Η εποποιία του Στάλινγκραντ

Στα τέλη του Γενά­ρη του 2019 συμπλη­ρώ­νο­νται 76 χρό­νια από την μάχη του Στά­λιν­γκραντ με την ήττα των μέχρι τότε ανί­κη­των χιτλε­ρι­κών στρα­τευ­μά­των και την περή­φα­νη, ηρω­ι­κή και γεμά­τη αυτο­θυ­σία νίκη του Κόκ­κι­νου Στρα­τού. Για την μάχη του Στά­λιν­γκραντ, τον ηρω­ι­σμό των υπε­ρα­σπι­στών του και την μεγά­λη νίκη του Κόκ­κι­νου Στρα­τού που ήταν η αρχή του τέλους των Ναζί έχουν γρα­φτεί και θα γρά­φο­νται πολ­λά. Η ανα­φο­ρά στο Στά­λιν­γκραντ πάντα θα είναι ο φόρος τιμής προς τον Σοβιε­τι­κό λαό που απε­λευ­θέ­ρω­σε την Ευρώ­πη και κατ επέ­κτα­ση και όλη την ανθρω­πό­τη­τα από την μπό­τα του ναζι­σμού. Χωρίς αυτήν τη νίκη κανείς δεν μπο­ρεί να ξέρει σε τι βαθ­μό θα είχε φτά­σει το πισω­γύ­ρι­σμα της ανθρω­πό­τη­τας. Το «ΑΤΕΧΝΩΣ» ξεκι­νά δημο­σί­ευ­ση σει­ράς αναρ­τή­σε­ων για να υπεν­θυ­μί­σει, και αν είναι δυνα­τόν και να φωτί­σει, πλευ­ρές αυτού του έπους, που μας χάρι­σε την ελευ­θε­ρία μας και ταυ­τό­χρο­να δεί­χνει την ανω­τε­ρό­τη­τα του σοσια­λι­σμού στις κρί­σι­μες και σημα­ντι­κές στιγ­μές της Ιστο­ρί­ας. Για την ηρω­ι­κή αυτή σύγκρου­ση αυτο­θυ­σί­ας αλλά και στρα­τιω­τι­κής ευφυί­ας ισχύ­ουν αυτά που λέει η ανα­κοί­νω­ση των κομ­μου­νι­στι­κών κομ­μά­των της Ευρώ­πης για την συμπλή­ρω­ση 75 χρό­νων από την μάχη του Στάλινγκραντ.

«Το Στά­λιν­γκραντ είναι ένα από τα καλύ­τε­ρα παρα­δείγ­μα­τα της ανω­τε­ρό­τη­τας του σοσια­λι­σμού σε σύγκρι­ση με τον καπι­τα­λι­σμό, επει­δή ο σοσια­λι­σμός μπο­ρεί να κινη­το­ποι­ή­σει όλες τις κοι­νω­νι­κές δυνά­μεις σε μια ζωτι­κής σημα­σί­ας μάχη. Η ιστο­ρι­κή αυτή νίκη απο­δει­κνύ­ει όχι μόνο αρε­τές του κόκ­κι­νου στρα­τού, αλλά επί­σης την ενό­τη­τα, την κοι­νή βού­λη­ση και την οργα­νω­τι­κή ικα­νό­τη­τα σε μια σοσια­λι­στι­κή χώρα».

Γρά­φει ο Πάνος Αλε­πλιώ­της //

Η επί­θε­ση των Ναζί στο Στά­λιν­γκραντ μετά την απο­τυ­χη­μέ­νη επί­θε­ση για την κατά­λη­ψη της Μόσχας είχε σαν στό­χο να κατα­λά­βει την πλού­σια σε πετρέ­λαια περιο­χή του Καυ­κά­σου. Ταυ­τό­χρο­να έχο­ντας τον έλεγ­χο του ποτα­μού Βόλ­γα, κατα­κτώ­ντας το Στά­λιν­γκραντ, να κόψει τον ανε­φο­δια­σμό της Σ.Ένωσης από την κεντρι­κή Ασία για να τσα­κί­σει την Σοβιε­τι­κή οικο­νο­μία και την πολε­μι­κή βιο­μη­χα­νία. Οι θεω­ρί­ες ότι ήταν λάθος η επι­λο­γή του Χίτλερ να επι­τε­θεί στο Στά­λιν­γκραντ δεν στέ­κουν. Ήταν συνει­δη­τή επι­λο­γή που φυσι­κά είχε και ένα ιδε­ο­λο­γι­κό και προ­πα­γαν­δι­στι­κό υπό­βα­θρο η κατά­λη­ψη της πόλης που είχε το όνο­μα του Στάλιν. 

Η αντί­στα­ση των μαχη­τών του Στά­λιν­γκραντ και οι στρα­τη­γι­κές τακτι­κές της αντε­πί­θε­σης που εκπό­νη­σε ο Ζού­κωφ και ο Βασι­λέφ­σκι με την έγκρι­ση του Στά­λιν όχι μόνο έσω­σε την πόλη και την περιο­χή αλλά κατέ­στρε­ψε σημα­ντι­κό κομ­μά­τι της Ναζι­στι­κής μηχα­νής και γύρι­σε τον πόλε­μο που μέχρι εκεί­νη την στιγ­μή οι ναζι­στι­κές δυνά­μεις ήταν ανί­κη­τες. Οι Σοβιε­τι­κοί νίκη­σαν τους Ναζί και μέσα στην πόλη αλλά και σε ανοι­χτό έδα­φος παρ’ όλη την υπε­ρο­πλία των τανκς και της αερο­πο­ρί­ας που διέθεταν.

Η επί­θε­ση στο Στά­λιν­γκραντ έγι­νε μετά από καται­γι­στι­κό βομ­βαρ­δι­σμό στις 23 Αυγού­στου 1942.

1.200 αερο­πλά­να έρι­ξαν 1000 τόνους βόμ­βες. 40.000 κάτοι­κοι σκο­τώ­θη­καν μόνο την πρώ­τη εβδο­μά­δα και η πόλη ήταν γεμά­τη φλε­γό­με­να ερεί­πια. Ταυ­τό­χρο­να προ­ω­θού­νταν η 6^η στρα­τιά των Γερ­μα­νών με επι­κε­φα­λής τον στρα­τη­γό Πάου­λους με 90.000 στρα­τό και πυρο­βο­λι­κό στα πλαί­σια της επι­χεί­ρη­σης «Μπλε» όπως είχε ονο­μα­στεί από τους Ναζί στο βόρειο τμή­μα της πόλης και στο νότιο προ­ω­θή­θη­κε ο 4^ος σχη­μα­τι­σμός τεθωρακισμένων. 

Οι Σοβιε­τι­κοί διέ­θε­ταν την 62 Στρα­τιά με 40.000 στρα­τό και την από­φα­ση να πέσουν μέχρι τον τελευ­ταίο. Η δια­τα­γή Νο 227 του Στά­λιν έλε­γε « ούτε ένα βήμα πίσω». Από τον Αύγου­στο και μέχρι τον Νοέμ­βριο η πίε­ση που δέχτη­καν οι μαχη­τές υπε­ρα­σπι­στές του Στά­λιν­γκραντ ήταν φοβε­ρή όπως και οι απώ­λειες. Ερχό­ταν βέβαια εφε­δρεί­ες μέσω πλοί­ων από τον Βόλ­γα όμως τα πυρά των Ναζί ήταν εξου­θε­νω­τι­κά. Η άμυ­να γινό­ταν από δρό­μο σε δρό­μο, μέσα στα κτή­ρια, μέχρι και μέσα στους υπο­νό­μους και στα εργο­στά­σια της βιο­μη­χα­νι­κής ζώνης. Στις 12 Νοεμ­βρί­ου κλή­θη­κε ο Ζού­κωφ στην Μόσχα. Εκεί μαζί με τον Βασι­λέφ­σκι και την έγκρι­ση του Στά­λιν σχε­διά­στη­κε η αντε­πί­θε­ση όπως έχει περι­γρα­φεί και σε άλλα κομ­μά­τια του αφιε­ρώ­μα­τος. Η αντε­πί­θε­ση περιείχε:

• Την επι­χεί­ρη­ση “Ουρα­νός”: χτυ­πώ­ντας στα βόρεια και νότια άκρα έσπα­σαν το μέτω­πο των Γερ­μα­νών και κάνο­ντας κύκλο βρέ­θη­καν στην πλά­τη των Γερ­μα­νών καθι­στώ­ντας τους περί­που 300.000 πολιορ­κη­τές σε πολιορκημένους.
• Την επι­χεί­ρη­ση “Κρό­νος”: προ­έ­βλε­πε την απε­λευ­θέ­ρω­ση του Ροστόφ του Ντον και απο­κλει­σμό της στρα­τιάς που πήγαι­νε για Καύκασο.
• Την επι­χεί­ρη­ση “Μικρός Κρό­νος” που διέ­λυ­σε και έτρε­ψε σε φυγή τις δυνά­μεις του Στρα­τάρ­χη Μάιν­σταιν, γνω­στού μας πιά από την «ρήση» του γραμ­μέ­νη σε στρα­τό­πε­δο της Μυτι­λή­νης, που προ­σπά­θη­σε να δημιουρ­γή­σει διά­δρο­μο δια­φυ­γής για τον Πάου­λους και προ­κά­λε­σε και την υπο­χώ­ρη­ση της στρα­τιάς του Καυκάσου.

Την τελι­κή επι­χεί­ρη­ση “Δαχτυ­λί­δι” που προ­έ­βλε­πε την περι­κύ­κλω­ση των Γερ­μα­νών του Στά­λιν­γκραντ και την εξου­δε­τέ­ρω­ση των δυνά­με­ων των πολιορ­κη­μέ­νων πιά Γερμανών.

Η μάχη του Στα­λιν­γκράντ είναι μια από τις μεγα­λύ­τε­ρες μάχες της Ιστο­ρί­ας. Δεν περιο­ρί­στη­κε μόνο μέσα στην πόλη αλλά και σε μια περί­με­τρο έως και 150 χιλιο­μέ­τρα από­στα­ση. Ήταν η αρχή του τέλους των Ναζί. Ήταν ταυ­τό­χρο­να μιά αιμα­τη­ρή μάχη που κερ­δή­θη­κε από τους Σοβιε­τι­κούς και απέ­δει­ξε πως οι Ναζί δεν είναι ανί­κη­τοι. Ενέ­πνευ­σε τους αντι­φα­σί­στες, δημο­κρά­τες όλου του κόσμου και έδω­σε μεγα­λύ­τε­ρη ώθη­ση στον αντι­φα­σι­στι­κό, αντι­στα­σια­κό αγώ­να του ‘Β παγκο­σμί­ου πολέ­μου. Στην μάχη πήραν μέρος 2.000.000 στρα­τιώ­τες, 2000 τανκς, 26.000 κανό­νια, 2000 αερο­πλά­να. Κρά­τη­σε 200 μέρες και στην καρ­διά του Στά­λιν­γκραντ σκο­τώ­θη­καν 200.000 Γερμανοί. 

Οι σύμ­μα­χοι των Ναζί, Ρου­μά­νοι, Ούγ­γροι και Ιτα­λοί έχα­σαν 4 Στρα­τιές, περί­που 480.000 νεκρούς, τραυ­μα­τί­ες και αιχ­μα­λώ­τους. Στο Στά­λιν­γκραντ και στην ευρύ­τε­ρη περιο­χή σκο­τώ­θη­καν 480.000 Γερ­μα­νοί και 430.000 τραυ­μα­τί­στη­καν ή αιχ­μα­λω­τί­στη­καν. 32 ταξιαρ­χί­ες του Ναζι­στι­κού Στρα­τού κατα­στρά­φη­καν ολο­σχε­ρώς και 16 έμει­ναν με την μισή τους δύνα­μη. Οι Σοβιε­τι­κοί είχαν 485.000 νεκρούς και 650.000 άρρω­στους και τραυματίες.Οι συγκλο­νι­στι­κοί αυτοί αριθ­μοί σπά­νια προ­έρ­χο­νται από Σοβιε­τι­κά αρχεία και δυσκο­λεύ­ουν την έρευ­να. Οι καπι­τα­λι­στι­κές πηγές δίνουν την εντύ­πω­ση πως πολύ στε­να­χω­ρή­θη­καν για την ήττα των Ναζί και δια­θέ­τουν και παρα­θέ­τουν λεπτο­με­ρέ­στα­τα τα γεγο­νό­τα όπως τα έχουν πάρει από τα αρχεία των Ναζί και γενι­κο­λο­γούν όταν πρό­κει­ται για Σοβιε­τι­κές πηγές. Δεν είναι λίγες οι φορές που γίνο­νται αντι­κο­μου­νι­στι­κές ερμη­νεί­ες για τον επι­κό αγώ­να των υπε­ρα­σπι­στών και για την συμ­βο­λή της ηγε­σί­ας ιδιαί­τε­ρα του Στάλιν. 

Η αλή­θεια δεν μπο­ρεί να κρυ­φτεί φυσι­κά. Ακό­μη και μέσα από τα δικά τους θολά νοή­μα­τα η ανδρεία, η δόξα, η αυτο­θυ­σία του Σοβιε­τι­κού λαού και του Κόκ­κι­νου Στρα­τού προ­βάλ­λει ξεκά­θα­ρη. Δόξα και τιμή στους μαχη­τές του Στάλινγκραντ.

________________________________________________________________________________________________

Πάνος Αλεπλιώτης Δημοτικός σύμβουλος Πυλαίας Θεσσαλονίκης 87/90 και 99/2002. Αντιδήμαρχος Πυλαίας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000. Εργάστηκε σαν γεωλόγος, περιβαλλοντολόγος και χωροτάκτης στην Ελλάδα και στην Σουηδία