Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Ζυλ Ντασσέν: Αρνήθηκε να υποκύψει στην αντικομμουνιστική τρομοκρατία του μακαρθισμού

Σε ηλι­κία 97 χρό­νων, στις 31 Μαρ­τί­ου 2008 έφυ­γε από τη ζωή ο Ζυλ Ντασ­σέν, ένας πραγ­μα­τι­κά διε­θνής σκη­νο­θέ­της, που οδη­γή­θη­κε στην εξο­ρία — λόγω του κοι­νω­νι­κού περιε­χο­μέ­νου των ται­νιών του και της έντα­ξής του στο ΚΚ ΗΠΑ — από το «κυνή­γι των Μαγισ­σών» της Επι­τρο­πής Αντια­με­ρι­κα­νι­κών Ενερ­γειών, στις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του ’50

Ο Ντασ­σέν αρνή­θη­κε να ξανα­πά­ρει την αμε­ρι­κα­νι­κή υπη­κο­ό­τη­τα, που του στέ­ρη­σε ο μακαρ­θι­σμός. Αρνή­θη­κε να συμ­βι­βα­στεί και να χρη­μα­το­δο­τη­θεί από την αμε­ρι­κα­νι­κή κινη­μα­το­γρα­φι­κή βιο­μη­χα­νία και να ξανα­γυ­ρί­σει ται­νία στις ΗΠΑ. Αρνή­θη­κε να ξανα­γυ­ρί­σει και να ξανα­ζή­σει στις ΗΠΑ. Ηταν ο μόνος εκτός των ΗΠΑ σκη­νο­θέ­της, στην Ευρώ­πη, που κατήγ­γει­λε δύο φορές, με δηλώ­σεις του σε ελλη­νι­κές και ευρω­παϊ­κές εφη­με­ρί­δες, μαζί με τους λιγο­στούς επι­ζώ­ντες ομο­τέ­χνους του-θύμα­τα του μακαρ­θι­σμού, που ζού­σαν στις ΗΠΑ, την κατά­πτυ­στη από­φα­ση της Αμε­ρι­κα­νι­κής Ακα­δη­μί­ας Κινη­μα­το­γρά­φου, να βρα­βεύ­σει για «το σύνο­λο της προ­σφο­ράς του» (!) τον συνερ­γά­τη του μακαρ­θι­σμού-κατα­δό­τη ομο­τέ­χνων του, Ηλία Καζάν.

Μετά την ανα­τρο­πή των σοσια­λι­στι­κών χωρών, έλε­γε: «Δε συμ­φω­νώ μ’ εκεί­νους που μιλά­νε για θρί­αμ­βο του καπι­τα­λι­σμού. Είναι μια προ­σω­ρι­νή ήττα του σοσια­λι­σμού (…). Ο καπι­τα­λι­σμός δεν απο­τε­λεί κοι­νω­νι­κό υπό­δειγ­μα. Στο σοσια­λι­σμό υπήρ­χαν προ­βλή­μα­τα, αλλά οι άνθρω­ποι είχαν εξα­σφα­λί­σει εργα­σία, στέ­γη, παι­δεία, υγεία. Πόσοι ξέρουν ότι σήμε­ρα στην Αμε­ρι­κή υπάρ­χουν εκα­τομ­μύ­ρια άστε­γοι και εκα­τομ­μύ­ρια δια­βιούν κάτω από το όριο φτώ­χειας» (23/4/1990). «Ο καπι­τα­λι­σμός περ­νά­ει μεγά­λη κρί­ση, παγκό­σμια. Κι εμείς έχου­με ανά­γκη από νέες ιδέ­ες. Να δώσου­με δεύ­τε­ρη ευκαι­ρία στο σοσια­λι­σμό» (12/11/1993).

Από συνε­ντεύ­ξεις του στο Ριζοσπάστη

Ο Ζυλ Ντασ­σέν κατόρ­θω­σε να κάνει κινη­μα­το­γρά­φο στην Αγγλία, στη Γαλ­λία, στην Ιτα­λία και την Ελλά­δα, με φιλμ που μετα­ξύ τους δεν έχουν τίπο­τα κοι­νό, όπως, για παρά­δειγ­μα, το «Η νύχτα και η πόλη» και το «Ποτέ την Κυρια­κή». Ο Ντασ­σέν κατόρ­θω­σε να συν­δυά­σει την παρα­δο­σια­κή αφη­γη­μα­τι­κό­τη­τα του κινη­μα­το­γρά­φου του Χόλι­γουντ με το οπτι­κό στιλ του ευρω­παϊ­κού κινηματογράφου.

Γεν­νή­θη­κε στις 18 Δεκεμ­βρί­ου 1911 στο Μιντλ­τά­ουν του Κονέ­κτι­κατ των ΗΠΑ. Ηταν ένα από τα οκτώ παι­διά ενός Ρωσο-Εβραί­ου κου­ρέα. Συνερ­γά­στη­κε με τον σκη­νο­θέ­τη Μαρκ Χέλιν­γκερ, με τον οποίο δημιούρ­γη­σε δύο ται­νί­ες, αλλά ανα­γκά­στη­κε να εξο­ρι­στεί λόγω του μακαρ­θι­σμού και να κατα­φύ­γει αρχι­κά στη Γαλ­λία και κατό­πιν στην Ελλά­δα. Ο Ζυλ Ντασ­σέν αρχι­κά παντρεύ­τη­κε την Beatrice Launer, με την οποία απέ­κτη­σε δύο παι­διά, τον διά­ση­μο Γάλ­λο τρα­γου­δι­στή Τζο Ντασ­σέν και την ηθο­ποιό Ζου­λί Ντασ­σέν. Αργό­τε­ρα ερω­τεύ­τη­κε την Μελί­να Μερ­κού­ρη, την οποία και παντρεύ­τη­κε. Μαζί γύρι­σαν τις ται­νί­ες «Ποτέ την Κυρια­κή», «Τοπ­κα­πί» και «Φαί­δρα».

«Ριζο­σπά­στης» (1/3/1987). Συνέ­ντευ­ξη για τη συμ­με­το­χή του στο Διε­θνές Συνέ­δριο Επι­στη­μό­νων — Δια­νο­ου­μέ­νων — Καλ­λι­τε­χνών για την Ειρή­νη: «Στο Συνέ­δριο, μίλη­σα κι εγώ για τον κίν­δυ­νο του όρου “περι­φε­ρεια­κοί” ή “τοπι­κοί” πόλε­μοι. Είναι γελοίο να χαρα­κτη­ρί­ζο­νται κάποιοι πόλε­μοι “περι­φε­ρεια­κοί”, ή “τοπι­κοί”: Πρώ­τον, για τον κίν­δυ­νο της εξά­πλω­σής τους και, δεύ­τε­ρον, για­τί όταν λέμε “περι­φε­ρεια­κό” έναν πόλε­μο νιώ­θου­με ασφα­λείς και αδια­φο­ρού­με που σκο­τώ­νο­νται άλλοι άνθρω­ποι (…). Στην Αμε­ρι­κή πολ­λοί άνθρω­ποι της Τέχνης εξα­γο­ρά­ζο­νται, αλλά υπάρ­χουν κι άνθρω­ποι που μπο­ρούν βοη­θή­σουν την ειρή­νη (…). Ολα τα ψέμα­τα, όλα τα κακά που κάνουν οι ΗΠΑ, τα κάνουν στο όνο­μα της δημο­κρα­τί­ας. Αλλά και ο αμε­ρι­κά­νι­κος λαός είναι αφε­λής. Είναι επι­κίν­δυ­νο να είσαι αφελής (…)».

Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο