Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Εκλογές 2023: Το παλιό… κακό ΠΑΣΟΚ και οι διεργασίες στον σοσιαλδημοκρατικό πόλο

«Μάχη για την κυριαρ­χία στην κεντρο­α­ρι­στε­ρά», «Η ευκαι­ρία του ΠΑΣΟΚ», «Συνα­γερ­μός για την ηγε­μο­νία στην κεντρο­α­ρι­στε­ρά — Ξεκί­νη­σε το ”ματς”» είναι μόνο μερι­κοί από τους τίτλους που τρο­φο­δό­τη­σαν τον Τύπο το εκλο­γι­κό απο­τέ­λε­σμα και ο συσχε­τι­σμός που απο­τυ­πώ­θη­κε ανά­με­σα στον ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ.

Οι πρώ­τες εκα­τέ­ρω­θεν «βολές» προ­δια­γρά­φουν μια σκλη­ρή μετα­ξύ τους κόντρα τις επό­με­νες βδο­μά­δες, καθώς έχει δια­μορ­φω­θεί αντι­κει­με­νι­κά ένα ρευ­στό έδα­φος που ανοί­γει την προ­ο­πτι­κή μιας πιθα­νής ανα­διά­τα­ξης του σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κού χώρου. Το ΠΑΣΟΚ χαρα­κτη­ρί­ζει τον ΣΥΡΙΖΑ «χρυ­σό χορη­γό» της ευρεί­ας νίκης της ΝΔ, ο ΣΥΡΙΖΑ καλεί σε επα­να­συ­σπεί­ρω­ση «για να μην επι­στρέ­ψει ο παλιός δικομ­μα­τι­σμός» (λες και ο ΣΥΡΙ­ΖΑί­ι­κος δικομ­μα­τι­σμός ήταν κάτι δια­φο­ρε­τι­κό…) και οι δύο μαζί δια­γκω­νί­ζο­νται για τον εγκλω­βι­σμό λαϊ­κών στρω­μά­των στα σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κά δόκανα.

Το βέβαιο είναι ότι για την καπι­τα­λι­στι­κή στα­θε­ρό­τη­τα είναι εξί­σου σημα­ντι­κό να υπάρ­χει τόσο μια «υπεύ­θυ­νη» κυβέρ­νη­ση όσο και μια «υπεύ­θυ­νη» αντι­πο­λί­τευ­ση, που θα προ­ω­θούν από κοι­νού τη στρα­τη­γι­κή του κεφαλαίου.

Για τα εργα­τι­κά — λαϊ­κά στρώ­μα­τα το μόνο βέβαιο είναι ότι η σοσιαλ­δη­μο­κρα­τία σε κάθε της μορ­φή είναι δύνα­μη εχθρι­κή, δύνα­μη εξυ­πη­ρέ­τη­σης των συμ­φε­ρό­ντων του κεφα­λαί­ου, δύνα­μη χει­ρα­γώ­γη­σης και ενσω­μά­τω­σης. Απο­τε­λεί δια­χρο­νι­κά πυλώ­να στα­θε­ρό­τη­τας για το σύστη­μα και κυβερ­νη­τι­κής εναλ­λα­γής που δίνει λύσεις, εγκλω­βί­ζο­ντας τη λαϊ­κή δυσαρέσκεια.

Για το ΠΑΣΟΚ, εξάλ­λου, που προ­σπα­θεί να προ­βλη­θεί ως «ανα­γεν­νη­μέ­νο», και καθώς πολ­λοί νεό­τε­ροι σε ηλι­κία δεν έχουν άμε­ση εμπει­ρία από το αντι­λαϊ­κό — «αμαρ­τω­λό» παρελ­θόν του, καλό είναι να θυμη­θού­με τα πολ­λά ράμ­μα­τα που είναι μαζε­μέ­να για τη γού­να του…

ΠΑΣΟΚ: Ιστορία μου — αμαρτία μου…

Η δεκα­ε­τία του 1980 ανέ­δει­ξε το ΠΑΣΟΚ σε μετρ της ενσω­μά­τω­σης και της χει­ρα­γώ­γη­σης των λαϊ­κών στρω­μά­των. Ανήλ­θε στην κυβέρ­νη­ση το 1981, προ­βάλ­λο­ντας πλα­στά προ­ω­θη­μέ­να συν­θή­μα­τα, τα οποία σύντο­μα μετα­τρά­πη­καν στο αντί­θε­τό τους. Το «έξω η ΕΟΚ» μετα­τρά­πη­κε σε «μέσα» και με ενερ­γό­τε­ρη συμ­με­το­χή της αστι­κής τάξης σε όλους τους διε­θνείς ιμπε­ρια­λι­στι­κούς οργα­νι­σμούς, όπως ασφα­λώς και το «έξω το ΝΑΤΟ» μετα­τρά­πη­κε το 1983 στη συμ­φω­νία παρα­μο­νής των αμε­ρι­κα­νι­κών βάσε­ων στη χώρα.

Παράλ­λη­λα το ΠΑΣΟΚ έκα­νε μνη­μειώ­δη προ­σπά­θεια χει­ρα­γώ­γη­σης του εργα­τι­κού συν­δι­κα­λι­στι­κού κινή­μα­τος, ενώ οι περι­βό­η­τες «κλα­δι­κές» και η ΠΑΣΚΕ «έλυ­ναν και έδε­ναν» σε σημα­ντι­κούς κλά­δους, σε τρά­πε­ζες, στον δημό­σιο τομέα, σε κρα­τι­κές βιο­μη­χα­νί­ες και επι­χει­ρή­σεις της λεγό­με­νης «Κοι­νής Ωφέ­λειας» εκεί­νη την επο­χή (ΔΕΗ, ΟΤΕ κ.λπ.). Λει­τούρ­γη­σαν ως μοχλός εκμαυ­λι­σμού συνει­δή­σε­ων, αλλά και εκφυ­λι­σμού. Οι δυνά­μεις αυτές έγι­ναν ο κύριος φορέ­ας του συμ­βι­βα­σμέ­νου κυβερ­νη­τι­κού — εργο­δο­τι­κού συν­δι­κα­λι­σμού, άλω­σαν τα όργα­να του συν­δι­κα­λι­στι­κού κινή­μα­τος, πρω­το­στά­τη­σαν στον εκφυ­λι­σμό της ΓΣΕΕ (είναι χαρα­κτη­ρι­στι­κό ότι δύο πρό­ε­δροι της ΓΣΕΕ — Λ. Κανελ­λό­που­λος και Χ. Πρω­τό­πα­πας — τοπο­θε­τή­θη­καν αργό­τε­ρα υφυ­πουρ­γοί Εργα­σί­ας… «Συν­δι­κα­λι­στές» και υπουρ­γοί, δύο σε ένα!).

Στα μέσα της δεκα­ε­τί­ας του 1990 το «εκσυγ­χρο­νι­στι­κό» ΠΑΣΟΚ του Κ. Σημί­τη βρέ­θη­κε στην προ­με­τω­πί­δα των καπι­τα­λι­στι­κών ανα­διαρ­θρώ­σε­ων, δηλα­δή των ανα­γκών και των απαι­τή­σε­ων του κεφα­λαί­ου σε εκεί­νη τη φάση για το παρα­πέ­ρα ξεζού­μι­σμα των λαϊ­κών στρω­μά­των. Οπως και σε όλη την Ευρώ­πη (Μπλερ στην Αγγλία, Σρέ­ντερ στη Γερ­μα­νία κ.ο.κ.), έτσι και στη χώρα μας η σοσιαλ­δη­μο­κρα­τία πρω­το­στά­τη­σε σε ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις, στο χτύ­πη­μα μισθών και συντά­ξε­ων, σε περι­κο­πή δικαιω­μά­των, στο χτύ­πη­μα της Κοι­νω­νι­κής Ασφά­λι­σης, ενώ ακο­λού­θη­σε σκλη­ρή αντι­λαϊ­κή πολι­τι­κή με στό­χο την είσο­δο της Ελλά­δας «στον σκλη­ρό πυρή­να της ΕΕ», όπως προ­πα­γαν­δι­ζό­ταν τότε, στην ΟΝΕ, δίνο­ντας νέες προ­ο­πτι­κές για την κερ­δο­φο­ρία του κεφαλαίου.

Μην ξεχνά­με ότι το ΠΑΣΟΚ υπό τον Γ. Παπαν­δρέ­ου πήρε από τη ΝΔ την αντι­λαϊ­κή σκυ­τά­λη της δια­κυ­βέρ­νη­σης το 2009 με απα­τη­λές προ­ε­κλο­γι­κές υπο­σχέ­σεις, τάζο­ντας ότι «όλοι θα βγουν κερ­δι­σμέ­νοι» καθώς «λεφτά υπάρ­χουν», ενώ ήταν εκεί­νο που, στο έδα­φος της βαθιάς καπι­τα­λι­στι­κής κρί­σης και των αδιε­ξό­δων του συστή­μα­τος, εγκαι­νί­α­σε την επο­χή των μνη­μο­νί­ων. Το 2010 η κυβέρ­νη­ση Παπαν­δρέ­ου ανα­κοί­νω­σε την προ­σφυ­γή στον «μηχα­νι­σμό στή­ρι­ξης» από ΔΝΤ — ΕΕ — ΕΚΤ. Το ΠΑΣΟΚ ψήφι­σε και εφάρ­μο­σε σκλη­ρά αντι­λαϊ­κά μέτρα, ενώ υπερ­ψή­φι­σε και τα τρία μνη­μό­νια, τόσο από κυβερ­νη­τι­κές θέσεις όσο και ως αντι­πο­λί­τευ­ση, στη­ρί­ζο­ντας μέχρι κεραί­ας τη λεη­λα­σία των λαϊ­κών στρω­μά­των. Μέσα σε συν­θή­κες ξεσπά­σμα­τος της λαϊ­κής οργής και τερά­στιων απερ­για­κών κινη­το­ποι­ή­σε­ων, το ΠΑΣΟΚ έβα­λε πλά­τη στην καπι­τα­λι­στι­κή στα­θε­ρό­τη­τα και έδω­σε διέ­ξο­δο στις δυσκο­λί­ες του αστι­κού πολι­τι­κού συστή­μα­τος, συμ­με­τέ­χο­ντας απα­νω­τά σε δύο κυβερ­νή­σεις συνερ­γα­σί­ας: Στην κυβέρ­νη­ση με πρω­θυ­πουρ­γό τον Λ. Παπα­δή­μο (2011 — 2012), που στη­ρί­χτη­κε από ΝΔ — ΠΑΣΟΚ — ΛΑ.Ο.Σ., και στη συνέ­χεια στην κυβέρ­νη­ση υπό τον Αντ. Σαμα­ρά (2012 — 2015), που τη συγκρό­τη­σή της στή­ρι­ξαν από κοι­νού ΝΔ — ΠΑΣΟΚ — ΔΗΜΑΡ.

Θυμί­ζου­με ότι ο Ν. Ανδρου­λά­κης, που παρου­σιά­ζει τώρα το ΠΑΣΟΚ σχε­δόν σαν να «γεν­νή­θη­κε χθες», εκεί­νη την περί­ο­δο ανα­δεί­χθη­κε σε γραμ­μα­τέα της ΚΠΕ του ΠΑΣΟΚ (2013) και στη συνέ­χεια στή­ρι­ξε την αντι­λαϊ­κή πολι­τι­κή του κόμ­μα­τός του από το Ευρωκοινοβούλιο.

Ενώ όλα αυτά τα χρό­νια, με τις δυνά­μεις του ΠΑΣΟΚ σε πρώ­το ρόλο, έχουν μετα­τρέ­ψει τα όργα­να της ΓΣΕΕ σε λίκνο του εργο­δο­τι­κού συν­δι­κα­λι­σμού, με τα στε­λέ­χη της ΠΑΣΚΕ, όπως ο πρό­ε­δρος της ΓΣΕΕ Γ. Πανα­γό­που­λος, να απο­τε­λούν τους καλύ­τε­ρους προ­πα­γαν­δι­στές της εργο­δο­σί­ας και του ταξι­κού συμβιβασμού.

ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ: Δύο όψεις του εγκλωβισμού

Η ευρεία ανα­μόρ­φω­ση του αστι­κού πολι­τι­κού συστή­μα­τος την περί­ο­δο της βαθιάς καπι­τα­λι­στι­κής κρί­σης έδω­σε τα ηνία στον ΣΥΡΙΖΑ, ως ανερ­χό­με­νη δύνα­μη που ανα­δεί­χθη­κε σε κυρί­αρ­χο εκπρό­σω­πο της σοσιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας για να εγκλω­βί­σει τη λαϊ­κή οργή, να προσ­δώ­σει στα­θε­ρό­τη­τα στο σύστη­μα και να περά­σει τα απαι­τού­με­να αντι­λαϊ­κά μέτρα με τις μικρό­τε­ρες αντιδράσεις.

Για να γίνει αυτό και να μπο­ρέ­σει ο ΣΥΡΙΖΑ να αντα­πο­κρι­θεί στα κυβερ­νη­τι­κά του καθή­κο­ντα, ένα μεγά­λο μέρος των στε­λε­χών, των μελών και των μηχα­νι­σμών του ΠΑΣΟΚ «μετα­κό­μι­σε» στον ΣΥΡΙΖΑ, που μέχρι τότε ήταν ένα κόμ­μα με μικρό ποσο­στό και οργα­νω­μέ­νες δυνάμεις.

ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ απο­τέ­λε­σαν τις δύο όψεις του νομί­σμα­τος του εγκλω­βι­σμού των λαϊ­κών στρω­μά­των, σε δια­φο­ρε­τι­κές φάσεις ασφα­λώς, που απαι­τού­σαν και αλλα­γές στο επί­πε­δο των πολι­τι­κών σχη­μα­τι­σμών για να είναι επι­τυ­χής αυτός ο εγκλωβισμός.

Ο σημε­ρι­νός ΣΥΡΙΖΑ εξάλ­λου έχει μέσα του το «μισό» ΠΑΣΟΚ. Και πρώ­ην στε­λέ­χη του ΠΑΣΟΚ, ή που προ­έρ­χο­νται από το ΠΑΣΟΚ, βρί­σκο­νται σήμε­ρα διά­σπαρ­τα σε πρω­τα­γω­νι­στι­κές θέσεις σε όλα τα αστι­κά πολι­τι­κά κόμ­μα­τα, και στη ΝΔ. Οπως εύστο­χα κατα­γρά­φη­κε στον Τύπο, στε­λέ­χη που προ­έρ­χο­νται από το ΠΑΣΟΚ κατέ­γρα­ψαν εξαι­ρε­τι­κές επι­δό­σεις: Στη ΝΔ οι Κ. Πιερ­ρα­κά­κης και Μ. Χρυ­σο­χο­ΐ­δης πρώ­τοι στις περι­φέ­ρειές τους, αντί­στοι­χα πρώ­τοι — και μόνοι εκλεγ­μέ­νοι για τον ΣΥΡΙΖΑ στις περι­φέ­ρειές τους — η Θ. Τζά­κρη, ο Σ. Κεδί­κο­γλου, ο Α. Τόλ­κας, όλοι πρώ­ην στε­λέ­χη του ΠΑΣΟΚ1.

Το είδος της «υπεύ­θυ­νης και ρεα­λι­στι­κής αντι­πο­λί­τευ­σης» που θα κάνει το ΠΑΣΟΚ, εξάλ­λου, προ­δια­γρά­φε­ται από το ότι στην προη­γού­με­νη Βου­λή υπερ­ψή­φι­σε το 70% των νομο­σχε­δί­ων της ΝΔ, καθώς ασφα­λώς βρί­σκε­ται τοπο­θε­τη­μέ­νο στις ίδιες ράγες της αντι­λαϊ­κής πολι­τι­κής με τη ΝΔ, αλλά και με τον ΣΥΡΙΖΑ, στις ράγες της καπι­τα­λι­στι­κής ανά­πτυ­ξης, σε βάρος των λαϊ­κών συμφερόντων.

Βέβαια, κάθε φάση απαι­τεί ενδε­χο­μέ­νως και προ­σαρ­μο­γές ή και ανα­διά­τα­ξη των αστι­κών δυνά­με­ων, όπως και του «αφη­γή­μα­τος» της σοσιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας… Ανά­λο­γα με τις συν­θή­κες μπο­ρεί να προ­βάλ­λε­ται τη μία ως «υπεύ­θυ­νη» δύνα­μη στα­θε­ρό­τη­τας, ενώ την άλλη ως «αγω­νι­στι­κός» φορέ­ας δήθεν υπέρ του λαού. Ο ΣΥΡΙΖΑ έλε­γε ότι «θα σκί­σει τα μνη­μό­νια» ενώ τελι­κά με «υπευ­θυ­νό­τη­τα» υπέ­γρα­ψε νέες αντι­λαϊ­κές συμ­φω­νί­ες. Τώρα το ΠΑΣΟΚ καταγ­γέλ­λει για «λαϊ­κι­σμό» τον ΣΥΡΙΖΑ και παρου­σιά­ζε­ται ως «υπεύ­θυ­νη» δύνα­μη «κυβερ­νη­σι­μό­τη­τας», ενώ αντί­στοι­χα σε προη­γού­με­νη φάση το «εκσυγ­χρο­νι­στι­κό» ΠΑΣΟΚ του Κ. Σημί­τη κατη­γο­ρού­σε για «λαϊ­κι­σμό» το «ανδρεϊ­κό» ΠΑΣΟΚ. Εχει απο­δει­χθεί πολ­λές φορές ότι η σοσιαλ­δη­μο­κρα­τία είναι ιδιαί­τε­ρη ευέ­λι­κτη, για να μπο­ρεί να αντα­πο­κρί­νε­ται στις μετα­βαλ­λό­με­νες ανά­γκες του κεφαλαίου.

Κόντρα σε παλιές και νέες σοσιαλδημοκρατικές παγίδες

Τα αμέ­τρη­τα ράμ­μα­τα για τη γού­να του ΠΑΣΟΚ έρχο­νται να προ­στε­θούν στα άλλα τόσα που έχει ο λαός για τον ΣΥΡΙΖΑ.

«Παλιά» και «νέα» σοσιαλ­δη­μο­κρα­τία απο­τε­λούν επι­κίν­δυ­νο εχθρό, φορέα ενσω­μά­τω­σης και εγκλω­βι­σμού. Υπη­ρε­τούν στα­θε­ρά τα συμ­φέ­ρο­ντα του κεφα­λαί­ου. Μπο­ρεί η σοσιαλ­δη­μο­κρα­τία να μεταλ­λάσ­σε­ται, να μεταμ­φιέ­ζε­ται, να αλλά­ζει πολι­τι­κούς φορείς, να επι­και­ρο­ποιεί την πολι­τι­κή ενσω­μά­τω­σης με βάση τις τρέ­χου­σες ανά­γκες του συστή­μα­τος, αλλά στα­θε­ρά έχει στο DNA της την εξα­πά­τη­ση και τη χει­ρα­γώ­γη­ση των λαϊ­κών δυνάμεων.

Μόνι­μα στο στό­χα­στρο βρί­σκε­ται το ΚΚΕ και η ανα­τρε­πτι­κή του πολι­τι­κή, καθώς ο εγκλω­βι­σμός των λαϊ­κών στρω­μά­των σε θολά αντι­δε­ξιά καλέ­σμα­τα είναι όρος για την ενί­σχυ­ση της σοσιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας. Το ΠΑΣΟΚ παλιό­τε­ρα κατη­γο­ρού­σε όποιον δεν είναι μαζί του ότι «στη­ρί­ζει τη Δεξιά». Ο ΣΥΡΙΖΑ τώρα, μετά την εκλο­γι­κή του ήττα, χυδαιο­λο­γεί κατά του ΚΚΕ («αρι­στε­ρός σύμ­μα­χος της ΝΔ»)2 επει­δή επι­μέ­νει να ανα­δει­κνύ­ει τον πραγ­μα­τι­κό χαρα­κτή­ρα του ΣΥΡΙΖΑ, την αντι­λαϊ­κή στρα­τη­γι­κή του σύγκλι­ση με τη ΝΔ στη δια­χεί­ρι­ση του συστή­μα­τος της καπι­τα­λι­στι­κής εκμε­τάλ­λευ­σης που και οι δύο υπηρετούν.

Κατα­δί­κη του ΣΥΡΙΖΑ και κατα­δί­κη του ΠΑΣΟΚ, κατα­δί­κη της αστι­κής πολι­τι­κής με την οποία και οι δύο συμ­φω­νούν μαζί με τη ΝΔ, είναι ο δρό­μος της σύγκρου­σης που έχει να βαδί­σει ο λαός.

Η αντι­πο­λί­τευ­ση που χρειά­ζε­ται ο λαός βρί­σκε­ται στον δρό­μο της αντε­πί­θε­σης, στον δρό­μο της ταξι­κής μαζι­κής πάλης, της ανα­σύ­ντα­ξης του εργα­τι­κού κινή­μα­τος, της προ­ώ­θη­σης της αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής — αντι­μο­νο­πω­λια­κής κοι­νω­νι­κής συμμαχίας.

Για να μην πέφτει ο λαός σε νέες παγί­δες, να ισχυ­ρο­ποι­η­θεί το βήμα της απόρ­ρι­ψης αυτα­πα­τών και διλημ­μά­των που έγι­νε, να ισχυ­ρο­ποι­η­θεί ολό­πλευ­ρα και περισ­σό­τε­ρο το ΚΚΕ.

Παρα­πο­μπές:

1. Βλ. ενδει­κτι­κά «Το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ, κι εκεί…», «Καθη­με­ρι­νή» 23/5/2023

2. Μ. Ρεπού­ση, «Το ΚΚΕ στο απυ­ρό­βλη­το», «Εφη­με­ρί­δα των Συντα­κτών» 24/5/2023

Του Κωστή ΜΠΟΡΜΠΟΤΗ*
*Ο Κ. Μπορ­μπό­της είναι μέλος της Ιδε­ο­λο­γι­κής Επι­τρο­πής της ΚΕ του ΚΚΕ

«Ναι, αλλά ο Στά­λιν…», του Νίκου Μόττα

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο