Ό,τι ν’ ακούω με το δεξιό μου αυτί / με μάτι αριστερό το βλέπω.
Κι ό,τι καταπιάνεται ο νους να στοχαστεί, / οι χτύποι της καρδιάς το λένε πρώτοι. (Κ. Βάρναλης)

Η Εποποιία του Στάλινγκραντ

Στα τέλη του Γενά­ρη του 2019 συμπλη­ρώ­νο­νται 76 χρό­νια από την μάχη του Στά­λιν­γκραντ με την ήττα των μέχρι τότε ανί­κη­των χιτλε­ρι­κών στρα­τευ­μά­των και την περή­φα­νη, ηρω­ι­κή και γεμά­τη αυτο­θυ­σία νίκη του Κόκ­κι­νου Στρα­τού. Για την μάχη του Στά­λιν­γκραντ, τον ηρω­ι­σμό των υπε­ρα­σπι­στών του και την μεγά­λη νίκη του Κόκ­κι­νου Στρα­τού, που ήταν η αρχή του τέλους των Ναζί έχουν γρα­φτεί και θα γρά­φο­νται πολ­λά. Η ανα­φο­ρά στο Στά­λιν­γκραντ πάντα θα είναι ο φόρος τιμής προς τον Σοβιε­τι­κό λαό που απε­λευ­θέ­ρω­σε την Ευρώ­πη και κατ’ επέ­κτα­ση και όλη την ανθρω­πό­τη­τα από την μπό­τα του ναζι­σμού. Χωρίς αυτή την νίκη κανείς δεν μπο­ρεί να ξέρει σε τι βαθ­μό θα είχε φτά­σει το πισω­γύ­ρι­σμα της ανθρωπότητας. 

Το Ατέ­χνως  επα­να­δη­μο­σιεύ­ει την σει­ρά των 5 αναρ­τή­σε­ων για να υπεν­θυ­μί­σει, και αν είναι δυνα­τόν και να φωτί­σει, πλευ­ρές αυτού του έπους που μας χάρι­σε την ελευ­θε­ρία μας και ταυ­τό­χρο­να δεί­χνει και την ανω­τε­ρό­τη­τα του σοσια­λι­σμού στις κρί­σι­μες και σημα­ντι­κές στιγ­μές της Ιστο­ρί­ας. Για την ηρω­ι­κή αυτή σύγκρου­ση αυτο­θυ­σί­ας αλλά και στρα­τιω­τι­κής ευφυί­ας ισχύ­ουν αυτά που λέει η ανα­κοί­νω­ση των κομ­μου­νι­στι­κών κομ­μά­των της Ευρώ­πης για την συμπλή­ρω­ση 75 χρό­νων από την μάχη του Στάλινγκραντ.

«Το Στά­λιν­γκραντ είναι ένα από τα καλύ­τε­ρα παρα­δείγ­μα­τα της ανω­τε­ρό­τη­τας του σοσια­λι­σμού σε σύγκρι­ση με τον καπι­τα­λι­σμό, επει­δή ο σοσια­λι­σμός μπο­ρεί να κινη­το­ποι­ή­σει όλες τις κοι­νω­νι­κές δυνά­μεις σε μια ζωτι­κής σημα­σί­ας μάχη. Η ιστο­ρι­κή αυτή νίκη απο­δει­κνύ­ει όχι μόνο αρε­τές του κόκ­κι­νου στρα­τού, αλλά επί­σης την ενό­τη­τα, την κοι­νή βού­λη­ση και την οργα­νω­τι­κή ικα­νό­τη­τα σε μια σοσια­λι­στι­κή χώρα».

Γρά­φει ο Πάνος Αλε­πλιώ­της //

Μαμάγιεφ Κουργκάν, ο λόφος που έγινε ο τάφος των Ναζί στο Στάλινγκραντ 

Το Μαμά­γιεφ Κουρ­γκάν (Ρωσι­κά: Мамаев курган) είναι ένας επι­βλη­τι­κός λόφος  με θέα την πόλη του Στά­λιν­γκραντ που έγι­νε πεδίο απί­στευ­τα σκλη­ρών συγκρού­σε­ων στην διάρ­κεια της μάχης του Στά­λιν­γκραντ. Οι Γερ­μα­νοί δεν κατά­φε­ραν να τον κατα­λά­βουν παρά μόνο για μια μέρα με τερά­στιες απώ­λειες και από τις δύο πλευ­ρές. Η μη κατά­λη­ψη του στρα­τη­γι­κής σημα­σί­ας λόφου κρά­τη­σε ζωντα­νή την ελπί­δα για την τελι­κή νίκη του Κόκ­κι­νου Στρατού. 

Το όνο­μα στα ρωσι­κά σημαί­νει «τύμ­βος του Μαμάι». Ο λόφος σήμε­ρα κυριαρ­χεί­ται από ένα συγκρό­τη­μα μνη­μεί­ων με ανα­φο­ρά στην μάχη του Στά­λιν­γκραντ (Αύγου­στος 1942 έως τις 2 Φεβρουα­ρί­ου 1943).  Υπάρ­χουν πάντα επι­μέ­ρους σημεία που θα φωτί­ζο­νται από τους ιστο­ρι­κούς και που αφο­ρούν ‑πέρα από τον ηρω­ι­σμό και την ηθι­κή- την ιδε­ο­λο­γι­κή ανω­τε­ρό­τη­τα. Έχουν να κάνουν και με στρα­τιω­τι­κές τακτι­κές και ελιγ­μούς που οι ειδι­κοί στα θέμα­τα του πολέ­μου τα επε­ξερ­γά­ζο­νται και θα συνε­χί­σουν, μια και η νίκη στο Στά­λιν­γκραντ είναι και νίκη στρα­τιω­τι­κής τακτι­κής και ελιγμών.

mamaev5

Η μάχη για την υπε­ρά­σπι­ση του λόφου Μαμά­γιεφ Κουρ­γκάν είναι μια από αυτές τις μάχες που απαι­τούν, πέρα από τον ηρω­ι­σμό, τακτι­κή, ελιγ­μούς και αντεπιθέσεις. 

Οι δυνά­μεις της 6ης στρα­τιάς των Γερ­μα­νών στις 13 Σεπτεμ­βρί­ου του 1942, όταν εξα­πέ­λυ­σαν την επί­θε­ση κατά­λη­ψης του κέντρου του Στά­λιν­γκραντ, αντι­με­τώ­πι­σαν την σκλη­ρή αντί­στα­ση των υπε­ρα­σπι­στών του λόφου, ύψω­μα 102.0 όπως λένε οι στρα­τιω­τι­κοί χάρ­τες, σε μια από τις πιό αιμα­τη­ρές συμπλο­κές της μάχης. Ο έλεγ­χος του λόφου που δεσπό­ζει πάνω από το Στά­λιν­γκραντ ήταν ζωτι­κής σημα­σί­ας για τους Γερ­μα­νούς. Οι Σοβιε­τι­κοί είχαν χτί­σει ισχυ­ρές αμυ­ντι­κές γραμ­μές στις πλα­γιές του λόφου που απο­τε­λού­νταν από χαρα­κώ­μα­τα, συρ­μα­τό­πλεγ­μα και ναρκοπέδια.

Οι Γερ­μα­νοί ωθού­νταν προς τον λόφο,  με βαριές απώ­λειες. Όταν τελι­κά κατέ­λα­βαν το λόφο, άρχι­σαν να βάλουν στο κέντρο της πόλης, καθώς και στον κεντρι­κό σιδη­ρο­δρο­μι­κό σταθ­μό της πόλης κάτω από το λόφο.

mamaev

Ανα­μνη­στι­κό νόμισμα

Έτσι μπό­ρε­σαν να κατα­λά­βουν τον σιδη­ρο­δρο­μι­κό σταθ­μό του Στά­λιν­γκραντ στις 14 Σεπτεμ­βρί­ου του 1942. 

Την ίδια ημέ­ρα, η Σοβιε­τι­κή 13η Μεραρ­χία Τυφε­κιο­φό­ρων Φρου­ρών υπό την διοί­κη­ση του Alexander Rodimtsev έφτα­σε στην πόλη από την ανα­το­λι­κή πλευ­ρά του ποτα­μού Βόλ­γα, κάτω από καται­γι­σμό γερ­μα­νι­κών πυρών βαρύ πυρο­βο­λι­κού. Οι 10.000 άνδρες έσπευ­σαν αμέ­σως στη μάχη. 

Στις 16 Σεπτεμ­βρί­ου οι Σοβιε­τι­κοί  ανα­κα­τέ­λα­βαν τον λόφο Μαμά­γιεφ, γρά­φει στα απο­μνη­μο­νεύ­μα­τα του ο Στρα­τάρ­χης Ζού­κωφ, πατέ­ρας της Σοβιε­τι­κής νίκης στον Β Παγκό­σμιο, και αγω­νί­ζο­νταν  για την επα­να­κα­τά­κτη­ση του σιδη­ρο­δρο­μι­κού σταθ­μού, με τερά­στιες απώ­λειες. Την επό­με­νη ημέ­ρα, σε μία μόνο μέρα, σχε­δόν όλοι οι 10000 άνδρες είχαν σκο­τω­θεί  από τους σφο­δρούς βομ­βαρ­δι­σμούς των Γερ­μα­νών. Μόνον 320 Σοβιε­τι­κοί άντρες είχαν μεί­νει ζωντανοί.

Οι Σοβιε­τι­κοί έφε­ραν ενι­σχύ­σεις στο λόφο  όσο πιο γρή­γο­ρα μπο­ρού­σαν. Οι Γερ­μα­νοί επι­τί­θο­νταν στον λόφο έως και δώδε­κα φορές την ημέ­ρα, και οι Σοβιε­τι­κοί απα­ντού­σαν με άγριες αντεπιθέσεις.

mamaev6

Στις 27 Σεπτεμ­βρί­ου, οι Γερ­μα­νοί κατέ­λα­βαν το ήμι­συ του Μαμά­γιεφ. Οι Σοβιε­τι­κοί κρά­τη­σαν όμως τις δικές τους θέσεις στις πλα­γιές του λόφου και την κορυ­φή, με την 284ο Μεραρ­χία Τυφε­κιο­φό­ρων. Ετσι εμπο­δί­στη­καν οι Γερ­μα­νοί να χρη­σι­μο­ποι­ή­σουν τον λόφο για την πλή­ρη κατά­λη­ψη της πόλης, μέχρι τις 26 Ιανουα­ρί­ου 1943, όταν η μεγά­λη αντε­πί­θε­ση των σοβιε­τι­κών δυνά­με­ων συνέ­τρι­ψε τους Γερ­μα­νούς. Η μάχη της πόλης έλη­ξε μία εβδο­μά­δα αργό­τε­ρα με μια από­λυ­τη ήττα της Γερμανίας. 

Όταν έλη­ξε η μάχη στο Μαμά­γιεφ, το έδα­φος στο λόφο είχε ανα­δε­φτεί τόσο πολύ από τους βομ­βαρ­δι­σμούς και ανα­μεί­χθη­κε σε τέτοιο βαθ­μό με μεταλ­λι­κά θραύ­σμα­τα που είχε μετα­ξύ 500 και 1.250 κομ­μά­τια  θραύ­σμα­τα από μέταλ­λο ανά τετρα­γω­νι­κό μέτρο.

Η γη πάνω στο λόφο είχε παρα­μεί­νει μαύ­ρη τον χει­μώ­να, καθώς το χιό­νι  έλιω­σε από τις πολ­λές φωτιές και εκρή­ξεις. Ακό­μη και την επό­με­νη άνοι­ξη το έδα­φος του λόφου θα παρέ­με­νε μαύ­ρο, μέχρι που το χορ­τά­ρι άρχι­σε να φυτρώ­νει στο καμ­μέ­νο έδαφος.

Οι πρώ­ην από­το­μες πλα­γιές του λόφου είχαν ισο­πε­δω­θεί τελεί­ως από τους μήνες του έντο­νου βομ­βαρ­δι­σμού. Ακό­μη και σήμε­ρα, είναι δυνα­τόν να βρε­θούν θραύ­σμα­τα οστών και μετάλ­λων που εξα­κο­λου­θούν να είναι βαθιά θαμ­μέ­να στο χώμα. 

Mamaev_kurgan_(ОКН)

Μετά τον πόλε­μο, οι σοβιε­τι­κές αρχές απο­φά­σι­σαν την κατα­σκευή ενός τερά­στιου Μνη­μεί­ου στο συγκρό­τη­μα Μαμάγιεφ.

Το μνη­μειώ­δες έργο σχε­διά­στη­κε και κατα­σκευά­στη­κε μετα­ξύ 1959 και 1967 από τον γλύ­πτη Γιε­βγκέ­νι Βου­τσέ­τιτς και τον μηχα­νι­κό Νικο­λάι Νικί­τιν, και απο­τε­λεί­ται από ένα τερά­στιο άγαλ­μα στην κορυ­φή του λόφου που απει­κο­νί­ζει το κάλε­σμα της Πατρί­δας, που καλεί τους γιους και τις κόρες να απο­κρού­σουν τον εχθρό. Στα Ρωσι­κά: Родина-мать зовёт! Rodina Mat зовёт! 

Γύρω από τον χώρο του αγάλ­μα­τος υπάρ­χουν και άλλες κατα­σκευ­ές που θυμί­ζουν τον αγώ­να και την θυσία των αγωνιστών. 

Ο Βασί­λι Ιβά­νο­βιτς Τσου­ϊ­κόφ, ο οποί­ος ηγή­θη­κε της Σοβιε­τι­κής δυνά­με­ων στο Στά­λιν­γκραντ, βρί­σκε­ται θαμ­μέ­νος στο Μαμά­γιεφ, ο πρώ­τος Στρα­τάρ­χης της Σοβιε­τι­κής Ένω­σης που θάφτη­κε έξω από τη Μόσχα. Ο Σοβιε­τι­κός σκο­πευ­τής και ήρω­ας του πολέ­μου Βασί­λι Ζάι­τσεφ επα­να­τά­φη­κε εκεί το 2006.

Το άγαλ­μα είναι ύψους 52 μέτρων και η όλη κατα­σκευή έχει συνο­λι­κά ύψος 85 μέτρα από τα πόδια του αγάλ­μα­τος μέχρι την άκρη του ξίφους που είναι 27 μέτρα, κυριαρ­χώ­ντας στον ορί­ζο­ντα της πόλης του Στάλινγκραντ.

Μέχρι το 1967 ήταν το ψηλό­τε­ρο μνη­μείο στον κόσμο και από το 2006 είναι το μεγα­λύ­τε­ρο μνη­μείο γυναι­κεί­ας μορ­φής στον κόσμο.

Για την  κατα­σκευή του  χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε σκυ­ρό­δε­μα, εκτός από τη λεπί­δα του ξίφους που είναι από ανο­ξεί­δω­το ατσά­λι. Η κατα­σκευή στέ­κε­ται στα­θε­ρά χωρίς υπο­στυ­λώ­μα­τα απο­κλει­στι­κά και μόνο από το δικό της βάρος. Το άγαλ­μα είναι μια επι­βλη­τι­κή ανα­πα­ρά­στα­ση Νίκης, παρό­μοια της Νίκης της Σαμο­θρά­κης, ιδιαί­τε­ρα αν προ­σέ­ξει κανείς τις πτυ­χώ­σεις του μαν­δύα του αγάλματος.

 Η πολιτική και στρατιωτική ιδιοφυία των Στάλιν, Ζούκωφ και Βασιλιέφσκι εγκλωβίζει τους Γερμανούς μέσα στο Στάλινγκραντ

Το σχέ­διο της αντε­πί­θε­σης «Ουρα­νός» που εκπο­νή­θη­κε στην Μόσχα από τους Στά­λιν, Ζού­κωφ και Βασι­λιέφ­σκι, μετα­τρέ­πει τους Γερ­μα­νούς από πολιορ­κη­τές σε πολιορκούμενους.

Στις 13 Σεπτε­βρί­ου του 1942 και την ώρα που οι Γερ­μα­νοί δεν κατα­φέρ­νουν να κατα­λά­βουν τον στρα­τη­γι­κής σημα­σί­ας λόφο Μαμά­γιεφ Κουρ­γκάν, το Στά­λι­γκραντ έχει μετα­τρα­πεί σε ένα απέ­ρα­ντο πεδίο μάχης. Οι Σοβιε­τι­κοί, που βλέ­πουν τις εφε­δρί­ες τους να μειώ­νο­νται, εξα­πο­λούν αντε­πί­θε­ση απελ­πι­σί­ας με τρο­με­ρές απώ­λειες που όμως φρε­νά­ρει τους Γερ­μα­νούς και τους ανα­γκά­ζει να υπο­χω­ρή­σουν. Ο σιδη­ρο­δρο­μι­κός σταθ­μός αλλά­ζει χέρια πολ­λές φορές την ίδια μέρα. Οι μάχες συνε­χί­ζο­νται από δρό­μο σε δρό­μο, από δωμά­τιο σε δωμά­τιο, στις σκά­λες των σπι­τιών, ακό­μη και μέσα στους υπονόμους.

Οι Γερ­μα­νοί έχουν τον εδα­φι­κό έλεγ­χο της πόλης αλλά δεν την έχουν κατα­λά­βει. Κάθε βρά­δυ, μέχρι όλο τον Οκτώ­βριο, έρχο­νται ενι­σχύ­σεις από τον Βόλ­γα και αντι­στέ­κο­νται στους Γερ­μα­νούς. Οι μάχες μετα­φέ­ρο­νται στην βιο­μη­χα­νι­κή περιο­χή. Κάθε κτί­ριο γίνε­ται πεδίο μάχης. Δεν υπάρ­χει ενιαίο μέτω­πο μάχης. Μόνο επι­θέ­σεις και αντε­πι­θέ­σεις. Η υπε­ρο­πλία του πυρο­βο­λι­κού των Γερ­μα­νών δεν τους βοη­θά­ει, αφού πια επι­τι­θέ­με­νοι και αμυ­νό­με­νοι αλλά­ζουν συνε­χώς θέσεις και ρόλους. Στο τέλος του Οκτώ­βρη φαί­νε­ται να κάμ­πτο­νται οι δυνά­μεις των Γερ­μα­νών και οι καθη­με­ρι­νές επι­θέ­σεις μειώνονται

Επι­χει­ρούν μια τελευ­ταία μεγά­λη επί­θε­ση στις αρχές του Νοέμ­βρη μα οι Σοβιε­τι­κοί αρνού­νται να ηττη­θούν. Αν και πιε­σμέ­νοι στις όχθες του Βόλ­γα δεν κάνουν “ούτε ένα μέτρο” πίσω. Χιλιά­δες ειναι οι καθη­με­ρι­νοί νεκροί και από τις δύο πλευ­ρές, το Στά­λι­γκραντ όμως δεν πέφτει. Παράλ­λη­λα έχει αρχί­σει η επι­χεί­ρη­ση «Ουρα­νός», η μεγά­λη αντε­πί­θε­ση του Κόκ­κι­νου Στρα­τού βάσει του ιδιο­φυούς σχε­δί­ου που εκπο­νή­θη­κε στην Μόσχα στις 12 Σεπτεμ­βρί­ου από τον Ζού­κωφ, τον Βασι­λέφ­σκι και με την έγκρι­ση του Στά­λιν που είχε ο ίδιος καλέ­σει τον Ζού­κωφ στην Μόσχα. Ανα­λύ­θη­καν στην σύσκε­ψη τα αίτια της μέχρι τώρα πορεί­ας και απο­τυ­χί­ας να συγκρα­τη­θεί ο Ναζι­στι­κός στρα­τός. Η από­φα­ση ήταν ομό­φω­νη. Μόνο με σχε­δια­σμέ­νη αντε­πί­θε­ση θα τσα­κι­στεί ο εχθρός.

staligrand

Το Στά­λιν­γκραντ θα πάρει βέβαια και άλλες ενι­σχύ­σεις για να αμυν­θεί και να απω­θή­σει τους Γερ­μα­νούς, αλλά η αντε­πί­θε­ση θα γίνει στα άκρα. Το βόρειο και νότιο άκρο του μετώ­που το φύλα­γαν Ρου­μά­νι­κες δυνά­μεις που δεν είχαν πάρει μέρος στις κυρί­ως μάχες. Και­νού­ρια Σοβιε­τι­κά στρα­τεύ­μα­τα έφτα­σαν στις όχθες του Ντον 160 χιλιό­με­τρα δυτι­κά του Στά­λιν­γκραντ. Μετα­φέρ­θη­κε όλος ο άοπλος πλη­θυ­σμός σε βάθος 24 χιλιο­μέ­τρων από το μέτω­πο. 17 παρα­πλα­νη­τι­κές γέφυ­ρες κατα­σκευά­στη­καν στον ποτα­μό Ντον για να μην κατα­λά­βουν οι εχθροί από ποιές 5 θα περά­σουν και πού ακρι­βώς θα γίνει η επίθεση.

stalingrad2

Ένα ακό­μη Σοβιε­τι­κό στρά­τευ­μα μετα­φέρ­θη­κε νότια του Στά­λιν­γκραντ όπου και κει υπήρ­χαν Ρου­μά­νι­κα στρα­τεύ­μα­τα. Στις 19 Νοεμ­βρί­ου εκδη­λώ­νε­ται η επί­θε­ση στο βόρειο άκρο και εξο­λο­θρεύ­ει σε μία μέρα τα ρου­μά­νι­κα στρα­τεύ­μα­τα. 30.000 πιά­νο­νται αιχ­μά­λω­τοι από ένα στρά­τευ­μα 152.000. Στις 20 Νοεμ­βρί­ου εκδη­λώ­νε­ται η επί­θε­ση των Σοβιε­τι­κών στο Νότιο άκρο. Οι Ρου­μά­νοι εγκα­τα­λεί­πουν τις γραμ­μές τους και υπο­χω­ρούν προς το Στά­λι­γκραντ. Οι δύο Σοβιε­τι­κοί στρα­τοί του βορ­ρά και του νότου μετά από πορεία 2 ημε­ρών συνα­ντώ­νται έξω από το Στά­λιν­γκραντ πίσω από τις γραμ­μές των πολιορ­κη­τών Γερ­μα­νών. Η τανά­λια έχει κλείσει.

Η οργή του Χίτλερ μόλις έμα­θε την περι­κύ­κλω­ση της 6ης στρα­τιάς του Φ. Πάου­λους ήταν απε­ρί­γρα­πτη. Απο­φά­σι­σε να βρε­θεί τρό­πος να ενι­σχύ­σει τα στρα­τεύ­μα­τα του στο Στά­λιν­γκραντ. Η πλειο­ψη­φία των στρα­τη­γών του τον συμ­βού­λευε να προ­σπα­θή­σουν οι Γερ­μα­νοί να σπά­σουν τον κλοιό που δημιουρ­γού­σαν οι τρεις Σοβιε­τι­κές στρα­τιές υπο­χω­ρώ­ντας από την πολιορ­κία της πόλης. Ο Χίτλερ απέ­κλει­σε αυτή την λύση. Αντί για αυτό απο­φά­σι­σε να δημιουρ­γή­σει μια γιγά­ντια αερο­γέ­φυ­ρα βοή­θειας με άνδρες, υλι­κά και καύ­σι­μα. Η 6η στρα­τιά πήρε εντο­λή να οργα­νω­θεί σε σχη­μα­τι­σμό «σκαν­τζό­χοι­ρου» και να περι­μέ­νει την διά­σω­ση. Ο Πάου­λους απά­ντη­σε πως η κατά­στα­ση είναι δρα­μα­τι­κή αφού τα πολε­μο­φό­δια και τα καύ­σι­μα μειω­νό­ταν επι­κίν­δυ­να. Μόνο μια αντε­πί­θε­ση με έξο­δο από τον κλοιό θα ήταν μια λύση. Η διά­σω­ση από τα έξω δεν ήταν δυνα­τή, κατά τον Πάου­λους πριν τις 10 Δεκεμ­βρί­ου και μέχρι τότε η στρα­τιά ήταν ακινητοποιημένη.

Σύμ­φω­να με τις έρευ­νες, η αερο­γέ­φυ­ρα που έστη­σε ο Αρχη­γός της Ναζι­στι­κής αερο­πο­ρί­ας Hans Jeschonnek θα τρο­φο­δο­τού­σε τον Πάου­λους με 550 τόνους προ­μή­θειες την ημέ­ρα, αλλά μόνο οι 100 έφτα­ναν στον προ­ο­ρι­σμό τους, απο­τέ­λε­σμα της δρά­σης των αντια­ε­ρο­πο­ρι­κών των Σοβιε­τι­κών. Στην επι­στρο­φή τους παρα­λάμ­βα­ναν και τους τραυ­μα­τί­ες που γινό­ταν όλο και περισ­σό­τε­ροι. Ο Χίτλερ δεν λυπή­θη­κε τους στρα­τιώ­τες του. Τους άφη­σε χωρίς πολε­μο­φό­δια και καύ­σι­μα περι­κυ­κλω­μέ­νους να πέσουν μέχρι τον τελευ­ταίο. Το Στά­λιν­γκραντ θα κρα­τη­θεί με κάθε τίμη­μα, απαι­τού­σε ο Χίτλερ. Ήταν η πόλη που είχε το όνο­μα του Στά­λιν και έπρε­πε οπωσ­δή­πο­τε να κατα­λη­φθεί, γρά­φουν οι Δυτι­κοί ιστο­ρι­κοί σε πολ­λές από τις έρευ­νες για το θέμα. Οι Στά­λιν, Ζού­κωφ, Βασι­λιέφ­σκι και η επι­χεί­ρη­ση “Ουρα­νός” του χάλα­σαν τα σχε­δια. Οι πολιορ­κη­τές είναι πια πολιορ­κη­μέ­νοι, 290.000 στρα­τός έχει εγκλω­βι­στεί μέσα στο Στά­λιν­γκραντ. Το τέλος πλησιάζει..

Η μάχη του Στά­λιν­γκραντ δεν αφο­ρά μόνο την πόλη και τα περί­χω­ρα. Εκτεί­νε­ται σε ένα συνο­λι­κό μέτω­πο πάνω από 200 χιλιό­με­τρα όπου γίνο­νται σφο­δρό­τα­τες μάχες με ελιγ­μούς, αντε­πι­θέ­σεις, τακτι­κές κινή­σεις σε ανοι­χτές πεδιά­δες όπου μέχρι στιγ­μής οι Γερ­μα­νοί είχαν επι­δεί­ξει την υπε­ρο­πλία των πιο εξε­λιγ­μέ­νων τανκς που διέ­θε­ταν. Αυτά μέχρι που αντι­με­τώ­πι­σαν τους απο­φα­σι­σμέ­νους Σοβιε­τι­κούς και την τακτι­κή τους. Οι απώ­λειες είναι αμέ­τρη­τες. H Επι­χεί­ρη­ση Ουρα­νός του Στά­λιν, Ζού­κωφ και Βασι­λέφ­σκι έχει εγκλω­βί­σει τους Γερ­μα­νούς στο Στά­λιν­γκραντ. Εδώ θα δού­με την απο­τυ­χη­μέ­νη προ­σπά­θεια των Γερ­μα­νών να ανοί­ξουν διά­δρο­μο πρός τους εγκλωβισμένους.

Γερμανική επιχείρηση Wintergewitter, Χειμερινή Θύελλα.

Στις 16 Δεκέμ­βριο του 1942 Γερ­μα­νι­κές, Ρου­μά­νι­κες και Ιτα­λι­κές δυνά­μεις με επι­κε­φα­λής την 4η Στρα­τιά τεθω­ρα­κι­σμέ­νων (Πάν­σερ) με 50.000 στρα­τό και 250 τανκς με επι­κε­φα­λής τον στρα­τάρ­χη Μάιν­σταιν, διοι­κη­τή των δυνά­με­ων του μετώ­που του ποτα­μού Ντον, πλη­σί­α­σε το Στά­λιν­γκραντ σε από­στα­ση 50 χιλιο­μέ­τρων, σε μια προ­σπά­θεια να δημιουρ­γή­σουν ρήγ­μα στην πολιορ­κία. Ο Μάιν­σταιν έγι­νε πρό­σφα­τα πάλι επί­και­ρος  από το “ρητό” του που “κοσμού­σε” στρα­τό­πε­δο της Μυτι­λή­νης μέχρι να σβη­στεί μετά από δια­μαρ­τυ­ρί­ες δημο­κρά­τη, αγω­νι­στή φαντά­ρου που πήρε ανα­γκα­στι­κή από­σπα­ση για την πρά­ξη του. Η στρα­τιά του Ντόν βρι­σκό­ταν έξω από τον κλοιό που είχαν δημιουρ­γή­σει οι Σοβιε­τι­κοί γύρω από το Στά­λιν­γκραντ με την επι­χεί­ρη­ση «Ουρα­νός». Μετα­ξύ των δυνά­με­ων των Γερ­μα­νών ήταν η 11η μεραρ­χία Πάν­τσερ, ένα από τα πιο πλή­ρη, χωρίς απώ­λειες Γερ­μα­νι­κά τεθω­ρα­κι­σμέ­να τμή­μα­τα στο ανα­το­λι­κό μέτω­πο δεδο­μέ­νου ότι είχε μετα­φερ­θεί κατευ­θεί­αν από το απο­θε­μα­τι­κό του γερ­μα­νι­κού στρα­τού με και­νούρ­για τάνκς Tiger. Η 6η μεραρ­χία Πάν­τσερ ήταν επί­σης πλή­ρης, επει­δή είχε μετα­φερ­θεί από τη Δυτι­κή Ευρώ­πη. Η επί­θε­ση απο­κρού­στη­κε από τους Σοβιε­τι­κούς και ο Πάου­λους και 290.000 στρα­τιώ­τες της 6ης στρα­τιάς των Γερ­μα­νών και κάποιες μεραρ­χί­ες των Ρου­μά­νων παρέ­μει­ναν μέσα στην πίε­ση της «τανά­λιας» των Σοβιετικών.

 

liten saturn1

Η αντίδραση των Σοβιετικών 13–18 Δεκεμβρίου. Επιχείρηση ¨Μικρός Κρόνος»

Μετά την επί­θε­ση της 4ης Στρα­τιάς Πάν­τσερ η Ανώ­τα­τη Σοβιε­τι­κή Στρα­τιω­τι­κή Διοί­κη­ση με επι­κε­φα­λής τον Στά­λιν ανα­προ­σαρ­μό­ζει το Σχέ­διο «Κρό­νος» που προ­έ­βλε­πε την απώ­θη­ση των Γερ­μα­νών από την περιο­χή του Ντον, και στις 13 Δεκεμ­βρί­ου μετα­φέ­ρει δυνά­μεις για να κόψουν την προ­ώ­θη­ση της 4ης στρα­τιάς προς το Στά­λιν­γκραντ ώστε στις 15/12 να αντι­με­τω­πί­σουν τους Γερ­μα­νούς. Η δύνα­μη του Στρα­τού ήταν περί­που 90.000 στρα­τιώ­τες. Η επι­χεί­ρη­ση ονο­μά­στη­κε «Μικρός Κρό­νος» και προ­έ­βλε­πε το σπά­σι­μο της γραμ­μής της 8ης Ιτα­λι­κής στρα­τιάς και επί­θε­ση στους Γερ­μα­νούς πίσω από τις γραμ­μές τους.

Οι Ιτα­λοί αντι­στά­θη­καν πει­σμα­τι­κά στην επί­θε­ση του Κόκ­κι­νου στρα­τού στις 16 αλλά στο τέλος τμή­μα των θέσε­ων τους κατέρ­ρευ­σε μετά από μάχη 2 ημε­ρών. Αυτό δημιούρ­γη­σε το ρήγ­μα που επε­δί­ω­καν οι Σοβιε­τι­κοί και έσπει­ρε τον πανι­κό στους Γερ­μα­νούς μπρο­στά στον και­νούρ­γιο κίν­δυ­νο να κατα­λη­φθεί η πόλη του Ροστόφ. Οι Γερ­μα­νοί είχαν τερά­στιες απώ­λειες μετά το σπά­σι­μο των γραμ­μών των Ιτα­λών και το αρι­στε­ρό τους άκρο κατέρ­ρευ­σε. Τα δύο αυτά γεγο­νό­τα ανά­γκα­σαν τον Μαν­στάιν να πάρει αμυ­ντι­κή θέση στην μάχη. Οι Σοβιε­τι­κοί άνοι­ξαν και­νούρ­γιο μέτω­πο με μια ξαφ­νι­κή επί­θε­ση στο στρα­τιω­τι­κό αερο­δρό­μιο των Γερ­μα­νών στην θέση Tatsinskaya κατα­στρέ­φο­ντας πολ­λά αερο­πλά­να που χρη­σι­μο­ποιού­νταν για τον ανε­φο­δια­σμό των εγκλω­βι­σμέ­νων Γερ­μα­νών στο Στά­λιν­γκραντ. Έτσι η σχε­δια­ζό­με­νη επί­θε­ση και προ­ώ­θη­ση προς το Στά­λιν­γκραντ δεν ήταν δυνα­τόν να γίνει με καθη­λω­μέ­νες τις δυνά­μεις των τεθω­ρα­κι­σμέ­νων. Οι ερευ­νη­τές ανα­φέ­ρουν πως παράλ­λη­λα ο Χίτλερ απα­γό­ρευ­σε τον Πάου­λους, όπως ζήτη­σε ο Μάιν­σταιν, να κινη­θεί προς ενί­σχυ­ση των τεθω­ρα­κι­σμέ­νων δυνά­με­ων για να δημιουρ­γή­σει τον διά­δρο­μο που τόσο είχε ανά­γκη. Όπως και να γίνει οι δυνά­μεις των Γερ­μα­νών δεν μπο­ρού­σαν να εφαρ­μό­σουν το αρχι­κό τους σχέ­διο. Ο Κόκ­κι­νος Στρα­τός τους αντι­με­τώ­πι­ζε νικη­φό­ρα και σε ανοι­χτό έδαφος.

liten saturn2

 

Η Κατάρρευση: 19–23 Δεκεμβρίου 

Στις 19 Δεκεμ­βρί­ου, ο Μάιν­σταιν έστει­λε τον Αξιω­μα­τι­κό πλη­ρο­φο­ριών Eismann, στο Στά­λιν­γκραντ να δώσει στον στρα­τη­γό Paulus μια ακρι­βή εικό­να της στρα­τη­γι­κής κατά­στα­σης που είχε βρε­θεί η Στρα­τιά του Ντον. Κατέ­λη­ξαν πως δεν είναι δυνα­τόν να απε­γκλω­βι­στεί η 6η στρα­τιά του Πάου­λους κάτω από αυτές τις συν­θή­κες και παρα­κά­λε­σαν οι εγκλω­βι­σμέ­νοι για καλύ­τε­ρη προ­μή­θεια πολε­μο­φο­δί­ων και καυ­σί­μων. Την ίδια ημέ­ρα κατά­φε­ρε μια μεραρ­χία των Γερ­μα­νών να προ­ω­θη­θεί προς το Στά­λιν­γκραντ αλλά δεν είχε την υπο­στή­ρι­ξη της 6ης στρα­τιάς που είχε πιά όλο κι όλο 70 τανκς για να βοή­θή­σει και καθό­λου καύ­σι­μα να δια­θέ­σει. Η αλή­θεια είναι ότι ακό­μη και να βοη­θού­σε η 6η Στρα­τιά οι Σοβιε­τι­κοί πλη­σί­α­ζαν κατα­στρέ­φο­ντας την υπό­λοι­πη 4η στρα­τιά των Ναζί. Κάτω από αυτή την απει­λή οι Γερ­μα­νοί επι­δό­θη­καν μόνο σε ενί­σχυ­ση της άμυ­νας τους και στις 23 με 24 Δεκεμ­βρί­ου ήταν σε πλή­ρη υπο­χώ­ρη­ση στις θέσεις από όπου ξεκίνησε.

liten saturn3

Επακόλουθα

Η προ­σπά­θεια δημιουρ­γί­ας δια­δρό­μου και απε­γκλω­βι­σμού των δυνά­με­ων του Πάου­λους που από πολιορ­κη­τής έγι­νε πολιορ­κού­με­νος και εγκλω­βι­σμέ­νος απέ­τυ­χε. Ο Κόκ­κι­νος Στρα­τός ήταν ελεύ­θε­ρος πιά να στρα­φεί στην κατα­στρο­φή των δυνά­με­ων που ήταν μέσα στο Στά­λιν­γκραντ και να επε­κτεί­νει την επί­θε­ση του πρός τα Δυτι­κά. Ήταν σε θέση να μετα­φέ­ρει 150.000 άνδρες και 630 τανκς ενα­ντί­ον της 4η Στρα­τιάς Πάν­τσερ που ήταν σε υπο­χώ­ρη­ση. Μέσα σε τρεις μέρες, οι επι­τι­θέ­με­νες σοβιε­τι­κές μονά­δες έσπα­σαν τις Ρου­μά­νι­κες γραμ­μές που προ­στά­τευαν το πλευ­ρό της 4ης Στρα­τιάς Πάν­τσερ και την απεί­λη­σαν από το νότο, ανα­γκά­ζο­ντας τους Γερ­μα­νούς να συνε­χί­σουν την υπο­χώ­ρη­ση προς τα νοτιο­δυ­τι­κά. Η στρα­τιά του Καυ­κά­σου φοβού­με­νη μήπως εγκλω­βι­στεί στον Νότο έσπευ­σε στην υπε­ρά­σπι­ση του Ροστόφ , από την Σοβιε­τι­κή κατά­λη­ψη μετά την μερι­κή κατάρ­ρευ­ση της ιτα­λι­κής 8ης Στρατιάς.

Tα απο­τε­λέ­σμα­τα του “Μικρού Κρό­νου” ήταν τα σοβιε­τι­κά στρα­τεύ­μα­τα να σπά­σουν τις εχθρι­κές γραμ­μές σε μέτω­πο πλά­τους 350 χιλιο­μέ­τρων . Νίκη­σαν και κατέ­στρε­ψαν  5 Ιτα­λι­κές, 5 Ρου­μα­νι­κές και 1 Γερ­μα­νι­κή μεραρ­χία, 3 ιτα­λι­κές ταξιαρ­χί­ες, νίκη­σαν 4 μεραρ­χί­ες Πεζι­κού των Γερ­μα­νών και 2  Γερ­μα­νι­κές μεραρ­χί­ες τεθω­ρα­κι­σμέ­νων. Έπια­σαν περί­που 60.000 αιχ­μα­λώ­τους, κατέ­λα­βαν 176 τανκς ,  370 αερο­σκά­φη,  και απώ­θη­σαν τους Γερ­μα­νούς του Μάιν­σταιν που από τον τρό­μο τους βρέ­θη­καν 150 χιλιό­με­τρα με 200 χιλιό­με­τρα μακριά από το Στάλινγκραντ.

Ο δρό­μος για την εκκα­θά­ρι­ση του Στά­λι­γκραντ από τους Γερ­μα­νούς είχε ανοί­ξει μετά την γεν­ναία και επι­τυ­χη­μέ­νη τακτι­κή του Κόκ­κι­νου στρα­τού στην επι­χεί­ρη­ση «Μικρός Κρό­νος» και οι Γερ­μα­νοί του Πάου­λους δεν έχουν πια καμία ελπίδα.

Στάλινγκραντ 1943, Επιχείρηση «Δαχτυλίδι», η τελική εξόντωση

Η επι­χεί­ρη­ση «Ουρα­νός» των Στά­λιν, Ζού­κωφ και Βασι­λιέφ­σκι είχε στε­φτεί με μεγά­λη επι­τυ­χία και εγκλώ­βι­σε την 6η στρα­τιά μέσα στο Στά­λιν­γκραντ στις 23 Νοεμ­βρί­ου του 1942.

Στις 13 με 23 Δεκέμ­βρη απο­κρού­στη­κε η προ­σπά­θεια του Στρα­τάρ­χη Μάιν­σταιν να δημιουρ­γή­σει διά­δρο­μο από τον ποτα­μό Ντόν μέχρι το Στά­λιν­γκραντ και να απε­γκλω­βί­σει την 6η Στρα­τιά και τους περί­που 290.000 στρα­τιώ­τες υπό τον στρα­τη­γό Πάου­λους. Η επι­χεί­ρη­ση από­κρου­σης ήταν ο «Μικρός Κρόνος».

kronos1

Η επι­χεί­ρη­ση «Κρό­νος» προ­έ­βλε­πε την επί­θε­ση για την ανα­κα­τά­λη­ψη της πόλης Ροστόφ που βρί­σκε­ται στις όχθες του ποτα­μού Ντον και την απο­κο­πή της Ά Στρα­τιάς των Γερ­μα­νών που είχε προ­ω­θη­θεί προς τον Καύ­κα­σο. Η επι­χεί­ρη­ση δεν χρειά­στη­κε να ολο­κλη­ρω­θεί σ αυτή την φάση για­τί μετά τον «Μικρό Κρό­νο» οι δυνά­μεις της Ά Στρα­τιάς υπο­χώ­ρη­σαν προς τα βορειο­δυ­τι­κά φοβού­με­νοι την περικύκλωση.

Όλα αυτά δημιουρ­γούν μια αφό­ρη­τη κατά­στα­ση για τους Γερ­μα­νούς του Πάου­λους. Έχουν την γεω­γρα­φι­κή υπε­ρο­χή μέσα στο Στά­λιν­γκραντ αλλά κατα­φθά­νουν συνε­χώς Σοβιε­τι­κές ενι­σχύ­σεις από τον Βόλ­γα. Το ύψω­μα του Μαμά­γιεφ δεν μπο­ρούν να το κατα­λά­βουν. Οι Σοβιε­τι­κοί έχουν σκά­ψει λαγού­μια μέσα στην πόλη και από τέλος Αυγού­στου μέχρι και όλο τον Νοέμ­βρη αμύ­νο­νται ηρω­ι­κά και αρνού­νται να παρα­δο­θούν. Ο Στρα­τάρ­χης Ζού­κωφ αν και ανα­γκά­στη­κε πολ­λές φορές να μετα­φέ­ρει το Στρα­τη­γείο του είναι και ο ίδιος μέσα στα χαρακώματα.

Οι Σοβιε­τι­κές δυνά­μεις που έχουν περι­κυ­κλώ­σει το Στά­λιν­γκραντ και έχουν αντι­με­τω­πί­σει την προ­σπά­θεια απε­γκλω­βι­σμού τρέ­πο­ντας σε φυγή 200 χιλιο­μέ­τρων τις υπό­λοι­πες δυνά­μεις των Γερ­μα­νών προ­χω­ρούν στην επό­με­νη επι­χεί­ρη­ση. Την επι­χεί­ρη­ση «Δακτυ­λί­δι» που προ­βλέ­πει την απώ­θη­ση των Γερ­μα­νών που βρί­σκο­νται μέσα στο Στά­λιν­γκραντ προς τον Νότο της πόλης σε μια θέση που οι Γερ­μα­νοί ονο­μά­ζουν Νότια τσέ­πη, τον εγκλω­βι­σμό τους και την παρά­δο­ση. Οι Στρα­τιές των Σοβιε­τι­κών από τον Νότο, τον βορ­ρά και από τις όχθες του Βόλ­γα συγκλί­νουν και κλεί­νουν την τανά­λια όλο και περισσότερο.

 

kronos3

Η 6η στρα­τιά των Ναζί παραδίνεται

Η κατά­στα­ση στο Γερ­μα­νι­κό στρά­τευ­μα της 6ης στρα­τιάς μετά τις 23 Δεκέμ­βρη, τα Χρι­στού­γεν­να και την πρω­το­χρο­νιά του 1943 γίνε­ται απελ­πι­στι­κή. Τα αερο­πλά­να ανε­φο­δια­σμού έχουν δυσκο­λία να έρθουν μετά την κατά­λη­ψη και κατα­στρο­φή του αερο­δρο­μί­ου Tatskinskaya κατά την διάρ­κεια του Μικρού Κρό­νου. Τα τρό­φι­μα λιγο­στεύ­ουν και οι θερ­μο­κρα­σία πέφτει και κάτω από τους-30 βαθμούς.

« Αισθά­νο­μαι προ­δο­μέ­νος, γρά­φει Γερ­μα­νός στρα­τιώ­της, σε γράμ­μα του προς τους γονείς του. Κρυώ­νου­με απί­στευ­τα, δεν έχου­με τον κατάλ­λη­λο ρου­χι­σμό, δεν έχου­με να φάμε και οι βόμ­βες πέφτουν συνεχώς».

kronos4Στις 24 Ιανουα­ρί­ου κόβε­ται η 6η Γερ­μα­νι­κή στρα­τιά σε δύο μέρη. Στις 31 Ιανουα­ρί­ου παρα­δό­θη­κε το νότιο τμή­μα και στις 2 Φεβρουα­ρί­ου και τα υπό­λοι­πα στρα­τεύ­μα­τα. 91.000 πιά­στη­καν αιχ­μά­λω­τοι, εκ των οποί­ων 3.000 Ρου­μά­νοι. Ο στρα­τη­γός Πάου­λους που προ­βι­βά­στη­κε σε Στρα­τάρ­χη από τον Χίτλερ στις 30 Ιανουα­ρί­ου κατά παρά­βα­ση των εντο­λών του δεν αυτο­κτό­νη­σε και δέχτη­κε την παρά­δο­ση, σώζο­ντας σχε­δόν 90.000 από τους περί­που 300.000 στρα­τιώ­τες που απο­τε­λού­σαν την 6η Στρα­τιά που είχε εισβάλ­λει στο Στά­λιν­γκραντ από τις αρχές Σεπτεμ­βρί­ου. Οι 200 μέρες ανε­λέ­η­των μαχών έφτα­σε στο τέλος του με πανω­λε­θρία των Ναζί. Τα σχέ­δια του Χίτλερ για κατά­λη­ψη του Στά­λιν­γκραντ και των πετρε­λαί­ων του Καυ­κά­σου απέ­τυ­χαν οικτρά. Μια ολό­κλη­ρη Στρα­τιά η 6η κατα­στρά­φη­κε ολο­σχε­ρώς και η αρχή του τέλους της Ναζι­στι­κής πολε­μι­κής μηχα­νής άρχι­σε να δια­φαί­νε­ται. Το βρά­δυ της 30 Ιανουα­ρί­ου του 1943 ο Γκέ­ρινγκ σε ραδιο­φω­νι­κό του μήνυ­μα ανα­φέ­ρε­ται στους Γερ­μα­νούς του Στά­λι­γκραντ και τους παρο­μοιά­ζει με τους 300 του Λεω­νί­δα. Μόνο που οι Ναζί δεν υπε­ρα­σπι­ζό­ταν την πατρί­δα τους 2774 χιλιό­με­τρα από το Βερο­λί­νο και είχαν απέ­να­ντί τους τον Κόκ­κι­νο Στρατό!

Η επί­θε­ση των Ναζί στο Στά­λιν­γκραντ μετά την απο­τυ­χη­μέ­νη επί­θε­ση για την κατά­λη­ψη της Μόσχας είχε σαν στό­χο να κατα­λά­βει την πλού­σια σε πετρέ­λαια περιο­χή του Καυ­κά­σου. Ταυ­τό­χρο­να έχο­ντας τον έλεγ­χο του ποτα­μού Βόλ­γα, κατα­κτώ­ντας το Στά­λιν­γκραντ, να κόψει τον ανε­φο­δια­σμό της Σ.Ένωσης από την κεντρι­κή Ασία για να τσα­κί­σει την Σοβιε­τι­κή οικο­νο­μία και την πολε­μι­κή βιο­μη­χα­νία. Οι θεω­ρί­ες ότι ήταν λάθος η επι­λο­γή του Χίτλερ να επι­τε­θεί στο Στά­λιν­γκραντ δεν στέ­κουν. Ήταν συνει­δη­τή επι­λο­γή που φυσι­κά είχε και ένα ιδε­ο­λο­γι­κό και προ­πα­γαν­δι­στι­κό υπό­βα­θρο η κατά­λη­ψη της πόλης που είχε το όνο­μα του Στάλιν. 

Η αντί­στα­ση των μαχη­τών του Στά­λιν­γκραντ και οι στρα­τη­γι­κές τακτι­κές της αντε­πί­θε­σης που εκπό­νη­σε ο Ζού­κωφ και ο Βασι­λέφ­σκι με την έγκρι­ση του Στά­λιν όχι μόνο έσω­σε την πόλη και την περιο­χή αλλά κατέ­στρε­ψε σημα­ντι­κό κομ­μά­τι της Ναζι­στι­κής μηχα­νής και γύρι­σε τον πόλε­μο που μέχρι εκεί­νη την στιγ­μή οι ναζι­στι­κές δυνά­μεις ήταν ανί­κη­τες. Οι Σοβιε­τι­κοί νίκη­σαν τους Ναζί και μέσα στην πόλη αλλά και σε ανοι­χτό έδα­φος παρ’ όλη την υπε­ρο­πλία των τανκς και της αερο­πο­ρί­ας που διέθεταν.

ringen1

Η επί­θε­ση στο Στά­λιν­γκραντ έγι­νε μετά από καται­γι­στι­κό βομ­βαρ­δι­σμό στις 23 Αυγού­στου 1942.

1.200 αερο­πλά­να έρι­ξαν 1000 τόνους βόμ­βες. 40.000 κάτοι­κοι σκο­τώ­θη­καν μόνο την πρώ­τη εβδο­μά­δα και η πόλη ήταν γεμά­τη φλε­γό­με­να ερεί­πια. Ταυ­τό­χρο­να προ­ω­θού­νταν η 6η στρα­τιά των Γερ­μα­νών με επι­κε­φα­λής τον στρα­τη­γό Πάου­λους με 90.000 στρα­τό και πυρο­βο­λι­κό στα πλαί­σια της επι­χεί­ρη­σης «Μπλε» όπως είχε ονο­μα­στεί από τους Ναζί στο βόρειο τμή­μα της πόλης και στο νότιο προ­ω­θή­θη­κε ο 4ος σχη­μα­τι­σμός τεθωρακισμένων. 

Οι Σοβιε­τι­κοί διέ­θε­ταν την 62 Στρα­τιά με 40.000 στρα­τό και την από­φα­ση να πέσουν μέχρι τον τελευ­ταίο. Η δια­τα­γή Νο 227 του Στά­λιν έλε­γε « ούτε ένα βήμα πίσω». Από τον Αύγου­στο και μέχρι τον Νοέμ­βριο η πίε­ση που δέχτη­καν οι μαχη­τές υπε­ρα­σπι­στές του Στά­λιν­γκραντ ήταν φοβε­ρή όπως και οι απώ­λειες. Ερχό­ταν βέβαια εφε­δρεί­ες μέσω πλοί­ων από τον Βόλ­γα όμως τα πυρά των Ναζί ήταν εξου­θε­νω­τι­κά. Η άμυ­να γινό­ταν από δρό­μο σε δρό­μο, μέσα στα κτή­ρια, μέχρι και μέσα στους υπο­νό­μους και στα εργο­στά­σια της βιο­μη­χα­νι­κής ζώνης. Στις 12 Νοεμ­βρί­ου κλή­θη­κε ο Ζού­κωφ στην Μόσχα. Εκεί μαζί με τον Βασι­λέφ­σκι και την έγκρι­ση του Στά­λιν σχε­διά­στη­κε η αντε­πί­θε­ση όπως έχει περι­γρα­φεί και σε άλλα κομ­μά­τια του αφιε­ρώ­μα­τος. Η αντε­πί­θε­ση περιείχε:

 

  • Την επι­χεί­ρη­ση “Ουρα­νός”: χτυ­πώ­ντας στα βόρεια και νότια άκρα έσπα­σαν το μέτω­πο των Γερ­μα­νών και κάνο­ντας κύκλο βρέ­θη­καν στην πλά­τη των Γερ­μα­νών καθι­στώ­ντας τους περί­που 300.000 πολιορ­κη­τές σε πολιορκημένους.
  • Την επι­χεί­ρη­ση “Κρό­νος”: προ­έ­βλε­πε την απε­λευ­θέ­ρω­ση του Ροστόφ του Ντον και απο­κλει­σμό της στρα­τιάς που πήγαι­νε για Καύκασο.
  • Την επι­χεί­ρη­ση “Μικρός Κρό­νος” που διέ­λυ­σε και έτρε­ψε σε φυγή τις δυνά­μεις του Στρα­τάρ­χη Μάιν­σταιν, γνω­στού μας πιά από την «ρήση» του γραμ­μέ­νη σε στρα­τό­πε­δο της Μυτι­λή­νης, που προ­σπά­θη­σε να δημιουρ­γή­σει διά­δρο­μο δια­φυ­γής για τον Πάου­λους και προ­κά­λε­σε και την υπο­χώ­ρη­ση της στρα­τιάς του Καυκάσου.

Την τελι­κή επι­χεί­ρη­ση “Δαχτυ­λί­δι” που προ­έ­βλε­πε την περι­κύ­κλω­ση των Γερ­μα­νών του Στά­λιν­γκραντ και την εξου­δε­τέ­ρω­ση των δυνά­με­ων των πολιορ­κη­μέ­νων πιά Γερμανών.

ringen3

Η μάχη του Στα­λιν­γκράντ είναι μια από τις μεγα­λύ­τε­ρες μάχες της Ιστο­ρί­ας. Δεν περιο­ρί­στη­κε μόνο μέσα στην πόλη αλλά και σε μια περί­με­τρο έως και 150 χιλιο­μέ­τρα από­στα­ση. Ήταν η αρχή του τέλους των Ναζί. Ήταν ταυ­τό­χρο­να μιά αιμα­τη­ρή μάχη που κερ­δή­θη­κε από τους Σοβιε­τι­κούς και απέ­δει­ξε πως οι Ναζί δεν είναι ανί­κη­τοι. Ενέ­πνευ­σε τους αντι­φα­σί­στες, δημο­κρά­τες όλου του κόσμου και έδω­σε μεγα­λύ­τε­ρη ώθη­ση στον αντι­φα­σι­στι­κό, αντι­στα­σια­κό αγώ­να του ‘Β παγκο­σμί­ου πολέ­μου. Στην μάχη πήραν μέρος 2.000.000 στρα­τιώ­τες, 2000 τανκς, 26.000 κανό­νια, 2000 αερο­πλά­να. Κρά­τη­σε 200 μέρες και στην καρ­διά του Στά­λιν­γκραντ σκο­τώ­θη­καν 200.000 Γερμανοί. 

Οι σύμ­μα­χοι των Ναζί, Ρου­μά­νοι, Ούγ­γροι και Ιτα­λοί έχα­σαν 4 Στρα­τιές, περί­που 480.000 νεκρούς, τραυ­μα­τί­ες και αιχ­μα­λώ­τους. Στο Στά­λιν­γκραντ και στην ευρύ­τε­ρη περιο­χή σκο­τώ­θη­καν 480.000 Γερ­μα­νοί και 430.000 τραυ­μα­τί­στη­καν ή αιχ­μα­λω­τί­στη­καν. 32 ταξιαρ­χί­ες του Ναζι­στι­κού Στρα­τού κατα­στρά­φη­καν ολο­σχε­ρώς και 16 έμει­ναν με την μισή τους δύνα­μη. Οι Σοβιε­τι­κοί είχαν 485.000 νεκρούς και 650.000 άρρω­στους και τραυματίες.Οι συγκλο­νι­στι­κοί αυτοί αριθ­μοί σπά­νια προ­έρ­χο­νται από Σοβιε­τι­κά αρχεία και δυσκο­λεύ­ουν την έρευ­να. Οι καπι­τα­λι­στι­κές πηγές δίνουν την εντύ­πω­ση πως πολύ στε­να­χω­ρή­θη­καν για την ήττα των Ναζί και δια­θέ­τουν και παρα­θέ­τουν λεπτο­με­ρέ­στα­τα τα γεγο­νό­τα όπως τα έχουν πάρει από τα αρχεία των Ναζί και γενι­κο­λο­γούν όταν πρό­κει­ται για Σοβιε­τι­κές πηγές. Δεν είναι λίγες οι φορές που γίνο­νται αντι­κο­μου­νι­στι­κές ερμη­νεί­ες για τον επι­κό αγώ­να των υπε­ρα­σπι­στών και για την συμ­βο­λή της ηγε­σί­ας ιδιαί­τε­ρα του Στάλιν. 

Η αλή­θεια δεν μπο­ρεί να κρυ­φτεί φυσι­κά. Ακό­μη και μέσα από τα δικά τους θολά νοή­μα­τα η ανδρεία, η δόξα, η αυτο­θυ­σία του Σοβιε­τι­κού λαού και του Κόκ­κι­νου Στρα­τού προ­βάλ­λει ξεκά­θα­ρη. Δόξα και τιμή στους μαχη­τές του Στάλινγκραντ.

_________________________________________________________________________

Πάνος Αλεπλιώτης Δημοτικός σύμβουλος Πυλαίας Θεσσαλονίκης 87/90 και 99/2002. Αντιδήμαρχος Πυλαίας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000. Εργάστηκε σαν γεωλόγος, περιβαλλοντολόγος και χωροτάκτης στην Ελλάδα και στην Σουηδία
Μοι­ρα­στεί­τε το:

Μετάβαση στο περιεχόμενο