμετάλλευση των υδάτων της Βόρειας Αμερικής, το «Πλάνο Πουέμπλα Παναμά» (ΡΡΡ) που αφορά την Κεντρική Αμερική και η Πρωτοβουλία για την Ενσωμάτωση της Περιφερειακής Υποδομής της Νότιας Αμερικής (IIRSA) που κατευθύνεται στην κατασκευή μεγάλων έργων για την εκμετάλλευση των υδάτων της Νότιας Αμερικής όπως για παράδειγμα η κατασκευή ενός μεγάλου καναλιού που θα συνδέει τους ποταμούς Πλάτα, Αμαζόνιο και Ορινόκο με την Καραϊβική θάλασσα ώστε να γίνεται δυνατή η μεταφορά νερών με τάνκερ στις ΗΠΑ, ενώ το σχέδιο «Κολομβία» και η «Iniciativa Regional Andina», δίνουν επίσης τη δυνατότητα στρατιωτικής παρουσίας στην Αμαζονία… Και όλ’ αυτά στη λατινική Αμερική με τους τεράστιους πόρους νερού που διαθέτει (4 από τα 25 μεγαλύτερα ποτάμια ‑Amazone, Parana, Orinoco και Magdalena και οι μεγαλύτερες λίμνες του κόσμου, στη Βενεζουέλα, στο Περού, στη Βολιβία, και μεταξύ Χιλής και Αργεντινής, που απειλούνται από την ιδιωτικοποίηση.
Όπως αποκαλύπτει η έκθεση της REDES-AT της Ουρουγουάης (PIDHDD, 2007), οι πολυεθνικές που συμμετέχουν στην προσπάθεια ελέγχου του συνόλου των υδάτινων πόρων της σχετίζονται άμεσα με τις κυβερνήσεις, τον στρατό και τους διεθνείς οργανισμούς (ΔΤ, ΔΝΤ) και προωθούν την ιδιωτικοποίηση των νερών στις περισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής μέσω σχημάτων ΣΔΙΤ (συνεργασία ιδιωτικού με δημόσιο τομέα) — |>UNESCO, 2008., Portal del Agua 20–2‑2008 (www.unesco.com) - Έκθεση του 4ου Παγκόσμιου Φόρουμ για το Νερό) — βλ & |>http://www.iisd.ca/ymb/water/worldwater5/<|
«Συνωστισμός»
Δεκάδες μεγαθήρια όπως η γαλλική “Suez”, που δημιουργήθηκε το 1880 (Lyonnaise des Eaux) και ενσωματώθηκε το 1997 στο «κονσόρτσιουμ» Compagnie de Suez (εμφανίζεται μέσω της Aguas de Barcelona, η (επίσης γαλλική πολυεθνική) “Veolia” που ξεκίνησε ως Compagnie Generale des Eaux, τον XIX αιώνα και το 1998 το άλλαξε σε Vivendi, το 2003 μετατράπηκε σε Veolia Environnement — εμφανίζεται και μέσω της Proactive Medio Ambiente (50–50% με την ισπανική κατασκευαστική FCC — Fomento de Construcciones y Contratos), η “RWE Thames Water” (γερμανική) που αγόρασε το 2002 την αγγλική Thames Water, και το 2003 την βορειοαμερικανική American Water Works και μετατράπηκε στην 3η παγκόσμια δύναμη … η “Bouygues-SAUR” παρακλάδι της (γαλλικής) κατασκευαστικής Bouygues-Saur, 4η στον κόσμο, με ιδιαίτερη δραστηριότητα στην Αφρική (εμφανίζεται σαν Aguas de Valencia) …η (κατασκευαστική των ΗΠΑ) “Bechtel”, που εμφανίζεται μέσω της IWL (International Water Limited) σε συνεργασία με την ιταλική Edison και με την αγγλική United Utilities International… η “TECVASA-Canal de Isabel II” που ελέγχει ζώνη 9 εκατομμυρίων κατοίκων (παρουσιάζεται ως AAA — Acueducto Alcantarillado y Aseo)… η “Aguas de Portugal” ΣΔΙΤ για την υδροδότηση δήμων της Πορτογαλίας, που το 1998 δημιούργησε τις Empresa Brasilera de Aguas Libres (EBAL) και Prolagos, με τις οποίες συμμετέχει στη διαχείριση του νερού της Βραζιλίας … η “Aguas de Bilbao Bizkaia”, «δημόσια» επιχείρηση της Χώρας των Βάσκων στην Ισπανία που έχει αναλάβει την κάλυψη 54 δήμων της Bizkaia και από το 2002 μαζί με την Grupo Iberdrola και την Caja de Ahorro de Bilbao ανέλαβε την τροφοδότηση τού Maldonado (Uruguay) με το όνομα URAGUA (ακυρώθηκε το 2005 με την αναθεώρηση του συντάγματος της Ουρουγουάης), παλαιότερα (το 1999) είχε αναλάβει τη Μητρόπολη του Buenos Aires κλπ. κλπ.
Επομένως μόνο γέλωτα προκαλούν τα «διάφορα» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την προστασία των υδατικών πόρων όπως πχ. ότι « …Η επέκταση του πρωτοκόλλου του Κιότο πέραν του 2012 θα λειτουργήσει ως εγγύηση για τα αναπτυσσόμενα κράτη ότι τα αναπτυγμένα θα τα βοηθήσουν προκειμένου να βρουν τρόπους να προσυπογράψουν μια παγκόσμια νομικά δεσμευτική συμφωνία» (Τ.Μπιρμπίλη ‑2011…τη θυμάστε; αυτή του ΓΑΠ) ή τα λεγόμενα «νομοθετικά εργαλεία», όπως η Οδηγία 2000/60 που δήθεν «δίνει προτεραιότητα στο πόσιμο νερό», καθιερώνοντας το αμίμητο «ο ρυπαίνων πληρώνει» και «ενθαρρύνει τους πολίτες να συμμετέχουν στην προστασία και διαχείριση των υδάτων». (sic !!). Αλλά και μόνο από αυτά μπορούν να βγουν τα προφανή συμπεράσματα.
Κλείνουμε αυτό το 1ο μέρος με τον παρακάτω πίνακα, όπου και μόνο ο τίτλος «Δύο αντιμαχόμενες αντιλήψεις για τη διαχείριση του νερού» σε σχέση με αυτό που ακολουθεί, δείχνει καθαρά πως θέλουν να μας πείσουν ότι το ζήτημα δεν έχει να κάνει με το αστικό κράτος και την εμπορευματοποίηση, όλων όσων έχουν να κάνουν με τη ζωή μας, αλλά με κάτι «άλλο»…
Παίζοντας δηλ. με τις λέξεις …Κοινό Αγαθό; …Δημόσιο αγαθό; …Commodity / Διευκόλυνση (;;) Οικονομικό αγαθό … Ελεύθερο / Πλήρως τιμολογημένο… από παντού απουσιάζει η «μαγική» λέξη καπιταλισμός / ιμπεριαλισμός
|> ΣΣ η Karen Bakker, είναι ερευνήτρια, υπεύθυνη στο Program on Water Governance με πάνω από 100 δημοσιεύματα (βασικά τεχνοκρατικά) για το πόσιμο νερό την «περιβαλλοντική διακυβέρνηση» και την «καινοτομία»