Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Δικτατορία 4ης Αυγούστου 1936: Το χρονικό (Και 10 σκίτσα εποχής)

Το πρωί της 4ης Αυγού­στου 1936, ο «Ριζο­σπά­στης», από την πρώ­τη του σελί­δα, γρά­φει ότι εντός της ημέ­ρας επί­κει­ται δικτα­το­ρία από τον Ιωάν­νη Μετα­ξά. Πράγ­μα­τι, το βρά­δυ στις 8, ο Μετα­ξάς συγκά­λε­σε Υπουρ­γι­κό Συμ­βού­λιο, όπου απο­φα­σί­στη­κε να κηρυ­χτεί σ’ όλη την επι­κρά­τεια ο στρα­τιω­τι­κός νόμος και ανε­στά­λη η ισχύς βασι­κών άρθρων του Συντάγ­μα­τος. Η δικτα­το­ρία της 4ης Αυγού­στου ήταν ήδη γεγο­νός και ο «Ριζο­σπά­στης» και το ΚΚΕ, δυστυ­χώς, δικαιώ­θη­καν στις προ­βλέ­ψεις τους. Το καθε­στώς της 4ης Αυγού­στου απο­τε­λού­σε την πολι­τι­κή έκφρα­ση των συμ­φε­ρό­ντων της αστι­κής τάξης στο επί­πε­δο της δια­κυ­βέρ­νη­σης. Ηταν η ανα­γκαία δύνα­μη στή­ρι­ξης και ενί­σχυ­σης του ελλη­νι­κού καπι­τα­λι­σμού — στα πλαί­σια του ιμπε­ρια­λι­στι­κού συστή­μα­τος — σε συν­θή­κες προ­ε­τοι­μα­σί­ας του Β Παγκό­σμιου Πολέμου.

Ριζοσπάστης 8/1/1936

Ριζο­σπά­στης 8/1/1936

Ριζοσπάστης 29/6/1936

Ριζο­σπά­στης 29/6/1936

Το χρονικό

Πώς επι­βλή­θη­κε η δικτα­το­ρία; Στις βου­λευ­τι­κές εκλο­γές, το Γενά­ρη του 1936 , που έγι­ναν με απλή ανα­λο­γι­κή, ήρθε πρώ­το το κόμ­μα του Τσαλ­δά­ρη, που εξέ­λε­ξε 143 βου­λευ­τές, ενώ το κόμ­μα του Σοφού­λη εξέ­λε­ξε 142. Το «Παλ­λαϊ­κό Μέτω­πο» έβγα­λε 15 έδρες. Επρε­πε να σχη­μα­τι­στεί κυβέρ­νη­ση συνερ­γα­σί­ας. Ετσι, ο αρχη­γός του «Κόμ­μα­τος των Φιλε­λευ­θέ­ρων», Σοφού­λης, άρχι­σε επα­φές με το «Λαϊ­κό Κόμ­μα» (Τσαλ­δά­ρης). Η συνερ­γα­σία δεν επετεύχθη.

Ριζοσπάστης 18/3/1936

Ριζο­σπά­στης 18/3/1936

Μπρο­στά σ’ αυτήν την κατά­στα­ση, ο Ι. Μετα­ξάς , σε συνερ­γα­σία με τον Εγγλέ­ζο πρε­σβευ­τή Ουά­τερ­λο­ου, με τα Ανά­κτο­ρα, με αστούς πολι­τι­κούς (των «Λαϊ­κών» και των «Φιλε­λευ­θέ­ρων»), προ­ε­τοι­μά­ζουν το έδα­φος για εγκα­θί­δρυ­ση δικτα­το­ρί­ας. Ολες γενι­κά οι διερ­γα­σί­ες, για το σχη­μα­τι­σμό κυβέρ­νη­σης, προ­λεί­αι­ναν το έδα­φος για μια τέτοια προ­ο­πτι­κή. Είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κό ότι μια από τις προ­τά­σεις του «Κόμ­μα­τος Φιλε­λευ­θέ­ρων» για την πρω­θυ­πουρ­γία ήταν να την ανα­λά­βει (στο πλαί­σιο συμ­μα­χί­ας κομ­μά­των) ο Ι. Μετα­ξάς . Ο Τσαλ­δά­ρης ζητού­σε από το ΚΚΕ την υπο­στή­ρι­ξή του στη Βου­λή, για να σχη­μα­τί­σει αυτός κυβέρ­νη­ση και όχι ο Σοφού­λης, έγι­ναν και ανά­λο­γες κρού­σεις χωρίς απο­τέ­λε­σμα. Από την άλλη, οι δια­πραγ­μα­τεύ­σεις «Παλ­λαϊ­κού Μετώ­που» και «Κόμ­μα­τος Φιλε­λευ­θέ­ρων» κατέ­λη­ξαν στο «Σύμ­φω­νο Σοφού­λη — Σκλά­βαι­να», το οποίο δεν τηρή­θη­κε όμως από τους «Φιλε­λεύ­θε­ρους» και δημο­σιο­ποι­ή­θη­κε από το «Παλ­λαϊ­κό Μέτωπο».

Ριζοσπάστης 26/3/1936

Ριζο­σπά­στης 26/3/1936

Με βάση το «Σύμ­φω­νο Σοφού­λη — Σκλά­βαι­να», το «Παλ­λαϊ­κό Μέτω­πο» θα έδι­νε ψήφο ανο­χής στην κυβέρ­νη­ση Σοφού­λη και στο προ­ε­δρείο της Βου­λής, ενώ η κυβέρ­νη­ση θα ακύ­ρω­νε ανα­δρο­μι­κά τη διά­τα­ξη του εκλο­γι­κού νόμου, που αφαι­ρού­σε τα εκλο­γι­κά δικαιώ­μα­τα όσων είχαν κατα­δι­κα­στεί με το «Ιδιώ­νυ­μο», θα καταρ­γού­σε τις επι­τρο­πές ασφά­λειας, θα έδι­νε αμνη­στία σ’ όλους τους πολι­τι­κούς κρα­τού­με­νους, τους εξό­ρι­στους, θα διέ­λυε τις φασι­στι­κές οργα­νώ­σεις, θα καθιέ­ρω­νε πάγιο εκλο­γι­κό σύστη­μα την απλή ανα­λο­γι­κή, θα μεί­ω­νε την τιμή του ψωμιού, θα απα­γό­ρευε την προ­σω­πο­κρά­τη­ση για οφει­λές προς το δημό­σιο μέχρι 3.000 δρχ., θα προ­χω­ρού­σε στην εφαρ­μο­γή της Κοι­νω­νι­κής Ασφά­λι­σης και θα καθιέ­ρω­νε 5χρονο χρε­ο­στά­σιο χωρίς όρους για τα χρέη των αγρο­τών σε τρά­πε­ζες και ιδιώτες.

Ριζοσπάστης 7/4/1936

Ριζο­σπά­στης 7/4/1936

Ολο αυτό το χρο­νι­κό διά­στη­μα, υπήρ­χε η υπη­ρε­σια­κή κυβέρ­νη­ση Δεμερ­τζή, που στις αρχές Μάρ­τη 1936 τοπο­θέ­τη­σε στο υπουρ­γείο Στρα­τιω­τι­κών τον Ι. Μετα­ξά . Στο μετα­ξύ , ο Βενι­ζέ­λος από το Παρί­σι είχε στεί­λει επι­στο­λή, που υπο­στή­ρι­ζε δικτα­το­ρι­κή λύση, σαν τη μόνη δυνα­τή λύση της πολι­τι­κής κρί­σης, δηλα­δή των δυσκο­λιών για δημιουρ­γία κυβέρ­νη­σης. Τελι­κά, η εντο­λή σχη­μα­τι­σμού κυβέρ­νη­σης ανα­τέ­θη­κε από τον Γεώρ­γιο τον Β’ στον Δεμερ­τζή, που στις 14 Μάρ­τη σχη­μά­τι­σε τη δεύ­τε­ρη κυβέρ­νη­σή του. Σ’ αυτήν την κυβέρ­νη­ση, ο Μετα­ξάς έγι­νε αντι­πρό­ε­δρος, ενώ παρέ­μει­νε και υπουρ­γός των Στρα­τιω­τι­κών και της Αερο­πο­ρί­ας. Οταν κατέ­λη­ξαν σε συμ­φω­νία οι Σοφού­λης — Θεο­τό­κης δέχτη­καν να ανα­λά­βει η νέα κυβέρ­νη­ση την 1η Οκτώ­βρη 1936 , με βάση τη θέση του βασιλιά.

Ριζοσπάστης 18/4/1936

Ριζο­σπά­στης 18/4/1936

Στις 13 Απρί­λη, πέθα­νε ο πρω­θυ­πουρ­γός Δεμερ­τζής. Ο βασι­λιάς όρι­σε πρω­θυ­πουρ­γό τον Ι. Μετα­ξά . Τον όρκι­σε το ίδιο από­γευ­μα, δίχως να πάρει τη γνώ­μη της Βου­λής! Στις 26 Απρί­λη 1936 ο Δημ. Λαμπρά­κης, με κύριο άρθρο του «Ελευ­θέ­ρου Βήμα­τος», καλού­σε τα κόμ­μα­τα «να περι­βά­λουν την κυβέρ­νη­σιν ταύ­την και διά της θετι­κής ψήφου εμπι­στο­σύ­νης των»!

Ριζοσπάστης 21/5/1936

Ριζο­σπά­στης 21/5/1936

Ετσι, το «Κόμ­μα των Φιλε­λευ­θέ­ρων» έδω­σε ψήφο εμπι­στο­σύ­νης στην κυβέρ­νη­ση Μετα­ξά ! Το ίδιο και ο Γεώρ­γιος Καφα­ντά­ρης! Το «Λαϊ­κό Κόμ­μα» έδω­σε ψήφο ανο­χής. Το ίδιο και ο Ι. Θεο­τό­κης. Την κατα­ψή­φι­σαν οι βου­λευ­τές του «Παλ­λαϊ­κού Μετώ­που» και οι Γ. Παπαν­δρέ­ου, Κ. Βλα­χο­θα­νά­σης και Ανδρ. Δεν­δρι­νός. Υπήρ­ξαν και 4 απο­χές. Τα «υπέρ» ήσαν 241 ψήφοι. Ετσι, όλα τα αστι­κά κόμ­μα­τα άνοι­ξαν το δρό­μο στη δικτα­το­ρία, δίνο­ντας την εξου­σία στον Ι. Μεταξά .

Ριζοσπάστης 23/5/1936

Ριζο­σπά­στης 23/5/1936

Στις 30 Απρί­λη, η Βου­λή ενέ­κρι­νε ψήφι­σμα, με το οποίο διέ­κο­πτε τις εργα­σί­ες της για πέντε μήνες μέχρι τις 30 Σεπτέμ­βρη. Αλλά δεν τις ξανάρ­χι­σε, αφού στις 4 Αυγού­στου 1936 κηρύ­χτη­κε η βασι­λο­με­τα­ξι­κή δικτατορία…

Ριζοσπάστης 10/61936

Ριζο­σπά­στης 10/61936

Πηγή χρο­νι­κού: Ριζοσπάστης

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο