Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ευτυχία (2019) – Πολυδιαφημισμένη αλλά κατώτερη των περιστάσεων

Γρά­φει ο Ειρη­ναί­ος Μαρά­κης //

 Υπό­θε­ση

Η “Ευτυ­χία” είναι ελλη­νι­κή δρα­μα­τι­κή βιο­γρα­φι­κή ται­νία του 2019, σε σκη­νο­θε­σία Άγγε­λου Φραν­τζή. Η ται­νία ακο­λου­θεί τη ζωή της στι­χουρ­γού Ευτυ­χί­ας Παπα­γιαν­νο­πού­λου. Πρω­τα­γω­νι­στούν η Κάτια Γκου­λιώ­νη και η Καρυο­φυλ­λιά Καρα­μπέ­τη. Συγκε­κρι­μέ­να, προς το τέλος της ζωής της, η διά­ση­μη στι­χουρ­γός Ευτυ­χία Παπα­γιαν­νο­πού­λου εμφα­νί­ζε­ται σε μια βρα­διά που διορ­γα­νώ­νε­ται προς τιμήν της με παρό­ντες όλους τους σπου­δαί­ους δημιουρ­γούς με τους οποί­ους έχει συνερ­γα­στεί (Τσι­τσά­νης, Μητσά­κης, Καλ­δά­ρας, Χατζη­δά­κις) όμως η ίδια με αφορ­μή αυτό το περι­στα­τι­κό ανα­τρέ­χει στο παρελ­θόν της από την επο­χή που ως πρό­σφυ­γας της Μικρα­σια­τι­κής κατα­στρο­φής φτά­νει στην Ελλά­δα μέχρι τις μέρες της.

Κριτική

Παρα­κο­λού­θη­σα την ται­νία σε πρώ­τη τηλε­ο­πτι­κή προ­βο­λή στις 18/12 από τον ΑΝΤ’1. Η “Ευτυ­χία”, αν και πολυ­δια­φη­μι­σμέ­νη στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα απο­δεί­χτη­κε κατώ­τε­ρη των περι­στά­σε­ων. Σε αντί­θε­ση με την ενθου­σιώ­δη απο­δο­χή που της επε­φύ­λα­ξε το κοι­νό όταν προ­βλή­θη­κε στους κινη­μα­το­γρά­φους στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα η ται­νία είναι απρό­σω­πη, αδιά­φο­ρη, με απου­σία συναι­σθή­μα­τος και με παντε­λής έλλει­ψη του ιστο­ρι­κού και πολι­τι­κού κλί­μα­τος των χρό­νων που έζη­σε και δημιούρ­γη­σε η Ευτυ­χία Παπα­γιαν­νο­πού­λου. Από την Μικρα­σια­τι­κή κατα­στρο­φή η Ευτυ­χία βρί­σκε­ται στα αλώ­νια και στα σαλό­νια της Αθή­νας χωρίς ουδε­μία ανα­φο­ρά στον Β’ Παγκό­σμιο Πόλε­μο, στο πολι­τι­κό κλί­μα της επο­χής κτλ. Η ανα­φο­ρά στον “κομ­μου­νι­στή” ηθο­ποιό Φρα­γκί­σκο Μανέλ­λη, και αυτή μόνο και μόνο για να τον χαρα­κτη­ρί­σει ως επι­πό­λαιο, δεν αρκεί. Εδώ γεν­νιού­νται δια­φο­ρά ερω­τή­μα­τα. Ήταν η στι­χουρ­γός αδιά­φο­ρη για την κοι­νω­νι­κή ζωή της χώρας; Και ο “Γυά­λι­νος κόσμος” που τρα­γού­δη­σε ο Καζαν­τζί­δης σε τι ανα­φέ­ρε­ται τότε; Για όλα τα παρα­πά­νω, το βασι­κό­τε­ρο ερώ­τη­μα που προ­κύ­πτει είναι το ακό­λου­θο: για­τί ωραιο­ποιού­νται, δια­στρε­βλώ­νο­νται και εξα­φα­νί­ζο­νται στιγ­μές και κατα­στά­σεις της πρό­σφα­της ιστο­ρί­ας μας ενώ δρα­μα­τουρ­γι­κά θα μπο­ρού­σαν να δώσουν μια πλη­ρέ­στε­ρη εικό­να της επο­χής όπου έζη­σε η Ευτυχία;

eftychiaΑυτή είναι μόνο μία αρνη­τι­κή πλευ­ρά από τις πολ­λές της ται­νί­ας την οποία ο υπο­ψια­σμέ­νος θεα­τής δεν θα προ­σπε­ρά­σει. Στη συνέ­χεια θα παρα­τη­ρή­σει, ότι από το πολυ­πλη­θές καστ ξεχω­ρί­ζουν μόνο ο Πυγ­μα­λί­ων Δαδα­κα­ρί­δης, ως σύζυ­γος της Ευτυ­χί­ας Παπα­γιαν­νο­πού­λου, η Ντί­να Μιχαη­λί­δου, ως η μητέ­ρα της, και ο Παύ­λος Ορκό­που­λος, ως ο πρώ­τος της σύζυ­γος. Από την άλλη οι πρω­τα­γω­νί­στριες (η ταλα­ντού­χα Κάτια Γκου­λιώ­νη και η κορυ­φαία Καρυο­φυλ­λιά Καρα­μπέ­τη) ενώ συντο­νί­ζο­νται άρι­στα μετα­ξύ τους στη συνέ­χεια κατα­λή­γουν να ανα­πα­ρά­γουν ένα δοσμέ­νο μοτί­βο, αδυ­να­τώ­ντας να αξιο­ποι­ή­σουν το ταλέ­ντο τους ώστε να κατα­στή­σουν τον θεα­τή κοι­νω­νό στη ζωή και στα πάθη της Παπα­γιαν­νο­πού­λου. Επί­σης, οι υπό­λοι­ποι ηθο­ποιοί — γνω­στοί από την τηλε­ό­ρα­ση χωρίς αυτό να σημαί­νει ότι δεν έχουν δυνα­τό­τη­τες — είναι μέτριοι έως αδιά­φο­ροι, χωρίς κάποια συμ­βο­λή στην εξέ­λι­ξη της ιστο­ρί­ας, καρι­κα­τού­ρες των προ­σώ­πων που υποδύονται.

Ο καθο­ρι­στι­κός παρά­γο­ντας που επη­ρέ­α­σε όλα τα παρα­πά­νω είναι η αδύ­να­μη σκη­νο­θε­σία η οποία αδυ­να­τού­σε στα κρί­σι­μα σημεία να κατευ­θύ­νει τους ηθο­ποιούς. Το υλι­κό της ται­νί­ας ήταν αδύ­να­μο επί­σης. Εστί­α­σε απο­κλει­στι­κά και μόνο στα πάθη της Παπα­γιαν­νο­πού­λου χωρίς να μπο­ρεί να μας δώσει μια ουσια­στι­κή εικό­να για την δημιουρ­γό. Η εμμο­νή με την χαρ­το­παι­ξία και το τσι­γά­ρο χωρίς να εμβα­θύ­νει στο π;vς και το για­τί γρά­φτη­κε το ένα ή το άλλο τρα­γού­δι στε­ρεί από την “Ευτυ­χία” το απα­ραί­τη­το βάθος. Καλώς ή κακώς, αυτή είναι η κατά­λη­ξη όταν μια ται­νία χτί­ζε­ται απο­κλει­στι­κά σε ένα μόνο χαρα­κτη­ρι­στι­κό του κεντρι­κού προ­σώ­που. Ανα­ρω­τιέ­μαι, λοι­πόν, τι άνθρω­πος ήταν η Ευτυ­χία Παπα­γιαν­νο­πού­λου; Ένας καλός άνθρω­πος με ελατ­τώ­μα­τα και μια γυναί­κα με θάρ­ρος που διεκ­δί­κη­σε την ζωή της χωρίς φόβο αλλά με πάθος θα μας πουν οι φίλοι της ται­νί­ας. Όμως ακό­μα και αυτό προ­σεγ­γί­ζε­ται εντε­λώς επι­φα­νεια­κά καθώς απου­σιά­ζει η χει­ρα­φε­τη­τι­κή και η αυτο­κα­τα­στρο­φι­κή δυνα­μι­κή που καθο­ρί­ζει τις επι­λο­γές της Ευτυχίας.

Η χρή­ση του μετα­φυ­σι­κού στοι­χεί­ου είναι ένα ακό­μα αρνη­τι­κό σημείο. Ανα­φέ­ρο­μαι στις στιγ­μές που η μεγά­λη στι­χουρ­γός θυμά­ται τα αγα­πη­μέ­να της πρό­σω­πα που έφυ­γαν από τη ζωή και τα οποία, έστω και για λίγο, τα αισθά­νε­ται δίπλα της μέχρι να φύγουν ορι­στι­κά. Το μετα­φυ­σι­κό στοι­χείο δεν εξυ­πη­ρε­τεί την υπό­θε­ση της ται­νί­ας απλώς είναι ένα εύρη­μα που προ­σπα­θεί να εκβιά­σει την έκφρα­ση συναι­σθη­μά­των από την πλευ­ρά των θεα­τών χωρίς ούτε εκεί να κατα­φέρ­νει πολ­λά πράγματα.

Πάντως το χει­ρό­τε­ρο κομ­μά­τι στην “Ευτυ­χία” είναι αυτό που θα της έδι­νε τη δυνα­τό­τη­τα να ξεχω­ρί­σει χωρίς όμως να είναι και το απο­κλει­στι­κό δρα­μα­τουρ­γι­κό εργα­λείο. Τα play back με τις φωνές γνω­στών τρα­γου­δι­στών όπως της Γλυ­κε­ρί­ας και ο κακός συγ­χρο­νι­σμός των ηθο­ποιών με τις φωνές των τρα­γου­δι­στών, οι υπερ­βο­λι­κά σύγ­χρο­νες ενορ­χη­στρώ­σεις των τρα­γου­διών της Παπα­γιαν­νο­πού­λου που δεν ται­ριά­ζουν με το κλί­μα της επο­χής αλλά και συνο­λι­κό­τε­ρα ο θολός, κακός ήχος κάνουν τον υπο­ψια­σμέ­νο θεα­τή να υπο­φέ­ρει και επι­βα­ρύ­νουν κατά πολύ το τελι­κό αποτέλεσμα.

Με λίγα λόγια, η “Ευτυ­χία” αν και ενδια­φέ­ρου­σα είναι μια μέτρια ται­νία που δεν μπο­ρούν να δια­σώ­σουν ούτε το στι­λι­ζά­ρι­σμα της εικό­νας, ούτε περισ­σό­τε­ρο η φήμη της Ευτυ­χί­ας Παπα­γιαν­νο­πού­λου ως γυναί­κας και ποι­ή­τριας. Με ακό­μα λιγό­τε­ρα λόγια, μια ται­νία με τόσα αρνη­τι­κά σημεία μόνο αρι­στούρ­γη­μα δεν μπο­ρεί να χαρα­κτη­ρι­στεί. Πέρα από μια θετι­κή εικό­να που μπο­ρεί να απο­κο­μί­σει ο θεα­τής, και αυτή συζη­τή­σι­μη, τίπο­τα άλλο δεν μπο­ρεί να τον κρα­τή­σει. Και όμως, όπως ήδη έγρα­ψα, η απο­δο­χή της ται­νί­ας από την πλειο­ψη­φία των θεα­τών ήταν κάτι παρα­πά­νω από ενθου­σιώ­δης! Κατά τη γνώ­μη μου αυτό είναι κάτι που πρέ­πει να μας προ­βλη­μα­τί­σει, τόσο για την ποιό­τη­τα του σύγ­χρο­νου ελλη­νι­κού κινη­μα­το­γρά­φου, όσο και για το κοι­νό που εκπαι­δεύ­ει με τη σει­ρά του. Δυστυ­χώς, η επιρ­ροή της τηλε­ό­ρα­σης έχει κάνει τη ζημιά της και σε αυτό το επί­πε­δο ώστε μια ται­νία κατώ­τε­ρη των περι­στά­σε­ων να αντι­με­τω­πί­ζε­ται ως πρό­τυ­πο για τον κινη­μα­το­γρά­φο που έχου­με ανάγκη.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ Το σημα­ντι­κό­τε­ρο αρχαιο­λο­γι­κό εύρη­μα δεν θα βγει από τη γη, Βέρα Κλών­τζα-Γιά­κλο­βα – Μανώ­λης Κλώντζας

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο