Η αποτυχία του προσφυγικού χωρίς κεντρικό σχεδιασμό. Παράδειγμα: Σουηδία

Γρά­φει ο Πάνος Αλε­πλιώ­της // 

Τα τελευ­ταία γεγο­νό­τα στα Βρασ­νά δεί­χνουν τι ζητή­μα­τα δημιουρ­γεί ο καπι­τα­λι­σμός και η έλλει­ψη κεντρι­κού σχεδιασμού.

Δεν φτά­νει το ότι πολ­λοί άνθρω­ποι έχουν επι­δεί­ξει έμπρα­κτα την αλλη­λεγ­γύη τους σε αυτούς τους ταλαι­πω­ρη­μέ­νους ανθρώ­πους θύμα­τα των ιμπε­ρια­λι­στι­κών πολέ­μων. Τα υπαρ­κτά προ­βλή­μα­τα της κατα­νο­μής και δια­χεί­ρι­σης των προ­σφύ­γων και των μετα­να­στών ευνο­ούν τις ρατσι­στι­κές- φασι­στι­κές αντι­δρά­σεις. Οι πόλε­μοι του ΝΑΤΟ και της Ευρ.Ενωσης που συνε­χί­ζουν να ξερι­ζώ­νουν χιλιά­δες ανθρώ­πους, η φτώ­χεια και η πεί­να των λαών, η απα­ρά­δε­κτη συμ­φω­νία ΕΕ και Τουρ­κί­ας που εγκλω­βί­ζει χιλιά­δες στην χώρα μας δεν έχουν τελειωμό.

Σουηδία, χώρα υποδοχής

Ας δού­με τι έγι­νε στην Σου­η­δία που είναι όμως ο τελι­κός προ­ο­ρι­σμός αυτών των ανθρώ­πων. Δεν έχουν να πάνε κάπου αλλού. Μόνο πίσω στον πόλεμο.

Η Σου­η­δία πριν κλεί­σει τα σύνο­ρα για τους πρό­σφυ­γες το 2016 δέχθη­κε το 2015 περί­που 160.000 πρό­σφυ­γες τους περισ­σό­τε­ρους από Συρία. Διπλά­σιους από ότι το 2013 και το 14. Πολ­λα­πλά­σιους από ότι η Ελλά­δα. Μια χώρα 10 εκα­τομ­μυ­ρί­ων κατοί­κων αλλά με 3πλασια έκτα­ση. Μετά το κλεί­σι­μο των συνό­ρων και το πάρ­σι­μο κάποιων άλλων απα­γο­ρευ­τι­κών μέσων δεν παίρ­νει ούτε καν 15.000 το χρόνο.

Εμπειρία υποδοχής 

Η Σου­η­δία έχει μεγά­λη εμπει­ρία στην υπο­δο­χή προ­σφύ­γων. Ισπα­νοί επί Φράν­κο, Έλλη­νες της δικτα­το­ρί­ας, Χιλια­νοί, Πέρ­σες, Ιρα­κι­νοί, Κούρ­δοι, Παλαι­στί­νιοι αλλά και πρό­σφα­τα από την Βοσ­νία, το Κόσο­βο, την Ερυ­θραία. Το 16% του πλη­θυ­σμού έχει προ­σφυ­γι­κές-μετα­να­στευ­τι­κές ρίζες που οι περισ­σό­τε­ροι έχουν ενσω­μα­τω­θεί στην κοι­νω­νία. Οι πρό­σφυ­γες απο­τε­λούν την ανα­νέ­ω­ση του πλη­θυ­σμού της Σουηδίας.

 Πάνω από την πρόβλεψη

Αυτό το τρο­με­ρό κύμα όμως δεν μπο­ρού­σε να το προ­βλέ­ψει. Πάνω στους περί­που 80.000 Αφγα­νούς, Ιρα­κι­νούς, Σομα­λούς και Ερυ­θραί­ους ήρθαν και άλλοι τόσοι Σύριοι. Ούτε οι μισοί από αυτούς ακό­μη δεν έχουν πάρει άδεια παρα­μο­νής ή ασύ­λου για­τί δεν προ­λα­βαί­νουν οι υπη­ρε­σί­ες και εδώ και οι έλεγ­χοι είναι αυστη­ροί. Φοβού­νται μήπως πάρουν τρο­μο­κρά­τες κρυμ­μέ­νους μέσα στους υπόλοιπους.

Και όμως η ειρω­νεία τα έφε­ρε να ρίξει το φορ­τη­γό πάνω σε ανθρώ­πους και να τους δολο­φο­νή­σει κάποιος τζι­χα­ντι­στής από το Ουζ­μπε­κι­στάν το 2017.

Απαγορευτικά μέτρα

Οι εντο­λές που έχουν πάρει οι υπη­ρε­σί­ες είναι να απορ­ρί­πτουν τις αιτή­σεις ασύ­λου δια­λέ­γο­ντας μόνο επαγ­γελ­μα­τί­ες που είναι χρή­σι­μοι αλλά και πολύ­τε­κνες οικο­γέ­νειες. Καταρ­γή­θη­κε ο νόμος για επα­νέ­νω­ση των οικο­γε­νειών, χώρες όπως το Ιράκ και το Αφγα­νι­στάν θεω­ρού­νται πια ασφαλείς.

Μπή­καν ρατσι­στι­κές μέθο­δοι υπο­λο­γι­σμού ηλι­κί­ας με μετρή­σεις των οστών για τα ανή­λι­κα παι­διά. Διώ­χνουν πίσω όλους όσους πέρα­σαν από τις υπη­ρε­σί­ες της Ελλά­δας, Ιτα­λί­ας, Ισπα­νί­ας εφαρ­μό­ζο­ντας αυστη­ρά την συμ­φω­νία του Δουβλίνου.

Φτά­νουν αυτοί που ήρθαν και για τους άλλους πολι­τι­κούς στό­χους του κεφαλαίου.

«Κεντρική» παρέμβαση 

Το κρά­τος εγγυ­ή­θη­κε στην αρχή στους Δήμους οικο­νο­μι­κή ενί­σχυ­ση  για να πάρουν πρόσφυγες.

Υπο­χρέ­ω­σε τους Δήμους να μοι­ρα­στούν τα ασυ­νό­δευ­τα παι­διά που έφτα­σαν τις 30.000 και ήθε­λαν ιδιαί­τε­ρη φροντίδα.

Ιδιαί­τε­ρα στους μικρούς Δήμους της Επαρ­χί­ας η έλευ­ση των προ­σφύ­γων ήταν στην αρχή ένα χαρ­μό­συ­νο γεγονός.

Γέμι­σαν τα ξενοί­κια­στα σπί­τια, τα σχο­λεία, οι δρό­μοι, τα πάρ­κα από ανθρώπους.

Το κρά­τος μέσω των Δήμων ανέ­λα­βε να τους δίνει επι­δό­μα­τα και σπί­τια για 2 χρόνια.

Ανα­και­νί­στη­καν παλιά σχο­λεία, κάμπινγκ, στρα­τό­πε­δα και μετα­τρά­πη­καν σε Κέντρα φιλο­ξε­νί­ας μέχρι να βρε­θούν δια­με­ρί­σμα­τα. Ακό­μη και στην περί­ο­δο ανα­μο­νής τα παι­διά πήγαι­ναν στα Σχο­λεία τους και οι γονείς στην γλώσσα.

 Νέες ελπίδες στην Επαρχία

Προ­έ­κυ­ψαν δυσκο­λί­ες με διερ­μη­νείς αλλά και ψυχο­λό­γους, ειδι­κούς παι­δα­γω­γούς, ανθρώ­πους του Δήμου για τα πρα­κτι­κά, ακό­μη και τα καθη­με­ρι­νά ψώνια που ξεπε­ρά­στη­καν με νέες προ­σλή­ψεις προσωπικού.

Τα ασυ­νό­δευ­τα τα ανα­λάμ­βα­ναν προ­σω­ρι­νοί “γονείς ” πότε καλοί και πότε εκμε­ταλ­λευ­τές. Πολ­λοί άνθρω­ποι πρό­σφε­ραν προ­σω­πι­κά είδη, έπι­πλα, ρού­χα στους νέους γεί­το­νες. Ζωντά­νε­ψαν τα χωριά με βρα­διές υπο­δο­χής και πολι­τι­σμού. Εμφα­νί­στη­καν νέες κοι­νω­νι­κές σχέ­σεις. Φαι­νό­ταν μια νέα ελπί­δα να παίρ­νει μορ­φή στην γερα­σμέ­νη και εγκα­τα­λειμ­μέ­νη κοι­νω­νία της επαρχίας.

Το κεφάλαιο ενεργοποιείται. 

Το κεφά­λαιο μυρί­στη­κε χρή­μα και σε συνερ­γα­σία με τους Δήμους έστη­σε ιδιω­τι­κά Κέντρα υπο­δο­χής και εργο­λα­βι­κά έκα­νε την δου­λειά που είχαν ανα­λά­βει οι Δήμοι παίρ­νο­ντας την επι­χο­ρή­γη­ση, βγά­ζο­ντας εκα­τομ­μύ­ρια. Ενερ­γο­ποί­η­σε οφσόρ επι­χει­ρή­σεις και δεν πλή­ρω­σε ούτε ένα ευρώ φόρο.

Μετά τα δύο χρό­νια και επει­δή μόνο ένα μικρό ποσο­στό έβρι­σκε δου­λειά για να συντη­ρη­θεί κατέ­λη­ξαν οι πρό­σφυ­γες  στην κοι­νω­νι­κή υπη­ρε­σία των Δήμων για βοή­θεια που δεν αντέ­χουν πια με μόνο τις δικές τους οικο­νο­μι­κές δυνά­μεις, τα έξο­δα συντή­ρη­σης των άνερ­γων προ­σφύ­γων, τα έξο­δα των Σχο­λεί­ων και της πρό­νοιας αφού στα­μά­τη­σε η κρα­τι­κή επι­χο­ρή­γη­ση. Το κρά­τος επέ­λε­ξε την παρα­πέ­ρα ενί­σχυ­ση των μονο­πω­λί­ων για να αντέ­ξουν στον σκλη­ρό ντό­πιο και διε­θνή αντα­γω­νι­σμό αντί για την στή­ρι­ξη των προ­σφύ­γων και των Δήμων.

Η Επαρχία ερημώνει 

Έφυ­γαν οι περισ­σό­τε­ροι πρό­σφυ­γες από την επαρ­χία  στις μεγα­λύ­τε­ρες πόλεις για να βρουν δου­λειά και έγι­ναν οι περισ­σό­τε­ροι τμή­μα των υπο­βαθ­μι­σμέ­νων γκέ­το στα περί­χω­ρα τους. Πολ­λοί είναι στην παρα­νο­μία μετά την απόρ­ρι­ψη του ασύλου.

Έγι­ναν στό­χος εθνι­κι­στών και λόγος για να αυξή­σουν αυτοί την δύνα­μή τους. Χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­καν σαν άλλο­θι για μια πιο σκλη­ρή συντη­ρη­τι­κή κοι­νω­νία αλλά και σαν μόνι­μη δικαιο­λο­γία για μέτρα λιτό­τη­τας και υπο­βάθ­μι­σης του κοι­νω­νι­κού κρά­τους. Απο­λύ­θη­κε το επι­πλέ­ον προ­σω­πι­κό στή­ρι­ξης των προ­σφύ­γων, ξενοι­κιά­στη­καν τα δια­με­ρί­σμα­τα, μειώ­θη­κε ο αριθ­μός των παι­διών στα σχο­λεία, μειώ­θη­κε η κατα­νά­λω­ση στα κατα­στή­μα­τα. 

Πέτυχε το κεφάλαιο τον στόχο του για ακόμη πιο φτηνή εργατική δύναμη. 

Θεσμο­θε­τή­θη­κε ο μισθός των προ­σφύ­γων, όσους μπο­ρούν να βρουν κάποια δου­λειά, να είναι το 75% της σύμ­βα­σης, σε συμ­φω­νία με τα εργο­δο­τι­κά συνδικάτα.

Ψηφί­στη­κε παράλ­λη­λα το να τους αφαι­ρεί­ται η άδεια παρα­μο­νής αν δεν βρουν δου­λειά μέσα σε 18 μήνες μετά την γλώσσα.

Ανοί­χθη­κε έτσι ο δρό­μος για προ­σλή­ψεις με συμ­φω­νί­ες για μισθούς πεί­νας ιδιαί­τε­ρα στις κατα­σκευ­ές και στον επισιτισμό.

Οι πρό­σφυ­γες-μετα­νά­στες δια­θέ­τουν ένα τερά­στιο επαγ­γελ­μα­τι­κό, επι­στη­μο­νι­κό, κοι­νω­νι­κό και πολι­τι­στι­κό δυνα­μι­κό. Στην σύγ­χρο­νη επο­χή με την εξέ­λι­ξη της τεχνο­λο­γί­ας θα μπο­ρού­σαν να παί­ξουν σημα­ντι­κή προ­σθή­κη στην ενί­σχυ­ση μιας κοι­νω­νί­ας. Το κεφά­λαιο όμως τους αντι­με­τω­πί­ζει σαν εφε­δρεία και αντι­κεί­με­νο εκμετάλλευσης.

 Δυναμικό που πάει χαμένο

Σε συν­θή­κες καπι­τα­λι­σμού είναι αδύ­να­τον να μιλά­ει κανείς για κεντρι­κό σχεδιασμό.

Η ύπαρ­ξη του προ­ϋ­πο­θέ­τει και μια άλλη, σοσια­λι­στι­κή κοινωνία.

Έχει όμως ενδια­φέ­ρον να δει κανείς πόση ενέρ­γεια, πόσος δυνα­μι­σμός, πόσες δυνα­τό­τη­τες πηγαί­νουν χαμέ­νες από την έλλει­ψη του σοσια­λι­στι­κού, κεντρι­κού σχεδιασμού.

Απέ­τυ­χε και εδώ η “πλού­σια” κοι­νω­νία να ενσω­μα­τώ­σει ισό­τι­μα τους πρό­σφυ­γες. Προ­σπά­θη­σε στην αρχή με κάποιου είδους  κεντρι­κό σχε­δια­σμό που ακρι­βώς έτσι πρέ­πει να αντι­με­τω­πι­στούν οι πρό­σφυ­γες αλλά στην πορεία δια­λύ­θη­καν όλα στο χάος και στα συμ­φέ­ρο­ντα του καπι­τα­λι­στι­κού κέρ­δους με την βοή­θεια των συμ­βι­βα­σμέ­νων συνδικάτων.

Πάνος Αλεπλιώτης

Εργά­στη­κε σαν γεω­λό­γος, περι­βαλ­λο­ντο­λό­γος και χωρο­τά­κτης στην Ελλά­δα και στην Σου­η­δία. Δημο­τι­κός σύμ­βου­λος Πυλαί­ας Θεσ­σα­λο­νί­κης 87/90 και 99/2002. Αντι­δή­μαρ­χος Πυλαί­ας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000.