Η εργασιακή πολιτική και η οικονομική κρίση εξηγεί την επιτυχία του Ακροδεξιού με Ναζιστικές ρίζες κόμματος, Σουηδοί Δημοκράτες (SD).

   Γρά­φει ο Πάνος Αλε­πλιώ­της //

Τι είναι αυτό που γέν­νη­σε την άνο­δο της ακρο­δε­ξιάς και την εκκό­λα­ψη του φασι­στι­κού αυγού στην Σου­η­δία; Στην χώρα που μέχρι τώρα από πολ­λούς υμνεί­ται σαν παρά­δει­σος ευη­με­ρί­ας, δημο­κρα­τί­ας, ελεύ­θε­ρης κοι­νω­νί­ας; Σαν την από­δει­ξη-πρό­τυ­πο ότι και στον καπι­τα­λι­σμό υπάρ­χει ευτυ­χία και εξέ­λι­ξη και για τον εργα­ζό­με­νο; Είναι οι πρό­σφυ­γες; Οι ξένοι εργά­τες; Μα στην Σου­η­δία την χώρα της ισό­τη­τας, κατα­φύ­γιο όλων των διω­κο­μέ­νων από χού­ντες, για να θυμη­θού­με και την Ελλη­νι­κή όπου πολ­λοί είχαν βρει άσυ­λο, πολέ­μους και κατα­στρο­φές; Η από­γνω­ση και ο φόβος για το μέλ­λον; Μα στην Σου­η­δία έχει κρα­τι­κό μηχα­νι­σμό που βοη­θά­ει τους αδυ­νά­τους, μας έχουν διη­γη­θεί. Αυτά και άλλα πολ­λά προ­σπα­θούν να απα­ντή­σουν στην έρευ­να τους τρεις Σου­η­δοί κοι­νω­νιο­λό­γοι ερευνητές.

Οι Olle Folke, Torsten Persson och Johanna Rickne ερευ­νη­τές κοι­νω­νιο­λο­γί­ας του Πανε­πι­στή­μιου της Ουψά­λα ερεύ­νη­σαν τους λόγους ανό­δου του κόμ­μα­τος της Ακρο­δε­ξιάς στην Σου­η­δία. Παρό­λο που η έρευ­να δεν επε­κτεί­νε­ται και στην αρνη­τι­κή επί­δρα­ση της Σοσιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας αλλά και του οπορ­του­νι­σμού με την μορ­φή του “Αρι­στε­ρού” κόμ­μα­τος στην εργα­τι­κή τάξη, την παθη­τι­κή επί­δρα­ση των κυβερ­νη­τι­κών συν­δι­κά­των και των οργα­νώ­σε­ών τους αλλά και την απου­σία δυνα­τού ταξι­κού κινή­μα­τος, έχει ενδια­φέ­ρον η ανά­λυ­σή τους. Η έρευ­να απο­δει­κνύ­ει πως δεν είναι οι πρό­σφυ­γες η αιτία για την άνο­δο της Ακρο­δε­ξιάς αλλά το εξι­λα­στή­ριο θύμα. Η κατα­νο­μή του εισο­δή­μα­τος και η αγο­ρά εργα­σί­ας είναι οι πιο σημα­ντι­κοί παρά­γο­ντες για να κατα­νο­ή­σει κανείς τις επι­τυ­χί­ες του κόμ­μα­τος αυτού. 

“Δεν μπο­ρού­με να βρού­με καμία σύν­δε­ση μετα­ξύ των ψήφων του SD – είτε σε δήμους ή σε εκλο­γι­κές περι­φέ­ρειες – με το συνο­λι­κό ποσο­στό των μετα­να­στών ή το ποσο­στό των γεν­νη­μέ­νων στο εξω­τε­ρι­κό ή το υψη­λό ποσο­στό μετα­να­στών που απα­σχο­λού­νται σε επαγ­γέλ­μα­τα ή σε άλλους τομείς σε αυτές τις περιο­χές”. Συμπέ­ρα­σμα της έρευνας.

Ποια είναι η εξή­γη­ση κατά τους ερευνητές;

Τόσο οι πολι­τι­κοί του SD όσο και οι ψηφο­φό­ροι τους ανή­κουν σε μεγα­λύ­τε­ρο βαθ­μό, από ότι σε άλλα κόμ­μα­τα, στην κατη­γο­ρία πλη­θυ­σμού που είχε τις πιο οδυ­νη­ρές οικο­νο­μι­κές συνέ­πειες από το 2006.

Η Σου­η­δία στους Σου­η­δούς. Ψήφο στο SD

Το κόμ­μα ιδρύ­θη­κε το 1988 από Ναζι­στές  και ήταν ένα μικρό κόμ­μα μέχρι την είσο­δο στο Κοι­νο­βού­λιο το 2010. Η επι­τυ­χία συνε­χί­στη­κε το 2014 όταν αυξή­θη­κε 7,2 ποσο­στιαί­ες μονά­δες από 5.7 σε 12,9% και στις εκλο­γές του 2018 πήγε στο 17,5%.

Η ανάπτυ­ξη του SD συμπί­πτει με δύο οικο­νο­μι­κές εξε­λί­ξεις που επη­ρέ­α­σε την οικο­νο­μία των περισ­σό­τε­ρων ψηφο­φό­ρων. Η κυβέρ­νη­ση των “αστι­κών” κομ­μά­των άρχι­σε το 2006 την εφαρ­μο­γή της λεγό­με­νης “γραμ­μής της εργα­σί­ας”, με απο­φο­ρο­λο­γή­σεις εισο­δή­μα­τος για όσους δου­λεύ­ουν αλλά παράλ­λη­λα και με σκλη­ρή λιτό­τη­τα στην κοι­νω­νι­κή ασφά­λι­ση και στο ταμείο ανερ­γί­ας. Το 2008 η Σου­η­δία χτυ­πή­θη­κε από την παγκό­σμια χρη­μα­το­πι­στω­τι­κή κρί­ση μετά την κατάρ­ρευ­ση της “Λέμανς Μπρά­δερς” και την αύξη­ση της ανερ­γί­ας σαν συνέ­πεια. Η έρευ­να κατα­λή­γει πώς η επι­τυ­χία του SD συν­δέ­ε­ται με αυτά τα δύο γεγο­νό­τα. Βασί­ζε­ται σε στα­τι­στι­κά στοι­χεία (Κεντρι­κή Στα­τι­στι­κή Υπη­ρε­σία) για όλους τους Σου­η­δούς ηλι­κί­ας άνω των 18 ετών.

Η πολι­τι­κή της “γραμ­μής εργα­σί­ας” είχε σαν λογι­κή ότι όσοι άνερ­γοι δεν μπο­ρού­σαν να βρουν δου­λειά έπρε­πε να πάρουν όποια δου­λειά τους προ­σφερ­θεί ανε­ξάρ­τη­τα από προ­σό­ντα και εμπει­ρία με οποιασ­δή­πο­τε συν­θή­κες και αν αρνη­θούν, απο­μα­κρύ­νο­νται από το ταμείο ανερ­γί­ας και το επό­με­νο βήμα είναι να βγουν σε πρό­ω­ρη σύντα­ξη με ελά­χι­στες απο­δο­χές. Κατάρ­γη­σε έτσι την Σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή πολι­τι­κή των επιδομάτων.

«Η πολι­τι­κή αυτή αύξη­σε το οικο­νο­μι­κό χάσμα μετα­ξύ αυτών που είχαν στα­θε­ρή δου­λειά με αυτούς που βρι­σκό­ταν στην ανερ­γία ή σε προ­σω­ρι­νές ασχο­λί­ες με 20%. Οι ομά­δες των υπο-απα­σχο­λού­με­νων βρέ­θη­καν όπως είναι φυσι­κό σε χει­ρό­τε­ρες οικο­νο­μι­κές συνθήκες».

Η παγκό­σμια οικο­νο­μι­κή κρί­ση δημιούρ­γη­σε επί­σης αυξη­μέ­νη εργα­σια­κή ανα­σφά­λεια ακό­μη και για τους απα­σχο­λού­με­νος, από τον κίν­δυ­νο απώ­λειας εργα­σί­ας λόγω εκσυγ­χρο­νι­σμών και αυτο­μα­τι­σμών της παραγωγής.

Η βου­τιά στην κατα­νά­λω­ση των νοι­κο­κυ­ριών με πρά­σι­νο και των ανέρ­γων με μπλε χρώμα.

«Από το 2008 αυξά­νε­ται η ανερ­γία στο 8–9% από το 4,5% ενώ παρέ­μει­νε η ανα­σφά­λεια απώ­λειας της εργα­σί­ας σε άλλο ένα 4% όπου ήδη είχαν εξαγ­γελ­θεί αλλα­γές στον τρό­πο παρα­γω­γής. Σε από­λυ­τους αριθ­μούς 300 με 350.000 εργα­ζό­με­νοι και οι οικο­γέ­νειές τους περι­ήλ­θαν σε άμε­ση κατά­στα­ση οικο­νο­μι­κής κατάρ­ρευ­σης. Η οξυ­μέ­νη αυτή κατά­στα­ση επιρ­ρε­ά­ζει άμε­σα η έμμε­σα τον μισό πλη­θυ­σμό της Σου­η­δί­ας δια­σπώ­ντας τους εργα­ζό­με­νους σε σίγου­ρους για την δου­λειά τους, τους “νικη­τές” και στους αβέ­βαιους, τους “χαμέ­νους”, ακό­μη και στον ίδιο χώρο εργα­σί­ας» συμπε­ραί­νουν οι ερευνητές.

Η έρευ­να δεί­χνει ότι ότι οι πολι­τι­κοί της Ακρο­δε­ξιάς, σε πολύ υψη­λό­τε­ρο βαθ­μό από ότι στα άλλα πολι­τι­κά κόμ­μα­τα, ανή­κουν στην ομά­δα των σχε­τι­κά “χαμέ­νων” Το συμπέ­ρα­σμα βασί­ζε­ται σε δεδο­μέ­να για όλους τους υπο­ψή­φιους και εκλεγ­μέ­νους τοπι­κούς πολι­τι­κούς μετα­ξύ του 1998 και του 2014 σε όλα τα πολι­τι­κά κόμ­μα­τα και τους δήμους.

Το πάρ­τι έχει τελειώ­σει. Γυρί­στε στα σπί­τια σας λέει στους ξένους η Ακροδεξιά

«Οι “χαμέ­νοι” και οι υπο­ψή­φιοι «χαμέ­νοι», με κακή οικο­νο­μία, απο­τε­λούν το 50% του πλη­θυ­σμού ενώ οι πολι­τι­κοί του SD το 60%, ενώ στα άλλα κόμ­μα­τα το περί­που 30%.

Όσο μεγα­λύ­τε­ρη είναι η απώ­λεια εισο­δή­μα­τος μιας ομά­δα από το 2006, τόσο μεγα­λύ­τε­ρη είναι η εκπρο­σώ­πη­ση τους από το SD . 

Σε σύγκρι­ση με άλλα κόμ­μα­τα οι πολι­τι­κοί της Ακρο­δε­ξιάς είναι κατά 600% στην πρό­ω­ρη σύντα­ξη και κατά 450% μακρο­χρό­νια άνερ­γοι ή οικο­νο­μι­κά ανε­νερ­γοί. Η σύγκρι­ση στοι­χεί­ων δεί­χνει ότι το μερί­διο ψήφου του SD έχει αυξη­θεί σημα­ντι­κά από το 2002 έως το 2014 σε δήμους όπου οι περισ­σό­τε­ροι κάτοι­κοι υπέ­στη­σαν επι­δεί­νω­ση των οικο­νο­μι­κών τους συν­θη­κών και ανή­κουν στην κατη­γο­ρία των χαμένων».

Πώς μπο­ρού­με να κατα­νο­ή­σου­με αυτά τα απο­τε­λέ­σμα­τα; Για­τί οι άνθρω­ποι που πλήτ­το­νται οικο­νο­μι­κά συσπει­ρώ­νο­νται στο SD σαν πολι­τι­κοί και ψηφο­φό­ροι, και όχι σε άλλα κόμ­μα­τα, ιδιαί­τε­ρα προς τα αριστερά; 

“Μπο­ρού­με να δού­με πολ­λές εξη­γή­σεις” μας λένε οι ερευνητές.

• Μία είναι ότι όσοι έχουν περι­πέ­σει σε σημα­ντι­κά χει­ρό­τε­ρες οικο­νο­μι­κές συν­θή­κες όλο και περισ­σό­τε­ρο έχουν χάσει την εμπι­στο­σύ­νη τους για το πολι­τι­κό κατε­στη­μέ­νο, όπου συμπε­ρι­λαμ­βά­νο­νται οι Σοσιαλ­δη­μο­κρά­τες και το αρι­στε­ρό κόμ­μα . Ως εκ τού­του, πηγαί­νουν σε ένα κόμ­μα που στη­ρί­ζει μεγά­λα τμή­μα­τα της πολι­τι­κής του κρι­τι­κής ενα­ντί­ον των κομ­μά­των του κατε­στη­μέ­νου, δηλα­δή των “νικη­τών”. (Αυτή η εξή­γη­ση υπο­στη­ρί­ζε­ται από τα δεδο­μέ­να συνε­ντεύ­ξε­ων που έκα­νε το Ινστι­τού­το Ερευ­νών του Πανε­πι­στη­μί­ου του Γκέ­τε­μποργκ, που δεί­χνουν ότι η έλλει­ψη εμπι­στο­σύ­νης στα πολι­τι­κά κόμ­μα­τα και ιδρύ­μα­τα έχει αυξη­θεί περισ­σό­τε­ρο για τους “χαμέ­νους” από το 2006, καθώς και η υπο­στή­ρι­ξη τους στο SD)

• Μια άλλη εξή­γη­ση μπο­ρεί να είναι η κοι­νω­νι­κή ταύ­τι­ση: αυτοί που βρέ­θη­καν στα χει­ρό­τε­ρα, ταυ­το­ποιού­νται πιο έντο­να με τη δική τους ομά­δα και ρίχνουν την ευθύ­νη στους καθιε­ρω­μέ­νους πολι­τι­κούς και τους μετα­νά­στες (*πρό­σφυ­γες κατά το πλεί­στον). Έτσι ένα κόμ­μα που υπό­σχε­ται ανα­δια­νο­μή παίρ­νο­ντας από τους γεν­νη­μέ­νους στο εξω­τε­ρι­κό, στην ουσία τους πρό­σφυ­γες (**και όχι τόσο, ακό­μη, σε όλους τους μετανάστες)και δίνο­ντας στους γηγε­νείς Σου­η­δούς και την ίδια στιγ­μή, επι­κρί­νει τα καθιε­ρω­μέ­να κόμ­μα­τα, γίνε­ται πιο ελκυστικό.

• Μια τρί­τη εξή­γη­ση για τις εκλο­γι­κές επι­τυ­χί­ες των Ακρο­δε­ξιών μπο­ρεί να είναι ότι οι ψηφο­φό­ροι σε ευπα­θείς ομά­δες όπως και οι μετα­νά­στες που ζουν με το άγχος της ανερ­γί­ας, αντι­λαμ­βά­νο­νται τους υπο­ψή­φιους του SD ως πιο αξιό­πι­στους από ότι εκεί­νων που προ­έρ­χο­νται από άλλα πιο αρι­στε­ρά κόμ­μα­τα επει­δή οι πρώ­τοι αντι­προ­σω­πεύ­ουν την δική τους ομά­δα, είναι οι άνθρω­ποι τους.

”Ακού­γε­ται συχνά ότι η επι­τυ­χία του SD οφεί­λε­ται στην αυξη­μέ­νη μετα­νά­στευ­ση. Δεν μπο­ρού­με να βρού­με καμία σύν­δε­ση μετα­ξύ της ψήφου SD – είτε σε δήμους ή εκλο­γι­κή περι­φέ­ρεια – με την μετανάστευση. 

Άλλω­στε μεγά­λα ποσο­στά μετα­να­στών ψηφί­ζουν το SD αφού και οι ίδιοι σε μεγά­λο βαθ­μό ανή­κουν στους “χαμέ­νους”.

Όσον αφο­ρά δε τους υπο­ψή­φιους της Ακρο­δε­ξιάς οι περισ­σό­τε­ροι δεν μένουν, ούτε έχουν μεγα­λώ­σει σε περιο­χές με πολ­λούς μετα­νά­στες”, προ­σθέ­τουν οι ερευνητές.

Συγκέ­ντρω­ση υπέρ των προσφύγων

«Ενι­σχύ­ο­ντας την εκπρο­σώ­πη­ση των ομά­δων αυτών η επι­τυ­χία του SD έχει δημιουρ­γή­σει ένα πολι­τι­κό “σώμα” όπου οι περισ­σό­τε­ροι έχουν προ­σω­πι­κή εμπει­ρία της έκθε­σης και ανα­σφά­λειας στην αγο­ρά εργα­σί­ας. Αλλά σε αντί­θε­ση με τους πολι­τι­κούς των “εργα­τι­κών κομ­μά­των” οι νέοι αυτοί πολι­τι­κοί θέλουν ανα­δια­νο­μή πόρων από τους γεν­νη­μέ­νους στο εξω­τε­ρι­κό προς τους Σου­η­δούς ή τους γεν­νη­μέ­νους στην Σου­η­δία και όχι από τους υψη­λό­μι­σθους στους χαμη­λό­μι­σθους» είναι ένα ακό­μη συμπέ­ρα­σμα της έρευνας.

Ποιά ανα­δια­νο­μή εννο­ούν οι Ακρο­δε­ξιοί; Για τους πρό­σφυ­γες και τα ασυ­νό­δευ­τα ανή­λι­κα παι­διά έχει δαπα­νή­σει και συνε­χί­ζει να δαπα­νά το κρά­τος σε επι­δό­μα­τα πεί­νας, κυριο­λε­κτι­κά, για την στέ­γη τους και την τρο­φή τους που ισχύ­ουν μόνο για δύο χρό­νια. Εκα­τομ­μύ­ρια βγά­ζουν οι ιδιω­τι­κές εται­ρί­ες που έχουν ανα­λά­βει πολ­λά κέντρα συγκέ­ντρω­σης των προ­σφύ­γων. Αυτός είναι και ο λόγος που αρκε­τοί μετα­νά­στες που έχουν ζήσει χρό­νια εδώ ταυ­τί­ζο­νται με τους ντό­πιους και κατη­γο­ρούν τους πρό­σφυ­γες για τα επι­δό­μα­τα αλλά και τους άλλους πολι­τι­κούς χώρους που τους τα χορη­γούν. Αυτή την ανα­κα­τα­νο­μή δια­κη­ρύσ­σει η Ακρο­δε­ξιά: Να διω­χθούν οι πρό­σφυ­γες και τα κον­δύ­λια τους να κατα­λή­ξουν στην υγεία, περί­θαλ­ψη, Παι­δεία ιδιαί­τε­ρα στις συντά­ξεις που είναι το αγα­πη­μέ­νο τους θέμα. Οι καθιε­ρω­μέ­νοι μετα­νά­στες που ζουν μόνι­μα με το άγχος της ανερ­γί­ας, σαν πρώ­τα θύμα­τα ένα­ντι των ντό­πιων, φοβού­νται την έλευ­ση αντα­γω­νι­στών που μπο­ρούν να πάρουν τις συνή­θως ανει­δί­κευ­τες δου­λειές τους.

Η αστι­κή τάξη της Σου­η­δί­ας ισο­πέ­δω­σε τις εργα­τι­κές κατα­κτή­σεις των προη­γού­με­νων χρό­νων και τον μύθο της Σοσιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας που μετα­τρά­πη­κε εύκο­λα ένας πρό­θυ­μος υπη­ρέ­της της, εκμε­ταλ­λεύ­τη­κε την ανα­τρο­πή του Σοσια­λι­σμού και ξεκί­νη­σε την αντε­πί­θε­ση της για λογα­ρια­σμό των Σου­η­δι­κών μονο­πω­λί­ων ώστε να αντα­πο­κρι­θούν στον αντα­γω­νι­σμό των Ευρω­παϊ­κών και Διε­θνών μονοπωλίων.

Αντί­στοι­χη εικό­να παρου­σιά­ζε­ται σε όλες της χώρες της Ευρώ­πης. Οι πολι­τι­κές του Καπι­τα­λι­σμού είτε με την κλασ­σι­κή συντη­ρη­τι­κή μορ­φή είτε με την Σοσιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή έχουν απο­τύ­χει και άνοι­ξαν τον δρό­μο για τα Ακρο­δε­ξιά σχή­μα­τα. Η λαϊ­κή απο­γο­ή­τευ­ση παγι­δεύ­ε­ται από ένα ακό­μη καπι­τα­λι­στι­κό κόμ­μα, που η αστι­κή τάξη θα το αξιο­ποι­ή­σει όταν θα το χρεια­στεί, στην πιο απο­λυ­ταρ­χι­κή και βάναυ­ση μορ­φή του Καπι­τα­λι­σμού που όσο το εργα­τι­κό ταξι­κό κίνη­μα δεν ξεκι­νά την δική του αντε­πί­θε­ση τόσο θα δυνα­μώ­νει με άσχη­μες συνέ­πειες για το μέλ­λον, ακό­μη και γιαυ­τούς που σήμε­ρα πιστεύ­ουν ότι είναι η μόνη λύση που τους απέμεινε..

*παρα­τη­ρή­σεις του γράφοντα.

________________________________________________________________________________________________

Πάνος Αλεπλιώτης Δημοτικός σύμβουλος Πυλαίας Θεσσαλονίκης 87/90 και 99/2002. Αντιδήμαρχος Πυλαίας από το 1987 έως και το 1990 και από το 1999 έως και το 2000. Εργάστηκε σαν γεωλόγος, περιβαλλοντολόγος και χωροτάκτης στην Ελλάδα και στην Σουηδία