Γράφει ο Αλέκος Χατζηκώστας //
Ο Ευγένιος Ιονέσκο, Ρουμάνος θεατρικός συγγραφέας που έγραψε στη γαλλική γλώσσα, είναι ένας από τους επιφανέστερους εκπροσώπους του θεάτρου του παραλόγου, μαζί με τους Σάμουελ Μπέκετ, Ζαν Ζενέ και Άρθουρ Αντάμοβ.
Ένα από τα τελευταία έργα, και όχι ιδιαίτερα γνωστά στη χώρα μας, του συγγραφέα της Φαλακρής τραγουδίστριας και του Ρινόκερου είναι το «Παιχνίδι της σφαγής». (Το παιχνίδι της σφαγής γράφτηκε το 1970, ενώ στην Ελλάδα πρωτοπαίχτηκε το 1971 από το «Θέατρο Τέχνης» σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν.)
Το Παιχνίδι της σφαγής του Ιονέσκο συνδέεται και συνομιλεί αφαιρετικά, κατά τρόπο εμφανή ή λανθάνοντα, και παρά τις διαφορές, με ορισμένα κορυφαία έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, όπως με το Περί τυφλότητος του Ζοζέ Σαραμάγκου, την Πανούκλα του Αλμπέρ Καμύ, το Δεκαήμερο του Βοκάκιου. Ο Ιονέσκο χτίζει ένα έργο που σήμερα φαντάζει περισσότερο επίκαιρο παρά ποτέ σήμερα με την «πανδημία του κορονοϊου»
Το έργο είναι προκλητικό, κριτικό, επαναστατικό. Πρόκειται για μια μελέτη του φόβου και των συμπεριφορών που προκαλεί, για μια σπουδή θανάτου. Όχι μόνο του βιολογικού, αλλά και του υπαρξιακού και συμβολικού θανάτου, του θανάτου των αξιών και της ψυχής.
Η υπόθεση του έργου έχει απλή βάση. Μια ξαφνική επιδημία αποδεκατίζει τους κατοίκους μιας πόλης. Ποιας πόλης; Δεν αναφέρεται, σκοπίμως. Διότι θα μπορούσε να είναι μια οποιαδήποτε πόλη, ακόμη και η δική μας ή η διπλανή από τη δική μας – μεταφέροντας έτσι το άγχος και στον θεατή. Οι άνθρωποι αυτής της πόλης, όλοι, ο ένας μετά τον άλλον, έρχονται αντιμέτωποι με τον θάνατο.
Η αίσθηση του εγκλεισμού και του αποκλεισμού των ανθρώπων, που είναι σαν να βρίσκονται σε καραντίνα, προκαλεί δυσφορία και δύσπνοια. Όλα είναι προκαθορισμένα. Οι άνθρωποι νιώθουν προδιαγεγραμμένοι, φυλακισμένοι, γελοίοι, τραγικοί. Δεν μπορούν να φύγουν, δεν μπορούν να ξεφύγουν, δεν μπορούν να δραπετεύσουν ακόμη και αν οι πόρτες της φυλακής είναι ανοιχτές. Δεν υπάρχουν τρόποι διαφυγής. Αν κάποιος βγει από τη φυλακή θα κολλήσει τον θάνατο, αν πέσει στη θάλασσα για να ξεφύγει θα πνιγεί, αν ανέβει στα τείχη θα τον πυροβολήσουν. Το έργο λοιπόν είναι ένα θέαμα της καταστροφής. Ο θάνατος εξομοιώνει τους πάντες και μπροστά του απογυμνώνονται όλοι από κάθε πρόσχημα.
Απολαύστε ένα απόσπασμα:
«Σας συγκέντρωσα εδώ για τελευταία φορά, στην πλατεία της πόλης μας, για να σας ενημερώσω: Μας συμβαίνει κάτι εντελώς ανεξήγητο. Δεχθήκαμε επίθεση από ένα λοιμό αγνώστων αιτιών. Οι γειτονικές πόλεις και χώρες μας έχουν κλείσει τα σύνορά τους. Στρατός έχει κυκλώσει την πόλη μας. Κάθε είσοδος και έξοδος απαγορεύεται. Μέχρι χτες ήμασταν ελεύθεροι, όμως από σήμερα είμαστε σε καραντίνα.
Επίσης ζητώ εθελοντές να επιτηρούν τα μολυσμένα σπίτια, μήπως κάποιος μπει ή βγει. Θα ορίσουμε ορκωτούς επόπτες που θα επισκέπτονται τα σπίτια … για να αναφέρουν στις αρχές, προκειμένου να απομονωθούν οι πιθανοί φορείς.
Όποιος μπαίνει σε μολυσμένο σπίτι θα θεωρείται ύποπτος και θ’ απομονώνεται εκεί μέσα. Φυλαχτείτε από τους υπόπτους. ΚΑΤΑΓΓΕΙΛΕΤΕ τους για το καλό του συνόλου!
Ζητάμε γιατρούς, νεκροθάφτες, σαβανωτές και κάθε χρήσιμη για την περίσταση ειδικότητα.
Κάθε πολίτης οφείλει να προσφέρει στον συνάνθρωπό του: να τον επιτηρήσει ή να του κλείσει τα μάτια. Το σύνθημά μας είναι, «Θάψε τον πλησίον σου, μπορείς!».
Αντίδοτο για τον λοιμό δεν έχουμε βρει. Προσπαθούμε να τον περιορίσουμε, μήπως μερικοί τυχεροί επιβιώσουν, όμως αυτό είναι άγνωστο.
Απαγορεύονται οι συνεστιάσεις και όλα τα θεάματα. Τα καταστήματα, τα εστιατόρια και τα καφενεία θα λειτουργούν ελάχιστες ώρες, για να περιοριστεί η εξάπλωση ψευδών ειδήσεων. Διότι υπάρχει η υποψία πως το κακό που μας βρήκε προέρχεται από κάτι ανώτερό μας, από τον ουρανό, και καθετί από τον ουρανό διαβρώνει σαν αόρατη βροχή τις στέγες, τους τοίχους και τις ψυχές μας.
Όπως σας είπα, αυτή είναι η τελευταία δημόσια συγκέντρωση. Ομάδες πάνω από τρία άτομα θα διαλύονται. Επίσης, απαγορεύεται να περιφέρεστε άσκοπα. Όλοι οι πολίτες επιβάλλεται να κυκλοφορείτε ανά δύο, για να επιτηρείτε ο ένας τον άλλο. Τώρα γυρίστε στα σπίτια σας και μείνετε εκεί. Θα βγείτε μόνο σε περίπτωση μεγάλης ανάγκης. Ειδικά συνεργεία θα στιγματίζουν την πόρτα κάθε μολυσμένου σπιτιού: θα κάνουν έναν μεγάλο κόκκινο σταυρό με μπογιά στην πόρτα και θα γράφουν, «Ελέησόν με, Κύριε!».