Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ενιαία τιμή βιβλίου

Ποιος θέλει και για­τί την κατάρ­γη­ση της ενιαί­ας τιμής βιβλί­ου; Για­τί αντι­δρούν οι Έλλη­νες εκδό­τες, μικροί και μεγάλοι;

Υπο­τα­γή του βιβλί­ου στους νόμους της αγο­ράς και μετα­τρο­πή του από αγα­θό σε εμπό­ρευ­μα, με τη συγκε­ντρο­ποί­η­ση του κεφα­λαί­ου στον εκδο­τι­κό χώρο, είναι το κύριο χαρα­κτη­ρι­στι­κό στοι­χείο της ευρω­παϊ­κής βιβλιο­α­γο­ράς την τελευ­ταία δεκα­πε­ντα­ε­τία, καθώς και η μελ­λο­ντι­κή εικό­να της εγχώ­ριας παρα­γω­γής. Αυτό ήταν το συμπέ­ρα­σμα ημε­ρί­δας για το βιβλίο που είχε οργα­νώ­σει το ΕΚΕΒΙ το 2001. Άσχε­τα αν μπο­ρού­σαν να δουν ακρι­βώς αυτή την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα και την αιτία: Τα πάντα στον καπι­τα­λι­σμό είναι εμπό­ρευ­μα, και το βιβλίο. Δεν υπάρ­χει εξαί­ρε­ση καμία (Ακό­μα και η Υγεία, αν δεν έχεις να αγο­ρά­σεις φάρ­μα­κα — υπη­ρε­σί­ες Υγεί­ας πεθαίνεις).

Δώδε­κα χρό­νια μετά έρχε­ται η τρόι­κα (στα πλαί­σια του μνη­μο­νί­ου) και μαζί με την απε­λευ­θέ­ρω­ση της τιμής των φαρ­μά­κων (και άλλα μέτρα) ζητά και την κατάρ­γη­ση της ενιαί­ας τιμής βιβλί­ου. Για­τί τι σχέ­ση έχει αυτό με την εκτα­μί­ευ­ση της δόση; Πώς συνδέονται;

Η απά­ντη­ση θα πρέ­πει να ανα­ζη­τη­θεί στη Συν­θή­κη του Μάα­στριχτ και τις γνω­στές τέσ­σε­ρις ελευ­θε­ρί­ες: της ελευ­θε­ρί­ας κίνη­σης κεφα­λαί­ων, εμπο­ρευ­μά­των, υπη­ρε­σιών και εργα­τι­κού δυνα­μι­κού, στις οποί­ες κάθε χώρα πρέ­πει να υπο­τα­χθεί (και ήδη έχου­με καθυστερήσει).

Δηλα­δή, στο συγκε­κρι­μέ­νο, άνοιγ­μα της αγο­ράς του βιβλί­ου που πλέ­ον είναι εμπό­ρευ­μα και όχι κοι­νω­νι­κό αγα­θό. Το πρώ­το βήμα σε αυτή τη δια­δι­κα­σία είναι η μεί­ω­ση των «παι­κτών», σε μια αγο­ρά που υπάρ­χει αρκε­τά μεγά­λος αριθ­μός εκδο­τών, με τελι­κό στό­χο τη δια­μόρ­φω­ση ολι­γο­πω­λια­κής πραγ­μα­τι­κό­τη­τας. Γι’ αυτό και αντι­δρούν οι Ελλη­νες εκδό­τες αφού πλέ­ον σε μια αγο­ρά που ήταν κυρί­αρ­χοι θα απο­κτή­σουν ισχυ­ρούς αντα­γω­νι­στές, τόσο στη λια­νι­κή όσο και στην παρα­γω­γή βιβλί­ου. Εται­ρεί­ες, όπως η «Amazon», εκμε­ταλ­λευό­με­νες την εξέ­λι­ξη της τεχνο­λο­γί­ας και τη δυνα­τό­τη­τα άντλη­σης κεφα­λαί­ων (π.χ. Χρη­μα­τι­στή­ριο), θα μπο­ρούν να μας στέλ­νουν στο σπί­τι βιβλίο φθη­νό­τε­ρο από ό,τι θα το αγο­ρά­ζα­με στο βιβλιο­πω­λείο. Αυτό μπο­ρεί να φαί­νε­ται ότι θα συμ­βά­λει στη μεί­ω­ση της τιμής του βιβλί­ου μεσο­πρό­θε­σμα όμως θα κάνει το βιβλίο ακρι­βό­τε­ρο. Έχου­με ήδη μεγά­λη εμπει­ρία από αντί­στοι­χους τομείς υπη­ρε­σιών και προ­ϊ­ό­ντων που απε­λευ­θε­ρώ­θη­καν. Το σημα­ντι­κό­τε­ρο όμως όλων είναι ότι η συγκε­ντρο­ποί­η­ση του κλά­δου του βιβλί­ου σε μια «χού­φτα» μονο­πώ­λια σημαί­νει ότι θα εκδί­δε­ται μόνο ό,τι απο­φα­σί­ζουν αυτά και θα πωλεί­ται φυσι­κά πανά­κρι­βα. Με ολέ­θρια απο­τε­λέ­σμα­τα στα Γράμ­μα­τα και στον Πολιτισμό.

Υπάρ­χει αρκε­τή εμπει­ρία ήδη και από τις χώρες που έχει καταρ­γη­θεί η ενιαία τιμή βιβλί­ου. Για παρά­δειγ­μα, στις ΗΠΑ και στην Αγγλία οι μεγά­λες αλυ­σί­δες εξα­φά­νι­σαν όλα τα μικρά ανε­ξάρ­τη­τα βιβλιο­πω­λεία και στη συνέ­χεια αυτές τις υπο­σκέ­λι­σε η Amazon. Στο χώρο των e‑books, για παρά­δειγ­μα, η Amazon έχο­ντας στρα­τη­γι­κό στό­χο την κατά­κτη­ση ηγε­τι­κής θέσης, που­λού­σε πολύ χαμη­λά τα βιβλία και τις μηχα­νές δια­βά­σμα­τός τους και κατά­φε­ρε να κατέ­χει το 90% της σχε­τι­κής αγο­ράς στη Μεγά­λη Βρε­τα­νία. Η κατά­κτη­ση ηγε­τι­κής θέσης επέ­φε­ρε και την αύξη­ση πλέ­ον των μέχρι πρό­τι­νος φτη­νών βιβλίων.

Εδώ μπαί­νει παρο­νο­μα­στής στη συζή­τη­ση, ο ρόλος της Ευρω­παϊ­κής Ένω­σης και των οργά­νων της (και των εθνι­κών κυβερ­νή­σε­ων) ως μηχα­νι­σμοί επι­βο­λής των συμ­φε­ρό­ντων του κεφα­λαί­ου, αδια­φο­ρώ­ντας για το αν το βιβλίο, η Υγεία κλπ. είναι ανα­γκαία πολι­τι­στι­κά και κοι­νω­νι­κά αγα­θά για τον άνθρω­πο. Δεν τους ενδια­φέ­ρει η πολι­τι­στι­κή προ­α­γω­γή της κοι­νω­νί­ας ή η θωρά­κι­ση της υγεί­ας του λαού. Αυτό που τους ενδια­φέ­ρει είναι η απρό­σκο­πτη λει­τουρ­γία της καπι­τα­λι­στι­κής αγο­ράς. Γι’ αυτό και η πλή­ρης εμπο­ρευ­μα­το­ποί­η­ση του Πολι­τι­σμού αλλά και των υπό­λοι­πων αγα­θών και υπηρεσιών.

Και η έκθε­ση του ΟΑΣΑ που παρήγ­γει­λε η κυβέρ­νη­ση και της παρα­δό­θη­κε τον περα­σμέ­νο Νοέμ­βρη, ειση­γεί­ται την κατάρ­γη­ση της ενιαί­ας τιμής βιβλί­ου. Όπως επί­σης ειση­γεί­ται την απε­λευ­θέ­ρω­ση στο φάρ­μα­κο, στο γάλα, στο ψωμί.

Από μόνο του όμως το μέτρο της ενιαί­ας τιμής του βιβλί­ου, σε καμία περί­πτω­ση δεν μπο­ρεί να αντι­με­τω­πί­σει τη νομο­τε­λεια­κή δια­δι­κα­σία συγκέ­ντρω­σης και συγκε­ντρο­ποί­η­σης κεφα­λαί­ου και στον εκδο­τι­κό κλά­δο, ούτε το συνε­χώς μειού­με­νο ανα­γνω­στι­κό κοι­νό και την πτώ­ση του πνευ­μα­τι­κού επι­πέ­δου του λαού.

Σε καμιά περί­πτω­ση η συζή­τη­ση δε συν­δέ­ε­ται με τη φιλα­να­γνω­σία που απαι­τεί άλλου τύπου μέτρα: Δημό­σιο φορέα για τη διά­δο­ση του βιβλί­ου, περισ­σό­τε­ρες Δημό­σιες Βιβλιο­θή­κες, ενί­σχυ­σή του και λύση των προ­βλη­μά­των που αντι­με­τω­πί­ζουν, επι­δό­τη­ση της αγο­ράς βιβλί­ου (όπως παλαιό­τε­ρα με την Εργα­τι­κή Εστία), ενί­σχυ­ση της γενι­κής παι­δεί­ας, αισθη­τι­κή αγω­γή μέσα στον κορ­μό της 12χρονης εκπαί­δευ­σης, για όλα τα παι­διά ανε­ξάρ­τη­τα από κατευ­θύν­σεις. Συγκρό­τη­ση δανει­στι­κών βιβλιο­θη­κών σε κάθε σχο­λείο, γεν­ναία αύξη­ση του κρα­τι­κού προ­ϋ­πο­λο­γι­σμού για τον πολι­τι­σμό και ειδι­κό­τε­ρα για τη διά­δο­ση του βιβλίου.

Αυτή η συζή­τη­ση φέρ­νει στο προ­σκή­νιο και ένα άλλο θέμα. Τα δικαιώ­μα­τα του συγ­γρα­φέα. Ελά­χι­στα μεν (10% επί της λια­νι­κής τιμής) ανεί­σπρα­κτα δε. Πρέ­πει να βρε­θεί ένας τρό­πος δια­σφά­λι­σής τους, όπως και το ζήτη­μα της ασφα­λι­στι­κής και υγειο­νο­μι­κής κάλυ­ψής τους. Ο συγ­γρα­φέ­ας είναι ένας χομπί­στας (ακό­μη και ψώνιο) για να κερ­δί­ζει ο εκδότης.

(Το κεί­με­νο πρω­το­δη­μο­σιεύ­τη­κε στο egnatiapost.gr. Έχει πλέ­ον δια­κό­ψει τη λει­τουρ­γία του)

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο